PRAWO WSPÓLNOTOWE I INTEGRACJA EUROPEJSKA

- I FILAR UNII EUROPEJSKIEJ - INTEGRACJA GOSPODARCZA-

Cele i zasady ogólne integracji gospodarczej.

Cele Wspólnoty obejmują całość szeroko rozumianej polityki gospodarczej i społecZTl?j. Realizacja tych celów następuje przy użyciu określonych instrumentów prawnych, do których zalicza się przede wszystkim utworzenie jednolitego rynku wevroętrznego oraz UGiP (Unia Gospodarcza i'Pieniężna). Urzeczywistnieniu tych celów mają służyć cztery swobody (przepływu towarów, osób, usług i kapitału) oraz kilkanaście wspólnych polityk.

Zasady:

--> Zasada n iedyskryminacj i ze względu na obywatelstwo.

Zakaz dyskryminacji jest związany z faktem, że działalność gospodarcza w obrębie Wspólnoty jest prowadzona przezjednostki na podstawie przepisów obowiązujących w poszczególnych państwach członkowskich.

Dyskryminacja - polega na niejednakowym traktowaniu jednakowych sytuacji bez obiektywnego uzasadnienia. -+ Zasada subsydiarności i związana z nią zasada propor~jonalności.

Zasada subsydiamości - polega na przeniesieniu podejmowania decyzji na możliwie niski szczebel administracji. W sprawach nie należących do jej \vyłącznej kompetencji Wspólnota może podejmować działania tylko wtedy, jeśli planowany skutek nie może być osiągnięty bardziej efektywnie przez działanie na niższym szczeblu.

Zgodnie z zasadą proporcjonalności - instytucje wspólnotowe w ramach swych kompetencji mogą podejmować tylko takie działania, k-tóre są konieczne i niezbędne dla osiągnięcia zamierzonych celów określonych w prawie wspólnotowym.

--> Zasada lojalności.

Ma ona dwa aspekty. W aspekcie pozytywnym oznacza, że pańsrwa członkowskie zobowiązane są do podjęcia wszelkich działań w celu zapewnienia skuteczności prawa wspólnotowego w ich wewnętrznej przestrzeni prawnej. W aspekcie negatywnym nakazuje państwom członkowskim powstrzymanie się od jakichkolwiek działm'1 mogących podważyć skuteczność prawa wspólnotowego w prawie krajowym. -+ Zasada równowagi instytucjonalnej.

Składa się na nią kilka elementów:

- Instytucje wspólnotowe mogą działać tylko i wyłącznie w ramach przyznanych im kompetencji

- Żadna instytucja nie może zastępować innych w działaniu

_ Należy bezv,zględnie przestrzegać procedur określonych przez TWE (Traktat Wspólnoty Europejskiej)

_ Wszystkie instytucje mają również obowiązek współdziałania w celu realizacji zadań wyznaczonych przez prawo wspólnotowe.

Rynek wewnętrzny - przestrzeń bez granic wewnętrznych, w której zgodnie z przepisami Traktatu jest zapewniony swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitałów.

Swoboda przepływu towarów.

Unia celna opiera się na trzech zasadniczych przesłankach:

--> Zakaz wprowadzania ceł i opłat o stosunku podobnym do ceł pomiędzy państwami członkowskimi. Zakaz wprowadzania nowych ceł jest oczywistą konsekwencją unii celnej.

Opłaty o skutku podobnym do cła - opłaty nakładane na towar w związku z przekroczeniem przezeń granicy, na podstawie przepisów innych niż taryfa celna.

-+ Zakaz opodatkowania dyskryminacyjnego towarów i produktów pochodzących z innych państw członkowskich.

Zakaz dyskryminacyjnego opodatkowania polega na tym, że określone towary krajowe i zagraniczne powinny być opodatkowane w jednakowym stadium produkcji lub dystrybucji ..

-> Zakaz wprowadzenia ograniczeń ilościowych oraz środków o skutku zbliżonym do ograniczeń ilościowych.

Środkami o skutku podobnym są wszelkie regulacje dotyczące handlu, które mogą bezpośrednio lub pośrednio, rzeczywiście lub potencjalnie, stanowić przeszkodę w handlu między państwami członkowskimi.

