PRZEMOC W RODZINIE
Podstawa prawna:
1. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie ( Dz.U. 2005 r. Nr 180, poz. 1493)
2. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 lipca 2006 r. w sprawie standardu podstawowych usług świadczonych przez specjalistyczne ośrodki wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie, a także szczegółowych kierunków prowadzenia oddziaływań korekcyjno- edukacyjnych ( Dz.U. 2006 nr 127 poz. 890 )
3. Kodeks karny z dnia 6 czerwca 1997r. (Dz. U.Nr 128, poz.840 z poźn. zm) - art. 190 §1, art. 191 §1 k.k., art. 197 §1 k.k., art. 200 §1 k.k.. art. 201 §1 k.k.. art.207 §1 k.k., art. 208 k.k., art. 209 §1 k.k.. art. 210 §1 k.k.. art. 217 §1 k.k.
1. Wprowadzenie
Naturalnym
środowiskiem życia człowieka jest rodzina. Nie zawsze jednak
środowisko to spełnia należycie swoje podstawowe funkcje wobec
dzieci. Najczęstsza przemoc jest stosowana wobec dzieci. Kolejna
grupą narażoną na przemoc są kobiety, później osoby starsze -
rodzice uzależnieni od swoich dzieci i wreszcie mężczyźni (3%
ofiar przemocy. Nie dla wszystkich dom rodzinny jest miejscem pełnym
ciepła, miłości i bezpieczeństwa. Wiele dzieci jest krzywdzonych
przez tych, których najbardziej kochają - własnych rodziców.
Wiele kobiet jest krzywdzonych przez mężów.Przemoc wobec dzieci
jest faktem wstydliwym i bolesnym, ale przecież istnieje zarówno w
rodzinach biednych, jak i zamożnych, na wsi, w małych miasteczkach
i wielkich miastach. Do przemocy dochodzi, gdy dziecko jest poniżane,
okrutnie karane lub zaniedbywane przez swoich rodziców, czy
opiekunów i doznaje z tego powodu cierpień, a także bardzo często
poważnych fizycznych uszkodzeń ciała.Przemoc w rodzinie to
zamierzone, wykorzystujące przewagę sił działanie przeciw
członkowi rodziny, naruszające prawa i dobra osobiste, powodujące
cierpienie i szkody. Przemoc w rodzinie jest przestępstwem! Znęcanie
się fizyczne lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną
osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności
od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na
jej stan psychiczny lub fizyczny jest karalne.
Ponad 95% ofiar przemocy w rodzinie to kobiety i dzieci. Co
trzecia osoba w Polsce styka się z przemocą w rodzinie. Każdego
roku około 50 kobiet popełnia samobójstwo z powodu przemocy ze
strony partnera. W sprawach dotyczących przemocy w rodzinie sądy
wydają często wątpliwe wyroki i maksymalnie złagodzone kary.
Przemoc wobec dzieci i ich złe traktowanie jest poważnym problemem
społecznym: 60% dorosłych Polaków stosuje kary fizyczne wobec
swoich dzieci do 19 roku życia; co szósty 12-latek przyznaje, że w
wyniku przemocy ze strony rodziców doznał urazów takich jak
siniaki, zadrapania; blisko 23% polskich studentów przyznaje, że w
ich domach przynajmniej kilkakrotnie dochodziło do przemocy
fizycznej, a 37% mówi o kilkakrotnym wystąpieniu sytuacji, w której
doszło do przemocy psychicznej; 34% pacjentów lecznictwa odwykowego
stwierdza, że w okresie intensywnego picia używało przemocy
fizycznej wobec dzieci, a 50% stosowało przemoc psychiczną.
Większość przypadków krzywdzenia dzieci pozostaje jednak
tajemnicą rodzinną. Krzywdzenie dzieci może zaburzać ich
funkcjonowanie we wszystkich dziedzinach życia.
