Zapotrzebowanic bakterii na tlen
Bakterie, ze względu na ich zróżnicowane zapotrzebowanie na tlen, dzielimy na kilka grup. Znajomość tych zagadnień jest istotna przy zakładaniu hodowli bakteryjnych, czy też nawet już w momencie pobierania próbek materiału od chorych do badań bakteriologicznych. Są to następujące grupy:
1. Bezwzględne tlenowce. Bakterie te do swego wzrostu wymagają obecności
tlenu atmosferycznego. Należą do nich niektóre bakterie chorobotwórcze dla
człowieka
2. Względne beztlenowe. Bakterie te mogą wzrastać zarówno w warunkach
tlenowych, jak i beztlenowych; stanowią one najliczniejszą grupę bakterii
chorobotwórczych dla człowieka
3. Bakterie beztlenowe dzielą się na dwie podgrupy:
a. Ściśle bezwzględne beztlenowe. Bakterie te nic są zdolne do wzrostu,
jeśli zawartość tlenu w atmosferze przekracza 0,5 %. Tlen ten jest dla nich
toksyczny; bakterie te w czasie pobierania materiału klinicznego do badania
i w czasie transportu giną
b. Umiarkowane bezwzględne beztlenowe. U bakterii tych stwierdza sięnieco większą tolerancję na tlen; bakterie te również w obecności tlenu giną. 4. Mikroaerofile. Bakterie te wymagają Tlenu jako końcowego akceptora elektronów, jednak jego stężenie w a atmosferze powinno być obniżone nie rosną na podłożach stałych w atmosferze Tlenowej W warunkach beztlenowych wzrastają bardzo słabo lub wcale.
RODZINA
ENTEROBACTERIACEAE
Charakterystyka – Pałeczki G (-) , ruchome dzięki obecności rzęsek , z wyjątkiem rodzajów Klebsiella i Shigella. Mogą wytwarzać otoczki , mikrootoczki. Nie wytwarzają przetrwalników. Wzrastają w warunkach tlenowych lub względnie beztlenowych. Są chemoorganotrofami z metabolizmem tlenowym i beztlenowym. Fermentują glukozę , a także inne węglowodany i alkohole z wytworzeniem gazu lub bezgazowo. Są katalazo + . Większość rodzajów i gatunków nie fermentuje laktozy. W skład rodziny wchodzi 27 rodzajów.
Chorobotwórczość – Wyznacznikami chorobotwórczości u pałeczek z rodziny enterobacteriaceae są przede wszystkim endotoksyny (LPS). Wszystkie pałeczki mogą wywoływać różne postacie klinicznych zakażeń :
Zakażenia przewodu pokarmowego – Dominują w tych zakażeniach pałeczki z rodzaju Salmonella , Shigella i gatunków Escherichia coli , Yersinia enterocolitica , Morganella morganii , Klebsiella pneumoniae , itp. biegunka jest dominującym objawem w większości przypadków
Zatrucie pokarmowe – Najczęściej wywołane przez pałeczki z rodzaju Salmonella , E. Coli.
Zakażenia dróg moczowych – Dotyczą górnego odcinka i dolnego. Ponad 80% wszystkich przypadków zakażeń dróg moczowych u pacjentów pozaszpitalnych wywołanych jest przez e. Coli i ponad 60% u pacjentów szpitalnych
Zakażenia dróg oddechowych – Pałeczki jelitowe odpowiedzialne są często za zakażenie dolnych dróg oddechowych , głównie w różnych postaciach zapalenia płuc. W zakażeniach tych biorą udział pałeczki z rodzajów Klebsiella , Enterobacter i Serratia , E. Coli , Salmonella spp.
Bakteriemie i posocznice – pałeczki jelitowe są najczęściej izolowane wśród wszystkich bakteryjnych czynników z próbek krwi od pacjentów hospitalizowanych . dotyczy to szczególnie : E. Coli , Enterobacter spp. , Proteus spp. , Salmonella spp. , Citrobacter spp. .
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych – Pałeczki E. Coli kwalifikowane są do najczęstszych czynników zapalenia opon mózgowo- rdzeniowych u noworodków. Do zakażeń dochodzi podczas porodu , któremu często towarzyszą powikłania. U dorosłych odbywa się to na drodze krwiopochodnej.
Układ kostno-stawowy – Izolowane ropnie kości z różną lokalizacją wywoływane są przez Yersinia spp , Salmonella spp. , E. Coli i inne .
RODZAJ ESCHERICHIA
Escherichia coli
Bakterie z gatunku E. Coli występują stale w przewodzie pokarmowym człowieka i zwierząt. Pełnią rolę symbiontów , uczestniczą w rozkładzie pokarmu i syntezie witamin z grupy B , K i C .gatunek E.coli dzieli się na serotypy na podstawie zróżnicowanej budowy antygenów somatycznych O (LPS) , rzęskowych H i polisacharydowych antygenów otoczkowych K . Wyróżnia się 171 antygenów O około 80 antygenów K i ponad 50 antygenów H. Szczepy gatunku E.coli można pogrupować pod względem ich wrażliwości na swoiste bakteriofagi lub kolicyny oraz na antybiotyki.
Chorobotwórczość – Pałeczki E.coli mogą być charakteryzowane przez ich wyznaczniki chorobotwórczości do których należą adhezyny (fimbrie) i toksyny
Fimbrie – Wyróżnia się fimbrie typu MS(wrażliwe na mannozę) i typu MR(oporne na mannozę). Nie wszystkie komórki stanowiące populację szczepu są ufimbriowane;. Szczepy E.coli zawierające znane antygeny zjadliwości K88 i K99 należą odpowiednio do typów serologicznych F4 i F5 antygenów fimbriowych.
Toksyny – Oprócz działania toksycznego , spowodowanego toksyną polisacharydową (LPS) , pałeczki E.coli mogą mieć dodatkowe ważne wyznaczniki chorobotwórczości , do których nalezą toksyny białkowe do tych toksyn należą : 1 Enterotoksyny ciepłochwiejne – wiążą się do nabłonka jelita za pomocą receptorów i efekt działania odbywa się poprzez aktywację cyklazy adenylowej , która katalizuje wzrost cyklicznego adenozyno-3,5-monofosforanu. To powoduje przejście do światła jelita dużej ilości płynu i wystąpienie biegunki. 2 Enterotoksyny ciepło stałe – efekt działania odbywa się poprzez aktywację cyklazy guanylowej obecnej w komórkach nabłonka jelitowego. 3 Verotoksyny – te toksyny są wytwarzane przez szczepy E.coli , które są komórkami lizogennymi.
Szczepy E.coli dzielone są na 3 grupy :
Szczepy nefropatogenne
Szczepy enteropatogenne
Szczepy odpowiedzialne za kolibakteriozy
Chorobotwórczość dla ludzi – większość szczepów E.coli może wywołać enteritis lub gastroenterocolitis przez działanie 4 różnych mechanizmów , w wyniku czego mogą być obserwowane różne zespoły kliniczne : 1. Enterotoksygenne 2. Enteropatogenne 3. Enteroinwazyjne 4. Enterokrwotoczne
RODZAJ SHIGELLA
Do tego rodzaju zaliczane są pałeczki G (-) bezrzęsne , mało aktywne biochemicznie , nie wytwarzające gazu z fermentacji węglowodanów oraz wytwarzające indolzmiennie. Należą tu 4 gatunki stanowiące jednocześnie podgrupy serologiczne: S. dysenteriae , S. flexeri , S. boydii S.sonnei
Chorobotwórczość dla ludzi – Pałeczki z rodzaju Shigella wywołują swoiste zakażenie jelit , które określane jest jako czerwonka bakteryjna. Do wczesnych objawów choroby należą : biegunka , biegunka sekrecyjna z bolesnością i ogólnym osłabieniem
RODZAJ SALMONELLA
Wszystkie serotypy Salmonella należą do dwóch gatunków. Salmonella bongori zawiera mniej niż 10 serotypów . pozostałe ponad 2500 serotypów , nalezą do gatunku Salmonella cholerasuis .