Swoboda przepływu osób.

Swoboda ta dotyczyła przede wszystkim pracowników; stopniowo rozciągnięto jąjednak na emerytów i rencistów, studentów i pozostałe osoby, nie należące do żadnej z wymienionych wyżej kategorii.

Pojęcie pracownika oznacza osobę, która wykonuje pewne, uzasadnione gospodarczo i mające wymierną wartość ekonomiczną czynności na rachunek i pod kierunkiem innej osoby, otrzymując za to wynagrodzenie.

Swoboda świadczenia usług.

Pojęcie usługi w rozumieniu TWE obejmuje wszelkie formy działalności gospodarczej, które nie są objęte przepisami traktatu dotyczącymi innych swobód.

Swoboda przepływu kapitału.

Zakazuje się wprowadzenia jakichkolwiek ograniczeń swobody przepływu kapitału pomiędzy państwami członkowskimi, a także w stosunkach pomiędzy państwami członkowskimi, a także w stosunkach pomiędzy państwami członkowskimi i państwami trzecimi.

Wspólna polityka handlowa - Reguluje ona stosunki handlowe między WE i paAstwami nie członkowskimi w szczególności politykę celną i eksportową, kontyngenty, środki antydopingowe oraz środki, mające na celu zapobieganie subwencjonowaniu przez państwa trzecie eksportu do Wspólnoty.

Wspólna polityka ochrony środowiska - Opiera się ona na zasadach unikania zagrożenia ekologicznego oraz odpowiedzialności sprawców zanieczyszczeń za spowodowanie szkody .

.,

Wspólna polityka rolna - Wspólne organizacje rynku opierąją się na zorganizowanym systemie zbytu produkowanych towarów rolnych po gwarantowanych cenach, uzupełnionym przez bariery wwozowe oraz dopłaty importowe.

Wspólna polityka transportowa - podstawowąjej cechąjest brak systemowej regulacji prawnej w tej dziedzinie. Państwa członkowskie mają obowiązek powstrzymania się od wydawania regulacji krajowych utrudniających integrację w zakresie transportu.

Europejska Wspólnota Węgla i Stali ..

Utworzenie EWWiS stanowiło pierwszy krok w kierunku integracji gospodarczej Europy. Celem Wspólnoty było utworzenie wewnętrznego rynku węgla i stali, natomiast zewnętrzne taryfy celne pozostawiono regulacji państw członkowskich.

Europejska Wspólnota Energii Atomowej.

Kompetencje EWEA, działającej na podstawie Traktatu podpisanego w Rzymie z 25 marca 1957r. mają - podobnie jak w przypadku EWWiS - charakter sektorowy. Celem organizacji jest zapewnienie pokojowego wykorzystania energii atomowej oraz przyczynianie się do pozyskania dodatkowego źródła energii.

- II FILAR UNII EUROPEJSKIEJ - WSPÓLNA POLITYKA ZAGRANICZNA I BEZPIECZEŃSTWA -

Europejska Wspólnota Obronna.

W 1950 r. został przedstawiony plan Pleven'a, stosownie, dó którego miała zostać utworzona armia europejska pod wspólnym dowództwem. Na podstawie tego plany państwa członkowskie EWWiS podpisały w maju 1952r. układ o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty obronnej (EWO). Równolegle trwały prace nad utworzeniem Europejskiej Wspólnoty Politycznej, (EWP), która miała objąć m.in. EWWiS oraz EWO. Oba te projekiy nie zostały zrealizowane z powodu sprzeciwu w 1954r. francuskiego Zgromadzenia Narodowego.

Plan Fouchet'a.

Ponowną próbę podjęto na początku lat sześćdziesiątych. Specjalny komitet przedłożył w latach J 961- J 962 plany, postulujące zacieśnienie współpracy w dziedzinie polityki zagranicznej i polityki obrony. Ze względu na rozbieżności polityczne między Francją a pozostałymi państwami członkowskimi plany te nie zostały zrealizowane ..

Europejska Współpraca Polityczna.

