Koncepcje kary kryminalnej:

-wg Zachariego (początek XIX wieku)

-wg L. Lernell’a (1977):

Koncepcje kary kryminalnej wg Zachariego:

-bezwzględne lub absolutne – kara jest celem samym w sobie, był czyn musi być kara

-względne lub relatywne – kara jest instrumentem, środkiem do realizacji celów użytecznych

-mieszane lub koalicyjne- koncepcje tej grupy uzasadniają karę pożytkiem społecznym, ale w granicach sprawiedliwości, zatem kara jest jednocześnie słuszna i celowa

Koncepcje kary kryminalnej
wg L. Lernell’a:

-retrybutywne koncepcje kary (odpłata złem za zło)

-prewencyjne koncepcje kary (kara może przeciwdziałać popełnianiu nowych przestępstw)

Funkcje kary pozbawienia wolności:

-odwetowa

-eliminacyjna

-odstraszająca

-poprawcza /wychowawcza/reedukacyjna/

resocjalizacyjna

Funkcja odwetowa:

-odpłata za przestępstwo

Funkcja eliminacyjna:

-eliminacja od reszty społeczeństwa

-uwięzienie uniemożliwa sprawcy ponowne popełnienie przestępstwa, (chociaż w izolacji więziennej również do nich dochodzi)

-dotyczy tylko skazanych

Funkcja odstraszająca:

-dotyczy zarówno skazanych, jak i tych, którzy jeszcze nie popełnili czynu przestępczego, czyli odstrasza przed konsekwencjami

-jej wartość/siła zależy nie tylko właściwości samej kary, ale także od cech osobowości sprawcy, jego sytuacji materialno – bytowej i sytuacji życiowej

Funkcja poprawcza /wychowawcza/reedukacyjna/
resocjalizacyjna:

• realizowana jest poprzez więzienny system kar i nagród, kształcenie ogólne i zawodowe, pracę fizyczną oraz działalność kulturalno – oświatową

Rodzaje kary (art. 32 KK):

-grzywna

-ograniczenie wolności

-pozbawienie wolności

-25 lat pozbawienia wolności

-dożywotnie pozbawienie wolności

Kara ograniczenia wolności wg KK:

• Art. 34. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, kara ograniczenia wolności trwa najkrócej miesiąc, najdłużej 12 miesięcy; wymierza się ją w miesiącach.
  
  § 2. W czasie odbywania kary ograniczenia wolności skazany:
  
  1) nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu,
  
  2) jest obowiązany do wykonywania pracy wskazanej przez sąd,
  
  3) ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary.

• art. 35§ 1. Obowiązek określony w art. 34 § 2 pkt 2 polega na wykonywaniu nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne wskazanej przez sąd w odpowiednim zakładzie pracy, placówce służby zdrowia, opieki społecznej, organizacji lub instytucji niosącej pomoc charytatywną lub na rzecz społeczności lokalnej, w wymiarze od 20 do 40 godzin w stosunku miesięcznym.
  
  § 2. W stosunku do osoby zatrudnionej sąd, zamiast obowiązku określonego w § 1, może orzec potrącenie od 10 do 25% wynagrodzenia za pracę na rzecz Skarbu Państwa albo na cel społeczny wskazany przez sąd; w okresie odbywania kary skazany nie może rozwiązać bez zgody sądu stosunku pracy.
  
  § 3. Miejsce, czas, rodzaj lub sposób wykonywania obowiązku pracy, o którym mowa w § 1, sąd określa po wysłuchaniu skazanego

• .art. 36§ 1. Wymierzając karę ograniczenia wolności, sąd może oddać skazanego pod dozór kuratora lub osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, instytucji albo organizacji społecznej, do której działalności należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym.
  
  § 2. Wymierzając karę ograniczenia wolności, sąd może orzec wobec skazanego obowiązki wymienione w art. 72 § 1 pkt 2, 3 lub 5 oraz § 2.
  
  
  

Kara ograniczenia wolności (KKW):

Art. 53.

• &1 Wykonanie kary ograniczenia wolności ma na celu wzbudzenie w skazanym woli kształtowania jego społecznie pożądanych postaw, w szczególności poczucia odpowiedzialności oraz potrzeby przestrzegania porządku prawnego

• &2 Skazany ma obowiązek pracować sumiennie oraz przestrzegać ustalonych w miejscu pracy porządku i dyscypliny

• &3 Sąd poucza skazanego o jego prawach i obowiązkach oraz o konsekwencjach wynikających z uchylania się od odbywania kary.

Art. 54. Karę ograniczenia wolności wykonuje się w miejscu zamieszkania lub zatrudnienia skazanego albo w niewielkiej odległości od tego miejsca, chyba że ważne względy przemawiają za wykonaniem kary w innym miejscu.

