Warsztaty z zakresu komunikacji interpersonalnej
Warsztaty skierowane do grupy 16-18 lat.
Dzień pierwszy:
"Wprowadzenie do komunikacji interpersonalnej"
Cele:
- cel poznawczy, zapoznanie z mechanizmeme komuniakcji,
- cel kształcący, kształtowanie umiejętności komunikaowanie się,
- cel wychowawczy, uświadomienie barier w komunikacji,
- cel opiekuńczy, zaspokajanie potrzeb ekspresji, wspóldziałania.
Forma:
- przedmiotowa: zabawowa, twórcza, poznawcza,
- organizacyjna: zbiorowa, indywidualna, grupowa.
Metody:
- wizualizacja,
1. Przedstawienie głównych zagadnień poruszanych na zajęciach:
- efektywna komunikacja interpersonalna,
- zasady aktywnego słuchania,
- komunikacja niewerbalna,
- bariery komunikacyjne,
- autoprezentacja,
- efekt pierwszego wrażenia (ok. 15 min)
2. Autoprezentacja - ćwiczenie:
Siedzimy w kręgu, kolejne osoby dokonują krótkiej autoprezentacji. Po zakończeniu wymieniamy wnioski na temat dokonanych wystąpień, z uwzględnieniem komunikacji werbalnej i niewerbalnej. Osoba, która mówi trzyma w ręku pluszową zabawkę. (ok 10 min)
3. Głuchy telefon - ćwiczenie:
Prowadzący dzieli grupę na 6-8 osobowe zespoły. Członkowie zespołów siadają w rzędzie. Osoba siedząca jako pierwsza przekazuje szeptem osobie siedzącej obok pewną informację, którą osoba przekazuje następnej. Nikt poza osobą siedzącą obok nadawcy, nie może słyszeć tej informacji. Informacje prowadzący daje zapisaną na kartce pierwszej osobie z zespołu. Informacja powinna zawierać do 10 słów. Każdy może powiedzieć tę informację następnej osobie tylko raz. Po zakończeniu ćwiczenia prowadzący podaje autentyczną wersję informacji i konfrontuje z oryginalną i wspólnie zastanawiamy się co wpływa na zniekształcenie informacji. (ok 20 min)
4. Przedstawienie zasad efektywnej komunikacji interpersonalnej z uwzględnieniem barier komunikacyjnych (osądzanie, decydowanie za innych, uciekanie od cudzych problemów) (ok 5 min)
5. Omówienie roli jaką pełni komunikacja niewerbalna w procesie przekazywania informacji. Wyrażana jest przez:
- dystans w jakim stoimy,
- mimikę,
- nasz wygląd,
- nasz wygląd,
- ton głosu,
- postwę ciała,
- otoczenie,
- słowa wpływają w 7 %, przekaz zawart w tonie głosu to 38%, przekaz zawarty w mimice twrazy to 55 %. (ok 10 min)
6. Efekt pierwszego warażenia:
Bardzo istotnym zagadnieniem jest pierwsze wrażenie. Ten efekt towarzyszy w naturany sposób pierwszym chwilom (ok 15 sek do 3 min) kontaktu z nowo poznanym człowiekiem. (ok 5 min)
7. Autoprezentacja - ćwiczenie:
Trzy wybrane osoby dokonują autoprezentacji i przygotować oraz odegrać scenkę - rozmowę kwalifikacyjną. Zwracamy uwagę na wszystkie werbalne i niewerbalne aspekty wystąpienia. Po odegraniu scenek dyskutujemy o przebiegu rozmów oraz popełnionych błędów. (ok 15 min)
Dzień drugi:
"Znaczenie prawidłowej komunikacji"
Cele:
- cel poznawczy, zapoznanie z mechanizmeme komuniakcji,
- cel kształcący, kształtowanie umiejętności komunikaowanie się,
- cel wychowawczy, uświadomienie barier w komunikacji,
- cel opiekuńczy, zaspokajanie potrzeb ekspresji, wspóldziałania.
Forma:
- przedmiotowa: zabawowa, twórcza, poznawcza,
- organizacyjna: zbiorowa, indywidualna, grupowa.
Metody:
- wizualizacja,
- pantomima.
