ABSENTEM IN CRIMINIBUS DAMNARI NON OPORTET
Nie należy skazywać za przestępstwo nieobecnego.

– Poza kilkoma wyjątkami sąd nie może przeprowadzić

rozprawy pod nieobecność oskarżonego. Obecność na

rozprawie blokuje również realizacje innych zasad procedury

karnej.

ACCESSIO CEDIT PRINCIPALI
Przyrost przypada temu co główne -

Zasada rzymskiego prawa rzeczowego, która odnosi się do

jednego z pierwotnych sposobów nabycia własności, tj. akcesji

(przyjęcia i zmieszania) – własność rzeczy głównej o większej

wartości rozciąga się na wartość poboczną (tzw. przyłączenie),

np. budynek jest akcesją gruntu.

ACTOR SEQUITUR FORUM REI
Powód idzie za sądem pozwanego - Podstawowa zasada procesowa

– tzw. zasada właściwości miejscowej – sądem właściwym jest

sąd zamieszkania pozwanego (art.27 § 1).

ACTUS SIMULATUS NULLIUS EST MOMENTI
Czynność pozorna jest nieważna – (art. 58 KC) - pozorność (symulacja)

zachodzi wtedy, gdy strony procesowe umawiają się na dokonanie

danej czynności prawnej zewnętrznie poprawnej bez jej konsekwencji.

Czynność pozorna jako sprzeczna z wolą nie ma znaczenia prawnego

z powodu braku woli wywołania skutków wprawnych.

ADOPTIO NATURAM IMITATUR
Adopcja/Przysposobienie naśladuje Naturę –

Zasada rzymskiego prawa rodzinnego – stosunki pomiędzy

przysposobionym, a przysposabiającymi powinny być

identyczne jak w rodzinie naturalnej.

ALTERI STIPULARI NEMO POTEST
Nikt nie może zawrzeć stypulacji w zastępstwie drugiego –

Zasada dotycząca umów słownych w starożytnym Rzymie

– osoba postronna nie może zawrzeć obietnicy/umowy w imieniu

osoby trzeciej.

AMBULATORIA EST VOLUNTAS TESTATORIS USQUE AD MORTEM
Wola testatora może być zmieniana aż do śmierci. - (art.943 KC) –

Zasada, w myśl której wola spadkodawcy może być zmieniana

aż do momentu śmierci. Po stwierdzeniu zgonu dokonuje się

jedynie realizacji ostatecznej wersji.

AUDIATUR ET ALTERA PARS
Należy wysłuchać drugiej strony / Niechaj będzie wysłuchana i

druga strona – Zasada procesowa, (art.6 KC) – mówi o tym, że nie

wolno wydawać wyroku bez wysłuchania obu stron, chyba, że

strona zrezygnuje z dowodu z zeznań. Sąd powinien dążyć do

zbadania wszystkich aspektów sprawy – ZASADA KONTRADYKTORYJNOŚCI

BIS DE EADEM RE AGERE NON LICET / BIS DE EADEM RE AGI NON POTEST
Nie można/wolno procesować się 2 razy w tej samej sprawie. - zasada

„res iudicato – art. 17 §1 KPK” - nie można wytaczać pozwu w sprawie

już osądzonej i zakończonej prawomocnym wyrokiem . Paremia tłumaczona

na postawie słów Gaiusa.

CASUS EST MAIOR VIS CUI HUMANA INFIRMITAS RESISTERE NON POTEST
Siła wyższa jest zdarzeniem, któremu słabość ludzka oprzeć się nie może.

) - Za siłę wyższą należy uznać jedynie zdarzenie, które wykracza poza

możliwości człowieka i jego przewidywanie np. zdarzenia katastrofalne,

nadzwyczajne. Przy stwierdzeniu udziału siły wyższej wyłącza się

odpowiedzialność za szkodę

CLARA NON SUNT INTERPRETANDA.
To co jasne nie wymaga interpretacji. - Zasada w myśl której przedmiotem

wykładni powinny być tylko przepisy budzące wątpliwości.

COGITATIONIS POENAM NEMO PATITUR.
Nikt nie ponosi kary za myślenie. - Osądzonym można być tylko za czyn, która

rzeczywiście zaistniał; zamiar nie stanowi podstawy do osądzenia kogoś.

COMMODUM EIUS ESSE DEBET CUIUS EST PERICULUM.
Korzyść musi przypaść temu kto ponosi ryzyko. - Umowy kupna – sprzedaży,

zasada ma związek z korzyścią przypadającą tylko kupującemu po zawarciu

umowy sprzedaży – kupna.

COMPENSATIO EST DEBITI ET CREDITI INTER SE CONTRIBUTIO
Potrącenie jest wzajemnym zaliczeniem długu i wierzytelności.

- W przypadku dokonywania potrąceń następuje ograniczenie sumy

długu i wierzytelności – X ma dług wobec Y, więc Y ma wierzytelność

wobec X i odwrotnie – następuje obustronne (częściowe/ całkowite) zaspokojenie.

CONFESSUS PRO IUDICATO EST.
Ten kto się przyznał uważany jest za zasądzonego. - Przyznając się, automatycznie

jesteśmy uznawani za winnych. Sprawę kończy prawomocny wyrok uznawany

za prawdę. Sąd może w tej sytuacji zrezygnować z przeprowadzenia

postępowania dowodowego.

CONTRACTUS AB INITIO VOLUNTATIS EST, EX POST FACTO NECESSITATIS.
Zawarcie kontraktu jest dobrowolne, ale jego wykonanie przymusowe.

- Zawarcie umowy pomiędzy stronami ma charakter dobrowolny, jednak po podpisaniu

jej na stronach spoczywa obowiązek spełniania zawartych w niej ustaleń.

CONVENTIO OMNIS INTELLEGITUR REBUS SIC STANTIBUS
Każda umowa jest pojmowana jako obowiązująca tylko w danych, oznaczonych

warunkach. - Umowy zawarte pomiędzy stronami są ważne tylko w warunkach

określonych przez nią samą – nie można wnioskować o usługi/należności

nie objęte umową.

CRIMINA MORTE EXTINGUUNTUR
Przestępstwa ulegają wymazaniu przez śmierć sprawcy. - Po śmierci sprawcy nie

osądza się go za popełnione przestępstwa, a trwające postępowania zostają umorzone.

DIES INTERPELAT PRO HOMINE
Termin wzywa za człowieka – (art. 476 KC) - terminy ustawowe są obowiązujące

bez powiadomienia z urzędu – należność staje się zawsze wymagalna w tej sytuacji.

Niewywiązanie się z tego obowiązku powoduje popadnięcie w zwłokę.

DOLUS NON PRAESUMITUR.
Złego zamiaru nie domniemuje się – w razie wątpliwości co do intencji sprawcy,

przyjmuje się tylko i wyłącznie działanie w dobrej wierze.