Szefowie państw i rządów podczas spotkania w grudniu 1969 r. w Hadze zobowiązali ministrów spraw zagranicznych do podjęcia prac w celu osiągnięcia postępu w dziedzinie ,jedności politycznej". Na podstawie tzw. Raportu Davignon'a ministrowie spraw zagranicznych przyjęli podczas spotkania w Luksemburgu w październiku 1970 r. postanowienia, w których określono cele i metody praktycznej

współpracy w dziedzinie polityki zagranicznej, określonej mianem Europejskiej Współpracy Politycznej (EWP). Miała ona charakter pragmatyczny. Z pewnego punktu widzenia nie została włączona do prawa wspólnotowego.

Następnym etapem był raport kopenhaski z lipca 1973 r. Wprowadził on wiele pragmatycznych rozwiązań, konkretyzujących działanie EWP. Ustanowiono także grupę tzw. korespondentów europejskich do utrzymywania bieżących kontaktów między państwami członkowskimi oraz stworzono specjalną sieć połączeń teleksowych, (COREU).

Szczyt paryski z grudnia 1974r. wprowadził istotną zmianę w strukturze EWP - szefowie państw i rządów postanowili utworzyć podczas tego szczytu Radę Europejską, która regularnie - wraz z ministrami spraw zagranicznych - dyskutowała nad problemami Europy "jako całości".

Dalsze umocnienie EWP nastąpiło pod wpływem radzieckiej inwazji w Afganistanie i rewolucji islamskiej w Iraku. Znalazło to wyraz w raporcie londyńskim z października, 1981r., kióry nie zmieniał struktury EWP, zawierał jednak wiele istotnych postanowień poprawiających jej funkcjonowanie oraz - włączał kwestię polityki bezpieczeństwa do przedmiotu prac EWP.

Jednolity Akt Europejski.

Znaczenie lAE polegało przede wszystkim na tym, że pragmatycznej współpracy w ramach EWP nadawał podstawę prawno międzynarodową. EWP pozostawała formalnie "poza Wspólnotami", zyskiwałajednak - jako współpraca międzYrządowa - podstawę prawną.

lAE określał trzy grupy zadań EWP:

-> Wspólne formułowanie i realizowanie polityki zagraniczn~i przez państwa członkowskie

-> Potwierdzenie włączenia do EWP polityki bezpieczeństwa

-> Zacieśnienie współpracy między państwami członkowskimi na forum międzynarodowym

TUE wskazując na:

-> Ochronę wspólnych wartości, podstawowych interesów, niezawisłości i integralności UE, zgodnie z zasadami Karty Narodów Zjednoczonych

-> Umacnianie bezpieczeń;stwa UE we wszystkich formach

-> Utrzymanie pokoju i umacnianie bezpieczeństwa międzynarodowego zgodnie z zasadami Karty Narodów Zjednoczonych oraz zasadami

Aktu końcowego z Helsinek i celami Karty Paryskiej, w tym z zasadami dotyczącymi granic zewnętrznych -> Popieranie współpracy międzynarodowej

-> Rozwijanie'oraz umacnianie demokracji i państwa prawnego oraz poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności.

Instrumenty działania WPZiB (Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa) obejmują: -> Zasady i ogólne wytyczne; ustalaje Rada Europejska. Nie mają one mocy wiążącej.

-'-> Wspólne strategie; ustalaje Rada Europejska. Dotyczą one spraw, w których państwa członkowskie UE "mają ważne wspólne interesy".

Ustaląjąc wspólne strategie RE określa w każdym przypadku ich cel, czas trwania i niezbędne środki, jakie muszą być przekazane do dyspozycji przez Unię i przez jej państwa członkowskie.

-> Wspólne działania; mają one charakter wiążący dla państw członkowskich UE. Rada przyjmuje wspólne działa w pewnych sytuacjach, "w kiórych niezbędne jest podjęcie operatywnych działań"

-> Wspólne stanowiska; mają one charakter wiążący dla państw członkowskich UE. Określają one "podejście" UE w odniesieniu do "danego problemu o charakterze geograficznym lub przedmiotowym".