Polityka unijna wobec kwestii przemocy w rodzinie W świetle opinii Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie przemocy domowej wobec kobiet z 14.lipca 2005 roku "Przemoc domowa, fizyczna i moralna mężczyzn wobec kobiet stanowi jedno z najpoważniejszych pogwałceń praw człowieka - prawa do życia oraz do nietykalności fizycznej i psychicznej. Ponieważ przemoc ta wynika z wciąż jeszcze charakteryzującego nasze społeczeństwa nierównego podziału władzy między płcie, zjawisko to dotyczy kobiet ze wszystkich warstw społecznych. Stanowi to hamulec rozwoju ogólnie pojętego społeczeństwa demokratycznego. Dlatego też jedno z najważniejszych zadań polityki europejskiej, opartej na poszanowaniu podstawowych praw człowieka, polega na zapobieganiu takim czynom oraz na opracowywaniu skutecznych procedur w zakresie edukacji, prewencji, ścigania karnego i wsparcia.
2. Pojęcie przemocy w rodzinie
Istnieje wiele definicji przemocy w rodzinie (domestic violence). Wszystkie z nich podkreślają jednakże takie elementy jak:
- działanie zamierzone, intencjonalne, świadome
- przewaga sił ze strony agresora
- intencją działania jest :
- wyrządzenie komuś krzywdy,
- narzucenie mu władzy,
- dokonanie bezprawnych czynów,
- godzenie w czyjąś osobistą wolność,
- naruszenie praw i dóbr osobistych wywołuje cierpienie i szkody
- działanie skierowane przeciwko jakiemuś członkowi rodziny
Przemoc w rodzinie
jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste osób będących członkami rodziny, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą.
CECHY PRZEMOCY :
JEST
INTENCJONALNA
Przemoc
jest zamierzonym działaniem człowieka i ma na celu kontrolowanie i
podporządkowanie ofiary.
SIŁY
SĄ NIERÓWNOMIERNE
W
relacji jedna ze stron ma przewagę nad drugą. Ofiara jest słabsza
a sprawca silniejszy.
NARUSZA
PRAWA I DOBRA OSOBISTE
Sprawca
wykorzystuje przewagę siły narusza podstawowe prawa ofiary (np.
prawo do nietykalności fizycznej, godności, szacunku itd.).
POWODUJE
CIERPIENIE I BÓL
Sprawca
naraża zdrowie i życie ofiary na poważne szkody. Doświadczanie
bólu i cierpienia sprawia, że ofiara ma mniejszą zdolność do
samoobrony. Badania wykazały, że związki, w których kobiety
doznają przemocy fizycznej ze strony swoich partnerów, przechodzą
przez trzy fazy powtarzającego się cyklu.
3. Mity o przemocy w rodzini, cechy i rodzaje.
Mity o przemocy:
przemoc nas nie dotyczy fakt: przemoc istnieje wszędzie, niezależnie od rasy, wyznania, czy narodowości
maltretowanie to tylko chwilowa utrata panowania nad swoim zachowaniem fakt: maltretowanie to legalny związek polegający na kontroli i strachu
przemoc zdarza się w sferze biedoty fakt: przemoc jest częstym zjawiskiem w rodzinach inteligenckich i zamożnych
popchnięcie, klaps, bicie pięścią nie jest niczym złym, nie jest przemocą, nie powoduje obrażeń, jest potrzebne w wychowaniu dzieci fakt: nawet najmniejsza forma aktywności ludzkiej zmierzająca do godzenia w czyjąś osobistą wolność jest aktem przemocy
maltretowana kobieta lub dziecko mogą swobodnie opuścić swój dom fakt: powiadomienie o pobiciu i opuszczenie domu może skończyć się śmiercią
bicie jest dowodem miłości, kobieta lubi jak jest bita, mężczyzna ma prawo bicia własnej żony fakt: pozostałości myślenia panującego w systemie patriarchalnym
Cechy przemocy:
Przemoc jest to proces, który nie pojawia się znienacka, ale jest cykliczny, ma tendencję do powtarzania się, eskaluje, nie zatrzymana przybiera na sile, toczy się. W wymiarze dominacja - uległość, nie jest zjawiskiem niezależnym od udziału człowieka, przejawia się w różnych formach.
Perspektywy postrzegania przemocy
* prawna - jest ścigana przez prawo (kodeks karny, kodeks wykroczeń)
* moralna - krzywdzenie osób słabszych to zło moralne (kodeks, wyczucie moralne, sumienie, normy moralne przekazywane z pokolenia na pokolenie)
* psychologiczna - przemoc wyzwala psychiczne zjawiska, jak cierpienie, doznawanie poczucia krzywdy, bezsilność
* społeczno - polityczna - przemoc na dużą skalę, grupy stosujące przemoc.
