Myśl pedagogiczna historycznie ujmując:

- wyodrębniła się w II połowie XIXw.

- wcześniej zajmowali się nią teologowie i filozofowie

- Arystoteles ojcem psychologii- "u człowieka występuje dusza rozumna" ("traktat o duszy")

- okres przednaukowej psychologii- do XIXw.

- Wilhelm Wundt- 1879r.- założył pierwsze laboratorium w Lipsku; twierdził, że psychologia musi byc dziedziną i trzeba zastosować badania, które pozwolą ja w ten spos.ób wyodrębnić

- pierwsze psychologia- 'naukowa'= psychologia świadomości (klasyczna=introspekcyjna)

- behawioryzm- John Watson; początek XXw.- pojawia sie w USA za sprawą Watsona; krytykowana jest psychologia klasyczna Wundta, ponieważ Watson twierdził, że należy zająć się tym, co jest sprawdzone (reakcja na bodziec); nie ma tutaj wnętrza człowieka, jest tylko B----> R (jest bodziec i od razu po tym reakcja na ten bodziec)

STEROWANIE (wystepuje wg Watsona):

pozytywne (nagrody)

negatywne (kary)

W wychowaniu dziecka rodzin powinien kierować się sterowaniem pozytywnym, rzadziej negatywnym. Kara cielesna (klaps) jest możliwa tylko wtedy, gdy dziecku coś zagraża, żeby skojarzyło klapsa z jakimś niebezpieczeństwem.

Po karach cielesnych:

- zaburzenia emocjonalne (rózne lęki, problemy z zasypianiem itp.)

- kara obniża aktywność; zniechęca

- powstaje chęć ucieczki od kar

- kara uczy, jak karać

METODY POMAGANIA BEHAWIORYSTYKI:

- desensybilizacja- odwrażliwianie; oduczenie się niekorzystnego zachowania, ale ma to być w tempie dziecka

- metoda awersyjna- zniechęcanie do tego, co jest przyjemne

ZASŁUGI BEHAWIORYSTÓW:

- zaproponowanie dwóch metod pomocy (desensybilizacja i metoda awersyjna)

- uściślili badania nad zachowaniem

- wskazanie zasług manipulacji

Krytykowani są za to, że nie brali pod uwagę sfery emocjonalnej człowieka oraz wprowadzili zbyt duże uproszczenia (wzięli za pewnik, że zachowania zwierząt nie różnią się od zachowania człowieka)

PSYCHOANALIZA (ZYGMUNT FREUD):

- krytykuje psych. klasyczną

- pomagał ludziom z zburzeniami nerwicowymi

- psychikę człowieka należy przyrównać do góry lodowej (1/3- świadomość; 2/3- podświadomość)

- interpretacja snów, bezładnych wypowiedzi badanego

- psychoanalityk obecnie wysłuchuje, nakierowuje

- trzy warstwy osobowości człowieka:

*superego- kieruje się zasada moralności, inaczej sumieniem człowieka

*ego- kieruje się zasada realizmu; mediuje między superego a id

*id- warstwa najniższa, popędy, potrzeby, kieruje się zasadą przyjemności

- mechanizmy obronne- nieświadome sposoby fałszowana rzeczywistości i widzenia siebie i innych

*represja (wyparcie)- zapomina się o przykrych, traumatycznych wydarzeniach z przeszłości, np. gwałt, śmierć

*projekcja- rzutujemy na inne osoby nieakceptowane u siebie cechy

*racjonalizacja- dokonuje się zmiany motywów postępowania z mniej na bardziej korzystne

Obniżają napięcie, poziom lęku, pozwalają zachować dobrą opinię w oczach innych.

	Behawioryzm	Psychoanaliza
Przedmiot badań	zachowanie	Nieświadomość
Obiekt badań	Zwierzęta	Osoby chore psych.
Miejsce badań	Laboratorium (środowisko kontrolowane)	Środowisko naturalne (np. rodzina)
Przyczyny zaburzeń	Niewłaściwe bodźce ze środowiska	Traumatyczne przeżycia z okresu dzieciństwa
Metody pomocy	Metoda awersyjna; desensybilizacja	Psychoanaliza (metoda wolnych skojarzeń)
Cel pomocy	Modyfikacja zachowań	Uświadamianie przyczyn zaburzeń
Stosunek do rzeczywistości	optymiści	Pesymiści

PSCHOLOGIA POZNAWCZA- kierunek/dyscyplina psychologii; psych. poznawcza traktuje człowieka z całkiem innego punktu widzenia, człowiek to aktywny badacz, który odbiera informacje z otoczenia, przetwarza je i koduje.