Chorobotwórczość – Pałeczki należące do serotypu Salmonella typhi wywołują dur brzuszny , należące do serotypu Salmonellaparatyphi A , B lub C wywołują dury rzekome a pozostałe serotypy – choroby zakaźne określane wspólną nazwą salmonelozy. U ludzi obserwowane mogą być następujące grupy objawów chorobowych spowodowane przez pałeczki z rodzaju Salmonella: - 1 Gastroenteritis 2 Bakteriemia lub posocznica 3 zespół określany jako gorączka jelitowa 4 objawy chorobowe zlokalizowane pozajelitowo 5 stan nosicielstwa pochorobowego
W diagnostyce zakażeń mają zastosowanie metody konwencjonalne bakteriologiczne zmierzające do izolacji i identyfikacji bakterii w metodach hodowlanych.
RODZAJ YERSINIA
Do rodzaju Yersinia aktualnie zakwalifikowano 10 gatunków.
Charakterystyka – Są to bakterie G (-) , małe ziarniako-pałeczki , które rosną na podłożu MacConkeya w optymalnej temp. 220 – 290 C . bakterie te sa nieruchome w temp. 370 C , wykazują ruch w temperaturze 220 – 250 C , nie wytwarzają : H2S , indolu , acetoniny , nie fermentują laktozy , rozkładają glukozę , sacharozę. Szczepy z gatunku Yersinia enterocolitica serotypu 3 (IA) i 9(V) wytwarzają ß- laktamazy pochodzenia chromosomalnego , są oporne na penicyliny i cefalosporyny I generacji.
Budowa antygenowa – Szczepy z gatunku Yersinia pestis nie mają dalszego podziału na serotypy .
Czynniki zjadliwości – Wykazano je u szczepów należących do 3 gatunków z rodzaju Yersinia są one kodowane w chromosomie i w plazmidach . w komórkach Yersinia pestis oprócz plazmidu zjadliwości 70 kb , wykazano obecność innych plazmidów – małego 9,5 kb i dużego – 110 kb. Czynniki zjadliwości kodowane w chromosomie u pałeczek Yersinia dotyczą m. In. Oporności surowiczej , co oznacza , że bakterie te są oporne na efekt bakteriobójczego działania uwarunkowanego aktywnością dopełniacza normalnej ludzkiej surowicy.
Postacie kliniczne zakażeń pałeczkami z rodzaju Yersinia:
Y. pestis – jest czynnikiem etiologicznym dżumy. Bakterie są przenoszone od gryzoni do człowieka przez pchły. U ludzi mogą występować 3 kliniczne postacie dżumy : dymienicza , płucna i posocznicowa.
Y pseudotuberkulosis – jest czynnikiem etiologicznym rodencjozy , która należy do chorób zakaźnych odzwierzęcych i jest szeroko rozpowszechniona w świecie.
Wyróżnia się następujące postacie kliniczne rodencjozy:
Zapalenie węzłów chłonnych krezki jelitowej – które objawia się w postaci ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego . w większości przypadków zabieg operacyjny kończy chorobę , zdarzają się jednak nawroty i powikłania.
Zapalenie jelit – w obrazie klinicznym nie ma swoistych objawów . występuje rzadko u dzieci i dorosłych
Ropne zakażenia z różną lokalizacją – sporadycznie rejestrowano ropne zapalenia stawu kolanowego , zapalenia kości policzkowych , żeber , zapalenie opon mózgowo- rdzeniowych , ropnie wątroby itp.
Szkarlatynopodobna gorączka – występuje endemicznie na terenie niektórych regionów byłego ZSRR.
Powikłania - Do powikłań lub następstw zakażeń pałeczkami rodencjozy głównie ostrej postaci brzusznej u dzieci , należą – rumień guzowaty , reaktywne zapalenie stawów , zapalenie tęczówki lub zapalenie nerek.
Postacie kliniczne jersiniozy
Postacie jelitowe – formy typu enteritis i enterocolitis są najczęstsze i występują u ludzi w każdym wieku. Ta łagodna postać jelitowa może przejść w ciężką z odwodnieniem i zatruciem . może także występować zakażenie bezobjawowe dotyczy to 1% populacji ludzi zdrowych. Zachorowania mogą być sporadyczne , rodzinne , w postaci mniejszych lub większych epidemii. Do tej grupy postaci jelitowej należą również biegunki sekrecyjne , często występujące w związku ze spożyciem wody , mleka , innych pokarmów zanieczyszczonych tymi bakteriami.
Postacie pseudowyrostkowe – większość przypadków nie różni się w obrazie klinicznym od podobnej postaci klinicznej rodencjozy. Różnice dotyczą grupy wiekowej chorują najczęściej dorośli ( 20 – 30 lat).
Postacie posocznicowe – Zazwyczaj o ciężkim przebiegu i mimo leczenia 20% w ostatnich latach kończy się zejściem śmiertelnym.
Rumień guzowaty – i inne zmiany skórne lub tkanki łącznej występują z różną częstością w niektórych krajach. Około 5% rumieni wielopostaciowych wywołanych jest przez Yersinia enterocolitica.
Klebsiella- pałeczki zazwyczaj tworzą śluzowe kolonie nie wykazują ruchu i nie powodują dekarboksylacji ornityny. Zapalenie płuc wywołane przez k. pneumoniae ma charakter destrukcyjny , przebiega ze zmianami martwiczymi oraz krwotokami. Bakterie z gatunku K. pneumoniae mogą wywołać również zakażenia pozapłucne. Pałeczki z gatunku K. ozaenae są rzadko izolowane wywołują zanikowy nieżyt nosa lub ropne zapalenie błony śluzowej nosa.
Enterobacter – W rodzaju tym aktualnie występuje 9 gatunków. Są ruchome i powodują dekarbohsylację ornityny. Bakterie te występują powszechnie w wodzie , ściekach , glebie , warzywach. Mogą wywołać : biegunki , zakażenia oportunistyczne dróg moczowych , oddechowych , zakażenia ran , czasami wywołują posocznice i zapalenia opon mózgowo- rdzeniowych.
Hafnia – jedynym gatunkiem jest Hafnia alveri wykazuje podobne cechy do Enterobacter , różnią się brakiem wytwarzania kwasów z laktozy , melibiozy , sacharozy , adonitolu , inozytolu. Występuje w przewodzie pokarmowym u ludzi zdrowych.
Serratia – może wywołać zapalenie płuc i posocznicę . bakterie te wchodzą w skład flory komensalnej przewodu pokarmowego. Szczepy z gatunku S. odorifera odznaczają się zapachem przypominającym zapach zgniłych warzyw lub stęchłej trawy. Inne gatunki takie jak : S. fonticola , S. ficaria , S. grimesii , S. plymuthica . występują w wodzie , glebie i na roslinach.
