Katecheza dla klas IV- VI szkoły podstawowej
Uczeń
zna formy, rodzaje i sposoby modlitwy;
rozumie, czym jest modlitwa kontemplacyjna – modlitwa różańcowa,
umie wymienić części i tajemnice różańca, z uwzględnieniem tajemnic światła;
wie, że tajemnice różańca są – „streszczeniem Ewangelii”;
umie odczytać przesłanie poszczególnych fragmentów biblijnych tajemnic światła;
dostrzega potrzebę modlitwy różańcowej w swoim życiu codziennym;
umie powiedzieć w jakie dni tygodnia odmawiamy części i tajemnice różańca.
Środki dydaktyczne: Pismo święte, List Apostolski „Rosarium Virginis Mariae” Ojca Świętego Jana Pawła II do Biskupów, Duchowieństwa i Wiernych o Różańcu Świętym, kartka szarego papieru, flamastry, kartki z napisanymi nań siglami biblijnymi.
Metody, formy: ”burza mózgów”, pogadanka, analiza listu, praca w grupach – opowiadanie perykopy biblijnej.
1. Katechezę rozpoczynamy krótką dygresją na temat „Pozdrowienia Anielskiego”, które skierował Anioł Gabriel do Matki Bożej podczas Zwiastowania, a które dziś powtarzamy w modlitwie – „Zdrowaś Mario”.
Następnie odmawiamy modlitwę – „Zdrowaś Mario”.
2. Punkt wyjścia
Na tablicy za pomocą magnesów przypinamy kartkę szarego papieru z napisem – „Modlitwa”. (W przypadku nie posiadania kartki szarego papieru i magnesów alternatywę stanowi zapis kredą na tablicy). Potem prosimy dzieci o krótkie zastanowienie nad powyższym napisem. Po czym zachęcamy, aby dzieci podchodziły do kartki papieru i zapisywały (flamastrami, lub kredą, jeśli będzie to tablica) swoje skojarzenia, związane z wyrazem „Modlitwa”. Następnie zbieramy i podsumowujemy podawane przez dzieci skojarzenia. Podsumowania dokonujemy tak, aby podkreślić, iż nasze swobodne refleksje i skojarzenie, wyjaśniają jednocześnie to, czym dla nas jest modlitwa.
3. Kolejny etap stanowi pogadanka z dziećmi, na temat znanych nam form, sposobów i rodzajów modlitwy. Rozmowę z dziećmi prowadzimy tak, aby doprowadzić dzieci do wymienienia przez nie znanych im form, sposobów i rodzajów modlitwy.
Przykładowe pytania, jakie możemy zadać dzieciom:
Jakie znacie formy modlitwy?
W jaki sposób możemy się modlić?
W jaki sposób, jak najczęściej się modlimy?
Jak możemy się modlić?
Jakie znamy rodzaje modlitwy?
Naprowadzamy dzieci na właściwe odpowiedzi, jeżeli dzieci nie wymienią wszystkich form, sposobów i rodzajów modlitwy, uzupełniamy ich wypowiedzi. Szczególnie zaś, wskazujemy na modlitwę kontemplacyjną. (Podajemy formy i rodzaje modlitwy na podstawie wiadomości z KKK).
Formy modlitwy: ustna, rozmyślania, kontemplacyjna.
Rodzaje modlitwy: prośby, wstawiennicza, dziękczynna, uwielbienia.
Sposoby modlitwy: słowa, gesty, śpiew, z pomocą Pisma Świętego, książeczki do nabożeństwa, modlimy się litanią, koronką, różańcem i inne.
II. Przekaz treści
1.Zatrzymujemy się na modlitwie kontemplacyjnej. W tym celu podkreślamy, iż właśnie dzisiaj będziemy mówić o pewnej modlitwie kontemplacyjnej. Będziemy mówić, na czym ona polega, czym jest.
Wprowadzenie w kontynuowanie tejże tematyki mogą stanowić następujące słowa:
Pewien mój Przyjaciel napisał m.in. do mnie w październiku 2003 roku list. W liście ty pisze o modlitwie, która była i jest dla niego niezwykle ważna. Zwierza mi się, że modlitwa ta pomogła mu poznać Pana Jezusa, także pomagała i pomaga w różnych sytuacjach życiowych. Jaka jest to modlitwa?! Posłuchajcie, przeczytam Wam fragment jego listu:
„Od mych lat młodzieńczych modlitwa ta miała ważne miejsce w moim życiu duchowym.(…)Różaniec towarzyszył mi w chwilach radości i doświadczenia. Zawierzyłem mu wiele trosk. Dzięki niemu zawsze doznawałem otuchy. (…)Różaniec, to modlitwa, którą bardzo kochałem.(…)Ileż łask otrzymałem w tych latach od Najświętszej Dziewicy przez różaniec(…)”.