1. Pantomimiczna plotka:
5 osób wychodzi poza salę. W tym czasie pozostali wymyslają hasło do przedstawienia, najlepiej jakąś czynność np. pieczenie ciasta. Pierwsza osoba zna hasło i jej zadaniem jest przedstawić je kolejnej osobie za pomocą gestów. Nie można nic mówić. Druga osoba zapamiętuje jak najdokładniej wszystkie pokazane gesty i stara się odgadnąć o jaką czynność może chodzić. Nie uzyskuje jednak potwierdzenia czy odgadła dobrze i kolejnej osobie przedstawia to co zapamiętała. Dopiero kiedy wejdzie ostatnia osoba przedstawiający dowiadują się jaką czynność mieli przedstawić. Prowadzący przypomina zabawę w głuchy telefon i ukazuje analogię pomiędzy tymi zabawami. Obie poprzez brak informacji zwrotnych, przyczyniają się do powstawania plotek. (ok. 20 min)
2. Rysunek:
Jedna osoba staje przed grupą z rysunkiem np. jakiejś budowli. Jej zadaniem jest opisać to co widzi tak, aby reszta mogła to narysować. Nie wolno jej jednak odpowiadać na żadne pytania grupy, ani wyjaśniać. Następnie druga osoba opisuje podobny rysunek z tym, że tym razem grupa może zadawać pytania, prosić o powtórzenie itp.
Porównanie obu rysunków z oryginałami i dyskusja kiedy i dlaczego łatwiej było narysować. (ok. 15 min)
3. Jak rozumiesz?:
Prowadzący prosi wychowawnków, aby napisali na kartkach (każdy indywidualnie) jak rozumieją odczytywane przez niego komunikaty np. 1. Mama mówi ci: "posprzątaj w pokoju". Co dokładnie sprzątniesz? 2. Twój kolega wraca z lekcji wychowania fizycznego i mówi: "ćwiczyłem dzisiaj grę w koszykówkę i ani razu nie udało mi się trafić do kosza." Jak myślisz jak on się czuje? 3. Maciek zdenerwował się na nauczycielkę i powiedział w domu prawie krzycząc: "ta nauczycielka jest głupia!". Mama zareagowała: "nie mów tak". Jak myślisz co miała na myśli mama, abyś nie krzyczał, czy abyś nie mówił o nauczycielce, że jest głupia.
Następnie porównujemy na ile notatko poszczególnych wychowanków różniły się między sobą.
Wychowawca pyta jakie mogłyby być skutki tych sytuacji. Podkreśla jak ważne jest precyzyjne wypowiadanie swoich myśli i dopytywanie się czy na pewno zrozumieliśmy osobę mówiącą. (ok. 15 min)
4. Krzyżówka:
Podział na grupy 5-osobowe. Każdy z grupy otrzymuje 2 kartki z zestawu 11 kartek. Na jednaj kartce jest napisany jeden wyraz. Każda litera w osobnej kratce. Zadaniem grup jest ułożenie podanych wyrazów krzyżówki z hasłem "komunikacja". Wychowankowie nie mogą odzywać się do siebie, nie mogą wyrywać sobie kartek. Usiłują porozumieć się bez słów: w jakiej kolejności ułożyć wyrazy, aby pionowo powstało hasło.
Uwaga: wyrazy są związane z tematem zajęć: kod, mowa, komunikat, gestykulacja, nadawca, słuchanie, mimika, odbiorca, informacja, rozmowa, język. (ok. 10 min)
5. Szyfr:
W tych samych grupach wychowankowie tworzą za pomocą wymyślonego przez siebie szyfru wiadomość - polecenie wykonania jakiegoś zadania danej grupy. Po wymianie kartek grupy próbują odgadnąć jakie zadanie im przeznaczono i wykonują je. (ok. 15 min)
6. Mówca i Słuchacz:
Wychowawca przypomina schemat z poprzednich zajęć. Prosi grupy o stworzenie listy cech charakterystycznych dla dobrego mówcy i dobrego słuchacza. Wychowankowie wpisują swoje cechy w kontury postaci narysowane na arkuszach papieru. Następnie grupy przedstawiają swoje prace. (ok. 15 min)
Dzień trzeci:
"Bariery komunikowania się"
Cele:
- cel poznawczy - poznawanie procesów komunikowania się, jego składników i barier - poznanie komunikacji w grupie,
- cel kształcący - kształtowanie i ćwiczenie umiejętności aktywnego słuchania,
- kształtowanie umiejętności komunikowania się,
- cel wychowawczy - kształtowanie współpracy i wzajemnej pomocy,
- cel opiekuńczy: zaapokajanie potrzeb przebywanie w grupie, potrzeby ekspresji.