Formy przemocy:
1. przemoc fizyczna,
2. przemoc psychiczna,
3. przemoc seksualna,
4. przemoc finansowa
5. znęcanie się nad zwierzętami domowymi
RODZAJE PRZEMOCY :
Przemoc fizyczna:
Zamierzone działanie człowieka, zwrócone przeciwko fizyczności członka jego rodziny, niosące ryzyko uszkodzenia w ciele.Bicie, popychanie, torturowanie, policzkowanie, uderzenie pięścią, kopanie, drapanie, plucie, szarpanie za włosy, gryzienie, wykręcanie rąk, duszenie, okaleczenie, przypalanie papierosem, wyrywanie paznokci, parzenie, rzucanie przedmiotami, użycie broni, napaść, uwięzienie, i wszelkie inne działania które wywierają ból i strach. Objawy: sińce, obrzęki na twarzy, ramionach, klatce piersiowej, plecach, pod pachami, na dłoniach, stopach, pośladkach, ślady po oparzeniach, rany cięte, kute, blizny za uszami, otwarte rany w nietypowych miejscach.
Przemoc psychiczna:
Działanie mające na celu pozbawienia ofiary zaufania do siebie samej, tak, aby czuła się samotna i zależna tylko od agresora. Przymus i groźby, upokarzanie, zastraszanie, poniżanie, emocjonalne wykorzystywanie, szantaż emocjonalny, wyzywanie, obwinianie, wmawianie choroby psychicznej, izolowanie, manipulowaniem poczuciem winy, karanie przez odmowę uczuć, odmawianie współżycia seksualnego, wyśmiewanie, zawstydzanie, kontrolowanie lub uniemożliwianie kontaktów z innymi, zabranianie korzystania z telefonu, samochodu, narzucanie własnych poglądów, zakaz opuszczania domu, miłość warunkowa, brak zainteresowania, brak szacunku, stała krytyka, oskarżanie o wywołanie przemocy, zaprzeczenie przemocy, porywanie dzieci, wykorzystywanie pozycji mężczyzny, wymaganie bezwzględnego posłuszeństwa, ograniczanie snu i pożywienia, degradacja werbalna, podsłuchiwanie rozmów telefonicznych, niszczeniu przedmiotów cennych dla ofiary. Objawy: niska samoocena, wzmożona czujność, tiki nerwowe, zmiana nastrojów, słaba kontrola emocji.
Przemoc seksualna:
Wymuszanie pożycia seksualnego, aktywności seksualnej, nieakceptowanych pieszczot i praktyk seksualnych, seksu z osobami trzecimi, sadystyczne formy współżycia, krytyka zachowań seksualnych, zmuszanie do oglądania filmów lub gazet pornograficznych, straszenie gwałtem, gwałt, straszenie karami fizycznymi i psychicznymi w razie odmowy współżycia, filmowanie podczas działań seksualnych, rozbieranie z zastosowaniem przemocy fizycznej.
Przemoc finansowa:
Zabieranie zarobionych pieniędzy, odmawianie możliwości pracy, brak zaspakajania potrzeb materialnych, kontrola wydawania pieniędzy.
Przemoc wobec dziecka.
J.t. wszelkiego rodzaju uszczerbek na zdrowiu fizycznym bądź psychicznym dziecka przed ukończeniem osiemnastego roku życia, jakiego doznało w sposób nieprzypadkowy od osoby lub instytucji, będący skutkiem działania fizycznego, seksualnegolub emocjonalnego, czy też zaniedbania, a który zagraża jego normalnemu rozwojowi fizycznemu lub psychicznemu, nazywamy przemocą wobec dziecka.
Formy przemocy wobec dziecka: zaniedbanie, przemoc fizyczna, psychiczna, wykorzystanie seksualne, dziecko świadkiem przemocy w domu, nadopiekuńczość. Przejawiają się one w takich samych zachowaniach jak przemoc wobec dorosłych członków rodziny.