RODZAJE PROTEUS MORGANELLA PROVIDENCIA
Proteus – obejmuje 4 gatunki. Bakterie tego rodzaju występują w glebie , wodzie itp.
Morganella – należy 1 gatunek odpowiedzialny za zakażenia dróg moczowych i oddechowych
Providencia – w rodzaju tym znajdują się 4 gatunki . uczestniczą głównie w zakażeniach dróg moczowych.
Identyfikacja bakterii – powinny być uwzględnione następujące ich właściwości : zużytkowanie glukozy , zdolność wzrostu na podłożu MacConkeya i aktywność oksydazy cytochromowej.
Rodzaj Pseuodmonas – Do rodzaju Pseuodmonas wg statystyki Bergeya należało kilkadziesiąt róznych gatunków. Pałeczki z rodzaju Pseuodmonas mają następujące cechy : rosną dobrze na podłożu MacConkeya , są ruchome , zazwyczaj wytwarzają oksydazę cytochromową.
Pseuodmonas aeruginosa – gatunek ten znany pod nazwą pałeczki ropy błękitnej , należy do bakterii szeroko rozprzestrzenionych w przyrodzie. Na powierzchni niektórych szczepów może wystąpić materiał śluzowy wykazuje on właściwości immunogenne i ochronne.
Rodzaj Burkholderia – utworzono ostatnio dla 5 dawnych gatunków rodzaju Pseudomonas , odznaczają się tą samą homologią RNA . bezwzględnie chorobotwórczymi są gatunki B. Mallei i B. Pseudomallei.
Chemioterapia zakażen B. Cepacia - jest trudna i rzadko można osiągnąć całkowite zniszczenie tych bakterii nawet przy intensywnej antybiotykoterapii.
Diagnostyka bakteriologiczna – z dotychczasowych metod fenotypowych i genotypowych do typowania szczepów B. Cepacia w dochodzeniach podczas epidemii najbardziej przydatnymi okazały się : analiza DNA chromosomalnego , typowanie serologiczne i typowanie biochemiczne.
Vibrio cholerae – jest czynnikiem etiologicznym cholery , epidemicznej i pandemicznej choroby zakaźnej. Za cholerę odpowiedzialna jest grupa serologiczna 01. Pod koniec 1992 roku rozpoczęła się nowa epidemia cholery której czynnikiem etiologicznym został uznany gatunek Vibrio Cholerae 0139 Bengal. Vibrio NAG - Większość zakażen wywołanych przez bakterie z rodziny Vibrio wywołują ostatnio inne gatunki niż V. cholerae . wprowadzono dla nich termin “ non-cholera”
Diagnostyka – większość szczepów różnych gatunków rodzaju Vibrio rośnie na podłożu agarowym z dodatkiem krwi baraniej i z dodatkiem 1% NaCl.
RODZAJ Aeromonas
bakterie z rodzaju Aeromonas nie nalezą do grupy wybrednych , określa się je jako różne .
Chorobotwórczość – obserwowane mogą być 4 typy zakaże wywołanych przez te bakterie :
Zapalenie tkanki łącznej
Ostra choroba biegunkowa krótkiego okresu
Posocznica
Zakażenia różne : ran , układu moczowego , wątroby i dróg żółciowych , opon mózgowo- rdzeniowych
Diagnostyka – Szczepy A. Hydrophila rosną na podłożu MacConkeya i innych podłożach dla pałeczek jelitowych.
RODZAJ Campylobacter
Chorobotwórczość – niektóre gatunki z rodzaju Campylobacter mogą odpowiadać za zakażenia jelitowe i pozajelitowe. C. jejuni – szczepy tego gatunku znane są historycznie hako czynniki wywołujące “ zimową czerwonkę u kotów” . izolowane są z częstością od 0,5 do 30 % z próbek kału od pacjentów z osterą chorobą biegunkową lub zapaleniem jelit c.coli – gatunek podobny jest do C . jejuni C. Lari – może być przyczyną zakażeń jelit u ludzi C. Fetus subsp. fetus – chorobotwórczy głównie dla zwierząt C. Fecalis – występuje w przewodzie pokarmowym zwierząt
Diagnostyka – badanie bezpośrednie materiałów chorobowych w preparatach barwionych metodą Grama wykazuje obecność charakterystycznych morfologicznie komórek.
U szczepów Helicobacter pylori mogą być obserwowane struktury włókniste. W komórkach Helicobacter pylori wykazano obecność licznie występujących plazmidów.
Chorobotwórczość – bakterie kolonizują tylko błonę śluzową żołądka , aktualnie wiadomo że komórki Helicobacter pylori mogą przylegać do co najmniej 2 receptorów gospodarza . do zakażenia H. pylori dochodzi na drodze kontaktu bezpośredniego.
Diagnostyka - materiał do badań stanowią wycinki błony śluzowej żołądka pobierana przez gastroenterologów podczas endoskopii.
Leczenie – leczenie zakażeń wywołanych Helicobacte pylori odbywa się drogą monoterapii oraz terapii skojarzonej wykorzystywane są najczęściej antybiotyki.
RODZAJ Pasteurella
do tego rodzaju należy 13 gatunków izolowanych od ludzi. Wszystkie gatunki z rodzaju Pasteurella wywołują choroby endemiczne u zwierząt . u ludzi rzadko występujące choroby nalezą do chorób zakaźnych odzwierzęcych.
Diagnostyka – bakterie rosną na podłożu z krwią w postaci małych śluzowych kolonii bez hemolizy
RODZAJ Brucella
do rodzaju Brucella należy 6 gatunków z których 4 są chorobotwórcze dla ludzi :
B. Abortus – wywołuje chorobę o średnim przebiegu
B. Suis – wywołuje zmiany destrukcyjne, ropne
B. Melitensis – choroba ostra , ziarniaki ostre , często o przebiegu śmiertelnym
B. Canis – występują często nawroty , które prowadzą do przewlekłego stanu.
Diagnostyka – bakterie z rodzaju Brucella należą do trudno hodowlanych nie rosną na sztucznych podłożach
RODZAJ Lgionella
do rodzaju Legionella zakwalifikowano kilkanaście gatunków , z których liczne są związane z występowaniem chorób u ludzi , inne zaś jak dotąd izolowane były ze środowiska naturalnego i/lub od zwierząt
Chorobotwórczość - choroba legionistów występowała dotąd rzadko w formie epidemii , może również wystąpić gorączka Ponitiac . Choroba legionistów – jest to zapalenie płuc i opłucnej często z ropniami w płucach . Śmiertelność wynosi od 15 do 20 % . Gorączka Pontiac – nie występuje zapalenie płuc tylko zapalenie opłucnej bez ropni
Diagnostyka – stosowane są metody hodowlane i bezpośrednie metody wykazujące bakterie lub ich antygeny w próbkach materiałów od chorych . metody hodowlane są bardziej czułe niż metoda DIF. Szybka (2h) technika sondy genetycznej może być wykorzystana do identyfikacji w hodowli , a także do wykazania tych bakterii w materiałach klinicznych.
Chorobotwórczość – bakterie te mogą być przyczyną różnorodnych zespołów chorobowych: zapalenie stawów , zakażenia dolnych dróg oddechowych , zakażenia górnych dróg oddechowych , zakażenia okołoporodowe , zakażenia dróg moczowo – płciowych, zapalenie spojówek.
