DOKTRYNY 28 XI 2011r.

poprzednio B. CONSTANT - koncepcja wolności i jej gwarancje, koncepcja podziału władz

noeliberałowie - przeczytać informacyjnie- FRIEDRICH AUGUST von HAYEK i MITTON FREDMAN "Free to choose"

JEREMY BENTHAM - twórca idei kodyfikacji - jako proces stworzenia zupełnego systemu prawa, objęcie wszystkich sfer.

Ścicśle związany z ideą liberalizmu w skrajnej postaci, gdyż łączył się z hedonizmem etycznym (!!)

utylitaryzm jako podstawa tworzenia prawa

autor "Utylitaryzmu" i "Wprowadzenia do zasad moralności i prawodawstwa"

Społeczeństwo to nic innego jak luźny agregat jednostek podobny do skupiska atomów - indywidualizacja i atomizacja społeczeństwa. Wszyscy ludzie są do siebie podobni, korzystają z takich samych zdarzeń i skojarzeń i dlatego są równi. Wszyscy dążą do tego samego działając zgodnie ze swoim interesem, którym to jest dążenia do osiągnięcia jak najwięcej przyjemności. Ponieważ człowiek posiada rozum, to sam jest w stanie stwierdzić, co dla niego jest tym prawdziwym interesem. Natura ludzka jest jednak zmienna i człowiek czasami nie jest w stanie dobrze określić swojego interesu, stąd zadaniem wychowawcy jest pomóc człowiekowi w zrozumieniu go. Tym wychowawcą miało być państwo, a instrumentem pomagającym w zrozumieniu tego interesu miało być prawo.

Poglądy Benthama miały wpływ na Johna Stewarta Milla.

ALEXIS de TOCQUEVILLE - (XIXw.) francuski sędzia, studiował w Anglii system więziennictwa. Zaczął interesować się życiem społeczeństwa Nowej Anglii, czyli rejonach Bostonu.

autor "O demokracji w Ameryce" - postawił tezę liberalizmu sceptycznego.

teoria społeczeństwa masowego

początkowo twierdził, że wolność, równość i demokracja to wartości niemożliwe do pogodzenia.

Zauważył, że koloniści w Stanach osiągnęli taki poziom rozwoju i bogactwa, że istniejące między nimi różnice majątkowe nie wpływały na ich poziom życia. Uczestniczą w życiu publicznym na równych zasadach. To był dowód na to, że wolność nie przeszkadzała demokracji.

w społeczeństwie amerykańskim jednostka nie może się przeciwstawić większości, dlatego, że nie ma ona wystarczającej siły moralnej ani znaczenia społecznego. Dlatego w tamtych warunkach jednostka musi się podporządkować demokracji i obawiał się za taką formą demokracji będzie stała tyrania urzędników. Rozwiązanie tego problemu widział w edukacji politycznej.

jako pierwszy zauważył problem społeczeństwa masowego.

Nie widział możliwości przeniesienia tych warunków do Europy, gdyż wymagałoby to dużo czasu. Z drugiej strony zauważył, że taki rozwój będzie prowadził tylko do dobrobytu większości, a więc znowu zepchnęłoby to jednostkę na dalszy plan - liberalizm sceptyczny.

Obserwując życie kolonistów Nowej Anglii przyjrzał się życiu lokalnemu. Był zwolennikiem gminno-władztwa, które związałoby ludność na najniższym poziomie

Pod wpływem zachwytu de Tocqueville'a stworzono we Francji konstytucję opartą o konstytucję Ameryki, jednak przetrwała ona tylko 3 lata w II Republice.

W trakcie jego prac aktywnie zmieniało się społeczeństwo francuskie - lata 30te i 40te to okres wolnej prasy, m.in. pojawiały się karykatury władcy.

JOHN STUART MILL - jego ojciec był wybitnym filozofem. autor "O wolności" (On liberty), "Utylitaryzmu".

uważany za twórcę teorii demoliberalnej - pogodzeniu demokracji z wolnością i równością.

Uważał, inaczej niż Bentham, że nie da się wszystkiego sprowadzić do samej przyjemności, gdyż istnieją przyjemności egoistyczne i przyjemności z działań na rzecz innych jednostek. Uważał, że utylitaryzm dopuszcza poświęcenie swojego dobra dla dobra innych, jednak zaprzecza wartości poświęcenia dobra dla samego poświęcenia. Odrzucił w ten sposób i skrajny utylitaryzm, i skrajny hedonizm. Z drugiej strony podkreślał, że utylitaryzm może prowadzić do zniewolenia jednostek.

Wyróżniał 3 wolności:

- wolność myśli i uczucia -> wolność sumienia, opinii i sądu oraz swoboda gustów

- swoboda działania jak się podoba, pod warunkiem ponoszenia konsekwencji tego działania

- swoboda zrzeszania się jednostek w każdym celu nie przynoszącym szkody innym

Żadne społeczeństwo wg niego nie jest całkowicie wolne, bo wiem w społeczeństwach te warunki wolności w.w. nie są przyjmowane w pełni. Każdy sam powinien pilnować swojego interesu, o ile interes ten nie szkodzi innym.