„Poza dostarczone informacje” - J.S. Bruner

Człowiek jest aktywny w poszukiwaniu informacji, ale też wychodzi poza to, co do niego dociera. Człowiek odbiera informacje (spostrzega), przetwarza (myśli), koduje (zapamiętuje)- procesy poznawcze.

Możliwość sterowania człowieka przez informacje:

- sterowanie zewnętrzne- sterowanie przez aktualnie napływające informacje (mass-media)

- sterowanie wewnętrzne- sterowanie przez informacje zakodowane w strukturach poznawczych (inf.o sobie samym, o otoczeniu, relacjach z innymi, poglądach na życie, świat)

Osobowośc człowieka- system struktur poznawczych

Struktury poznawcze- zakodowane w sobie inf., poglądy

Charakterystyka struktur poznawczych pod względem tresci zawierają inf. dotyczące wartości człowieka, dotyczące jego prognoz na przyszłość, planów, oczekiwań.

Charakterystyka pod względem formalnym:

- proste- reprezentuje osobe ze skrajnymi poglądami

- złożone- osoba, która potrafi dostrzegać jednocześnie dobre i złe cechy

- bierne- w życiu jesteśmy albo bierni, albo aktywni

- konkretne- chodzi o sposób opisywania rzeczywistości

- zamknięte- negatywne

- otwarte- pozytywne; także otwartość na zmiany

Przyczyny zaburzeń:

- niewłaściwy przekaz informacji i niewłaściwe kodowanie jej

Sposoby pomocy:

- psychoterapia poznawcza

Cel pomocy:

- modyfikacja struktur poznawczych

Psychologia poznawcza nie odcina się od sfery emocjonalnej.

Psychologia poznawcza jest w dużym związku z technik informatyczną; próbuje doszukać się pewnej analogii pomiędzy człowiekiem a techniką.

Psychologia humanistyczna- nurt psychologiczny poł XXw., Maslow („osoba samorealizująca”), Rogers (osoba w pełni funkcjonująca)

- ostatecznym kryterium wiedzy jest doświadczenie, odrzucenie metod badawczych

- nie negowanie wkładu wcześniejszych kierunków psychologicznych, a Nawet wykorzystywanie tego

- korzystanie nawet z filozoficznych teorii (tj. egzystencjalizm- sens istnienia, fenomenologia- doświadczenie indywidualne, personalizm- znaczenie roli jednostki)

- nie neguje wkładu poprzednich kierunków

- zajmuje się życiem codziennym człowieka, np. samotnośc, cierpienie, przemijanie

- sięgnęła do filozofii

- człowiek jest wolny w podejmowaniu decyzji, ale jednoczesnie jest za nie odpowiedzialny

SAMOREALIZACJA HIERARCHICZNA:

Potrzeby fizjologiczne

Potrzeby bezpieczeństwa

Potrzeby przynależności

Potrzeby szacunku, uznania

Potrzeba samorealizacji

Dwa rodzaje twórczości wg Maslowa:

- związana z cechą charakteru

- oparta na talencie

KAZIMIERZ DĄBROWSKI- teoria dezintegracji pozytywnej; psychiatra, psycholog; traktowany jako współtwórca psychologii humanistycznej; zauważył, ze człowiek w swoim rozwoju może przechodzić przez kilka etapów rozwoju osobowości:

integracja pierwotna

dezintegracja jednopoziomowa

dezintegracja wielopoziomowa, niezorganizowana, impulsywna i spontaniczna

dezintegracja wielopoziomowa zorganizowana

integracja wtórna.

KRYTYKA PSYCHOLOGII HUMANISTYCZNEJ, BO:

- nie uwzględnia wpływu rodziny, otoczenia, środowiska na Zycie człowieka

- człowiek z natury jest dobry (to zalezy od środowiska, w którym się wychowuje)

- żyją tu i teraz (na Zycie człowieka wpływ ma także jego przeszłość oraz plany na przyszłość)

CHAAKTERYSTYKA OSÓB SAMOREALIZUJĄCYCH SIĘ- WG MASLOWA:

- akceptacja siebie w pełni

- posiadanie potrzeby samotności w celu wyciszenia się, zastanowienia się nad sensem życia, uporządkowaniu myśli

- posiadanie niewielu przyjaciół

- nie dobieranie przyjaciol na podstawie hierarchii w jakiej się znajduja; nie te cechy decyduja o tym, czy ktos będzie dobrym przyjacielem

- zaangażowanie w sprawy społeczeństwa, wykraczanie poza potrzeby własne i najbliższych

- nie uleganie współczesnym modom, brak bezkrytycznego podążania za trendami

FIZJOLOGICZNE PODSTAWY ŻYCIA PSYCHICZNEGO:

Układ nerwowy pełni wazną funkcję w naszym organizmie. Dzięki niemu możliwy jest kontakt świata zewnętrznego i wewnętrznego.