DOLUS SEMPER PRAESTATUR.
Za podstęp zawsze się odpowiada. - W przypadku świadomego stosowania podstępu

odpowiada się zawsze za konsekwencje z niego wynikające ( np. złamanie prawa).

DURA LEX, SED LEX
Twarde prawo, ale prawo – Niezależnie od tego, jak brutalne konsekwencje niesie

ze sobą prawo, jest ono obowiązujące i nie można się od niego odwołać na tej postawie.

EI INCUMBIT PROBATIO QUI DICIT NON QUI NEGAT
Ciężar przeprowadzenia dowodu spoczywa na tym kto twierdzi, a nie na tym co zaprzecza.

- To oskarżający musi udowodnić winę pozwanego za pomocą wszelakich dowodów

( świadkowie, dowody rzeczowe etc.) - art. 6 KC

EIUS EST TOLLERE LEGEM, CUIUS EST CONDERE.
Ten może uchylić ustawy co może je uchwalać. - Paremia ta nawiązuje do podstawowej

zasady odnoszącej się do prawodawcy, mówiącej o tym, że jedynie prawodawca może

uchylić wprowadzoną ustawę lub zastąpić ją jej nowelizacją

ET NON FACERE, FACERE EST.

Powstrzymanie się od działania jest także działaniem. – Sentencja dotyczy świadczenia,

które może polegać nie tylko na działaniu, ale także na zaniechaniu

(tj. powstrzymaniu się od działania) –

o świadczenie zaniechania wierzyciel może wnioskować przed sądem.

GENUS PERIRE NON CENSETUR
Uważa się że gatunek nie ginie. - (art. 357 i 479 KC) - Rzymianie dzielili rzeczy na specyficzne

i rzeczowe (gatunkowe). Powodowało to ich specyficzny podział przy sprzedaży/kupnie.

W przypadku rzeczy gatunkowych jakiekolwiek niedotrzymanie umowy prowadzi do

podwójnych sankcji karnych i odmiennego kształtowania obowiązków sprzedającego,

z racji ich wymiennego charakteru.

HEREDITAS EST SUCCESSIO IN UNIVERSUM IUS, QUOD DEFUNCTUS HABUERIT.
Dziedziczenie jest wejściem w ogół praw, jakie posiadał zmarły. - (art.922 KC) - Osoba dziedzicząca

po przedstawieniu testamentu ma pełnię praw, jeśli chodzi o dysponowanie dobrami jej

zapisanymi, a także uprawnieniami, które odziedziczyła po zmarłym.

HEREDITAS VIVENTIS NON DATUR.
Nie przyznaje się spadku po żyjącym. - Zrealizowanie testamentu następuje dopiero po

śmierci ustalającego testament – nie można wnioskować o podział spadku,

gdy spadkodawca wciąż żyje.

HOMINUM CAUSA OMNE IUS CONSTITUTUM SIT.
Wszelkie prawo powinno być ustanawiane ze względu na (prawa) człowieka. - prawo jest

ustanawiane dla ogółu obywateli, a nie w celu realizacji interesów wybranej jednostki.

IN QUOD INTEREST NON SOLUM EX DAMNO DATO CONSTAT, SED ETIAM

EX LUCRO CESSANTE.-Przy szacowaniu wysokości odszkodowania bierze się pod uwagę

nie tylko wyrządzoną szkodę, lecz także utracony zysk. - (art. 361 KC) - Przy określaniu

wysokości nawiązki, jaka jest należna pokrzywdzonemu oprócz samej szkody należy

wziąć również pod uwagę kwestie in + dla tej osoby, które nie mogły zaistnieć

w danym czasie z powodu wyrządzonej szkody.

IGNORANTIA IURIS NOCET, IGNORANTIA FACTI NON NOCET.
Nieznajomość prawa szkodzi, nieznajomość faktów nie szkodzi. - Nieznajomość prawa

nie chroni przed sankcjami/ brak znajomości faktów w danej sprawie nie grozi sankcjami.

IMPOSSIBLIUM NULLA OBLIGATIO EST
Zobowiązanie do świadczenia rzeczy niemożliwych jest nieważne. - W momencie zawarcia

świadczenia, jego przedmiot musi być faktyczny zarówno pod względem prawnym, jak i formalnym.

IN CONVENTIONIBUS CONTRAHENTIUM VOLUNTAS POTIUS QUAM VERBA SPECTANDA SUNT
Przy zawieraniu umów uwzględnia się bardziej wolę stron, niż ich słowa. -

oświadczenie woli zawarte przez strony stanowi podstawowe źródło

rozstrzygania sporów między stronami.

INDIGNO AUFERTUR HEREDITAS.
Niegodnemu odbiera się spadek. - (art. 928 i 929 KC) – w określonych przez

ustawę warunkach sąd może uznać spadkobiercę za niegodnego przyjęcia spadku.

IN DUBIO PRO REO
Sprawy wątpliwe należy rozstrzygać/orzekać na korzyść pozwanego. - W przypadku

jakichkolwiek wątpliwości należy je rozstrzygać na korzyść oskarżonego.

IN PARI CAUSA MELIOR EST CONDITIO POSSIDENTIS.
W równej/jednakowej sytuacji lepsza jest pozycja posiadacza. - W przypadku sporu

pomiędzy właścicielem, a najemcą większe prawa do decydowania w kwestii

ruchomości/nieruchomości ma właściciel.

IN POENAM HERES NON SUCCEDIT
Dziedzic/Spadkobierca nie dziedziczy kary nałożonej na spadkodawcę. - Kary nałożone

w trybie kodeksu karnego na spadkodawcę nie przechodzą na spadkobiercę.

IN TESTAMENTIS PLENIUS TESTATORIS INTENTIONEM SCRUTAMUR.
W testamencie należy badać zamiar spadkodawcy. - (art. 948 KC) – Testament powinien

być tak tłumaczony, aby w jak największym stopniu spełnić wolę spadkodawcy w nim zawartą.

IURA NON IN SINGULAS PERSONAS, SED GENERALITER CONSTITUUNTUR
Prawa są stanowione nie ze względu na konkretne osoby, lecz dla wszystkich – Obowiązujące

prawo powinno nieść korzyści dla ogółu społeczeństwa nim objętego.

IURIS PRAECEPTA SUNT HAEC: HONESTE, VIVERE, ALTERUM NON LAEDERE,

SUUM CUIQUE TRIBUERE.--Nakazy prawa są następujące: żyć uczciwie, nie szkodzić drugiemu,

oddać każdemu co mu się należy. - Paremia ta wyjaśnia obowiązki nałożone przez prawo

względem obywatela, tak, aby ten nie wchodził w zatarg z obowiązującymi przepisami.