Diagnostyka – badanie bakteriologioczne wymazów z tylnej ściany gardła , jamy nosowo – gardłowej itd. Do hodowli zaleca się podłoże wybiórcze w którego skład wchodzą podłoże Mueller-Hinton agar 1% hemoglobiny , 1% Iso Vitalex i 300 mg /l bacytracyny.
Rodzaj Nejsseria
Nejsseria Gonorrhoeae – Dwoinki rzeżączki wywołują rzeżączkę , która należy do najczęściej występujących bakteryjnych zakażeń w świecie. U mężczyzn N. Gonorrhoeae najczęściej wywołuje ostre zapalenie cewki moczowej , objawiające się ropnymi zmianami z wydzieliną . Następstwem nie leczonej rzeżączki lub wielokrotnie przebytych zakażeń może być bezpłodność . Mogą występować zakażenia bezobjawowe dwoinki rzeżączki.
Diagnostyka - Konieczna jest ścisła współpraca lekarza i mikrobiologa. Próbki materiałów powinny być pobierane przez lekarza i badane bezpośrednio lub transportowane do laboratorium. Niektóre szczepy są wrażliwe na wankomycynę i nie wzrastają na podłożach z VCN . Do ostatecznej identyfikacji bakterii niezbędne są metody potwierdzające , do których należą : 1. Testy biochemiczne 2. Badania immunologiczne 3. Techniki z użyciem substratów chromogennych enzymów 4. Typowanie serologiczne szczepów 5. Oznaczenie wrażliwości identyfikowanych szczepów na antybiotyki .
Nejsseria meningitidis – Dwoinki zapalenia opon mózgowo - rdzeniowych są czynnikiem etiologicznym endemicznego i epidemicznego zapalenia opon mózgowo – rdzeniowych.
Chorobotwórczość – Meningokoki wywołują ropne meningokokowe zapalenie opon mózgowo – rdzeniowych , szczególnie w najmłodszej grupie wiekowej 0 – 6 lat.
Diagnostyka – Bakteriologiczne badanie płynu mózgowo – rdzeniowego powinno uwzględniać bezpośredni posiew przez lekarza przy łóżku chorego. Technika bezpośredniego posiewu na podłoża wzbogacone krwią.
ZIARNIAKI G(+)
są najczęstszymi czynnikami etiologicznymi zakażeń u ludzi z różną lokalizacją i najczęściej też są izolowane z próbek materiałów od chorych . wśród dużej listy rodzajów ziarniaków G(+) można wyróżnić następujące grupy , ze względu na zapotrzebowanie na tlen i mechanizm metabolizmu glukozy : 1)tlenowe – Micrococcus i Deinococcus 2) względnie beztlenowe – Staphylococcus , Stomatococcus , Streptococcus i 8 innych rodzajów 3) beztlenowe – Peptostreptococcus , Peptococcus , Coprococcus.
Ziarniaki Gram-dodatnie Katalazo-dodatnie – występują powszechnie w środowisku naturalnym , wśród zwierząt i u człowieka.
Ziarniaki Gram-dodatnie katalazo-ujemne – występują w środowisku naturalnym . Ziarniaki G(+) z rodzaju Vagococcus zawierające antygen grupowy N wg Lancefield izolowane dotąd były tylko od kur oraz z wody rzek
Diagnostyka – występują one najczęściej w mieszanej hodowli wraz z inną florą jamy ustnej , dróg oddechowych , przewodu pokarmowego. Jeżeli istnieje konieczność identyfikacji izolowanych szczepów bakteryjnych niezbędne jest również określenie ich wrażliwości na chemioterapeutyki .
RODZAJ Staphylococcus
rodzaj ten zawiera 41 gatunków
Chorobotwórczość- największe ilości tych bakterii stwierdza się na skórze , w gruczołach skórnych oraz błonach śluzowych gronkowce mogą zakażać małpy , ptaki , koty , psy , bydło , konie. Niektóre gatunki występujące początkowo tylko u zwierząt lub w produktach pochodzenia zwierzęcego , były później izolowane od pacjentów z bakteriemią , zapaleniem wsierdzia itp.
Diagnostyka – większość gatunków może być identyfikowana za pomocą szybkich gotowych zestawów dostępnych w handlu lub też urządzeń automatycznych. Gronkowce zarówno S.aureus jak i różne gatunki gronkoców koagulazo(-) często występują w próbkach różnych materiałów od chorych.
Staphylococcus aureus – ten gatunek jest najbardziej chorobotwórczy. Gronkowcowe zakażenia można podzielić na: * choroby skórne * choroby układu oddechowego * choroby układu moczowego * posocznice i ropowice * zapalenia ropne stawów * zapalenie sutków * zapalenie szpiku i kości * zapalenie opon mózgowo – rdzeniowych * zespół wstrząsu toksycznego *
Diagnostyka – gronkowce należą do bakterii sprawiających najmniej trudności w hodowli i dalszej identyfikacji. Hodowla prowadzona w temp. 370C przez 18 – 24 h pozwala na uzyskanie optymalnego wzrostu większości gatunków tego rodzaju.
RODZAJ STREPTOCOCCUS
Paciorkowce G (+) ziarniaki katalazo –ujemne sklasyfikowane do wspólnego rodzaju Streptococcus skupiają liczne gatunki charakteryzujące się odmiennymi właściwościami fenotypowymi i genotypowymi oraz różną chorobotwórczością . Rodzaj Streptococcus dzielony jest na 6 grup filogenetycznych (I-VI)na podstawie różnic w sekwencji podjednostki 16 S rRNA . Ze wzgłedów praktycznych rodzaj Streptococcus scharakteryzowano w następujących grupach : paciorkowce ropotwórcze , paciorkowce jamy ustnej ,paciorkowce o zwiększonych wymaganiach odżywczych .
Paciorkowce Ropotwórcze
Gatunki paciorkowców ropotwórczych reprezentowane są przez 3 grupy serologiczne wg. Lancefield takie jak A, B, i C
I dodatkowo przez gatunek Streptococcus pneumoniae , który nie zawiera antygenu grupowego.
GRUPA A
Streptococcus pyogenes - wywołują hemolizę typu β na podłożu z krwią baranią , która jest spowodowana przez hemolizę nazywaną streptolizyną S , substancja ta nie ma właściwości antygenowych . paciorkowce tej grupy wytwarzają drugą hemolizę , która jest określana jako streptolizyna O – jest białkiem wykazującym aktywność w stanie zredukowanym . Szczepy z gatunku S.pyogenes oprócz wymienionych hemolizyn wytwarzać mogą wiele innych toksyn i enzymów do najważniejszych z nich należą :
Toksyna erytro genna
Streptodornaza
Hialuronidaza
Streptokinaza
W komórkach S. pyogenes można wyróżnić następujące antygeny : * grupowo swoisty antygen A * Typowo swoisty antygen białkowy typu M * Białko M * MAP * SOF * LTA * Białko T * Białko R *
Chorobotwórczość – Bakterie z gatunku S. pyogenes bytują w warunkach naturalnych u ludzi . Źródłem zakażenia endogennego i/lub egzogennego są górne drogi oddechowe człowieka , wysięki zapalne , krew. Zakażenia u ludzi można podzielić na ropne pierwotne i wtórne oraz na zakażenia nie ropne inne swoiste zespoły chorobowe: *Różą*Płonica*
*Paciorkowy zespół podobny do wstrząsu toksycznego * gorączka reumatyczna
Diagnostyka – Badanie bakteriologiczne wymazów z gardła stanowi “złoty standard” , wśród metod służących do wykrywania zakażeń paciorkowcowych i odznacza się 90 – 97 %
Leczenie – w leczeniu zapalenia gardła wywołanego przez GAS jest penicylina G wykazano , że antybiotyk ten wykazuje odpowiednią skuteczność w zapobieganiu chorobie reumatycznej.