Konsekwencje i objawy zaniedbania: zahamowany rozwój intelektualny, emocjonalny, fizyczny, brak ekspresji emocjonalnej, represyjność, bierność, apatia, lękliwość, choroba sieroca, podatność na choroby.
Konsekwencje i objawy przemocy fizycznej: brak reakcji na ból, oczekiwanie kary, obniżenie wrażliwości na cierpienie innych, agresywność, brutalność, obrażenia fizyczne, niechęć do rozebrana się, nadpobudliwość, wycofanie się w świat marzeń.
Konsekwencje i objawy przemocy psychicznej: zaburzenia mowy, snu, moczenie się nocne, depresja, brak pewności siebie, częste kłamstwa.
Wykorzystanie seksualne dziecka:
Przemoc seksualna to aktywność natury seksualnej wobec dziecka, oparta na wykorzystaniu władzy i prowadząca do seksualnego zaspokojenia osoby dorosłej.Częściej są wykorzystywane seksualnie dziewczynki niż chłopcy. Zdarzająsię jednak także wykorzystania chłopców. Dzieci bywają molestowane seksualnie zarówno przez mężczyzn, jak i przez kobiety. Dziecko wykorzystane seksualnie przez członka rodziny ma podwójne poczucie winy - czuje się winne i odpowiedzialna za to, że sprowokowało osobę dorosłą do zachowań seksualnych, czuje się winne ponieważ samo doznało przyjemności. Ma poczucie, że to w nim jest coś złego, czuje się gorsze od innych. Ma poczucie wstrętu do siebie i swojego ciała.
Rodzaje przemocy seksualnej wobec dzieci:
a. z dotykiem: stosunek analny, oralny, dopochwowy, wprowadzanie palców,
b. do pochwy, odbytu, zmuszanie dziecka do całowania okolic genitalnych osoby dorosłej, dotykanie i całowanie okolic genitalnych dziecka.
c. bez dotyku: pokazywanie materiałów o treści erotycznej, filmowanie, fotografowanie nagich dzieci i ich narządów płciowych, ekshibicjonizm, podglądanie, rozmowy o treści erotycznej.
Dziecko świadkiem przemocy w domu.
Dzieci widzą przemoc ojca wobec matki, słyszą jej płacz, jęki, krzyki, wyzwiska, awantury. Dostrzegają skutki tej przemocy: mieszkanie zdemolowane, ślady krwi, urazy, siniaki u matki, potargane ubrania, policjantów w domu. Czują atmosferę napięcia, same doświadczają tego napięcia. Czują lęk i obawy matki przed jej oprawcą.Bycie świadkiem przemocy jest silnym urazem, nigdy nie pozostaje bez śladóww psychice. Objawia się nasilonymi zaburzeniami emocjonalnymi: częsta złość, dużo lęku i smutku, niska samoocena. Zaburzenia powstają także w pozostałych sferach: w zachowaniu (wycofanie lub agresja, nadpobudliwość, wagarowanie, okrutne traktowanie zwierząt), w funkcjach społecznych (niezdolność do empatii, niewielkie umiejętności społeczne, poczucie odrzucenia przez rówieśników), w funkcjach poznawczych (złe oceny w szkole, opóźniony rozwój mowy, nieprawidłowy rozwój intelektualny),w zdrowiu fizycznym (zaburzenia łaknienia, jedzenia, snu, choroby psychosomatyczne, nocne moczenia, opóźniony rozwój fizyczny i motoryczny). Poważne problemy - u dzieci - świadków przemocy w domu - związane są z wchodzeniem w związki w życiu dorosłym: zły obraz rodziny, miłości, bliskości powoduje, że same często tworzą związki patologiczne, stając się albo agresorem dla swego partnera, albo ofiarą.
W zależności od wieku i od płci dziecka pojawiają się różne reakcje na przemoc
w domu: niemowlęta (reagują problemami zdrowotnymi, nadmiernym płaczem, złym snem), przedszkolaki (mają duży poziom lęku, wszystkiego się boją, są rozdrażnione), starsze dzieci - dziewczynki (są wycofane, zalęknione, boją się mężczyzn, kurczowo trzymają się spódnicy matki)
4. Formy pomocy osobie dotkniętej przemocą w rodzinie w świetle art.3 Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.