Realizowanie funkcji kary jest zależne od czasu trwania tej kary. Zatem możemy mówić o:

• krótkoterminowej karze pozbawienia wolności (do 1 roku)

• średnioterminowej karze pozbawienia wolności (od roku do 3 lat)

• długoterminowej karze pozbawienia wolności (powyżej 3 lat)

Kara krótkoterminowa:

• W literaturze rozpiętość krótkoterminowej kary pozbawienia wolności jest dość duża tzn. od 3 m – cy do roku i więcej

• Przeciwnicy tej kary uważają, że nie doprowadza ona do poprawy skazanego (zbyt krótki czas) i nie ma ona mocy odstraszającej.

• Zwolennicy uważają, że jest ona bardzo skuteczna wobec ludzi młodych, pierwszy raz karanych, o małym stopniu wykolejenia społecznego.

• Z badań empirycznych wynika że im krótsza kara, tym bardziej jest skuteczna (np. badania T. Szymanowskiego i J. Wąsika z lat siedemdziesiątych potwierdzają tę zależność - w miarę wzrostu długości odbywania kary pozbawienia wolności wzrasta wskaźnik powrotności do przestępstwa. Najmniejsze powroty do przestępstwa zanotowano w karach najkrótszych tj. do 3 miesięcy, a najwyższą powrotność w karach od 9 – 12 miesięcy) – przestaje działać czynnik odstraszający.

Kara średnioterminowa:

W przypadku kary średnioterminowej:

• występuje problem z utrzymaniem więzi z rodziną

• zaczynają się poważne problemy ekonomiczne itp.

• najbardziej racjonalnie można programować i realizować proces resocjalizacji, z jednoczesną realną nadzieją na wcześniejsze przedterminowe zwolnienie

Kara długoterminowa:

• aby odczuć jej grozę wystarczy sobie wyobrazić, jak wiele zmienia się w ciągu 5, 10, 15 lat na wolności, a jak niewiele w więzieniu

• za takie kary uważa się wyroki powyżej 3 lat uwięzienia (J. Wąsik, Szymanowski, Janiszewska – Talago)

Kara dożywotniego pozbawienia wolności oraz kara 25 lat pozbawienia wolności w świetle starych przepisów:

Kodeks Karny z 1932 r. przewidywał:

-karę więzienia od 6 miesięcy do 15 lat

-karę śmierci

-karę dożywotniego więzienia

Kodeks Karny z 1967 r.

-zastąpił karę więzienia karą pozbawienia wolności,

-zniósł karę dożywotniego więzienia, wprowadzając na jej miejsce karę długoterminową 25 lat pozbawienia wolności

-pozostawił karę śmierci (za wyjątkiem młodocianych i kobiet ciężarnych)

-kara pozbawienia wolności trwała najmniej 3 miesiące a najwyżej 15 lat.

-Kodeks ten w 1995 roku uległ nowelizacji, gdyż przywrócono karę dożywotniego pozbawienia wolności (czyli istniały jednocześnie kara śmierci, kara dożywotniego więzienia oraz 25 lat pozbawienia wolności). W tym czasie wprowadzono okres 5 letniego moratorium na wykonywanie kary śmierci, a jednocześnie zalecano orzekanie kar dożywotniego pozbawienia wolności albo 25 lat pozbawienia wolności)

Kara dożywotniego pozbawienia wolności oraz kara 25 lat pozbawienia wolności w świetle aktualnych przepisów:

• Kodeks Karny z 1997 roku nie przewiduje kary śmierci (art. 32), natomiast w przypadkach najgroźniejszych przestępców zaleca karę dożywotniego pozbawienia wolności (czyli eliminację społeczną, nie biologiczną)

Kara dożywotniego pozbawienia wolności wg KKW z 1997 roku:

-skazanego osadza się w zakładzie typu zamkniętego (art.89&4), a jeżeli postawa i zachowanie skazanego za tym przemawiają, można go awansować do warunków łagodniejszych, czyli do zakładu półotwartego, czy nawet otwartego (art. 89&1) (element progresji)

-przeniesienie do zakładu półotwartego może nastąpić po 15 latach odbywania kary, a do zakładu otwartego, po odbyciu przez skazańca co najmniej 20 lat kary

Kara 25 lat pozbawienia wolności
wg KKW z 1997 roku:

• kara może być odbywana zarówno w zakładzie zamkniętym, jak i półotwartym, a awans do zakładu półotwartego może mieć miejsce dopiero wtedy, kiedy więzień nabywa uprawnienia do ewentualnego korzystania z przepustek, tj. nie wcześniej niż po odbyciu 5 lat kary

Warunkowe zwolnienie wg KKW z 1997 roku:

Wydłużono okres odbytej kary do ubiegania się o przepustkę:

• dla skazanych na 25 lat – 5 lat, -dla skazanych na dożywocie – 15 lat

6