IURIS PRUDENTIA EST DIVINARUM ATQUE HUMANARUM RERUM NOTITIA,

IUSTI ATQUE INIUSTI SCIENTIA.-Nauka prawa jest znajomością spraw boskich

I ludzkich oraz wiedzą o tym co sprawiedliwe, a co nie sprawiedliwe. - Znajomość prawa

wiąże się ze znajomością wszelakich spraw związanych z funkcjonowaniem człowieka,

a także pojmowania przez niego sprawiedliwości.

IUS CIVILE VIGILANTIBUS SCRIPTUM EST.
Prawo cywilne jest tworzone dla osób starannych. - Prawo cywilne powinno regulować

wszelkie stosunki w relacjach międzyludzkich, które winno obejmować prawo.

IUS EST ARS BONI ET AEQUI.
Prawo jest sztuką stosowania tego, co dobre i słuszne. - Podstawowa odpowiedź na

pytanie: Czym jest prawo? - stanowi zasadę mówiącą, iż wszelkie regulacje prawne

powinny się zawierać w ramach słuszności i dobra publicznego.

IUS PUBLICUM PRIVATORUM PACTIS MUTARI NON POTEST.
Prawo publiczne nie może być zmieniane umowami osób prywatnych – Na kształtowanie prawa

publicznego nie mogą wpływać umowy zawarte pomiędzy podmiotami prawnymi.

IUSTITIA EST CONSTANS ET PERPETUA VOLUNTAS IUS SUUM CUIQUE TRIBUENDI.
Sprawiedliwość jest niezmienną i trwałą/stałą wolą zagwarantowania każdemu jego praw. -

O istnieniu sprawiedliwości możemy mówić wtedy, gdy wszelkie prawa należne

jednostkom czy podmiotom prawnym są im bezsprzecznie gwarantowane i

respektowane przez organy centralne.

LEGEM BREVEM ESSE OPORTET.
Ustawa powinna być zwięzła. - Ustawa w swoim brzmieniu powinna zawierać

wszelkie przypadki możliwe do zaistnienia, ujęte w jak najmniejszym wymiarze słów.

LEGES AB OMNIBUS INTELLEGI DEBENT.
Ustawy powinny być zrozumiałe dla wszystkich. - Ustawy powinny być napisane

językiem, który gwarantuje ich rozumienie przez wszystkich odbiorców.

LEGES BONAE EX MALIS MORIBUS PROCREANTUR.
Dobre ustawy rodzą się ze złych obyczajów. - Ustawa, która przeciwdziała

„złemu obyczajowi”, jest uważana za dobrą, gdyż ma na celu redukcję

występowania danego zjawiska wskutek opatrzenia czynu konkretną sankcją.

LEGES OMNIUM SALUTEM SINGULORUM SALUTI ANTEPONUNT.
Ustawy przedkładają dobro ogółu nad dobro jednostek. - Ustawa w swoim założeniu

ma gwarantować dobro ogółu, nawet gdy godzi ona w położenie jednostki.

Jej działanie kierunkuje kryterium „utilitas”. Rozdziela się tutaj ius publicum od ius privatum.

LEX LEGE TOLLITUR
Ustawę uchyla się ustawą. - ustawę może zmienić tylko organ ustawodawczy,

poprzez zastąpienie starej ustawy nową

LEX NON DISTINQUIT
Ustawa nie rozróżnia. - każdy obywatel jest równy wobec prawa, niezależnie od

stanu posiadania czy pozycji społecznej.

LEX NON OBLIGAT NISI PROMULGATA.
Ustawa nie obowiązuje, jeśli nie została ogłoszona. - warunkiem obowiązywania

uchwał jest ich ogłoszenie w celu zapoznania się z nią przez podmioty.

LEX POSTERIOR DEROGAT LEGI PRIORI.
Ustawa późniejsza uchyla ustawę wcześniejszą. - tzw. reguła kolizyjna chronologiczności –

przepis znajdujący się w akcie późniejszym pod względem daty ogłoszenia ma

pierwszeństwo przed przepisem znajdującym się w akcie wcześniejszym w zakresie,

w którym stanowi inaczej.

LEX PROSPICIT, NON RESPICIT.
Ustawa patrzy na przód, a nie wstecz. - ustawa, która wchodzi w życie nie powinna

rozpatrywać przypadków mających miejsce w przeszłości. Regulować będzie ona

stosunki w danej dziedzinie od momentu jej wejścia w życie – jest to tzw. zasada nieretroakcji.

LEX RETRO NON AGIT.
Prawo/Ustawa nie działa wstecz. - ustawa, która weszła w życie nie może być

podstawą dla ujemnych skutków prawnych wynikających z czynów popełnionych

przed jej wydaniem. Pozwala jednak na stosowanie pewnych przywilejów, które

wnosi wobec osób nie objętych wcześniej danym prawem.

LEX SPECIALIS DEROGAT LEGI GENERALI.
Ustawa szczególna uchyla ustawę ogólną. - tzw. reguła kolizyjna szczególności –

ustawa o charakterze specialis uchyla ustawę generalis w zakresie, w którym stanowi inaczej.

LEX SUPERIOR DEROGAT LEGI INFERIORI.
Ustawa wyższej rangi uchyla ustawę niższej rangi. - tzw. reguła kolizyjna hierarchiczności –

patrz: hierarchia aktów prawnych – przepis z aktu hierarchicznie wyższego ma

pierwszeństwo przed przepisem z aktu hierarchicznie niższego w zakresie,

w którym stanowi inaczej.

LIBERA MATRIMONIA ESSE ANTIQUITUS PLACUIT.
Z dawna już postanowiono, że małżeństwa są wolne. - (art. 56 KRO) - przy zawieraniu

małżeństwa nie należy stosować przymusu – tzw. małżeństwa aranżowane; relacja ta

powinna się opierać na bezsprzecznej woli obu stron – tzw. konsensualizm (uzgadnianie)

zawierania oraz swobody rozwiązywania małżeństwa.

LIBERTAS INAESTIMABILIS RES EST
Wolność jest rzeczą bezcenną. - Wolność winna być najwyższą wartością, którą

zapewnia prawo i organy państwowe. Paremia odnosi się także do pojmowania

wolności przez prawo rzymskie - „Civitas Romani” i „Res vocale”.

MAGNA NEGLEGENTIA CULPA EST, MAGNA CULPA DOLUS EST
Wielkie niedbalstwo jest winą, wielką winą jest oszustwo/podstęp. - niedopełnienie

swoich obowiązków stanowi winę, jednak świadome oszustwo czy stosowanie

podstępu w danej sprawie stanowi o dużo większej odpowiedzialności.