GRUPA B
Streptococcus agalactiae – wywołują hemolize typu β , mogą też być szczepy o typie α i γ- hemolizy . paciorkowce grupy B , okrelane często jako GBS znane są ze swej chorobotwórczości dla zwierząt. Ponad 95% szczepów GBS jest opornych na bacytracynę co ma znaczenie przy ich identyfikacji
GRUPA C
Streptococcus equi ssp. Equi – hemoliza β s. equi ssp. Zooepidemicus – hemoliza β . Streptococcus equi ssp. Zooepidemicus wytwarza hemolizynę nie będącą streptolizyną O lub S , nie wytwarza streptokinazy i nie jest składnikiem mikroflory człowieka.
Streptococcus pneumoniae – hemoliza α , wystκpują w jamie ustnej , gardle , tchawicy , nie mają antygenu grupowego – wielocukru C.
RODZAJ Enterococcus
PYR – jest substratem do wykazania peptydazy pyrolidonylowej. W następstwie hydrolizy substratu przez peptydazę powstaje naftylamid czerwonego koloru po dodaniu 0,01% odczynnika cinnamaldehydu.
Zakażenie endogenne dla ludzi – wywołane przez enterokoki najczęściej są w drogach moczowych .
Oporność enterokoków na chemioterapeutyki - cechą charakterystyczną enterokoków jest ich względna oporność na ampicylinę i penicylinę .Wśród szczepów z gatunku E.faecium może występować tzw. wysoki poziom oporności na penicelinę.
Pałeczki G_(+)
Bakterie cylindryczne G(+) są sklasyfikowane do różnych rodzajów różniących się między sobą właściwościami fenotypowymi i genotypowymi
Rodzaj Bacillus
Do rodzaju Bacillus należy ponad 40 gatunków , które wytwarzają przetrwalniki. Bakterie te nie są wybredne , liczne szczepy kliniczne wytwarzają hemolizę typu β z wyjątkiem B. Anthracis Bakterie te wywołują chorobę zwaną wąglik należał do jednej z najgroźniejszych chorób zwierząt , rzadziej ludzi. U ludzi choroba występowała w trzech głównych postaciach: płucnej , jelitowej i skórnej.
Rodzaj Clostridium
Spośród łącznej liczby ok. 100 gatunków tego rodzaju ponad 40 było , jak dotąd izolowanych od ludzi. Często są spotykane w kale ludzi zdrowych , zarówno dorosłych jak i dzieci , niektóre izoluje się już u noworodków. Bakterie te są odpowiedzialne za toksykoinfekcję u dorosłych i u dzieci.
Clostridium difficile – gatunek ten nie był uważany za patogenny do lat 70, kiedy to opisano zespół AAD i PMC. U osób dorosłych C. Difficile może być odpowiedzialny za schorzenia przewodu pokarmowego począwszy od łagodnych biegunek kończących się samowyleczeniem , skończywszy na rzekobłoniastym zapaleniu jelita grubego.
Patogeneza – Antybiotyki takie jak ampicylina lub wankomycyna , niszczą C. Difficile w warunkach in vitro
, natomiast po podaniu pacjentom mogą wywołać chorobę. Bakterie ye mogą być izolowane z kału u niektórych pacjentów przy ujemnym wyniku prób na obecność toksyn oraz przy braku biegunki.
Diagnostyka – Badanie endoskopowe , Do diagnostyki chorób związanych z C. difficile
Służą metody hodowli połączone z izolacją. Wyosobnienie i zidentyfikowanie szczepy C. Difficile powinny mieć określoną ich zdolność do wytwarzania toksyn. Wykrycie aktywnych biologicznie toksyn C. Difficile możliwe jest dzieki badaniu cytotoksyczności wobec komórek diplodalnych fibroblastów płucnych od ludzi.
Leczenie – Wankomycyna podana doustnie stała się pierwszym antybiotykiem stosowanym do leczenia zakażeń C. Difficile.
RODZAJ Corynebacterium
Są to pałeczki G(+) pleomorficzne , nie wytwarzające przetrwalników .Liczne gatunki z rodzaju Corynebacterium coraz częściej izolowane są z materiałów od chorych .
Chorobotwórczość – klasyczna błonica jest chorobą zakaźną i zaraźliwą , objawiająca się zmianami miejscowymi w postaci charakterystycznych nalotów .
Leczenie błonicy - najistotniejsze znaczenie ma antytoksyna błonicza. Dodatkowo mogą być stosowane antybiotyki.
RODZAJ LISTERIA
Pałeczki listerii występują powszechnie w środowisku naturalnym , u zwierząt dziko żyjących . Nosicielstwo zwiększa się u pacjentów otrzymujących leki immunosupresyjne , szczególnie dotyczy to kortykosterojdów .
Chorobotwórczość – szczepy z gatunku L.monocytogenes wywołują objawowe zakażenia u ludzi i zwierząt , które niezależnie od lokalizacji określane są nazwą listerioza.
Diagnostyka – badanie mikroskopowe próbek materiałów klinicznych , metody hodowlane , technika Graya , diagnostyka serologiczna
Bakterie Beztlenowe
Nieprzetrwalnikujące
Bakterie Beztlenowe , nie wytwarzające przetrwalników należą do różnych rodzajów bakterii Gram-ujemnych o kształtach cylindrycznych lub kulistych oraz bakterii Gram-dodatnich będących pałeczkami bądź ziarniakami. Bakterie beztlenowe nieprzetrwalnikujące należą do mikroflory jamy ustnej , dróg oddechowych , przewodu pokarmowego i dróg moczowo-płciowych.
Chorobotwórczość – Zakażenia endogenne bakteriami beztlenowymi u ludzi najczęściej są zlokalizowane w obrębie miejsc anatomicznych naturalnego ich bytowania. Zakażenia układu moczowego mogą być wywołane głównie przez Peptostreptococcus , rzadziej pałeczkami Gram-ujemne. W zakażeniach skóry i tkanek miękkich mogą brać udział bakterie beztlenowe nieprzetrwalnikujące różnych rodzajów bakterii Gram-dodatnich i/lub Gram-ujemnych. Infekcje zapalenia wsierdzia . Bakterie te ze względu na ich bytoeanie na powierzchni ciała lub w przewodzie pokarmowym były też często podczas badań traktowane jako zanieczyszczenia próbek materiałów od chorych.
Rodzaj Lactobacillus
Zawiera kilkadziesiąt gatunków z których kilkanaście występuje u ludzi z różną częstością . bakterie te wchodzą w skład mikroflory jamy ustnej , przewodu pokarmowego we wszystkich jego odcinkach układu moczowo-płciowego , szczególnie często kolonizują pochwę u kobiet. Pałeczki z rodzaju Lactobacillus są zawsze oporne na wankomycynę . Są bakteriami względnie beztlenowymi , liczne z nich mogą dobrze wzrastać w warunkach ściśle beztlenowych.
Rodzaj Eubacterium
Zawiera kilkanaście gatunków z których niektóre coraz częściej są identyfikowane w próbkach materiałów od ludzi. Niektóre gatunki częściej wykrywane są w płytce nazębnej zwłaszcza poddziąsłowej.