Wierzył jednak w postęp ( co jest charakterystyczne dla liberałów) i możliwość włączania coraz szerszych klas społecznych do debaty politycznej. W związku z tym mogą powstawać partie, które będą prowadziły do przeciętności. Zadaniem jest wspieranie indywidualności, więc rzeczą kluczową jest wyznaczenie granicy władzy społeczeństwa nad jednostką. Mill widział nieuchronność demokracji, gdyż uważał, że powinien powstać rząd ludowy/reprezentatywny, który odzwierciedlałby różne grupy społeczne.

demokracja - to rządy większości z uwzględnieniem mniejszości.

Reasumując, uważał, że demokracja liberalna jest możliwa, jednak w odróżnieniu od klasycznego liberalizmu, podkreślał potrzebę zastanowienia się nad zadaniami państwa i widział, że chronić należy słabsze jednostki

"Zasada wolnej jednostki nie ma wpływu na doktrynę wolnego handlu" - nakładał na państwo obowiązek dystrybucji dóbr.

KONSERWATYZM

Przeciwny postępowi jest REAKTYWISTA, a nie konserwatysta. Konserwatysta to zwolennik postępu ewolucyjnego (organicznego, naturalnego), czyli postępu, który nie burzy naturalnego rozwoju społeczeństw. Konserwatyści są niejako zawsze o krok do tyłu, gdyż nie zastanawiają się nad zmianami przyszłymi tylko nad aktualnym stanem rzeczy.

Pojęcie powstało we Francji w I poł. XIXw.

Konserwatyzm pojawił się jako reakcja na myśl liberalną. Odrzucali wszelkie teorie sprzeciwiające się rozwojowi ewolucyjnemu.

EDMUND BURKE - (XVIII/XIXw.) połirlandyczk, półanglik. Ukończył Trinity College w Dublinie. Wpływ na jego poglądy miało wychowanie w rodzinie katolickiej - był zwolennikiem tolerancji religijnej w Anglii i oddzielenia Irlandii od Anglii. Działacz polityczny w partii liberalnych wigów.

autor "Rozważań o Rewolucji Francuskiej". -> Początkowo był zachwycony Rewolucją Francuską, jednak szybko ją znienawidził, dlatego jego praca jest potępieniem tego wystąpienia społecznego.

Jako pierwszy dostrzegł wagę partii politycznych w życiu społeczeństw.

Uważał, że naród jest to związek pokoleń dawnych, obecnych i przyszłych, a nie zbiór jednostek jak twierdzą liberałowie. Zadaniem narodu jest utrzymanie związku między pokoleniami, a utrzymanie tego związku ma się opierać "na skarbcu doświadczeń narodu i wieków". Z doświadczenia wynikało, że najważniejsze jest prawo własności - jako prawo do mienia swoich przodków, czyli m.in. do dziedziczenia.

Nie można praktykować równości, bo jest w praktyce nie ma.

Wśród najważniejszych wartości, wywyższał ideę szlachectwa i ideę konieczności religii. Z drugiej strony widział znaczenie form parlamentu, dlatego jako pierwszy, na przykładzie Anglii i Francji, pisał o konieczności istnienia partii politycznych - mają one mieć charakter "ciał pośredniczących" pomiędzy społeczeństwem a władzą.

Wyróżniał 2 kategorie członków:

1. działacza - działa na bieżąco i realizuje cele

2. filozofa - który wyznacza kierunki polityki, ich istnienie w partii uznawał za konieczność i podstawę funkcjonowania partii

teoria organicznego wzrostu - porównanie społeczeństwa, narodu do drzewa (które stało się symbolem konserwatyzmu - drzewo ma grube korzenie i mocny pień, ale ma też gałęzie - suche odpadają, a nowe powoli rosną; znaczyło to, że nie wykluczają zmian).

"Ci zadufani profesorowie praw człowieka są tak zakochani w sobie, że nie są w stanie nauczyć się czegokolwiek"

FRANCOIS CHATEAUBRIAND - francuz, wydawca tygodnika, twórca pojęcia konserwatyzm. W młodości był liberałem i popierał Rewolucję Francuską, jednak w 1798r. po śmierci matki przeszedł nawrócenie religijne i zmienił poglądy na konserwatywne.

Religię traktował jako spoiwo łączące naród, jednak przewidywał, że społeczeństwo zostanie zdegenerowane na skutek demokracji, gdyż stopniowo upadał autorytet doświadczenia, wieku, urodzenia, geniuszu i cnoty, a w to miejsce przychodzą relatywne wartości, oderwane od zasad chrześcijańskich, które to mają charakter ponadczasowy.

W wyniku tego społeczeństwo doprowadzi do powstania laickiego państwa, w którym będzie panowała równość polityczna i ekonomiczna, ale społeczeństwo będzie zniewolone duchowo i materialnie i stopniowo będzie ulegać degeneracji.

JOSEPH de MAISTRE - poglądy swe wywodził z myśli św.Augustyna, był gorliwym katolikiem, ale jednocześnie masonem. Teoretyk kontrrewolucji, teokracji i ultramontanizmu demokracji - czyli podporządkowania papieżowi, jako największemu autorytetowi. Niektórzy dlatego uważają go nie za konserwatystę, a za reakcjonistę.

pocz. XIX w.- rozwój jednolitego narodu niemieckiego i konserwatyzmu w Niemczech -> wywodzi się z tego szkoła historyczna w prawoznawstwie.

w dzisiejszych czasach nastąpiło zbliżenie między neoliberałami a konserwatystami, w skutek poglądu na gospodarkę - ekonomia Reagana.