MALA FIDES SUPERVENIENS NON NOCET
Późniejsza zła wiara nie szkodzi. - W chwili objęcia rzeczy an drodze zasiedzenia

należy posiadać dobrą wiarę, która z czasem prowadzi do nabycia własności

(Prawo XII tablic – ruchomość – rok czasu, nieruchomość – dwa lata). W przypadku

zaistnienia w tym czasie dodatkowych okoliczności powodujących pojawienie

się złej wiary kwestie tą należy rozstrzygać an drodze ugody ( np. zwrot rzeczy

prawowitemu właścicielowi w zamian za pokrycie nakładów wydanych na tą rzecz)

MALE ENIM NOSTRO IURE UTI NON DEBEMUS
Nie powinniśmy źle korzystać z przysługującego nam prawa. - (art. 5 KC) - Należy korzystać

z prawa w taki sposób, aby nie prowadzić do jego nadużywania (klauzula generalna).

MANIFESTUM NON EGET PROBATIONE
To co oczywiste, nie wymaga dowodu. - Kwestie jasne i przejrzyste nie wymagają

potwierdzania ich dowodami.

MATER SEMPER CERTA EST, PATER EST QUEM NUPTIAE DEMONSTRANT
Matka zawsze jest pewna, a ojcem jest ten, na kogo wskazuje małżeństwo

– Domniemuje się, iż w przypadku niemożności ustalenia ojca dziecka urodzonego

w trakcie trwania małżeństwa lub przed upływem 300 dni od jego ustania ojcem

staje się mąż matki. Nie dotyczy sytuacji, w której orzeknięto wcześniej o separacji.

MINIME SUNT MUTANDA, QUAE INTERPRETATIONEM CERTAM SEMPER HABUERUNT
Jak najmniej należy zmieniać to co zawsze miało jednoznaczną interpretację. -

w kwestiach, których interpretacja jest niezmienna od dłuższego czasu nie należy

wprowadzać niepotrzebnego chaosu.

MORA TRAHIT PERICULUM.
Zwłoka pociąga za sobą ryzyko. - popadnięcie w zwłokę prowadzi do określonych

konsekwencji, np. odsetki czy grzywna.

MORS OMNIA IURA SOLVIT.
Śmierć rozwiązuje wszystkie prawa. - W momencie stwierdzenia zgonu dana

osoba traci wszelkie prawa. (zobowiązania, kary, umowy etc.)

NASCITURUS PRO IAM NATO HABETUR QUOTIENS DE COMMODIS EIUS AGITUR.
Dziecko poczęte uważa się za narodzone, o ile/ilekroć chodzi o jego korzyść. - (art. 927 KC) -

Paremia ta odnosi się głównie do nabywania osobowości prawnej przez dziecko –

dotyczy to np. kwestii dziedziczenia majątku – jest to tzw. fikcyjna osobowość prawna

dziecka poczętego.

NE QUIS ABSENS PUNIATUR
Nieobecny niech nie będzie karany – patrz: paremia nr 1

NEGLEGENTIA CULPA EST.
Zaniedbanie jest winą. - patrz: paremia nr 60; zaniedbanie w danej kwestii jest

winą osoby odpowiedzialnej za jej funkcjonowanie.

NEMINEM CAPTIVABIMUS NISI IURE VICTUM.
Nikogo nie uwięzimy, o ile/jeżeli nie zostanie pokonany prawem. -

zasada dotycząca nietykalności cielesnej – nie można więzić osoby, która nie

została skazana prawomocnym wyrokiem. Tymczasowe zatrzymanie może

nastąpić tylko na mocy postanowienia sądu – ustalenia pochodzi z przywilejó Jagiełły .

NEMINEM LAEDIT, QUI SUO IURE UTITUR.
Nikomu nie wyrządza szkody ten, kto wykonuje swoje prawa – jeśli ktoś podejmuje

działania zgodne z prawem nie możemy mówić o wyrządzaniu szkody innej osobie,

z racji realizowania przywilejów nadanych przez prawo.

NEMO ENIM IN PERSEQUENDO DETERIOREM CAUSAM, SED MELIOREM FACIT.
Dochodzenie sprawy przed sądem nie może pogorszyć, a jedynie polepszyć sytuację powoda.

- wystąpienie z wnioskiem o rozpatrzenie danej kwestii przez sąd nie może pogarszać

położenia wnioskodawcy.

NEMO EST IUDEX IN PROPRIA CAUSA
Nikt nie może być sędzią we własnej sprawie. - (art. 40 §1 i 41) - Sprawa dotycząca

danej osoby ( lub osoby spokrewnionej z nią) nie może być osądzana przez nią samą,

gdy grozi to nieobiektywnym spojrzeniem na rozpatrywaną kwestię.

NEMO EX CONSILIO OBLIGATUR
Nikt nie zobowiązuje się poprzez samo udzielenie rady – udzielenie rady danej osobie

nie stanowi w świetle prawa żadnego zobowiązania wobec niej.

NEMO EX SUO DELICTO MELIOREM SUAM CONDICTIONEM FACERE POTEST
Nikt nie może polepszyć swojej sytuacji w wyniku własnego czynu bezprawnego. -

Wejście w zatarg z obowiązującym prawem nigdy nie prowadzi do zdobycia

lepszej pozycji w społeczeństwie przez jednostkę.

NEMO PLUS COMMODI HEREDI SUO RELINQUIT QUAM IPSE HABUIT.
Nikt nie może pozostawić swojemu dziedzicowi więcej korzyści, niż sam posiadał.

- spadkobierca dziedziczący prawa czy ruchomości/nieruchomości po danej osobie,

nie może dostać nigdy więcej niż owa osoba posiadała. Dotyczy to także niemożności

przeniesienia własności nieudokumentowanej na dziedzica.

NEMO PLUS IURIS AD ALIUM TRANSFERRE POTEST, QUAM IPSE HABET
Nikt nie może przenieść na drugą osobę więcej praw, niż sam posiada. - zasada odnosi

się w prawie rzymskim do tzw. pochodnych sposobów nabywania własności –

nikt nie może rozdzielać praw i korzystać z nich, nie posiadając ich.

NEMO PRO PARTE TESTATUS, PRO PARTE INTESTATUS DECEDERE POTEST.
Nikt nie może rozporządzać/dysponować swoim majątkiem częściowo na mocy

testamentu, częściowo na mocy ustawy. - Pierwszeństwo w kwestiach spadkowych ma

testament. W przypadku jego braku dziedziczenie odbywa się w trybie określonym

przez ustawę ( dziedziczenie ustawowe).

NEMO PRUDENS PUNIT, QUIA PECCATUM EST, SED NE PECCETUR.
Nikt rozumny nie karze dlatego, że popełniono przewinienie, lecz dlatego/ale po to,

by nie popełniano go ponownie – sankcja, którą zostaje opatrzona ustawa powinna

zapobiegać popełnianiu danego czynu przez odbiorców prawa, a nie mieć na celu

wyłącznie karanie ich za popełniony wystepek.

NEMO SIBI IPSE CAUSAM POSSESSIONIS MUTARE POTEST.
Nikt nie może sam sobie zmienić podstawy prawnej posiadania.

