Autonomia parlamentu p. nr 86

Regulamin parlamentarny p. nr 87

Ważną cechą parlamentu, wynikającą z zasady trójpodziału władzy, jest jego niezależność od innych organów. Wyraża się ona przede wszystkim w autonomii dotyczącej ustalania swojej struktury wewnętrznej i form pracy. Nie jest to jednak autonomia niczym nie skrępowana, gdyż jej ramami są regulacje konstytucyjne dotyczące pozycji i kompetencji parlamentu.

Gwarancję autonomii izby stanowi jej regulamin. Regulamin przyjmuje każda z izb w formie uchwały. Zgodnie z nową Ustawą zasadniczą jego zakres obejmować powinien "organizację wewnętrzną i porządek prac Sejmu (Senatu) oraz tryb powoływania i działalności jego organów, wykonywania konstytu­cyjnych i ustawowych obowiązków organów państwowych wobec Sejmu". Jest więc regulamin w swojej treści aktem wykonawczym w stosunku do Konstytucji.

Z koncepcji przyjętej w nowej Konstytucji wynika, iż nie istnieje obecnie możliwość nakładania przy pomocy regulaminu nowych obowiązków na orga­ny państwa, nie ujętych w Konstytucji i ustawach. Nowa regulacja dotycząca regulaminu nakłada również konieczność określenia w nim trybu udzielania informacji o działalności organów władzy publicznej.

W naszym systemie normy regulaminu powinny być także zgodne z us­tawami (jak np. ustawy o warunkach wykonywania mandatu posła i senatora). Stosunek regulaminu do tych ustaw nie wydaje się jednak jednoznaczny, uznaje się bowiem (również w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego), że może on uregulować pewne sprawy odmiennie niż ustawy (np. wprowadzić ogra­niczenia dotyczące prawa koalicji posłów).

Można jednak zauważyć, że Konstytucja w znacznie większym stopniu niż poprzednie regulacje odwołuje się do ustaw jako źródła procedur parla­mentarnych. Tytułem przykładu można tu podać, iż wydania ustaw wymagają takie kwestie, jak: określenie szczegółowych zasad pociągania posłów do odpowiedzialności karnej, tryb działania komisji śledczej czy tryb wnoszenia inicjatywy ludowej.

Treścią regulaminu jest jednak przede wszystkim określenie trybu pracy izby. Przy wielu zbieżnych rozwiązaniach obu regulaminów, odmienności i szczegółowe różnice wynikają (poza kompetencjami) z wielkości obu izb. Można powiedzieć, że podczas gdy Regulamin Sejmu ściśle reguluje tryb postępowania w poszczególnych sprawach, to Regulamin Senatu stwarza pewne "ramy regulacji", które wypełnia praktyka funkcjonowania izby.

Gwarancją wzajemnej niezależności obu izb są też uregulowania dotyczące budżetu. Są nimi w szczególności: umieszczenie wydatków obu izb w odręb­nych częściach budżetu państwa, a także wyłączanie jego kontrolowania ze strony Ministra Finansów i możliwości wspomagania z rezerw Rady Ministrów.

O autonomii izb parlamentu świadczy ponadto wyposażenie ich w osobny aparat pomocniczy w postaci działania osobnych kancelarii dla Sejmu i Senatu. Zasada "autonomii pracy izby" odnosi się również do stosunków pomiędzy Sejmem a Senatem. W pierwszym rzędzie wyłącza ona możliwość odbywania wspólnych posiedzeń i podejmowania wspólnych decyzji obu izb w sprawach ustawodawczych. Znane są jednak przypadki zwoływania i odbywania wspól­nych uroczystych posiedzeń związanych z uczczeniem określonej rocznicy lub przyjęciem głowy państwa.