Rodzaj Actinomyces
Zwiera różne gatunki , które wchodzą w skład mikroflory jamy ustnej i uczestniczą w chorobach przyzębia.
Promienica - obejmuje zwykle głowę i szyję , klatkę piersiową , brzuch i niekiedy drogi rodne kobiet. Bakterie beztlenowe
nieprzetrwalnikujące , zwłaszcza Gram – ujemne pałeczki z rodzajów Bacteroides i Fusobacterium oraz Gram – dodatnie pałeczki z rodzaju Propionibacterium , są przedmiotem intensywnych badań nad ich wyznacznikami chorobotwórczości.
Diagnostyka – Materiałami do badań w kierunku zakażeń beztlenowymi nie mogą być wymazy pobierane z powierzchni błon śluzowych , powierzchni skóry , owrzodzeń , plwocina , kał lub mocz.
SPIROCHAETALES
krętki –krętkowice
KIŁA – czynnikiem etiologicznym jest Treponema pallidum subsp. pallidum choroba zakaźna człowieka przenoszona drogą płciową
W postaci klasycznej kiły wyróżnia się : 1) okres pierwotnej , 2) okres wtórnej i 3) okres kiły późnej .
Objawy – okres wylegania wynosi 15-30 dni , wrzód twardy goi się w ciągu 3 – 4 tygodni i po 2-10 tygodniach pojawiają się zmiany wtórne w postaci wysypki plamisto – grudkowej .
Diagnostyka kiły zależy od okresu choroby .
RODZAJ Bartonella
do niedawna znajdował się tutaj tylko 1 gatunek : Bartonella babilliformis – był znany jako czynnik etiologiczny gorączki Oroya
Chorobotwórczość – z wyjątkiem B.vinsonii , pozostałe 4 gatunki są chorobotwórcze dla ludzi.
Naczyniakowatość bakteryjna
Plamica bakteryjna
Bakteriemie
Leczenie – lekiem z wyboru w przypadku zakażeń wywołanych przez inne niż B.bacilliformis gatunki z rodzaju Bartonella jest doustna doksycyklina lub erytromycyna .
Choroba kociego pazura –
Objawy kliniczne – typowy przebieg choroby kociego pazura charakteryzuje się pojawieniem się na skórze grudki lub krosty , która rozwija się zwykle w ciągu tygodnia od kontaktu ze zwierzęciem.
RODZAJ Rickettsia
Do rodzaju Rickettsia należy kilkanaście gatunków odpowiedzialnych za choroby u ludzi nazywane wspólnie riketsjozami . gorączka gór Skalistych wywołana jest przez Rickettsia ricettsii
Riketsjozy mogą być rozpatrywane w 3 grupach zespołów klinicznych
- grupa duru wysypkowego
- grupa gorączek plamistych
- grupa gorączek Dalekiego Wschodu
Chlamydiales
Rodzaj Chlamydia
Do rodzaju Chlamydia należą cztery gatunki : C.trachomatis C. Psittaci , C. Pneumoniae i C. Pecorum . Bakterie te są bezwzględnie wewnątrzkomórkowe , o podobnej morfologii i wspólnym polisacharydem antygenie grupowym z riketsjami.
Chlamydia psittaci
Chorobotwórczość – C. Psittaci wywołuje u kotów i owiec poronienia , ornitozę u ptaków , a papuzicę u ludzi. Papuzica należy do chorób odzwierzęcych , najczęściej występuje jako atypowe zapalenie płuc , rzadko jako postać posocznicowa lub jako zapalenie mózgu.
Diagnostyka papuzicy – Polega na wyiolowaniu bakterii z krwi , plwociny lub tkanki płucnej przez donosowe , dootrzewnowe lub domózgowe szczepienie myszy.
Chlamydia pneumoniae
Gatunek ten jest jednym z 4 gatunków z rodzaju Chlamydia charakteryzującym się bytowaniem wewnątrzkomórkowym oraz niezwykłym cyklem rozwojowym , w przebiegu którego występują zakaźne ciałka elementarne. Wykazano , że komórki mięśni gładkich ściany aorty hodowane w warunkach in vitro uległy zakażeniu przez C. Pneumoniae
Diagnostyka – w diagnostyce serologicznej chlamydiozy mają zastosowanie takie odczyny jak : * odczyn wiązania dopełniacza * odczyny immunofluorescencji * testy do wykrywania rozpuszczalnych antygenów w surowicy * W diagnostyce zakażeń wywołanych przez C. Pneumoniae powszechne zastosowanie mają odczyny serologiczne wykrywające obecność swoistych przeciwciał w surowicy. Stosowane są głównie 2 odczyny: odczyn wiązania dopełniacza , MIF.
MYCOPLASMATALES
Mykoplazmy są najmniejszymi spośród znanych drobnoustrojów wolno żyjących i odznaczających się wieloma unikalnymi cechami .Mykoplazmy zazwyczaj kolonizuja powierzchnie błon śluzowych układu oddechowego i moczowo – płciowego .
Gatunek M. Pneumoniae - okres inkubacji w zakażeniach dróg oddechowych przez M. Pneumoniae wynosi 2-3 tygodnie .
Gatunek M.genitalium który jest izolowany z dróg płciowych jest serologicznie podobny do M. Pneumoniae.
Chorobotwórczość - * zapalenie płuc atypowe * choroba zapalenia miednicy małej * zapalenie stawów * ropnie narządowe * zapalenie osierdzia * zapalenie otrzewnej.
RODZINA MYCOBACTERIACEAE
Rodzaj Mycobacterium
Do rodzaju Mycobacterium zgodnie z klasyfikacją Bergeya należy 26 gatunków prątków , określanych jako wolno rosnące oraz 28 dalszych gatunków określanych jako szybko rosnące.
M. avium complex – zakażenia wywołane przez kompleks MAC lub MAI należą do najczęstszych zakażeń prątkowych u chorych z AIDS i u innych pacjentów z obniżoną odpornością. Atypowe prątki – mogą być przyczyną zakażeń z różną lokalizacją w zależności od czynników predysponujących: płuca * węzły chłonne * zapalenie otrzewnej * itp. *.
M. ulcerans – wywołuje owrzodzenia skórne w miejscach , w których temperatura ciała jest niższa niż 370C
M. leprae – owrzodzenia skóry , nosa , gardła , krtani , gałki ocznej , jąder , skrócenie palców.
Diagnostyka – Materiały – materiałami do badań w kierunku gruźlicy typowej i gruźlicy atypowej mogą być: plwocina , popłuczyny żołądkowe. Niektóre materiały powinny być odpowiednio przygotowane. Badanie Bezpośrednie mikroskopowe – preparat barwiony metodą Ziehl-Neelsena lub metodą Kinyoun. Badanie hodowlane – podłoża nieselektywne , do których należy powszechnie używane podłoże jajowe Lowenstein-Jensena , podłoża z Tweenem 80.
Tlenowe Promieniowce
Bakterie G(+) – nazywane tlenowymi promieniowcami stanowią heterogenną grupą , odznaczającą się zdolnością do tworzenia w niektórych etapach cyklu rozwojowego , rozgałęzionych , nitkowatych form.
Rodzaj Nocardia
Do rodzaju Nocardia należą tlenowe , katalazo-dodatnie , Gram-dodatnie lub Gram-zmienne bakterie , które tworzą słabo lub silnie rozgałęzione wegetatywne strzępki.
Chorobotwórczość – w większości przypadków zakażenia te dotyczą układu oddechowego lub skóry i tkanki podskórnej.