– Przejęcie własności następuje poprzez umowę z jej aktualnym

właścicielem, a nie wskutek wyłącznej woli nabywcy.

NON OMNE QUOD LICET HONESTUM EST
Nie wszystko, co jest dozwolone, jest uczciwe. - nie wszystko, co jest nawet

prawnie dozwolone jest zgodne z normami etyki

NON SUNT IUDICANDAE LEGES
Ustawy nie podlegają osądzeniu. - Instytucje egzekwujące prawo nie powinny

podejmować się jego oceniania - „Prawo jest rozkazem suwerena, opatrzonym sankcjami”

NOSTRUM EST IUDICARE SECUNDUM ALLEGATA ET PROBATA.
Powinniśmy sądzić zgodnie z przedłożonymi I pewnymi dowodami

- Wyrok zapadający przed sądem powinien być zgodny z dowodami pojawiającymi

się w trakcie postępowania i wskazującymi na winę jednej z stron.

NOTORIA NON EGET PROBATIONE.
Okoliczności powszechnie znane nie wymagają dowodów. - gdy okoliczności popełnienia

przestępstwa są powszechnie znane, to nie trzeba ich poprzeć konkretnymi dowodami.

NULLA INIURIA EST, QUAE IN VOLENTEM FACIT.
Nie wyrządza się krzywdy chcącemu. - - Na gruncie prawa karnego zgoda poszkodowanego

jedynie w określonych warunkach stanowi jedną jedną z przesłanek wyłączenia

odpowiedzialności karnej.

NULLA PACTIONE EFFICI POTEST, NE DOLUS PRAESTETUR
Umową nie można wyłączyć odpowiedzialności za podstęp. - pozostawanie w

zmowie co do podstępu wobec osoby postronnej nie pozwala na uniknięcie

odpowiedzialności za działanie na jej szkodę.

NULLA POENA SINE CULPA.
Nie ma kary bez winy.- Gdy komuś nie można udowodnić winy, nie należy go karać.

NULLI RES SUA SERVIT.
Nie można mieć służebności na rzeczy własnej. Posiadanie danej rzeczy nie obliguje do

ustalenia na niej służebności lub w przypadku jej wcześniejszego nabycia wyklucza ją.

Wygasa ona przez tzw. konfuzję (zlanie się praw).

NULLUM CRIMEN SINE LEGE.
Nie ma przestępstwa bez ustawy. - (art. 1 §1 KK) – Nie można pociągnąć do

odpowiedzialności osoby popełniającej czyny, który nie jest objęty ustawą.

NULLUS IDONEUS TESTIS IN RE SUA INTELLEGITUR.
Nikt nie może być wiarygodnym świadkiem w swojej/we własnej sprawie. -

Osoba, której dotyczy sprawy może łatwo się stać nieobiektywna, w celu np. zatuszowania

własnej winy. Patrz paremia 72 + wady oświadczenia woli. Działania muszą być zgodne

z ich społeczno - gospodarczym przeznaczeniem i zasadami współżycia społecznego.

NULLUS VIDETUR DOLO FACERE, QUI SUO IURE UTITUR.
Uważa się, że nie działa podstępnie ten, kto korzysta ze swojego prawa. - Działanie zgodnie

prawem nie jest rozumiane jako podstęp skierowany przeciwko danej osobie czy instytucji.

NUPTIAS NON CONCUBITUS, SED CONSENSUS FACIT
Małżeństwo tworzy nie faktyczne pożycie, ale zgodne porozumienie stron – W starożytnym

Rzymie małżeństwo tworzyło obustronne porozumienie, a nie fakt wspólnego pożycia

dwóch osób – ustanie pożycia nie miało tego samego znaczenia co rozpad pożycia małżeńskiego.

OBLIGATIO EST IURIS VINCULUM QUO NECESSITATIS ADSTRINGIMUR ALICUIUS

SOLVENDAE REI SECUNDUM NOSTRAE CIVITATIS IURA.
Zobowiązanie jest węzłem prawnym, który zmusza nas do świadczenia

pewnych rzeczy według praw naszego Państwa. - (art. 353 § 1 KC) - Od momentu

zawarcia zobowiązania wierzyciel uprawniony jest do żądania od dłużnika spełnienia

świadczenia wedle obowiązującego prawa. Osoby wierzyciela i dłużnika winne być

ściśle określone. Paremia pochodzi z instytucji justyniańskich.

OMNI OBLIGATIONI FIDEIUSSOR ACCEDERE POTEST
Poręczyciel może przyłączyć/dołączyć do każdego zobowiązania. - Poręczyciel może

poręczyć każde ważne zobowiązanie dłużnika, o ile oświadczenia poręczyciel złożono

na piśmie pod rygorem nieważności. Dłużnik nie jest tutaj stroną umowy.

OMNIS DEFINITIO IN IURE CIVILI PERICULOSA EST PARUM EST ENIM, UT NON SUBEVNTI POSSET
Wszelka definicja w prawie cywilnym jest niebezpieczna, ponieważ rzadko się zdarza,

żeby nie można było jej obalić – W prawie rzymskim niektóre definicje nie zostały

ściśle określone, z racji ich rozbudowania czy niejednoznaczności, więc posługiwali się

oni pewnymi fasadowymi pojęciami, według których rozliczano obywateli.

OPTIMA EST LEGUM INTERPRES CONSUETUDO
Zwyczaj jest najlepszą wykładnią prawa – Powszechnie znany i kultywowany zwyczaj

stanowi najlepsze wytłumaczenie obowiązujących przepisów.

PACTA SUNT SERVANDA
Umów należy dotrzymywać – zawarte umowy (nawet słowne) powinny być dotrzymywane.

PATER EST QUEM NUPTIAE DEMONSTRANT
Ojcem jest ten, na kogo wskazuje małżeństwo. - patrz: paremia nr 64.

PERICULUM EST EMPTORIS
Ryzyko ponosi nabywca – (art. 548 KC) – Z chwilą wydania rzeczy ryzyko jej utraty

przechodzi na nabywcę, o ile strony nie ustaliły inaczej. Paremia pochodzi z Digestów Justyniańskich,

PLACUIT IN OMNIBUS REBUS PRAECIPUAM ESSE IUSTITIAE AEQUITATISQUE QUAM

STRICTI IURIS RATIONEM-We wszystkich sprawach powinna mieć pierwszeństwo zasada

sprawiedliwości i słuszności nad zasadą ścisłego prawa – Wszelkie rozpatrywane sprawy

powinny być osądzone sprawiedliwie i słusznie, nawet, gdy nie realizują ścisłego wymiaru prawa.

POENA CONSTITUITUR IN EMENDATIONEM HOMINUM.
Kara jest ustanawiana w celu poprawy/poprawiania ludzi. - Sankcja określona przez ustawę

ma zapobiegać pojawianiu się kolejnych tego typu przestępstw, a w przypadku złamania

danego zapisu pełni funkcję resocjalizacyjną.