UKŁAD NERWOWY (ze względu na budowę):

- ośrodkowy (mózg i rdzeń kręgowy)

- obwodowy )nerwy czaszkowe- 12 par; nerwy dochodzące od kręgosłupa- 31 par)

Funkcje rdzenia kręgowego:

- przekazywanie inf. z obwodów do mózgu

- jest miejscem ośrodków odruchów

Płaty kory mózgowej:

- potyliczny (wzrok)

- skroniowy (słuch)

- ciemieniowy (czucie)

- czołowy (mowa artykułowana, myślenie abstrakcyjne, rozumienie logiczne, myślenie twórcze, współczucie, wyrzuty sumienia)

Istnieje zróżnicowanie funkcjonalne półkul mózgu.

Dominacja półkulowa- jedna półkula dominuje nad drogą (np. dla takich funkcji jak mowa)

LATERALIZACJA- stronność (badanie w ramach parzystych narządów, który jest dominujący)

OŚRODKI MOWY:

- ośrodek ruchowy mowy (Broca)

* płat czołowy lewej półkuli

* zaburzenia mowy w wyniku uszkodzenia ośrodka mowy- afazja; ruchowa- narządy artykulacyjne są w porządku, ale człowiek nie potrafi składać zdań i wypowiadać się

- ośrodek słuchowy mowy (Wernickiego)

* płat skroniowy lewej półkuli

* czuciowy

* rozumienia mowy

* afazja słuchowa- człowiek słyszy, ale nie potrafi złożyć dźwięków w słowa, nie rozumie co się do niego mówi

Mózg działa na zasadzie dynamicznej lokalizacja funkcji w mózgu, czyli w zalezności od czynności, jakie wykonujemy (mówienie, słuchanie, pisanie), dynamicznie organizuja/lokalizują się funkcje w mózgu.

Rehabilitacja polega na tym, że uaktywniają się inne ośrodki. Im młodsza jest osoba poddawana rehabilitacji, tym szybsze i lepsze wyniki.

UKŁAD NERWOWY ZE WZGLĘDU NA CZYNNOŚCI:

- somatyczny- zalezny od naszej woli; wykonywanie dowolnych ruchów; unerwia mięśnie poprzecznie prążkowane

- autonomiczny- niezależny od naszej woli (np. potliwość)

* część współczulna (sympatyczna)- działa antagonistycznie, czyli uruchamia się w różnych sytuacjach; ten układ uruchamia się podczas sytuacji mobilizujących/terminowych; działa aktywizująco na większość naszych układów (działa spowalniająco na układ trawienny)

* część przywspółczulna (parasympatyczna)- uaktywnia się w sytuacjach relaksu, odpoczynku działa spowalniająco na większość naszych układów; dziala aktywizująco na układ trawienny

CHOROBY PSYCHOSOMATYCZNE-takie, których podłoże jest psychologiczne + przeciążenie fizyczne; pojawiają się wtedy, gdy ludzki organizm działa na „zbyt wysokich obrotach”

„Inteligencja emocjonalna” 5 cech i ich charakterystyka + objaśnienie; Goleman

MYŚLENIE- PROCES POZNAWCZY.

MYSLENIE- wnioskowanie, rozwiązywanie problemów; przetwarzanie informacji zgromadzonych w spostrzeżeniach, wyobrażeniach i pojęciach

3 składniki myślenia:

- treści podlegające przetwarzaniu (materiał)

- operacje wykonywane na materiale

- reguły myslenia

Wyobrażenia- poznawcza reprezentacja obiektu; przypominanie sobie konkretów, które wczesniej były odbierane przez zmysły.

Pojęcia- określenia, nazwy, zawierające cechy wspólne dla jakiejs grupy przedmiotów, obiektów; mogą mieć rózny stopień uogólnienia

Operacje myślowe, umysłowe- sposoby wg których dokonujemy przekształceń na materiale (analiza, synteza, abstrahowanie, porównywanie, uogólnianie)

Abstrahowanie- umiejętność pomijania nieistotnych elementów.