Rodzaj Streptomyces
W rodzaju tym znajduje się ponad 31000 gatunków , a pozycja taksonomiczna wielu z nich ulega zmianom. Występują w środowisku naturalnym. Około 80% szczepów izolowanych od chorych należy do gatunku S. griseus , pozostałe to S. somaliensis i inne wykrywane sporadycznie.
Rodzaj Actinomadura
Dwa gatunki A. Madurae i A. Pelletieri uważane są od dawna za główne bakteryjne czynniki etiologiczne stopy madurskiej. Bakterie te wzrastają na większości podłoży bakteriologicznych tworząc woskowate , różowe lub czerwone kolonie z pomarszczoną powierzchnią.
Rodzaj Rhodoccus
Bakterie tego rodzaju różnią się od Nocardia brakiem rozgałęzień i strzępek powierzchniowych , mogą mieć formy ziarniakowate , maczugowate lub pałeczkowate. Gatunek ten może wywołać zakażenia skóry , zakażenia dróg moczowych.
MORFOLOGIA GRZYBÓW – Grzyby są zbudowane z jednej komórki lub składają się z grzybni , która stanowi skupiska rozgałęzionych nici zwanych strzępkami. Grzyby dobrze rosną w środowisku wilgotnym , natomiast przy braku wody mogą wytwarzać formy przetrwalnikowe , których typowym przykładem mogą być chlamydospory lub skleroty. Grzybnia może być także zbudowana z pojedynczej komórki lub z wydłużonych komórek przylegających jedna do drugiej , ale nie komunikujących się , tworzących strukturę o nazwie pseudomycelium.
Rozmnażanie płciowe (mejoza) - Jest to połączenie się dwóch komórek , w wyniku czego powstaje zygota , która przekształca się w pewną liczbę jednokomórkowych spor , zawierających jądro otoczone cytoplazmą (oospory lub zygospory). Jeżeli spory powstają na zewnątrz na cienkich szypułach zwanych basidium , to zwane są basidiosporami.
Rozmnażanie bezpłciowe (mitoza) – Może ono zachodzić poprzez wytwarzanie następujących zarodników:
Artrospory – tworzone są poprzez fragmentację strzępek . Uwalniające się fragmenty są początkowo prostokątne , później stają się zaokrąglone.
Blastospory – powstają przez pączkowanie komórek. Po pączkowaniu odrywają się lub mogą pozostawać związane z komórka macierzystą i pączkować dalej , w wyniku czego powstają rozgałęzione pseudomycelia
Chlamydospory – powstają wtedy , gdy krótki odcinek strzępki lub pseudostrzępki ulegnie zgrubieniu , nazywane są wówczas interkalarnymi.
Aleurospory – powstają na specjalnych strukturach utworzonych przez pęczki strzępek.
Makrokonidia – rozwijają się w taki sam sposób jak mikrokonidia. Są dużych rozmiarów.
Diktiospory – są wielokomórkowymi strukturami o sferycznym krztałcie.
Adiaspory – dużych rozmiarów spory , które powiększają się bez podziałów.
Typ I Zygomycota - Należą tu grzyby , które są nazywane pleśniakami. Grzybnia pleśniaków jest zbudowana z niepodzielnego mycelium. Pleśniaki rozmnażają się płciowo tworzą spory , nazywane zygosporami , i bezpłciowo – tworząc spory w sporanngium.
Typ II Ascomycota - Należą tu grzyby jednokomórkowe lub rozgałęzione. Grzybnia jest złożona z podzielonych strzępek. Cechą charakterystyczną jest obecność worków zawierających askospory.
Typ III Basidiomycota - należą tu grzyby jednokomórkowe lub rozgałęzione. Grzybnia zawiera przegrody połączone lub niepołączone. Cechą charakterystyczną rozmnażania płciowego jest występowanie basidiów i basidiosporów.
Typ IV Deutrromycota - Należą tu grzyby jednokomórkowe lub rozgałęzione. Grzybnia zawiera przegrody. Grzyby te nazywane są grzybami niedoskonałymi lub anamorficznymi.
DERMATOFITY
stanowią grupę grzybów charakteryzujących się następującymi cechami : mogą adaptować się do bardzo różnych środowisk i warunków otoczenia , są chorobotwórcze dla człowieka i zwierząt. Naturalnym rezerwuarem dermatofidów jest gleba oraz zawarta w niej keratyna. Wyróżnia się 3 typy dermatofitów : zoofile , geofilne i antropofilne.
Klasyfikacja Dermatofitów – Dermatofity przez gługi okres czasu uważane były za grzyby niedoskonałe (rozmnażają się bezpłciowo).
Nannizzia (microsporum) – Strzępki grzybni występują zazwyczaj w łodydze włosa , natomiast zarodniki na zewnątrz włosa.U niektórych gatunków (M. Lengeronii , M. Auduinii) makrokonidia mogą nie być obecne.
Arthroderma (Trichophyton) – grzyby nalerzące do tego rodzaju pasożytują na włosach głowy lub całego ciała. Zarodniki układające się w łańcuchy występują wewnątrz włosów lub na zewnątrz.
Epidermophyton – w rodzaju tym znajduje się 1 gatunek E.floccosum nigdy nie wywołuje grzybicy skóry owłosionej . W hodowli na podłożu sztucznym szczepy tego gatunku wytwarzają makrokonidia.
Zakażenia powierzchowne – obejmują grzybice włosów (grzybica skóry owłosionej wywołana przez Microsporum ), grzybice skóry nieowłosionej , jak również pzanokci.
Zakażenia głębokie dermatofitami mogą nieć przebieg ostry i ropny w formie grzybicy strzygącej głębokiej
DROŻDŻAKI i GRZYBY DROŻDŻOPODOBNE
– Drożdżakami określane są jednokomórkowe grzyby , rozmnażające się przez pączkowanie lub podział. Pączkujące komórki drożdżaków w cyklu życiowym mogą być w stadium grzybów wielokomórkowych. Większość drożdżaków należy do saprofitów bytujących w środowisku zewnętrznym , niektóre z nich mogą być patogenne dla człowieka. Najważniejszy gatunek spośród drożdżaków , tzn. Candida albicans bytuje u człowieka w przewodzie pokarmowym i pochwie.
RODZAJ CANDIDA
Komórki nie wytwarzają worków nasiennych , układają się w pseudostrzępki. Mogą tworzyć prawdziwe strzępki. Rozmnażają się przez paczkowanie. Rozkładają niektóre cukry. Nie tworzą silnego kwasu z glukozy. Nie wytwarzają barwników karoteinowych. Właściwości fizjologiczne drożdżaków z rodzaju Candida , zwłaszcza zdolność lub niezdolność do asymilacji różnych substancji organicznych wykorzystywanie węglowodanów jako jedynego źródła węgla. Głównym składnikiem antygenowym ściany komórkowej u Candida jest polisacharyd – mannan. Kandydiaza – Jest to synonim używany dla określenia schorzeń błony śluzowej , skóry , tkanki podskórnej. W zależności od lokalizacji objawowego zakażenia wywołanego przez drożdżaki z rodzaju Candida można wyróżnić następujące kliniczne postacie kandydiazy:
Skóra – przewlekłe ropne zapalenie skóry lub mieszków włosowych , zapalenie skóry około wargowe.
Układu oddechowego – ostre pierwotne zapalenie płuc , wtórne zapalenie płuc , zapalenie oskrzeli.