POENA EX DELICTO DEFUNCTI HERES TENERI NON DEBET
Kara za przestępstwo popełnione przez zmarłego/testatora nie może obciążać jego dziedzica.

- Nigdy osoba dziedzicząca nie przenosi na siebie kar nałożonych na zmarłego.

PRIOR TEMPORE, POTIOR IURE
Pierwszy w czasie, lepszy w prawie. / Kto pierwszy co do czasu, ten lepszy co do prawa –

Prawo powstałe później nie może działać z uszczerbkiem dla prawa powstałego wcześniej

(art. 249) oraz pierwszeństwo przyznaje się zastawowi powstałemu później, chyba, że działał

on w złej wierze (art. 310). Dotyczy również np. znaków towarowych czy patentów.

QUI CURAT, NON CURATUR
Kto sam podlega opiece nie może jej sprawować nad inną/drugą osobą – Osoba, nad która

sprawowana jest opieka nie może stać się opiekunem dla innej osoby –

odnosi się to np. do opieki nad małoletnimi

QUI IURE SUO UTITUR, NEMINEM LAEDIT
Kto nie przekracza przysługującego mu prawa, nie narusza praw drugiego – Postępowanie zgodnie

z przysługującym nam prawem stanowi gwarancję respektowania praw drugiej osoby.

QUI MUNUS PUBLICE MANDATUM ACCEPTA PECUNIA RUPERUNT,

CRIMINE REPETUNDARUM POSTULANTUR.-Dopuszcza się zdzierstwa ten, kto sprawując funkcję

publiczną, przyjmuje pieniądze od zainteresowanych. - (art. 228-231 KK) - Dziś : łapówkarstwo; osoba,

która wykorzystuje własną pozycję w celu zdobycia środków pieniężnych etc. za realizację

określonych spraw, łamie prawo.

QUI TESTAMENTO HERES INSTITUITUR, IN EODEM TESTAMENTO TESTIS ESSE NON POTEST
Kto jest w testamencie dziedzicem, nie może być świadkiem tego testamentu / Kto jest w

testamencie dziedzicem, nie może występować w tym testamencie jako świadek –

Według obowiązującego prawa świadkiem testamentu nie może być sam spadkobierca

oraz osoba, która wskutek tego testamentu odniesie jakąkolwiek korzyść oraz powinowaci i

krewniacy (do II stopnia) tych osób. Paremia pochodzi z Digestów Justyniańskich.

QUOD AD IUS NATURALE ATTINET, OMNES HOMINES AEQUALES SUNT
Zgodnie z prawem naturalnym wszyscy ludzie są równi - według prawa naturalnego wszyscy

ludzi powinni być równi wobec prawa oraz korzyści i obowiązków z nim związanych.

QUOD ARRAE NOMINE DATUR, ARGUMENTUM EST EMPTIONIS ET VENDITIONIS CONTRACTAE
To co daje się pod nazwą zadatku stanowi dowód zawarcia umowy/kontraktu kupna / sprzedaży. –

Według prawa zadatek stanowi dowód zawarcia umowy, a w przypadku jej nie wykonania

zostaje on zatrzymany przez stronę, która go otrzymała ( lub może żądać sumy 2x wyższej,

gdy sama zapłaciła zadatek). Emptio vendito – umowa kupna – sprzedaży.

QUOD AB INITIO VITIOSUM EST, NON POTEST TRACTU TEMPORIS CONVALESCERE-To, co jest

od początku wadliwe, nie może być uzdrowione na skutek upływu czasu. - kwestie wadliwe

na przestrzeni czasu nie ulegają uzdrowieniu – stan rzeczy wraz z upływem czasu się tylko

i wyłącznie pogarsza. Konwalidacja – uzdrowienia; Digesta Justyniańskie, księga 50.

QUOT GENERATIONES TOT GRADUS

Ile urodzeń, tyle stopni (pokrewieństwa). - Wraz z kolejnym urodzeniem w linii proste

j pojawia się kolejny stopień pokrewieństwa.

REFORMATIO IN PEIUS IUDICI APELLATO NON LICET

Sędziemu apelacyjnemu nie wolno zmieniać wyroku na niekorzyść odwołującego się.

– sąd apelacyjny nie może pogorszyć położenia wnioskodawcy lub zaostrzyć kary mu

wymierzonej po ponownym rozpatrzeniu sporawy. Paremia pochodzi z Digestów Justyniańskich.

RES IUDICATA IUS FACIS INTER PARTES

Rozstrzygnięcie sądowe określa stan prawny istniejący między stronami.

- Wyrok sądowy ustanawia stan prawny między stronami, a także określa ich prawa

i obowiązki względem siebie.

RES IUDICATA PRO VERITATE ACCIPITUR

Prawomocny wyrok przyjmuje się jako prawdę. - Prawomocny wyrok stanowi prawdę,

która nie podlega dyskusji.

RES NULLIUS CEDIT PRIMO OCCUPANTI

Rzecz niczyja przyda temu, który pierwszy ją objął w posiadanie. - (art. 181 KC) – Własność

rzeczy niczyjej nabywa się poprzez objęcie rzeczy ruchomej w jej samoistne posiadanie.

Prawo rzymskie wprowadziło pewne kategorie rzeczy, które podlegają zawłaszczeniu.

Dotyczyły one tylko ruchomości.

REUS IN EXPECTIONE ACTOR EST

Pozwany w zakresie zarzutu procesowego staje się dowodem. - w momencie, gdy pozwany

kwestionuje żądania powoda i uchyla się od ich realizacji musi on udowodnić swoją rację

przed sądem. Jest to tzw. powództwo wzajemne – Digesta Justyniańskie, księga 44.

SALUS POPULI SUPREMA LEX ESTO

Dobro publiczne winno być najwyższym prawem. - Dbałość o dobro publiczne powinno być

najważniejszym wyznacznikiem postępowania obywateli w państwie.

SATIUS ENIM ESSE IMPUNITUM RELINQUI FACINUS NICENTIS QUAM INNOCENTEM DAMNARI

Lepiej pozostawić bezkarnym występek złoczyńcy, niż skazać niewinnego. - (np. art. 5 KPK) -

w przypadku niemożności udowodnienia winy oskarżonego lepiej jest go nie karać lub

wymierzyć niższą karę , niż skazać niewinnego. Jest to zasada domniemania niewnności.

