TKANKI ZWIERZĘCE - BUDOWA I FUNKCJE

tkanka - zespol komorek o wspolnym pochodzeniu, podobnej budowie i pelniacych okreslone funkcje.

komorka -> tkanki -> narzady (organy) -> uklad narzadow -> organizm

zasadnicze uklady narzadow:

1) powłokowy

2) mięśniowy

3) szkieletowy

4) nerwowy

5) dokrewny

6) krążenia

7) pokarmowy

8) oddechowy

9) wydalniczy

10) rozrodczy

SCHEMAT

........

listki zarodkowe (tkanki pierwotne):

- ektoderma

- mezoderma

- endoderma

> TKANKA NABŁONKOWA

zwarty uklad komorek, leza na blonie podstawnej, zawieraja jedno jadro komorkowe

nabłonek:

- jednowarstwowy (pojedyncza warstwa komorek, lezaca bezposrednio na blonie podstawnej)

- wielowarstwowy (kilka lub kilkanascie warstw komorek, do blony podstawnej przylega najbardziej wewnetrzna warstwa; charakterystyczny dla kregowców)

nabłonek:

- płaski

- sześcienny

- walcowaty

nabłonek:

- ochronny (przed nadmierna utrata wody, urazami mechanicznymi, drobnoustrojami chorobotworczymi)

wyściełają jamy narządów wewnętrznych

jeśli rzęski znajdują się na powierzchni komórek nabłonków = nabłonki urzęsione (migawkowe)

wystepowanie - drogi oddechowe (u niekotrych bezkregowych - na powierzchni ciala i wtedy wspoluczestniczy w poruszaniu sie; moze wytwarzac bezkomorkowa warstwe - oskórek (kutykula) - chroni przed niekorzystnymi czynnikami srodowiska i utrata wody)

- transportujący (umozliwia przenikanie substancji z jednej strony nablonka na druga)

transport tlenu i dwutlenku wegla - narzady wymiany gazowej

transport produktow trawienia - jelito cienkie

- wydzielniczy (gruczołowy) (wytwarzaja i wydzielaja rozne zwiazki chemiczne - śluz, enzymy, hormony)

gruczoły:

-> jednokomorkowe (komorki rozmieszczone pojedynczo wsrod innych komorek nablonkowych)

-> wielomokorkowe (wystepuja w zespolach)

-> wydzielania wewnetrznego (gruczoly, ktorych wydzielina jest odprowadzana do plynow ustrojowych)

-> wydzielania zewnetrznego (gruczoly, ktore produkuja wydzieline odprowadzana do srodowiska zewnetrznego (np. gruczoly potowe) lub do swiata narzadow (np. wątroba))

- czuciowy (funkcje zmyslowe - bodzce odbieraja znajdujace sie miedzy komorkami nablonka neurony)

np. nabłonek węchowy, nabłonek brodawek języka)

> TKANKA ŁĄCZNA (powstaje z mezodermy)

luzno ulozone komorki, ktore wytwarzaja substancje miedzykomorkowa (bezpostaciowa substancja podstawowa + wlokna bialkowe)

tkanka łączna:

- właściwa (pelniaca funkcje odzywcze; glownym jej skladnikiem sa komorki):

->siateczkowa (gwiaździste komorki + substancja miedzykomorkowa + delikatne włókna ; siec ; szpik kostny, wezły limfatyczne, śledziona)

->włóknista luźna(wiotka) (rozne rodzaje komorek + substancja podstawowa + nieregularnie ulozone wlokna ; stanowi rusztowanie, na ktorym opieraja sie inne tkanki, wypelnia wolne przestrzenie miedzy narzadami)

->włóknista zbita (komorki + mala ilosc substancji podstawowej + licznie zwarte wlokna bialkowe - glownie kolagenowe ; wlokna rownolegle - buduje ściedna, więzadła , wlokna nieregularne - skora wlasciwa kregowcow)

->tłuszczowa (dwie postacie - żółta (jedna, duza kropla tluszczu) i brunatna (wiele malych kropel tluszczu) ; zolta - pod skora zwiarzat, wokol narzadow wewnetrznych (f. termoizolacyjna i amortyzujaca, gromadzenie subst. odzywczych) ; brunatna - zwierzeta zapadajace w hibernacje - w czasie rozkaldu tluszczu brunatnego cala energia zamienia sie w cieplo, ktore umozliwia podniesienie temp ciala)

- podporowa (szkieletowa) (pelniaca funkcje mechaniczne - podtrzymuje organizm w odpowiedniej pozycji + ochronna; glownym jej skladnikiem jest substancja miedzykomorkowa):

-> chrzęstna (komorki chrzestne + subst miedzykomorkowa<--glowny skladnik)

tk chrzestna zastepowana jest tk kostna

rodzaje tk chrzestnej:

-szklista

-spręzysta

-włóknista

-> kostna (zbudowana z: komorek kościotwórczych, komórek kostnych, komórek kościogubnych)

subst miedzykomorkowa zawiera duze ilosci soli mineralnych oraz wlokna kolagenowe - jest twarda(bo zw mineralne) i elastyczna(kolagen) ; liczne naczynia krwionosne i nerwy

- plynna

-> krew (transportuje subst odzywcze i produkty przemiany materii , wspomaga reakcje odpornosciowe, bierze udzial w termoregulacji) - osocze (plynna subst miedzykomorkowa) + elementy morfologiczne (erytrocyty, leukocyty, trombocyty)

-> limfa (chłonka) (powstaje na skutek przenikania nadmiaru plynu tkankowego z przestrzeni miedzykomorkowych do wlosowatych naczyn limfatycznych ; skald podobny do osocza ; funkcja transportowa + uczestniczy w reakcjach obronnych organizmu)

-> hemolimfa (wystep. u niektorych bezkregowcow o otwartym ukladzie krwionosnym; skladniki - komorki pelzakowate + barwniki przenoszace tlen i dwutlenek wegla ; funkcje analogiczne do krwi i limfy kregowcow)

> TKANKA MIĘŚNIOWA (powstaje z mezodermy)

kurczliwosc - pozwala na wykonywanie ruchow + termoregulacja

element struktualny - komorka miesniowa lub wlokno miesniowe

typy:

->tkanka miesniowa poprzecznie prazkowana szkieletowa (miesnie szkieletowe ; dlugie i cylindryczne wlokna miesniowe, duza liczba jader; skurcz miesni poprzecznie prazkowanych jest zalezny od woli)

->tkanka miesniowa poprzecznie prazkowana serca (miesien sercowy ; widlasto rozgalezione konce maja komorki, jedno lub dwa jadra centralne ; komorki przylegaja do siebie, maja wstawki(miejsce styku komorek) ; siec ktorej skurcz zmiejsza objetosc jam serca ; skurcz niezalezny od woli)

->tkanka miesniowa gladka (buduje sciany narzadow wewn. np. jelita, zoladka ; wrzecionowaty ksztalt komorek ; jedno/dwa/trzy jadra ; skurcz niezaleznie od woli)

> TKANKA NERWOWA (powstaje z ektodermy)

neurony (komorki nerwowe) +komorki glejowe

-neuron (cialo komorki + dendryty + neuryty)

-komorki glejowe

nie przewodza impulsow nerwowych, pelnia funkcje pomocnicze w stosunku do neuronow:

-> dostarczaja subst odzywcze

-> izoluja neurony od innych tkanek i narzadow

-> uczestnicza w procesach regeneracji tkanki nerwowej, wypelniajac miejsca po uszkodzonych neuronach