Maści(Unguenta)są półstałą postacią leku przeznaczoną do stosowania zewnętrznego na skórę, błony śluzowe, do oka lub ucha w celu uzyskania działania miejscowego subst. lecz. lub działania ogólnego w wyniku przezskórnej penetracji subst. lecz. , a także w celu uzyskania efektu nawilżającego lub ochronnego.

Podzaiał maści ze względu na drogę podania.

- na skórę

- na błony śluzowe(nosa,j. ustnej)

- do uszu

- doodbytnicze

- dopochwowe

- do oczu

Skład maści

Maści są to układy o konsystencji półstałej i właściwościach plastycznych, umożliwiających rozsmarowywanie i odpowiednią przyczepność. składają się z jednoskładnikowego lub złożonego podłoża w którym jedna lub kilka susbst. lecz. może być rozpuszczona, zawieszona lub zemulgowana w postaci roztworu.

Maści powinny być jednorodne, subst. lecz. muszą być jednolicie rozproszone w całej masie.

Właściwości podłoża

- Podłoże może wpłwać na działanie preparatu i uwalnianie subst. lecz.

- Podłoże może stanowić ukł. jedno lub wielofazowy.

- Żależnie od charakteru podłoża preparat może posiadać właściwości hydrofobowe lub hydrofilowe.

- Podłaoże może zawierać substancje pomocnicze (nie powinny wywierać wpływu na działanie leku)

Maści jałowe

Jałowość powinny posiadać maści do oczu, maści przeznaczone do stosowania rany lub znacznie uszkodzoną skórę, maści do ucha zranionego.

Zależnie od struktury wyróżniamy

A maści(Unguenta)

B kremy(Cremores)

C żele(Gelata)

D pasty(Pasta)

A Maści

Maści są to preparaty w których podłoże ma charakter jednofazowy.

Maści hydrofobowe- zawierają podłoża bezwodne które mogą zaabsorbować tylko małe ilości wody.Do sporządzenia stosuje się węglowodory stałe, półstałe i ciekłe,oleje roślinne,tłuszcze zwierzęce,syntetyczne glicerdy.

Maści adsorpcyjne- preparaty bezwodne zawierają podłoża hydrofobowe z dodatkiem emulgatorów typu w/o jak np. lanolina, monoglicerydy,alkohole tłuszczowe.Maści te moga absorbować wodę

Maści hydrofilowe- preparaty zawierają podłoża które mieszają się z wodą.

B Kremy

Kremy to preparaty o charakterze emulsji,złożone z fazy wodnej i lipofilowej.

Kremy hydrofobowe- fazą zew. jest faza lipofilowa.Zawieraja emulgatory typu w/o np. lanolina.

Kremy hydrofilowe- fazą zew. jest faza wodna.Zawierają emulgatory typu o/w np. mydła sodowe.

C Żele

Żele są to ciecze żelowane za pomocą odpowiednich substancji żelujących.

Żele hydrofobowe(oleożele)- preparaty zawierające podłoże złożone zazwyczaj z ciekłej parafiny z dodatkiem polietylenu lub olejów roślinnych żelatynowanych za pomocą krzemionki koloidalnej lub mydeł cynkowych i glinowych.

Żele hydrofilowe(hydrożele)-preparaty zawierające podłoża złożone zazwyczaj z wody lub glicerolu żelatynowanych za pomocą skrobii,pochodnych celulozy i krzemianów magnezowo-glinowych.

D Pasty

Pasty to półstałe preparaty do stosowania na skórę zawierające zwykle miniej niż 40% subst. stałych dokładnie rozpraszanych w podłożu.

Badania określające jakość maści

Pomiar masy preparatu uzyskany z opakowania.

Badanie wykonać dla maści w jednakowych opakowaniach. Preparat wycisnąć całkowicie z opakowania i zważyć.Zawartość opakowania nie powinna być mniejsza niż zawartość deklarowana.

Pomiar wielkości cząstek substancji leczniczych rozproszonych w maściach

Badanie wykonuje się dla maści w których substancje lecznicze są zawieszone.Na płytce szklanej ostrożnie rozprowadzić cienką warstwą próbke maści zawierającą conajmniej 10 g. Preparat obserwować pod mikroskopem. Żadna cząsteczka nie może być większa niż 90um.

Oznaczanie liczby wodnej

Badanie wykonuje się dla podłoży maściowych oraz maści hydrofobowych i absorpcyjnych. Liczba wodna jest wyrażana w gramach iloći wody, która została trwale związana przez 100 g preparatu.Badanie prowadzić w temp. 20 stopni Celcjusza. Do zwazonej parownicy z pistlem dodać 25 g badanego podloża lub maści oraz ilość wody odpowiadającą 110% wynikającej z liczby wodnej. Mieszac tak długo aż ulegnie emulgacji i pozostawic na 24 h. Wydzieloną po tym czasie wodę usunąć bibułą a parownice zwarzyć. Wynik końcowy stanowi średnią 3 prób.

Oznakowanie i przechowywanie maści

Na etykiecie należy podać rodzaj i stężenie dodanych substancji konserwujących. Przechowywać w zamkniętych opakowaniach. Jeżeli preparat zawiera wodę przechowywać w szczelie zamkniętych opakowaniach. Preparaty jałowe przechowywac w pojemnikach jałowych.

Wymagania stawiane maścią do oczu

- powinny być jałowe

- mogą mieć postać maści,kremu i żelu o miękkiej konsystencji

- nie mogą wywierać działania drażniącego

- maści przeznaczone do oka zranionego nie mogą zawierać środ. konserwujących

- opakowanie nie powinno zawierać więcej niż 5 g preparatu.

- wiekość cząstek nie powinna przekraczć 25 um

- nie mogą zawierać więcej niż 8 zanieczyszczeń nierozpuszczalnych w jednej tubie

Wyjałwianie Maści do oczu parą nasyconą pod ciśnieniem.

Przeprowadza sie je w sterylizatorze parowym(autoklawie). Zwykle polecane warunki to 121 stopni Celcjusza w ciśnieniu 101,4 kPa w czasie krótszym niż 15 min.

Źródła

Farmakopea Polska wyd. VI(2002)