SCIRE LEGES NON HOC EST VERBA EARUM TENERE, SED VIM AC POTESTATEM

Znać ustawy, to nie znaczy trzymać się ich słów, lecz rozumieć ich sens i znaczenie. - jeśli chcemy

mówić o znajomości ustaw musimy wiedzieć jaki mają one wymiar rzeczywisty i jakie prawa

i obowiązki niosą ze sobą wobec obywatela. Nie należy patrzeć na ustawy wyłącznie przez

pryzmat zawartych w nich słów – sens, nie literalizm

SECUNDUM NATURAM EST COMMODA CUIUSQUE REI EUM SEQUI, QUEM SEQUENTUR INCOMMODA

Naturalne jest, aby ten czerpał korzyści z rzeczy, kto ponosi związane z nią ciężary. -

Korzyść przypada zawsze osobie, która wcześniej musiała ponieść pewne straty

(np. w pieniądzach czy materiałach) i podjąć związane z inwestycją ryzyko.

SEMEL HERES, SEMPER HERES

Kto raz zostanie dziedzicem, jest nim na zawsze. - (art. 962 KC) – Jeżeli raz spadkobierca przyjął spadek ,

to nie może się go zrzec w późniejszym terminie. Przyjęcia testamentu nie można także uwarunkować

od jakichkolwiek kwestii czy terminów.

SENSUM, NON VERBA SPECTAMUS

Patrzymy na sens, a nie na słowa. - (art. 65 KK) – W przypadku analizy oświadczenia woli należy wziąć

pod uwagę okoliczności jego zawarcia i ewentualne czynniki, które mogły je zniekształcić.

SENTENTIA FACIT IUS INTER PARTES

Wyrok tworzy prawo między stronami. - Sentencja dotyczy wyroków o charakterze konstytutywnym

, które kreują nowy stan prawny, np. wyrok w sprawie rozwodowej czy powództwo działowe

( podział majątku spółek etc.) Wyrok deklaratoryjny także wywiera skutki prawne oznaczone u osób trzecich.

SEPARATA ESSE DEBET POSSESSIO A PRIOPRIETATE

Posiadanie winno być odróżnione od własności. - (art. 140 i 336 KC) - Posiadanie zawsze jest

różne od prawa własności – posiadacz zależny nie posiada prawa do zatrzymania rzeczy

dla siebie (posiadanie to tylko tymczasowy stan faktyczny), natomiast właściciel może

rzeczą swobodnie dysponować.

SERVITUS IN FACIENDO CONSISTERE NEQUIT

Służebność nie może polegać na działaniu. - służebność może stanowić rodzaj użyczenia

( np. służebność gruntowa), jednak nigdy nie może ona zostać ustanowiona jako obowiązek

podjęcia określonych działań.

SERVITUS SERVITUTIS ESSE NON POTEST

Nie może istnieć służebność na służebności. - (art. 288 i 289 KC ) - nie można nadać służebnośc

i na rzecz, która jest już nią opatrzona i ją realizuje.

SERVITUTIBUS CIVILITER UTENDUM EST

Służebność należy wykonywać oględnie, najmniej uciążliwie dla właściciela. Służebności,

szczególnie gruntowe ograniczają prawa własności, a ich wykonywanie nie może być dowolne.

SERVITUTIS CAUSA DEBET ESSE PERPETUA

Przyczyna ustanowienia służebności powinna być trwała

W przypadku braku trwałego charakteru służebności i utraty znaczenia tej służebności

dla nieruchomości władnącej może ona zostać zniesiona po 10 latach.

SI IN IUS VOCATO, ITO!

Jeżeli zostałeś wezwany przed sąd, idź ! - (art. 274 KC ) - Nie należy uchylać się od wezwań

sądowych i powodować utrudniania w zbadaniu danej sprawy. Paremia pochodzi z ustawy XII tablic.

SPECIES PERIT EI, CUI DEBETUR.

Rzecz oznaczona indywidualnie przyda temu, komu się należy. - Jeśli zginie lub ulegnie zniszczeniu

rzecz oznaczona indywidualnie i nie ma w tym winy dłużnika, zobowiązanie wygasa.

SUMMUM IUS SUMMA INIURIA

Najwyższe prawo może stać się najwyższym bezprawiem. - nieumiejętne konstruowanie

prawa może prowadzić do postępującego bezprawia.

SUPERFICIES SOLO CEDIT

To, co jest na powierzchni przypada gruntowi. - (art. 191 i 235 §1 KC) – Właścicielem rzeczy

na danym gruncie staje się osoba nabywająca grunt, chyba, że na którejś z tych rzeczy

ustalono użytkowanie wieczyste w trybie artykułu 235 §1.

TESTIS UNUS, TESTIS NULLUS

Jeden świadek, żaden świadek. - jeden świadek w sprawie nie pozwala na jednoznaczne

przybliżenie okoliczności popełnienia przestępstwa.

UBI EADEM LEGIS RATIO, IBI EADEM LEGIS DISPOSITIO

Przy takim samym sensie ustawy, takie same postanowienia ustawy. - jeśli nie zmienił się

sens ustawy należy przyjąć, że podobnie ma się sprawa z jej postanowieniami.

UBI IUS, IBI REMEDIUM

Gdzie prawo, tam lekarstwo. - Prawo w sposób zdecydowany określa granice zachowań

uznawanych za odpowiednie przez ogół społeczeństwa.

UBI IUS INCERTUM, IBI IUS NULLUM

Gdzie prawo jest niepewne, tam nie ma prawa. - Prawo powinno mieć charakter stanowczy –

ustalenia, które nie są przejrzyste i budzą wątpliwość stanowią podstawę do szerzenia się bezprawia.

UTILITAS PUBLICA PRIVATAE PRAEFERRI DEBET

Dobro ogółu powinno być stawiane przed dobrem prywatnym. - patrz: paremie nr 39 i 49

VIM VI REPELLERE LICET

Siłę wolno odeprzeć siłą. - (art. 423 KC) – współcześnie sentencja odnosi się do obrony własnej,

wraz z zachowaniem wszelkich obostrzeń dotyczących tej kwestii i jej interpretacji.

VOLENTI NON FIT INURIA

Chcącemu nie dzieje się krzywda. - patrz: paremia nr 86

AB HEREDE OBLIGATIO INCIPERE NON POTEST

Zobowiązanie nie może rozpoczynać się od osoby dziedzica (spadkobiercy). - W przypadku

konstruowania zobowiązań nie można wymagać, aby obowiązywało one dopiero po przejęciu

spadku przez określoną osobę. Zawarcie zobowiązania ma charakter stały i

odwołuje się do stron, które je zawarły.

CASUM SENTIT DOMINUS

Właściciel rzeczy ponosi skutki zdarzenia przypadkowego, powodującego uszkodzenie lub

zniszczenie rzeczy. - właściciel danej rzeczy ponosi całkowitą odpowiedzialność za szkody

przez nią wyrządzone, nawet jeśli powstały one wskutek sytuacji losowej bądź przypadku.

CONFESSIO EST REGINA PROBATIONUM

Przyznanie się jest królową dowodów. - (art. 7 KPK) – patrz: paremia 15; przyznanie się stanowi

dowód nadrzędny. Sad w tej sytuacji może zrezygnować z przeprowadzenia postępowania dowodowego.

