Zasady stosowania i wykadni prawa 28.02.2011

Wykład 1

SPrawdzian w formie pisemnej, test jednokrotnego wyboru, bez punktów ujemnych. Wykład kończy się tylko zaliczeniem.

1 termin sprawdzianu na ostatnim wykładzie, później w sesji kilka innych terminów. Wymagania:tylko to co na wykładzie.

Lech Morawski ,,Zasady wykładni prawa"

Maciej Zieliński ,,Wykładnia"

Leszek Leszczyński ,,Zagadnienia teorii stosowania prawa"

Lang, Wróblewski , Zawadzki ,,Teoria państwa i prawa"( 2 rozdziały jeden dotyczy stosowania prawa a drugi wykładni prawa).

Stosowanie prawa-przez stosowanie prawa należdy rozumieć proces decyzyjny podejmowany przez kompetentny organ państwowy lub inny upowazniny podmiot) prowadzący do wydania wiążącej decyzji o charakterze jednostkowym(indywidualnym i konkretnym).

Wiążąca decyzja-będzie egzekwowana siłami państwa.

Trescią tej decyzji jest kwalifikacja stanu faktycznego z punktu widzenia kryteriów sformułowanych na podstawie normy prawanej oraz ustalenie prawnych konsekwencji tej kwalifikacji.

Niekiedy stosowanie prawa rozumie się szeroko-jako korzystanie z przyznanych przez prawo kompetencji lub uprawnień. Wtedy krąg podmiotów, które stosują prawo jest szerszy, bo należą do niego także podmioty prywatne.

Nam będzie chodziło o wąskie stosowanie prawa, które tyczy się stosowania przez organy władzy publicznej.

Co to znaczy kompetentny?

Organ jest kompetentny jeżeli w danym systemie prawa istnieje norma która upoważnia organ do działania w określonych okolicznościach. Kompetencja może być połączona z wolnością czynienia z niej użytku(organ może z niej korzystać ale nie musi), jeśli z obowiązkiem to musi.
Co to znaczy że decyzja ma charakter jednostkowy i konkretny?

Jeżli podzielimy normy ze względu na sposób określenia adresata-jednostkowe i ogólne(adresat może być określony nazwą żołnierz,i tyczy się każdego żołnierza).

Normy abstrakcyjne jako powinne wskazują takie zachowanie które ma charakter powtarzalny, które też jest opisane nazwa rodzajową np.płacenie długów. Jeżeli ktoś spełni taką normę to nie wyklucza to że jeżeli inny podmiot znajdzie się w dyspozycji to powinien po raz kolejny ta norę spłenić.

Normy generalne-ogólne i abstrakcyjne

Normy indywidualne-normy jednostkowo-konkretne. Wskazuje jedno niepowtarzalne zachowanie.

Podział ten wyznacza w systemie prawa stanowionego granicę pomiędzy tworzeniem i stosowaniem prawa. W procesie stosowania prawa powstają normy indywidualne. Decyzja ma charakter jednostkowy, indywidualny i konkretny.

Od sklasyfikowania czy norma jest generalna czy indywidualna zależy czy TK ma prawo kontrolować tę normę.

Realizowanie prawa-zachowanie zgodne z dyspozycją normy prawnej, realizujące zgodny z prawem cel działającego podmiotu, a więc realizacja uprawnień i wolności przyznanych przez prawo.

Kto może realizować prawo?Ci którym prawo przypisuje pewne uprawnienia i wolności. Uprawnienia mogą przysługiwać osobie fizycznej, prawnej. Sąd stosując prawo realizuje je jednocześnie, ponieważ stosując prawo są d realizuje sowje kompetencje.

realizować prawo może osoba fizyczna a także prawna, organ administracji, sąd wtedy gdy podejmuje decyzję stosowania prawa na podstawie normy kompetencyjnej.

Pojecie realizowania prawa jest szersze niż stosowanie prawa:realizowanie prawa może obejmować proces stosowania prawa.

Przestrzeganie prawa-jest rodzajem realizowania prawa, ale odniosi się do norm zobowiązujących czyli norm nakazujących lub zakazujących.

Kto może przestrzegać prawa?Wszytskie podmioty prawa mogą prawa przestrzegać. Zwyczajowo utrało się że ten termin przestrzeganie prawa najczęściej jest wiązany z działaniem zwykłych adrestatów.

Pojęcie przestrzegania prawa wiązane jest głównie z działaniami tzw. zwykłych adrestatów norm prawnych, choć stosowanie prawa rpzumiane jako spełnienie wymogów norm prawnych też może być uznane za przestrzeganie prawa.