<fragment Listu Apostolskiego Ojca Świętego Jana Pawła II „Rosarium Virginis Mariae”.>
Prowadzimy z dziećmi krótki dialog na temat listu Ojca Świętego Pomoc do dialogu stanowią przykładowe pytania:
O czym pisze mój Przyjaciel?
Dlaczego ta modlitwa, jest dla niego tak ważna?
W jaki sposób pisze mój Przyjaciel o modlitwie różańcowej?
W czym, pomagała i pomaga mu, modlitwa różańcowa?
Do czego, waszym zdaniem, zachęca nas ten list?
Na koniec dialogu ujawniamy tajemniczego autora listu. Owym Przyjacielem – autorem listu jest nieżyjący Ojciec Święty – Jan Paweł II. Podkreślamy fakt, iż adresatem tego listu jest, nie tylko katecheta, ale każdy człowiek, każde dziecko, które kocha Pana Jezusa i Matkę Bożą. Ten, kto pragnie poznawać Chrystusa i spotykać się z Nim na modlitwie.
Dalej możemy kontynuować takimi, bądź podobnymi słowami:
Ojciec Święty w dalszej części swojego listu wyjaśnia nam, na czym polega modlitwa kontemplacyjna i to, dlaczego różaniec jest modlitwą kontemplacyjną.
Prosimy jedno z dzieci o przeczytanie, wybranych przez nas fragmentów wspomnianego wyżej Listu Apostolskiego Ojca Świętego. Posłuchajcie:
„Odmawiać różaniec, bowiem to nic innego, jak kontemplować z Maryją oblicze Jezusa. (…).Różaniec, właśnie wychodząc z doświadczenia Maryi, jest modlitwą wyraźnie kontemplacyjną.(…).Różaniec, bowiem z natury swojej wymaga odmawiania w rytmie spokojnej modlitwy i powolnej refleksji, by przez to modlący się, łatwiej oddał się kontemplacji tajemnic życia Chrystusa rozważanych, jakby sercem Tej, która ze wszystkich była najbliższa Panu, i by otwarte zostały niezgłębione tych tajemnic bogactwa.(…).Kontemplować z Maryją to przede wszystkim wspominać.(…)”.
Po przeczytaniu fragmentów listu wspólnie z dziećmi dokonujemy jego analizy.
W razie potrzeby powtarzamy fragmenty listu, lub naprowadzamy dzieci poprawne odpowiedzi. Przykładowe pytania, jakie możemy zadać dzieciom, by ułatwić analizę niniejszych fragmentów listu:
Jak określa różaniec, w tym fragmencie swojego listu Ojciec Święty?
Na czym polega, zdaniem Jana Pawła II- modlitwa kontemplacyjna?
Kiedy odmawiamy różaniec, wówczas kogoś kontemplujemy ?
O kontemplowaniu, wspominaniu kogo- pisze w swoim liście papież?
W jaki sposób kontemplujemy, wspominamy Jezusa i Jego życie?
Na różańcu kontemplujemy, wspominamy wraz z Maryją ważne momenty z życia Jezusa. Jakie to wydarzenia?
Jak Ojciec Święty nazywa te ważne momenty życia Jezusa?
3. Wyciągamy krótkie wnioski, które stanowić będą punkt wyjścia zagadnień dotyczących nowych tajemnic różańca – tajemnic światła. W tym miejscu prosimy również dzieci, o przypomnienie poszczególnych części i tajemnic różańca. Potem podkreślamy istotę różańca.
Np. Ważne wydarzenia z życia Pana Jezusa, które wspominamy, kontemplujemy wraz z Matką Bożą na różańcu nazywamy tajemnicami. Jakie znamy części i tajemnice różańca. Wypowiedzi dzieci...
Wszystkie tajemnice różańca mówią nam o życiu Jezusa i Jego Matki. Gdy odmawiamy różaniec to stajemy się uczestnikami najważniejszych wydarzeń z życia Jezusa. Patrząc na trzy części różańca i ich kolejne tajemnice, przypominamy sobie radosne, bolesne i chwalebne wydarzenia z życia Jezusa.
