84. Zasady i kryteria gromadzenia zbiorów bibliotecznych

Zasady gromadzenia i uzupełniania zbiorów według Ratajewskiego:

1. Zasada określonego profilu tematycznego i treściowego biblioteki. Biblioteki mają różny zakres - są uniwersalne (reprezentacja)

i specjalistyczne (kompletność).

2. Pionowa i pozioma kompletność zbiorów. Pionowa kompletność dotyczy tematyki, powinniśmy iść w głąb w dany temat. Kompletność

pozioma dotyczy formy - biblioteka gromadzi książki, czasopisma, starodruki, dzieła sztuki, itp. Nie ma większego sensu gromadzić

cennego starodruku w małej szkolnej bibliotece zupełnie do tego nieprzystosowanej.

3. Trwałość i aktualność zbiorów - dokument musi być przechowywany w odpowiednich warunkach - takich jak wilgotność,

temperatura, odpowiednie zabezpieczenia przed niebezpieczeństwami. Biblioteka jest tak długo aktualna, jak długo ma aktualny

księgozbiór. Biblioteka ze starym księgozbiorem umiera. Zadaniem bibliotekarza jest zatem orientowanie się w nowych trendach

różnych dziedzin.

4. Dostosowanie zbiorów do potrzeb i możliwości czytelnika. Inaczej wygląda biblioteka szkolna, inaczej naukowa

5. Zasada planowego gromadzenia zbiorów

6. Zasada zwiększenia łatwości dostępu i wykorzystania zbiorów. Zbiory powinny być maksymalnie dostępne do publicznego

odbioru. Tu jest problem wielkich bibliotek - problem długiego oczekiwania na książkę.

7. Zasada dopuszczalnego zakresu udostępniania zbiorów. Co udostępniać z dokumentów, a co - nie. Chęć zabezpieczenia tego,

co zostało, dla potomności. Z drugiej strony mamy globalną chęć udostępnienia informacji. Dobro jednostki a dobro ogółu.

Wyznaczniki gromadzenia i uzupełniania zbiorów. Co wpływa na wybory bibliotekarzy, gromadzących dokumenty do biblioteki:

DETERMINANTY OGÓLNE - Cechy wspólne dla ogółu biblioteki:

- Rodzaj i wielkość biblioteki

- Środowisko czytelnicze

- Warunki działania bibliotek

- Warunki przechowywania zbiorów

- Czynnik etyczny i polityczny

DETERMINANTY SZCZEGÓŁOWE:

1. Rodzaj i wielkość biblioteki

2. Typ księgozbioru w bibliotekach naukowych, Zakres dziedzin jest szeroki i wręcz całkowity. Zaliczymy tu biblioteki naukowe

publiczne i specjalne. Wyznacznikiem gromadzenia jest chęć uzyskania kompletności w danej dziedzinie. Sieć bibliotek centralnych

powstała z tego powodu, że kompletności nie można realizować wszędzie. Biblioteki naukowe dążą do kompletności na różny sposób

- najłatwiej jest to w Bibliotece Narodowej z racji na egzemplarz obowiązkowy. Oblicza się czasem liczbę woluminów na jednego

studenta.

Biblioteki publiczne gromadzą zbiory o ogólnym charakterze. Kompletność nie jest nawet wskazana. Zbiory zależą od typu

aglomeracji, miejscowości. Nominalna struktura biblioteki publicznej to podział na literaturę beletrystyczną, dzieci i młodzieży oraz

literaturę niebeletrystyczną. Sztywne proporcje wzorcowe były przestrzegane właściwie do końca PRL-u. W latach ’90 obserwujemy inny

rozkład proporcji - przesunięcie nacisku z literatury beletrystycznej na niebeletrystyczna ze względu na rozwój szkolnictwa wyższego.

Zamyka się wiele oddziałów dla dzieci i młodzieży, gdyż popyt na taką literaturę także spada. Mimo to powstają nowe biblioteki.

Drugim kierunkiem jest spojrzenie na badania czytelnicze - opracowane liczbę nowości - 18 woluminów na 100 mieszkańców na rok.

Opublikowano standard 25/100 (IFLA). To nie są wygórowane liczby. Na początku lat ’90 nie przekraczano często 4/100.

W bibliotekach szkolnych nie ma wskaźników liczby woluminów na ucznia. Wydano w latach ’80 rozporządzenie, określające

liczbę woluminów na ucznia z proporcją 80% księgozbioru szkolnego, 20% pozostałego. Ilość egzemplarzy: 1 egzemplarz lektury

obowiązkowej na 2-3 uczniów; uzupełniającej: 1 na 5-10. Określono też proporcje gromadzenia.