Czy można mówić o przestrzeganiu prawa wtedy kiedy człowiek zachowuje się zgodnie z prawem ale nie ma świadomości że zachowuje się zgodnie z prawem?

Najczęściej przyjmuje się że to nie jest przestrzeganiem prawa.

Przestrzeganie prawa-

Chodzi o takie zachowanie zgodne z normą, które jest spowodowane motywacyjnym oddziaływaniem normy. A skoro tak, to dotarcie do adresata informacji o tresci oowiązującej normy jest warunkiem koniecznym choć niewysaczającym przestrzegania prawa.

Wykonywanie prawa-obejmuje w szerokim sensie realizowanir, przestrzeganie jak i stosowanie prawa, bo polega na wypełnianiu dyspozycji norm prawnych, a więc zarówno obowiązków jak i uprawnień z nich wynikających.

Zwyczajowo, prawniczo potocznie termin odnosi się do organów państwowych.

Wykonywanie prawa-obejmuje w szerokim sensie realizowanie, przestrzeganie jak i stosowanie prawa, bo polega na wypełnieniu duspozycji norm prawnych, a więc zarówno obowiązków jak i uprawnień z nich wynikających. W węższym sensie termin ten stosuje się do organów państowowych.

Tworzenie prawa-formułowanie wiążących norm generalnych(ogólnych i abstrakcyjnych).

W systemie common low tworzy się prawo w procesie jego stosowania.

Stosowanie prawa nie odbywa się zawsze tak samo.W zależności jaki to organ, okoliczności itd...

Typy stosowania prawa:

1.Sądowy-paradygamtem jest stosowanie prawa przez sąd. Wzorcem jest stosowanie prawa przez sąd.

a)podmiot stosujący prawo nie pozostaje w żadnym stosunku służbowym czy organizacyjnym wobec adresata decyzji. Nie jest osobiście zainteresowany w decyzji, która zapada na podstawie niezależnych od niego reguł. Nemo iudex in causa sua.

b)podmiot stosujący prawo jest kompetentny w swoim działaniu i sposób stosowania prawa określają przepisy proceduralne. Kompetencja nie wynika z pozycji jaką organ zajmuje w systemie org.(kometencja ogólna) lecz jest określona ze względu na charakterystykę spraw rozstrzyganych lub stosowanych przespisów(kompetencja szczegółowa).

c)Stosowanie prawa typu sądowego polega na ustaleniu konsekwencji prawnych jakiś faktów uznanych za udowodnione na podstawie obowiązujących norm pr. Ustalenie to jest wiążące erga omnes(wobec wszystkich). Stopnie luzu decyzyjnego sa zróżnicowane, jednak w zasadzenie nie ma decyzji opartych na swobodnym uznaniu.

Czy organ wydający decyzję może mieć swobodę?

Może. Ale co charakterystyczne, właściwie nie występują decyzje które byłyby oparte na swobodnym uznaniu. W typie sądwoym nie zarza się aby przepisy sądowe całkowicie oddawały decyzję w ręce organu stosującego prawo.

d)Decyzje stosowania prawa jest podejmowana w sytuacji sporu(spór występuje pomiędzy stronami zgłaszającymi odrębne roszczenia) lub nieustalenia(gdy ustalenie stanu prawnego wymaga decyzji stanu prawnego).

Np.stwierdzenie spadku, spatkobiercy nie muszą się ze sobą dogadywać.

e).Decyzja stosowania prawa jest normą jednostkową i konkretną chyba że przepisy prawa stanowią inaczej. Nie przesądza to możliwości funkcjonowania decyzji w sposó analogiczny do tego jaki posiadają normy ogólne i abstrakcyjne.

W praktyce decyzje jednostkowe i konkretne funkcjonują do tego jak normy abstrakcyjne.

precedens de iure

precedens de facto

f).Funkcjonowanie decyzji stosowania prawa służą stwierdzeniu zgodności określonych faktów z regułami, które stanowią podstawę decyzji praz ustaleniu konsekwencji które z tego stwierdzenia wynikają na podstawie obowiązujących reguł decyzji, czyli obowiązyjąych reguł prawa.