-> Umacnianie współpracy paJlstw członkowskich; pallstwa członkowskie działają w ramach WPZiB spójnie i solidarnie, w szczególności zaś:

l) Dokonują "w ramach Rady" v,rymiany informacji i uzgodnień, w celu "zapewnienia możliwie najslcuteczniejszego wpływu Unii poprzez zgodne i zbieżne działania"

2) Koordynują działania w organizacjach międzynarodowych i podczas międzynarodowych konferencji, podtrzymując na forum międzynarodowym wspólne stanowiska;

3) Mogą zwracać się do rady ze wszelkimi pytaniami dotyczącymi WPZiB oraz przedkładać Radzie propozycje

- UNIA GOSPODARCZA 1 PIENIĘŻNA -

UGiP jako etap integracji gospodarczej.

Wszystkie postaci integracji gospodarczej można scharakteryzować następująco:

-> Obszar wolnego handlu; charakteryzuje się usunięciem wszelkich ceł i ograniczeń ilościowych w handlu pomiędzy pm'!stwami objętymi jego zasięgiem. Państwa uczestniczące w nim nie prowadząjednak wspólnej polityki handlowej.

-> Unia celna; charakteryzuje się nie tylko usunięciem wszelkich ceł i ograniczeń ilościowych w handlu pomiędzy państwal11i w niej uczestniczącymi, ale również tym, że stosują one wspólną politykę handlową wobec państw trzecich.

-> WS'pólny rynek; w którym funkcjonuje nie tylko unia celna, ale, w którym państwa uczestniczące w tym przedsięwzięciu integracyjnym przyjęły wiele wspólnych polityk: w dziedzinie rolnictwa, transportu, prawa konkurencji, opodatkowania oraz polityki regionalnej.

-> Unia gospodarcza; w której zapewniony swobodny przepływ kapitalu, zniesione są wszelkie bariery w ś\'liadczeniu w którymkolwiek z pm'1stw uczestniczących w nim uslug, jak również może występować pewna koordynacja polityk makroekonomicznych państw członkowskich. W europejskiej wersji unii gospodarczej obejmuje ona jednolity rynek, wspólne polityki w dziedzinie konkurencji oraz stymulowania rozwoju strukturalnego i regionalnego, jak również znacznej koordynacj i polityk makroekonomicznych.

-> Unia pieniężna; charakteryzująca się pelną liberalizacją przepływu kapitalu pomiędzy państwami członkowskimi, pełną integracją rynków usług bankowych i finansowych, nieodwołalnym zamrożeniem kursów walutowych tych państw, zaprowadzeniem jednolitej polityki pieniężnej iwalutowej, a nawet - wprowadzeniem jednolitej waluty.

Zmiany prawa WE istotne dla tworzenia UGiP.

Scenariusz tworzenia UGiP wynikał w pewnej mierze z tzw. "Białej Księgi" z 1985 r. oraz JAE, a zwłaszcza z Traktatu z Maastricht, jak również z dokumentu przyjętego przez Radę Europejską w grudniu 1995 r. zwanego "Scenariuszem Madryckim". "Biała Księga była swoistego rodząju planem stworzenia niezbędnych warunków późniejszego funkcjonowania UGiP.

Podstawowe znaczenie JAE dla przyszłej UGiP wyrażało się w następujących okolicznościach:

-> W zasadzie przyjął on program budovvy rynku wewnętrznego zarysowany w "Białej Księdze"

-> W sprawach dotyczących jednolitego rynku wewnętrznego wprowadził procedurę przyjmowania aktów kwalifikowaną większością

głosów

-> Zawierał szczególny przepis dotyczący UGiP, który zobowiązywał kraje członkowskie do zacieśnienia współpracy w celu zwiększenia

zbieżności polityk gospodarczych i pieniężnych.

Etapy utworzenia UGiP:

~ Pierwszy etap, trwający do końca, 1993 r. zakończył proces tworzenia wspólnego rynku oraz wiązał się ze zniesieniem ostatnich przeszkód w swobodnym przepływie kapitału;

~ Drugi etap, trwający od l stycznia 1994 r. do 31 grudnia 1998 r., wiązał się z powstaniem infrastruktury instytUcjonalnej UGiP, sformułowaniem ranl prawnych jednolitej polityki pieniężnej oraz podjęciem przez Radę decyzji kwalifikującej poszczególne państwa

członkowskie UE do trzeciego etapu UGiP; .