Osobie dotkniętej przemocą w rodzinie udziela się pomocy, w szczególności w formie:
1) poradnictwa medycznego, psychologicznego, prawnego i socjalnego;
2) interwencji kryzysowej i wsparcia;
3) ochrony przed dalszym krzywdzeniem, poprzez uniemożliwienie osobom stosującym przemoc korzystania ze wspólnie zajmowanego z innymi członkami rodziny mieszkania oraz zakazanie
kontaktowania się z osobą pokrzywdzoną;
4) zapewnienia na żądanie osoby dotkniętej przemocą, bezpiecznego schronienia w specjalistycznym ośrodku wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie.
Standard podstawowych usług świadczonych przez specjalistyczny ośrodek wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie obejmuje:
1) w zakresie interwencyjnym:
a) zapewnienie schronienia ofiarom przemocy w rodzinie, bez skierowania i bez względu na dochód, na okres do trzech miesięcy z możliwością przedłużenia w przypadkach uzasadnionych sytuacją ofiary przemocy w rodzinie,
b) ochronę ofiar przemocy w rodzinie przed osobą stosującą przemoc w rodzinie,
c) udzielanie natychmiastowej pomocy psychologicznej, medycznej i wsparcia,
d) rozpoznanie sytuacji ofiary przemocy w rodzinie i opracowanie planu pomocy,
e) wspieranie w przezwyciężaniu sytuacji kryzysowej związanej z występowaniem przemocy w rodzinie;
2) w zakresie potrzeb bytowych zapewnienie:
a) całodobowego okresowego pobytu dla nie więcej niż trzydziestu osób; jednak liczba ta może ulec zwiększeniu, zależnie od możliwości specjalistycznego ośrodka wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie,
b) pomieszczeń do spania przeznaczonych maksymalnie dla pięciu osób, z uwzględnieniem sytuacji rodzinnej ofiary przemocy w rodzinie,
c) wspólnego pomieszczenia do pobytu dziennego,
d) miejsca zabaw dla dzieci,
e) pomieszczenia do nauki,
f) ogólnodostępnych łazienek, wyposażonych w sposób umożliwiający korzystanie zarówno przez osoby dorosłe, jak i dzieci, odpowiednio jedna łazienka na pięć osób,
g) ogólnodostępnej kuchni,
h) pomieszczenia do prania i suszenia,
i) wyżywienia, odzieży i obuwia,
j) środków higieny osobistej i środków czystości;
3) w zakresie terapeutyczno-wspomagającym:
a) opracowanie diagnozy rodziny i indywidualnego planu pomocy ofierze przemocy w rodzinie uwzględniającego: potrzeby, cele, metody i czas pomocy,
b) udzielanie poradnictwa:
– medycznego,
– psychologicznego,
– prawnego,
– socjalnego,
c) prowadzenie grup wsparcia i grup terapeutycznych dla ofiar przemocy w rodzinie,
d) prowadzenie terapii indywidualnej ukierunkowanej na wsparcie ofiary przemocy w rodzinie oraz nabycie umiejętności ochrony przed osobą stosującą przemoc w rodzinie,
e) zapewnienie dostępu do pomocy medycznej,
f) przeprowadzenie diagnozy sytuacji dzieci i udzielanie im wsparcia psychologicznego oraz specjalistycznej pomocy socjoterapeutycznej i terapeutycznej,
g) udzielanie konsultacji wychowawczych.
Przestępstwa przeciwko rodzinie w świetle kodeksu karnego.
PRAWO ŚCIGA SPRAWCÓW PRZESTĘPSTW PRZECIWKO OSOBOM BLISKIM ZA:
1. Groźbę karalną
2. Zmuszanie
3. Zgwałcenie
4. Wykorzystanie bezradności i upośledzenia
5. Nadużycie zależności
6. Obcowanie płciowo z małoletnim
7. Obcowanie płciowe z wstępnym, zstępnym, przysposobionym, przysposabiająym, bratem lub siostrą,
8. Znęcanie się
9. Rozpijanie
10. Uchylanie się od wykonania ciążącego na nim z mocy ustawy lub orzeczenia sądowego obowiązku opieki
11 Porzucenie