DA MIHI FACTUM, DABO TIBI IUS

Podaj mi fakty, a podam Ci prawo. - Interpretacja działań powinna się opierać się na faktach,

którym odpowiadają konkretne artykuły.

DOMINUS SOLI EST DOMINUS COELLI ET INFERORUM

Właściciel gruntu jest właścicielem nieba (nad gruntem) i podziemi (pod gruntem). - Własność gruntu

rozciąga się także na jego podziemie i znajdujący się nad nim słup powietrzny ( zasada ad sidera, usque ad inferios)

ERRANTIS NULLA VOLUNTAS EST

Działając pod wpływem błędu nie wyraża się woli. - W przypadku udowodnienia działania

pod wpływem błędu przy wyrażaniu woli spadkodawcy(np. nieznajomość pewnych faktów itd.)

jego oświadczenie woli można uznać za nieważne.

INVITUS AGERE NEMO COGITUR

Nikogo nie można zmusić do wszczęcia procesu mimo jego woli. - Wniesienie pozwu ma

charakter dobrowolny i nie można pokrzywdzonego przymusić do dochodzenia swoich praw.

MALITIA SUPPLET AETATEM

Natężenie zła uzupełnia wiek. - Nieletni [młodociani], którzy popełnili szczególnie ciężkie

przestępstwo, mogą odpowiadać jak pełnoletni.

NE EAT IUDEX ULTRA PETITA PARTIUM

Niech sędzia nie wychodzi ponad żądanie stron. - Sędzia powinien rozpatrywać jedynie

zasadność roszczeń, które wysuwają strony.

NEMO TENETUR SE IPSUM ACCUSARE

Nikogo nie można zmusić do oskarżenia samego siebie. - Nie ma obowiązku obciążania

samego siebie dowodami np. w postaci zeznań.

NULLUS DESCRIBATUR REUS PRIUSQURAM CONVINCATUR

Nikogo nie wolno uznawać za winnego przed skazywaniem – (art. 5 § 2 KPK) - Reguła wyrażała istotę

zasady niewinności. Mimo zaistnienia danego czynu określonego przez prawo jako przestępstwo

mogą pojawić się okoliczności, które wyłącza odpowiedzialność za czyn

NEMO CONDITIONIS ILLORUM, QUIBUSCUM CINTRAXERIT SIT IGNARUS

Powinno znać się dobrze położenie osób, z którym zawiera się umowy – Przy zawieraniu jakichkolwiek

umów należy zwracać uwagę na adres, dane osobowe i inne informacje podawane przez kontrahenta, tak,

aby możliwe było wywiązanie się każdej strony z ustaleń zawartych w umowie.

PARTEM SOLVENDO IN PARTE OBLIGATIONIS

Przy spełnieniu części świadczenia wygasa część zobowiązania – (art. 450 KC) –

Spełniona część zobowiązania powinna zostać uwzględniona w przypadku egzekwowania pozostałej jego części.

SALARIUM IN CERTE POLICITATIONIS PETIT NON POTEST

Nie można dochodzić przyrzeczonego wynagrodzenia, które jest nieokreślone – ( wynagrodzenie za

prace tytułem np. Umowy o dzieło powinno być okresloną kwota pieniędzy podaną brutto.

W przypadku dodatkowych umów I obostrzeń funkcjonuje ta sama zasada.

SOCIETAS QUO DAMMODO IUS FRATERENITATIS IN SE HABET

Spółka ma w sobie coś z prawa braterskiego – Bycie w spółce z kimś wiąże się z okreslonymi

obowiązkami każdej z stron – nalezy respektowac zdanie wspólnika oraz jego interesy,

podobnie jak ma to miejsce w “kodeksie braterskim”.

TANTUM DEVOLUTUM, QUANTUM APPELATIUM

Sprawa w takim zakresie przechodzi do sądu wyższej instancji, na ile zostało to określone

w apelacji – (art. 368 §1 pkt. 1, art. 5 KPC, art. 447 KPC) – Powyższe artykuły regulują warunki,

na jakich mozna przenieść apelację. Jeśli któryś z tych warunków nie zostanei spełniony

sprawa nie zostanie poddana

dalszemu przebiegowi działań sądowych.

USUCAPIONIS REQUISITA SUNT: RES HABILIS, TITULUS, FIOLES, POSSESIO, TEMPUS

Wymaganiami zasiedzenia są: rzecz zdatna do zasiedzenia, czas, dobra wiara, tytuł i posiadanie –

(art. 172 KC) – Paremia ta określa wymogi odnośnie zasiedzenia – określa jej rodzaj,

konieczny do zasitnienai upływ czasu, posiadanie dobrej wiary, tytuł rzeczy oraz bycie w

jej posiadaniu. Sa one neizbędne do nabycia łasności na drodze zasiedzenia. Paremia

pocohodzi z ustawy XII tablic, kwestią reguluowały także instytucje justyniańskie.

USURA NON NATURA PERVENIT, SED IURE PERCIPITUR

Odsetki nie wynikaja z natury, ale nabywa się je z mocy prawa – Popadnięcie w zwłokę

dłużnika uprawnia wierzyciela do naliczenia odsetek zgodnie z ustaleniami prawnymi.

USUS MAGISTER EGREGIUS

Praktyka jest znakomitym nauczycielem – Często pomimo posiadania wiedzy czysto

teoretycznej pewne rzeczy są zwyczajnie nieosiągalne dla teoretyka. Prawdziwie

funkcjonowanie pewnych rzeczy wiąże się głównie z praktyką, więc jest ona

najlepszym nauczycielem w każdej kwestii.

VENDITIONIS CONDICIONA LES TUNC PERFICIUNTUR, CUM IMPLETA FUERIT

CONDCITIO -Warunki sprzedażowe dochodza do skutku wtedy, gdy spełnion

y został warunek – Jeśli w przypadku umowy kupna-sprzedaży ustalone zostały

specjalne warunki dochodzą one do skutku dopiero po zaistnieniu faktycznej wymiany.

VIS MAIOR EST IMPETUS QUI REPELLI NON POTEST

Siła wyższa to siła, której nie można odeprzeć – Jako siłę wyżsża należy

klasyfikować zdarzenia, które nie mogły zostać powstrzymane przez człowieka,

np. Katstrofy naturalne. W przypadku zaistnienia siły wyższej w niektórych

przypadkach wyłączona zostaje odpowiedzialność za czyn.

VENTER NON PATITUR MORAM

Brzuch nie znosi zwłoki – Alegorycznie przedstawiona kwestia dotrzymywania

złożonych obietnic I zobowiązań odnosi się do wszelkiego rodzaju umów zawieranych

między ludźmi – mówiąc krótko: należy zawsze przestrzegać przyrzeczonych w umowie terminów .