~ Trzeci etap, który trwa od l stycznia 1999 r., charakteryzuje się przyjęciem przez państwa członkowskie zakwalifikowane do tej fazy jednolitej waluty euro oraz zaprowadzeniem wspólnej polityki pieniężnej i walutowej;

Kryteria konwergencji.

l. Pozabudżetowe kryteria konwergencji gospodarczej sąnastępujące:

~ Inflacyjne; wymagające, by stopa inflacji była w danym państwie zbliżona do notowanej w trzech krajach UE o najmniejszym w całej Unii wzroście cen;

~ Kursu walutowego; wymagające, by dane państwo UE było uczestnikiem ESW (Europejski System Walutowy) oraz przestrzegało normalnych granic wahań kursu waluty narodowej w tym Systemie obowiązujących;

~ Stóp procentowych; wyrażające się odpowiednio niskimi długoterminowymi stopami procentowymi odzwierciedlającymi tTWałość zbieżności oraz stabilność kursu walutowego danego kraju.

Rada przyjęła następujące wartości trzech wspomnianych pozabudżetoVO'ch kryteriów konwergencji: ~ Dla kryterium inflacyjnego - 3% w stosunku rocznym

~ Dla kryterium walutowego - +/- 15% wahań kursu w stosunku do kursu centralnego

~ Dla kryterium stóp procentowych - 7,8 % dla dziesięcioletnich obligacji Skarbu Państwa lub instrumentów im bardziej podobnych. 2. Budżetowe kryteria zbieżności odnoszą się do długu publicznego oraz deficytu budżetowego. Państwa członkowskie spełniają tego

rodzaju kryteria zbieżności, jeśli: .

~ Stosunek planowanego lub rzeczywistego deficytu do produktu krajowego brutto (PKB) nie przekracza wartości referencyjnej ~ Stosunek długu publicznego do produktu krajowego brutto(PKB) nie przekracza wartości referencyjnej.

3. Prawne kryterium konwergencji; nakazuje państwom członkowskim zapewnić zgodność krajowych regulacji z przepisami tego aktu oraz statutu ESBC (Europejski System Banków Centralnych). Oznacza to w szczególności zagwarantowanie odpowiedniego zakresu niezależności tych banków centralnych od jakichkolwiek dyrektyw, pochodzących szczególnie od rządu oraz od instytucji WE w odniesieniu do ich funkcji dotyczących polityki pieniężnej.

Zagadnienia prawne dotyczące wprowadzenia eum do obrotu i do obiegu. Wprowadzenie euro w 12 krajach, UE stanowi samo w sobie istotne zagadnienie prawne.

Po pierwsze - euro nie jest walutą koszykową, ale funkcjonuje "na własnych prawach", niezależnie od jakiejkolwiek innej waluty.

Po drugie - trzeba zauważyć, iż wprowadzenie tak pojmowanej waluty wpłynęło na stosunki publicznoprawne, a także, że operacja ta ma istotne aspeJ.,,1:y w zakresie prawa prywatnego.

Najważniejsze zasady są następujące:

~ Zasada zachowania ciągłości stosunków prawnych; wyraża się w tym, iż wprowadzenie euro nie może powodować automatycznego zwolnienia którejkolwiek strony ze zobowiązania oraz nie może być podstawą jednostronnego wypowiedzenia umowy w całości bądź w części, jak również żądania modyfikacji jakiegokolwiek istotnego składnika łączącego strony stosunku prawnego;

~ Zasada zachowania pierwotnie uzgodnionej waluty świadczenia w okresie przejściowym od wprowadzenia euro jedynie w postaci bezgotówkowej do Wycofania z obiegu monet i banknotów krajowych;

~ Zasada poszanowania swobody umów, w myśl, której strony mogą inaczej niż to wskazano w powyższych rozporządzeniach kształtować swoje zobowiązania względem waluty świadczenia oraz każdego innego postanowienia kształtującego ich stosunek prawny, jeśli tnka jest ich zgodna wola;