Metody:
- "Burza mózgów",
- zadaniowa,
- drama,
- wizualizacja.
Forma
- organizacyjna (indywidualna, zespołowa, grupowa),
- przedmiotowa (zabawowo - rozrywkowa, aktywności recepcyjnej i twórczej),
Tok zajęć:
1. Wstęp:
Kilka słów zapoznania z tematem - przedstawia prowadzący. (ok 5 min)
2. Definicja "Burza mózgów":
Wypisujemy swoje myśli dotyczące tematu na tablicy. (ok 5 min)
3. Definicja słownikowa:
Prowadzący odczytuje definicje komunikowania się np. z encyklopedii socjologicznej. (ok 5 min)
4. Rysunek:
Osoba chętna siada tyłem do grupy, ma przygotowany rysunek połączonych ze sobą bardzo różnie figur geometrycznych. Zadaniem tej osoby jest opisanie, tego rysunku tak, by reszta grupy potrafiła go odtworzyć bez powtarzania szczegółów.
drugim etapem jest powtórzenie tego zadania, lecz tłumacząca osoba jest odwrócona do grupy, a uczestnicy mają z nim kontakt wzrokowy, można powtarzać szczegóły, gestykulować, itp,
porównujemy oba rysunki wraz z oryginałem (ok 20 min)
5. Dyskusja:
Co nam pomaga, a co przeszkadza w komunikacji? (ok 15 min)
6. Podział grup:
Prowadzący dzieli uczestników na 5, 5 - osobowych grup za pomoca kolorowych karteczek. (ok 5 min)
7. Plusy i minusy:
Na podzielonych na pół arkuszach wypisujemy w grupach czynniki ułatwaiające i utrudniające komunikację. (ok 10 min)
8. Scenki:
Grupy muszą przedstawić w pantomimie tytuł książki, filmu, muzyki za pomocą gestów (ok 15 min)
9. Rozmowa:
Uczestnicy dobierają się w pary i dzielą na osoby A i B. W parach będą rozmawiali o swoim ulubionym sposobie spędzania wolnego czasu, ale zanim to nastąpi osoby A na chwilę opuszczają salę, w tym czasie osoby B prosimy, aby podczas rozmowy słuchały bardzo uważnie tego co mówi osoba A, dawały jej do zrozumienia, że jej informacje są ciekawe, aby potakiwali, uśmiechali się itp. Później salę opuszcza osoba B, ale osoba A podczas słuchania będzie się wierciła, zadawała pytania nie na temat itp. (ok 20 min)
10. Dyskusja:
Uczestnicy dzielą się swoimi wrażeniami na forum grupy.
Jak się czuli w roli słuchacza i mówiącego?
Rozmowa o tym w jakich sytuacjach dobre słuchanie jest szczególnie przydatne i co to jest "aktywne sluchanie"? (ok 15 min)
11. Bariery:
Grupę dzielimy na 3 osobowe zespoły
2 osoby rozmawiają ze sobą, a 3 usiłuje się do nich dołączyć: one na to nie pozwalają, okazując to w sposób werbalny i niewerbalny,
2 osoby rozmawiają po chwili podchodzi do nich 3 trzecia osoba: tym razem zostaje zaproszona i dalej konwersacja toczy się wspólnie.
UWAGA!
Oba warianty powtarzamy tyle razy ile trzeba by osoba się w nich "poczuła". (ok 15 min)
12. Dyskusja:
Prowadzący przedstawia problem barier komunikacyjnych. Dyskusja oparta jest na doswiadczeniach osobistych uczestników. (ok 10 min)
13. "a w mojej grupie"
Prowadzący rozwiesza bardzo duży arkusz papieru. Symbolizuje on grupę uczestników wrsztatów. Każdy uczestnik podchodzi do niego, rysuje w dowolnym miejscu swój symbol, znak lub literę i podpisuje go. Nastepnie, gdy wszyscy umieszczą już swoje znaki, każdy rysuje w jaki sposób postrzega swój kontakt z innymi np
====> dobre porozumienie,
--------> raz jest dobrze, a raz jest źle,
~~~~> nie mogę się z nimi dogadać.