Prosimy dzieci, aby biorąc pod uwagę części i tajemnice różańca przypomniały sobie, o jakich okresach z życia Jezusa opowiadają nam tajemnice różańca. Rozmowę prowadzimy w taki sposób, aby uświadomić dzieciom, że tajemnice różańca dotyczą dzieciństwa, życia dorosłego Pana Jezusa, ukazując nam równocześnie wiele ważnych wydarzeń z Jego życia, ale nie dotyczą okresu Jego publicznej działalności. Znamy bowiem z Ewangelii, jak Pan Jezu rozpoczął swą działalność, jak nauczał, uzdrawiał, czynił cuda. W tym okresie życia Jezusa było wiele istotnych wydarzeń, o których nic nie mówią nam tajemnice różańca.
Nadmieniamy dzieciom, iż właśnie uwzględniając niniejsze przesłanki zmarły papież – Jan Paweł II postanowił ukazać istotne wydarzenia z życia Jezusa – z okresu jego publicznej działalności i włączyć je do różańca nazywając je- tajemnicami światła.
Jednocześnie Ojciec Święty ustanowił okres, od października 2002 do października 2003 Rokiem Różańca.
Następnie czytamy fragmenty wspomnianego wcześniej listu Ojca Świętego, dotyczące tajemnic światła:
„Aby różaniec w pełniejszy sposób można było nazwać „streszczeniem Ewangelii”, jest zatem stosowne, żeby po przypomnieniu Wcielenia i ukrytego życia Chrystusa (tajemnice radosne), a przed zatrzymaniem się nad cierpieniami męki (tajemnice bolesne) i nad triumfem Zmartwychwstania (tajemnice chwalebne) rozważać również pewne fragmenty życia publicznego o szczególnej wadze ( tajemnice światła) (…). W rzeczywistości całe misterium Chrystusa jest światłem. On jest „ światłością świata” (Jan 8, 12)”.
Po przeczytaniu fragmentów listu przechodzimy do następnego etapu. Mówimy, że w chwili obecnej przeczytamy fragmenty Ewangelii, które pokażą nam te ważne momenty z życia publicznego Jezusa, które Jan Paweł II nazwał tajemnicami światła. Potem dzielimy dzieci na 5 grup. Możemy dokonać podziału, przydzielając każdemu dziecku jeden numer odliczając kolejno każdą osobę z klasy. Każda grupa otrzymuje karteczkę z napisanym nań siglem biblijnym. (załącznik). Wyjaśniamy zadania, jakie ma każda grupa, określamy czas pracy grupy(około 7-10 minut). Grupa ma zadanie znaleźć fragment Pisma Świętego, następnie tekst ten przeczytać, potem na podstawie przeczytanej perykopy biblijnej napisać krótkie opowiadanie (5-6 zdań). Kolejny etap pracy w grupach stanowi prezentacja wytworów pracy grupy na forum klasy. Przedstawiciel grupy czyta przygotowane przez grupę opowiadanie.
Po prezentacji wszystkich grup nowe tajemnice światła ustanowione przez Ojca Świętego. Następnie prosimy uczniów o wskazanie, które grupy miały kolejne tajemnice światła podczas swojej pracy w grupach.
Dokonujemy podsumowania pracy grup, ewentualnie korygujemy. Następnie podkreślamy istotne wymiary poszczególnych tajemnic światła, które są objawieniem Królestwa Bożego w Chrystusie.
e) biorąc pod uwagę wskazania Ojca Świętego z listu apostolskiego zwracamy uwagę na: w kolejnych tajemnicach różańca:
Chrzest Pana Jezusa w Jordanie
Objawienie Boga dotyczące Jezusa – jako Jego Syna.
Objawienie siebie na weselu w Kanie.
Objawienie się Jezusa, jako Syna Bożego.
Objawienie się uczniom.
Początek znaków.
Głoszenie Królestwa Bożego i wzywanie do nawrócenia.
Wezwanie do zaufania, zawierzenia miłosierdziu Bożemu.
Wezwanie do nawrócenia.
Głoszenie Królestwa Bożego i jego warunków
Przemienienie na górze Tabor.
Przemienienie Jezusa wobec uczniów, jako świadectwo Boga Ojca o bóstwie Jezusa – Jego Syna.
Ustanowienie Eucharystii.