Reguly- pewne strategie, wzorce stosowania operacji na materiale; te reguły to:

• heurystyki- zawodne, nie dają 100% pewności uzyskania wyniku oczekiwanego

• algorytmu- strategie niezawodne, mamy pewność uzyskania wyniku

Rodzaje problemów występujących w mysleniu w zależności od liczby danych na początku:

- otwarte- jest mało danych na początku, więc musimy ich poszukiwać

- zamknięte- wszystkie dane sa podane a naszym zadaniem jest wybranie najlepszych

Podział problemów ze względu na liczbę dopuszczalnych poprawnych wyników:

- dywergencyjne- rozbieżność, wiele poprawnych wynikow

- konwergencyjne- zbieżność, możliwy jeden wynik

Rodzaje myślenia w zależności od rodzaju materiału wykorzystanego w myśleniu:

- myślenie konkretne- spostrzeżeni i wyobrażenia

- myślenie abstrakcyjne- pojęcia

Podział myślenia ze względu na wartość wyników:

- reproduktywne- zastosowanie znanej wiedzy w nowych sytuacjach

- produktywne- myślenie prowadzące do uzyskania nowych treści, wytworów

* twórcze

* nietwórcze

Wytwory dywergencyjne myślenia:

- płynność (liczba)

- giętkość (jakość)- jest ważna jeżeli chodzi o wytwory twórcze

- oryginalność

Twórcze- nowe, konstruktywne.

Twórczość:

-wielka, elitarna; u podłoża leży talent

- mała, egalitarna; dostępna dla każdego

Rozwój poznawczy (myślenia, inteligencji) wg Piageta przechodzi przez 4 etapy:

- indywidualny wiek przechodzenia przez etapy

- nie ma przeskoku miedzy etapami

1. sensoryczno- motoryczny (0-2 r.ż.)- dziecko myśli na tyle, na ile pozwalają mu jego zmysły. Materiałem myślowym są spostrzeżenia (zmysły). Do 6 m-ca życia dziecko myśli tylko wtedy, kiedy się przed nim manipuluje (pokazuje się zabawke). pod koniec tego etapu wyobrażenia biorą udział w myśleniu (szuka zabawki pod kocykiem). Proste formy przewidywania (na konkretach) przyczyna-skutek.

2. przedoperacyjny (2-7r.ż.)- spostrzeżenia i wyobrażenia są materiałem myślowym. egocentryzm i egoizm dziecka na tym etapie (trudno przyjąć dziecku, że bawiąc się zabawka inne dzieci tez chciałyby się pobawic). Dziecko w swojej wyobraźni nie ma jeszcze punktu wyjścia (wody jest więcej w szklance wąskiej i wysokiej niż w szerokiej i niskiej). Brak wytworzonych pojęć: masy, ciężaru i objętości.

3. operacji konkretnych (7-11 r.ż.)- spostrzeżenia i wyobrażenia. Nadal materiał konkretny. wytwarzają się pojęcia: masa, ciężar i objętość. Myślenie przyczynowo-skutkowe na spostrzeżeniach i wyobrażeniach.

4. operacji formalnych ( > 12 r.ż.)- myślenie abstrakcyjne. Pojęcia są materiałem myślowym. Myślenie hipotetyczne, przewidywanie, odrywanie się od konkretów, uogólnianie. Umiejętność odróżniania formy od treści (wyrażanie treści własnymi słowami).

INTELIGENCJA (rozwój pojęcia)

- zdolność do uczenia się

- zdolność do przystosowywania się do nowych warunków

- zdolność do rozwiązywania problemów

- jest tym co mieszczą testy

+ złożona sprawność umysłowa przejawiająca się w zdolności do logicznego myślenia i umiejętności wykorzystywania posiadanej wiedzy w nowych sytuacjach

Test Wechslera (skala inteligencji Wechslera)

Teoria Catella:

Inteligencja płynna: uwarunkowana biologicznie, Genet.przekazem; odgrywa rolę do okresu dorastania (18)

Inteligencja skrystalizowana: związana z kształceniem (ukierunkowanym); krystalizują się zdolności

TEORIA STERNBERGA: „trójskładnikowa” teoria, mówi o 3 subteoriach komponentów, kontekstów (środowiska) i doświadczenia

- komponentów- mówi o wszystkich składnikach- komponentach, które zachodzą przy inteligencji i wykorzystuje je do jej badania. ilość tych składników uzależnia inteligentne funkcjonowanie.

- kontekstów (środowiska)- mówi o umiejętności przystosowania się do środowiska i warunkach koniecznych, by te przystosowanie zaistniało i było dobre

- doświadczenia- przedstawienie zadań, w których jednostka ma pokazać swój sposób reagowania na nowość. Chodzi w niej również o automatyzację procesów poznawczych (np. nauka pisania- choć początki były ciężkie, piszemy z płynnością, automatycznie)

Wykres dzwonowy (Gausso) przedstawiający inteligencję ludzi w społeczeństwie.