Każdy rysuje strzałki od siebie do wszystkich uczestników warsztatów. (ok 20 min)
14. Dyskusja:
Dyskutujemy nad uzyskanym obrazem. (ok 10 min)
15. "Chciałbym..."
Każdy uczestnik za pomocą analogicznych strzałek rysuje jak pragnąłby, żeby wyglądała jego komunikacja z grupą. (ok 15 min)
16 Dyskusja:
Dyskusja nad tym, co należy zrobić, żeby osiągnąć stan porządany. (ok 15 min)
17. Podsumowanie zajęć:
Prowadzący podsumowuje zajęcia, chętni wypowiadają się (ok 10 min)
Dzień czwarty:
"Komunikacja międzyludzka, jak ją doskonalić?"
Cele:
- cel poznawczy - pogłębienie wiedzy na temat istoty komunikacji międzyludzkiej,
- cel kształcący - kształtowanie umiejętności komunikacji werbalnej i niewerbalnej, rozwijanie umiejętności analizowania, wnioskowania,
- cel wychowawczy - kształtowanie podstawy otwartości, życzliwości,
- cel opiekuńczy - uświadomienie roli prawidłowego porozumiewania się.
Metody:
- słowna (burza mózgów), działaniowa.
Forma:
- organizacyjne: zbiorowa, zespołowa, indywidualna,
- przedmiotowa: twórcza, zabawowo - rozrywkowa, aktywno - poznawcza.
Tok zajęć:
"Jak się komunikujemy?"
1. Propozycje i odpowiedzi uczestników zapisywane są na tablicy. Prowadzący może zadać pytania pomocnicze np. "W jaki sposób się porozumiewamy?".
Po zapisaniu odpowiedzi na tablicy, prowadzący wskazuje na najczęściej padające odpowiedzi. Komentarze prowadzącego: Pyta co zdaniem uczestników może ułatwiać, a co utrudniać porozumiewanie się. (ok 15 min)
2. Telegramy:
Uczestnicy za zadanie mają wysłać "telegram" do swoich kolegów. Losowo dzielą się na grupy i pracują nad ułożeniem telegramu. Korzystają z gazet i magazynów, wycinając z nich zdjęcia, wyrazy, całe zdania, które nastepnie naklejają na kartki z bloku technicznego. Prezentacja na forum grupy. Najpierw adresat mówi, co zrozumiał z telegramu, "nadawca" mówi, co miał na myśli. Prowadzący musi wskazać na ogromną rolę czytelności "komunikatów". Błędna interpretacja telegramu może być przyczyną nieporozumień. Należy wskazać na wagę precezyjnego wypowiadania się. (20 min)
3. Plotka:
5 osób na chwilę wychodzi z sali, w tym czasie reszta uczestników wybiera jakąś scenkę, którą należy przedstawić pantomimicznie (np. oporządzanie konia, przewijanie dziecka). Nastepnie prosi się pierwszą osobę d sali, przekazuje jej temat do odegrania osobie drugiej, druga osoba odgrywa scenkę trzeciej, trzecia czwartej, czwarta piątej, a piąta grupie. (zwykle scenka zmienia się przy każdym powórzeniu, więc to, co przedstawia osoba pierwsza zdecydowanie różni się od tego, co pokazała ostatnia). Warto zapytać każdej z 5 osób, co starały się odegrać. (ok 20 min)
4. Mówię do Ciebie, Ty mnie słuchasz:
Uczestnicy dobierają się parami, każda osoba przez minutę próbuje powiedzieć coś o sobie swojemu partnerowi, który jedynie słucha. Po kinucie zmiana ról. W rundce wychowankowie mówią, co czuli podczas doświadczenia, co ułatwiało im kontakt a co utrudniało. (ok 10 min)