Układu moczowego – zapalenie pęcherza , zapalenie nerek
Przewodu pokarmowego – jamy ustnej , przełyku , żołądka , jelita grubego . grzybicze zapalenie otrzewnej , pęcherza żółciowego.
Ośrodkowego układu nerwowego
Układu kostno – stawowego – zapalenie szpiku i kości , zapalenie mięśni
Kandydiaza oka
Zapalenie wsierdzia
Posocznica
Kandydiaza uogólniona (posocznica) – Drożdżaki przedostające się do krwi i w niej się namnażające wywołują posocznicę. Istnieją dwie drogi rozwoju posocznicy : 1. – drożdżaki Candida mogą przedostawać się do strumienia krwi z miejscowych zmian w błonie śluzowej 2. – drobnoustroje mogą przedostawać się do krwi w czasie wykonywania iniekcji niejałowa igłą. Posocznica najczęściej rozwija się u pacjentów hospitalizowanych , którzy przez dłuższy okres mają założony cewnik. W przypadku podejrzanym o posocznicę grzybiczą materiał do badań mykologicznych stanowi nie tylko krew , lecz również mocz , wymaz z odbytu , wydzielina oskrzelowa. Jeżeli występują objawy neurologiczne , należy przeprowadzić badanie płynu mózgowo – rdzeniowego.
Torulopsioza – W niektórych klasyfikacjach zakażenia wywołane przez gatunki z rodzaju Torulopsis , zwłaszcza dotyczy to T. Glabrata są określane jako Torulopsis mycosis. U pacjentów z przewlekłymi zakażeniami układu moczowego bezskutecznie leczonych antybiotykami przeciw bakteryjnymi często występuje kandydiaza tego układu.
Rodzaj Cryptococcus
Są to drożdżaki nie mające worków nasiennych wytwarzające blastospory. Drożdżaki z rodzaju Cryptococcus nie fermentują węglowodanów , asymilują azot lub go nie asymilują , wszystkie gatunki asymilują inozytol , wytwarzają ureazę.
Rodzaj Rhodotorula
Są to drożdżaki bardzo podobne do rodzaju Cruptococcus. Są pączkujące , mogą wytwarzać pseudomycelium lub prawdziwe mycelium.
Grzyby Dimorficzne i Grzybice
Dimorfizm jest to zdolnośc niektórych gatunków grzybów do wzrostu w dwóch postaciach , w zależności od warunków środowiska:
1. jako pleśniaki 2. Jako drożdzaki.
Dimorficzne pleśniaki patogenne dla człowieka należą do następujących 5 gatunków: * Blastomyces dermatitidis * Histoplasma capsulatum * Coccidioides immitis * Sporothrix schenckii * Paracoccidioides brasilensis * Grzyby te charakteryzują się powolnym wzrostem na podłożach sztucznych .
Histoplazmoza
Jest to ziarniniakowa grzybica układowa wywołana przez Histoplasma capsulatum , który wykazuje powinowactwo do układu siateczkowo-śródbłonkowego. Wyróżnia się 2 postacie objawowe : pierwotną postać płucną oraz postać uogólnioną.
Sporotrychoza
Jest to podostra lub przewlekła grzybica występująca u zwierząt i człowieka , wywołana przez dimorficzny grzyb Sporothrix schenckii. Wyróżnia się trzy postacie kliniczne: skórną , kostno-stawową i narządową. Choroba występuje częściej u dorosłych niż u dzieci.
Grzyby
I Grzybice
Oportunistyczne
Istnieje wiele czynników , które sprawiają , że grzyby niechorobotwórcze wywołują objawowe zakażenia u ludzi. Spośród nich do najważniejszych należą: * Inhibitory owulacji * Zaburzenia metaboliczne * Antybiotyki przeciwbakteryjne * Kortykosteroidy * leki immunosupresyjne * czynniki jatrogenne * itp. *
Grzyby Nitkowate
Wyróżnia się 3 grupy grzybów nitkowatych : Zygomycetes , grzyby ciemne i grzyby hialinowe.
Zygomycetes
Grzyby te rosną na powierzchni podłoża agarowego w postaci kolonii bez ograniczonego brzegu.
Zygomykoza są to zakażenia wywołane przez Zygomycetes
Mogą być ograniczone do skóry lub tkanki podskórnej, a także są układowe. U pacientów z cukrzycą i kwasicą mukormykoza może przebiegać gwałtownie ze zmianami martwiczymi w postaci nosowo-mózgowej.
Grzyby ciemne
Ta grupa grzybów charakteryzuje się tworzeniem na podłożu stałym kolonii zabarwionych na ciemnobrązowo lub czarno. Wśród grzybów ciemnych wyróżnia się dwie podgrupy: 1. Czynniki etiologiczne feohyfomykozy 2. Czynniki etiologiczne chromoblastomykozy i stopy madurskiej
Grzybice Oportunistyczne
Do Grzybic Oportunistycznych należą : zygomykozy , aspergiloza , feohyfomykozy.
Aspergiloza
okresla wszystkie wywołane przez grzyby z rodzaju Aspergillus. Zakażenie przez Aspergillus najczęściej dotyczy układu oddechowego. Zakażenia płuc wywołane przez Aspergillus są wynikiem zaburzeń funkcji makrofagów pęcherzykowych.
Wyróżnia się następujące postacie kliniczne aspergilozy: * grzybniak kropidlakowy płuc * aspergiloza alergiczna oskrzelowo-płucna * aspergiloza inwazyjna.
Diagnostyka
Zakażeń Grzybiczych
Próbki materiałów do badań
Jeśli jest to możliwe , materiał do badań powinien być uzyskany bezpośrednio z miejsc , gdzie toczy się proces chorobowy. O wyborze materiału decyduje lokalizacja zakażenia. Materiał pobrany do jałowych naczyń powinien być jak najszybciej dostarczony do laboratorium. W diagnostyce laboratoryjnej grzybic wyróżnia się następujące typy badań * Bezpośrednie badania mikroskopowe * Badania immunologiczne*.
Bezpośrednie
Badania Mikroskopowe
Badania takie należą do szybkich i prostych metod , ale mają tylko znaczenie orientacyjne i są postępowaniem wstępnym do dalszych badań.
Plwocina – badania powinny być wykonywane ze świeżo pobranej plwociny uzyskanej przez odkrztuszenie z dolnych dróg oddechowych lub przez pobranie próbki za pomocą aspiracji przeztchawiczej. Po dokananiu oceny makroskopowej sporządza się preparat bezpośredni świeży , z dodatkiem 10% KOH
Mocz – mocz powinien być pobrany w warunkach jałowych ze środkowego strumienia lub przez nakłucie nadłonowe pęcherza moczowego. Próbki moczu pobierane przez cewki często zawierają małe liczby grzybów , co wynika z zanieczyszczenia cewników.
Kał – Występowanie grzybów w próbkach kału jest powszechne , tylko wielokrotne badania , które wykażą więcej niż 104 kolonii grzyba na gram kału , ma wartość diagnostyczną
Treść żołądkowa , dwunastnicza i żółć – Soki żołądkowy i dwunastniczy oraz żółć pobierane są za pomocą endoskopów mogą być zanieczyszczone grzybami
Płyn mózgowo-rdzeniowy – Preparat w tuszu , wykazujacy obecność białego miejsca wokół drożdżaka , które odpowiada śluzowej otoczce , jest przydatny do odróżnienia od limfocytów. W każdym przypadku zalecane jest bezpośrednie badanie osadu płynu.