2.Administracyjny-paradygmatem jest podejmowanie decyzji administracyjnych w trybie pozasądowym.

a)podmiot stosujący prawo pozostaje do adresata w stosunku urzędnik-podmiot ubiegający się o decyzję administracyjną(PETENT).Podmiotem tym jest obywatel lub jakakolwiek jednosta organizacyjna. Decyzja zapada na podstawie obowiązujących reguł.

b)podmiot stosujący prawo musi być kompetentny w s podmiotu stosująwym działaniu i sposób stosowania prawa określają ustawowe reguły proceduralne. Dyrektywy i polecenia słułzbowe i organizacyjne wiążą podmiot stosujący prawo w ramach ustawy, nie regulują natomiast pozycji adresata.)

c)stosowanie prawa polega na ustaleniu konsekwencji prawnych jakiegoś stanu faktycznego albo stwierdzeniu lub stworzeniu pozycji prawnej adresata decyzji. Stopień luzu decyzyjnego jest zróżnicowany:teoretycznie od swobodnego uznania aż do ścisłego wyznaczenia decyzji przez normę.

Swobodne uznanie nie jest według własnego widzi mi się, nie jest to decyzja arbitralna.

d)decyzja stosowania prawa podejmowana jest w sytuacji sporu lub nieustalenia sytuacji reakcji na opinię publiczną (skargi wnioski) względnie gdsy isteneja potrzeba stwierdzenia faktów i sytuacji prawnych

e)decyzja stosowania prawa jest normą jednostkowa i konkretną.

f)funkcjonowanie decyzji służą spełnianiu funkcji adminstracji publicznej wobec obywateli i jednostek organizacyjnych

3.Kierowniczy. paradygmatem jest działanie podmiotu kierującego jakąś organizacją np.działanie Prezesa Sądu Rejonowego, który jest zwierzchnikiem służbowym sędziów tego sądu.

a)Podmiot stosujący orawo pozostaje w stosunku organizacyjnym wobec adresata decyzji.Jest zainteresowany osobiście w decyzji, która zapada częściowo na podstawie reguł obowiazujących adresata, a częściowo na podstawie standardów przejętych przez podmiot stosowania prawa.

b)podmiot stosujący prawo jest kompetentny i sposób stsooswania prawa określają reguły proceduralne ;ub przyjęte zwyczaje. Kompetencja podmiotu wynika częściowo z charakterystyki )rozstrzyganych spraw lub stosowanych przepisów (kompetencja szczególna), częściowo zaś płynie z pozycji jaką podmiotzajumuje w organizacji(kompetencja ogólna).

Na czym polega stosowanie prawa typu kierowniczego?

c)Stosowanie prawa polega na ustaleniu gratyfikacji lub ich braku na podstawie oceny pracy adresta decyzji lub następstw prawnych okreslonych faktów. Ustalenia te wiążą adresata i odpowiednie ogniwa organizacyjne. Stopień luzu decyzyjnego jest zróżnicowany-od swobodnego uznania aż do ścisłego wyznaczenia decyzji.

W typie sądowym w ogóle swobodnego uznania nie ma.

d)Decyzja stosowania prawa podejmowana jest w warunkach operacyjnego kierowania działalnością prganizaacji lub w sytuacji sporu albo nieustalenia.

e)decyzja stosowania prawa jest normą jednostkowa i konkretną ale istanieją tez decyzje dotyczące całych grup pracowników lub wszytskich pracowników organizacji(polecenia generalne), które są wydawane w warunkach operacyjnego kierowania działalnością organizacji.

f)funkcjonalnie decyzje stosowania prawa służą zapewnieniu właściwego funkcjonowania oraganizacji z punktu widzenia założonych celów jej działalności o w ramach obowiązujących przepisów prawa.

Luz decyzyjny-sytuacja w której tekst prawny nie wyznacza jednoznacznie deyczji podmiotu stosującego prawo, lecz pozostawia mu wybór co do tego, jaką decyzję podjąć. Luz decyzyjny to swoboda wyboru, luz decyzyjny może być większy lub mniejszy.

a)luz wyboru przepisu prawnego-kiedy podmiot stosujący prawo ma do dyspozycji dwa lub więcej przepisów które pasują do danej sytuacji

b)Luzy interpretacyjne-tekst prawny może być sformułowany w taki sposób że pozostawia podmiotowi stosującemu prawo dużą swobodę w zakresie interpretacji

3.luzy dowodowe-chodzi o pewną swobodę organu, dotyczącą tego czy uznać dany fakt za udowodniony czy nie uznać za udowodniony; sam proces dowodzenia może być związany ze swoboda decyzji stosującego prawo oragnu

4.luz wybou konsekwencji prawnych-norma nie wyznacza ściśle jaka konsekwencja zachodz gdy jakiś fakt zostaje uznany za udowodniony

Nam, mówiąc o typach stosowania prawa, będzie chodziło o luz wyboru konsekwencji prawnych.