5. Co się wydarzyło?
Uczestnicy szukają w gazetach zdjęć ludzi, z których twrazy można wyczytać jakieś uczucia. Wybrane zdjęcia przyklejają na kartkę papieru, a później w rundce próbują wyjaśnić co się wydarzyło, jak można wyjaśnić miny osób na zdjęciu. Tworzą historię danego zdarzenia. Praca w grupach. (ok 20 min)
6. Intonują mój głos:
Prowadzący podaje uczestnikom jakieś zadanie o dowolnej treści, np. tyluł artykułu albo ogłoszenie "przedstawienie rozpocznie się we wtorek o godzinie 20" i losowo rozdaje kartki z wypisanymi uczuciami. Każdy kolejno wypowiada to zdanie, starając się przekazać określony stan emocjonalny, a grupa odgaduje jakie uczucie zawarł kolega w wypowidzianym zdaniu. Uczestnicy dzielą się wrażeniami, czy trudno było im wyrażać uczucia za pomocą intonacji, i czy łatwo im było odgadnąć intencje nadawcy. (ok 10 min)
7. Prowadzący pyta uczestników co im się podobało, a co nie w czasie ćwiczeń. Podkreśla rolę prawidłowego porozumiewania się w kontaktach między ludźmi. (ok 10 min).
Dzień piąty:
"Komunikacja w życiu"
Cele:
- cel poznawczy, zdobycie wiedzy na temat poprawnej komunikacji, zrozumienia istoty komunikacji,
- cel kształcący, zdobycie umiejętności poprawnego porozumiewania się,
- cel wychowawczy, kształtowanie szacunku, zrozumienia, otwar,ości, kulturalnego szacunku do innych ludzi,
- cel opiekuńczy, zaspokojenie potrzeby współpracy z rówieśnikami, rozmowy.
Metody:
- aktywizująca, warsztatowa.
Formy:
- rundka, dyskusja, drama, wizualizacja,
- organizacyjna: grupowa,
- przedmiotowa: zabawowa.
Tok zajęć:
1. Dobry i zły "Kontaktowniś":
Prowadzący inscenizuje dwie scenki (dobry- wchodzi do sali, wita się miło z uczestnikami i konkretnie wyjaśnia, o co chodzi;zły- nieprzyjemny, opryskliwy, bełkocze coś niezrozumiale), nastęonie na kartakch uczestnicy zapisują swoje reakcje na temat tych sytuacji, wrzucają do wspólnego worka i jeszcze raz kosują odczytując odpowiedzi. (ok 20 min)
2. "Pan Komunikatek":
Każdy w jednym zdaniu pisze co to jest komunikacja i przykleja na narysowanej na arkuszu sylwetce. (ok 10 min)
3. "A co to jest?":
Grupa dzieli się na 4 zespoły (wg kolorów), każda losuje temat do przedstawienia, tak aby zrozumiał to 7 latek. Następnie grupy na wzajem objaśniają sobie:
skąd się biorą dzieci?
dlaczego jest dzień i noc?
dlaczego trzeba chodzić do szkoły?
dlaczego należy chodzić lewą stroną ulicy? (ok 20 min)
4. "Jedziemy"
Tworzymy drogę z rozsypanki:
- nadawca Warszawa samochód odbiorca, komunikat, Berlin (ok 10 min)
5. "Głuchy telefon":
3 grupy, każda otrzymuje jedno hasło do zaprezentowania. Pierwsza osoba mówi kolejnej, opisowo, bez użycia tego słowa, następna powtarza kolejej, ale bez użycia określeń poprzednich itd. Dopiero ostatnia osoba może odgadnąć hasło:
samochód,
komputer,
clown. (ok 15 min)
6. Teatr:
Te same grupy; każda otrzymuje scenkę do przedstawienia:
starasz się o pracę,
namawiasz kolege na wspólne spędzenie popołudnia,
u cioci na imieninach,
na randce (ok 20 min)
7. "Dyskusja 66"
6 grup przez 6 minut dyskutuje na temat:
dlaczego w tych scenkach wystapiły takie dialogi, takie zwroty sytuacji, takie nastroje, od czego to zależy? (ok 10 min)
8. Podsumowanie i zbieranie informacji zwrotnych. (ok 10 min)