Objawienie nieskończonej miłości Chrystusa do ludzi poprzez złożenie ofiary, oraz daru Ciała i Krwi, jako pokarmu dla ludzi.
III. Interioryzacja
Możemy ją zacząć następującymi sowami: w życiu Pana Jezusa były chwile radosne, ale były również chwile smutne i bolesne. Na różańcu wspominamy tajemnice radosne, światła, bolesne i chwalebne.
Tak, jak w życiu Jezusa, tak również i w naszym życiu są momenty radosne, ale są także chwile smutne i trudne. Nie raz jesteśmy smutni, gdyż są problemy, których nie potrafimy zrozumieć, których nie umiemy rozwiązać. Jezus był Bogiem, ale był także człowiekiem, dlatego bliskie są dla niego chwile naszego życia. Na różańcu wspominamy wraz z Matką Bożą życie Pana Jezusa, ale poznajemy także jego samego, by od Niego uczyć się znosić i rozumieć wszystkie wydarzenia, zarówno te radosne, jak i te trudne.
Ojciec Święty Jan Paweł II – mój Przyjaciel, ale także przyjaciel każdego z was w swoim Liście Apostolskim „Rosarium Virginis Mariae” – daje nam przykład modlitwy różańcowej, która pomaga nam poznawać Jezusa, ale także poznawać siebie – swoje problemy i wraz z Jezusem je rozwiązywać.
Odpowiedzcie sobie proszę dziś wieczorem na następujące pytania:
Jak ja się modlę?
Czy modlę się na różańcu?
b)Ojciec Święty ustanowi Rok Różańca. Tajemnice radosne odmawia się w poniedziałki i soboty. Światła we czwartki. Tajemnice bolesne zaś we wtorki i piątki, natomiast chwalebne w środy i niedziele.
Zrobię wszystko, aby różaniec towarzyszył mi każdego dnia Roku Różańca. Postaram się codziennie spotykać z Jezusem i Jego matką na modlitwie różańcowej. Będę systematycznie odmawiał różaniec, jedną część, albo na początek choć jedną dziesiątkę danej części różańca codziennie.
c)Modlitwa – Modlitwę stanowi pierwsza tajemnica części światła. Uczniowie po kolei odmawiają jedną dziesiątkę różańca
IV. Podsumowanie
Podsumowanie stanowi tekst luk. Zdania zapisujemy na tablicy. Uczniowie podchodzą do tablicy w celu uzupełnienia brakujących wyrazów.
Jedną z form modlitwy, do której zaliczamy różaniec jest … . na różańcu kontemplujemy, czyli wspominamy i rozważamy wraz z Matką Bożą najważniejsze wydarzenia z życia(…).odmawiając różaniec poznajemy radosne, …, …, wydarzenia z życia Jezusa. Abyśmy na różańcu mogli, w pełni być uczestnikami wszystkich ważnych wydarzeń z życia Pana Jezusa, Ojciec Święty ustanowił nowe tajemnice – tajemnice (…)Różaniec Święty, wraz z tajemnicami światła Jan Paweł II nazwał „Streszczeniem …”.w tajemnicach światła Bóg objawia, że Jezus jest Jego(…) Jest Synem Bożym, dlatego może dokonyać(…)Jezus mówi o Królestwie(…) i wzywa do (…) Na górze Tabor Jezus(…)się i objawił, że jest (…)Natomiast w dzień Paschy ofiarowuje swoje (…)i(…)oraz ustanawia(…)
Zapis do zeszytu:
Temat: Modlitwa różańcowa,, streszczeniem Ewangelii” i kontemplacja życia Jezusa.
Notatkę stanowi tekst luk, oraz poniższe 4 zdania.
Tajemnice światła
Chrzest Jezusa w Jordanie
Objawienie siebie na weselu w Kanie
Głoszenie Królestwa Bożego i wzywanie do nawrócenia
Przemierzenie na górze Tabor
Ustanowienie Eucharystii
Tajemnice radosne – odmawiany w poniedziałki i soboty
Tajemnice światła – odmawiany w czwartki
Tajemnice bolesne - odmawiamy we wtorki i piątki
Tajemnice chwalebne – odmawiamy w środy i niedziele
Zadane: 1. Nauczę się tajemnic światła.
2. Postaram się mój każdy dzień kończyć modlitwą różańcową! Spróbuję namówić rodziców na wspólną modlitwę różańcową.
J 2,1-11
Mk 1, 14-15
Łk 9, 28-36
Mt 26, 26-30