1. Procedura metodologiczna w nauce - klasyczna a holistyczna; eksplanacja wyjaśnienie słabe i mocne
znajomość właściwości części rzeczywistości pozwala na sformułowanie praw rządzących całością danego zagadnienia, holi-wszelkie zjawiskatworzą układy całościowe podlegające swoistym prawidłowościom
2. Pojęcie ekonomia- rodowód i elementy definicyjne
Jej początki sięgają starożytności, nauka o procesach gospodarczych, badanie działań które wiążą się z transakcjami między ludźmi, nauka o społecmych prawach rządzących procesem produkcji i kapitału, nauka badająca jak ludzie radzą sobie z rzadkością
3. Przedmiot ekonomii
Przedmiotem ekonomii jest analiza procesów gospodarczych, opis kategorii i zjawisk gospodaczych oraz ich teoretyczną analizą.
4. Ekonomia jako nauka; interdyscyplinarność ekonomii
jest najbardziej ogólną nauką o działalności naukowej; do nauk ekonomicznych zalicza się: historie gospodarczą, statystykę ekonomiczną i ekonomiki
5. Cele ekonomii
Celem ekonomii jest formułowanie teorii ludzkich zachowań w gospodarce i ich weryfikacja.
6. Podział: ekonomia globalna oraz makro-, mezo- i mikroekonomia
mikro zajmuje sie badaniem zjawisk gosp. w poszczególnych fragmentach gospodarki, makro- bada gosp. krajową i światową jako ogół zależności występującyhc między najważniejszymi agregatami gosp. mezo- ekonomia średniej skali, Ekonomia globalna wykracza swoim zasięgiem poza obszar mikroekonomię. Występują w niej korporacje o charakterze międzynarodowym, które w skrócie nazwać można olbrzymimi przedsiębiorstwami.
7. Ekonomia pozytywna i normatywna
pozytywna - wyjaśnienie zjawisk ekonomicznych , oparte na obiektywnej wiedzy o rzeczywistości; normatywna - dokonuje wartościowań faktów opisywanych przez eko pozy.
8. Zasoby gospodarcze - cechy, rodzaje
rodzaje: ludzkie naturalne kapitałowe; cechy: alokacja, rzadkość
9. Potrzeby w ekonomii
odczucie konieczności posiadania lub użytkowania rzeczy lub usług, istnieją potrzeby podstawowe i wyższego rzędu (kulturalne)
10. Gospodarowanie w ekonomii - zasada racjonalnego gospodarowania (zasada gospodarności)
działalność ludzka/indywidualna/zbiorowa która prowadzi do zaspokojenia materialnych potrzeb człowieka.; I-maksymalizacja efektów, przy założonym poziomie nakładów. II-Minimalizacja nakładów, przy założonym poziomie efektów
11. Rachunek ekonomiczny
Porównanie nakładów, związanych z podejmowanymi działaniami i efektów, jakie jednostka zamierza osiągnąć. Wariant I zasada najwiekszego efektu Wariant II najmniejszego nakładu
12. Krzywa możliwości produkcyjnych
Graficzne przedstawienie wszystkich możliwych do wyprodukowania kombinacji dóbr przy wykorzystaniu aktualnie posiadanych czynników wytwórczych
13. Użyteczność, pojęcie i rodzaje (użyteczność krańcowa i całkowita)
użyt- suma zadowolenia z zaspokojenia danej potrzeby możliwa dzięki posiadaniu określonej ilości danego dobra; całkowita - suma użyteczności ind. kons. z posiadania lub konsumowania danych dóbr i usług; krańcowa - płynie z nabycia ostatniej dodatkowej jednostki towaru zmniejsza się z wzrostem ilości konsmowanego dobra
14. Prawa ekonomiczne - charakter
ogólny, konieczny,nieprzypadkowy, trwały
15. Kategorie ekonomiczne
ujęcie I KATEGORIE EKONOMICZNE - abstrakcyjne pojęcia wyrażające ogólne własności różnych elementów i aspektów procesu gospodarowania. np. wyróżniamy takie kategorie jak: praca, produkcja, wymiana, rynek, pieniądz, towar, cena, ołaca, dochód, popyt,podaż, kapitał, procent; ujęcie II Ekon posługuje się takimi metodami , jak obserwacja rzeczwistości, analiza faktów, i danych statystycznych, stara się nakreślić, które z tych zależności są istotne, stale się powtarzają i mają charakter ogólniejszej prawidłowości Postępując w ten sposób ekon, tworzy pewne anstrakcyjne pojęcia, wyrażające ogólne wartości różnych elementów i aspektów procesu gospodarowania. Te anstrakcyjne pojęcia to kategorie ekonomiczne.
16. Założenie "ceteris paribus" w ekonomii
Użycie tego zwrotu oznacza świadome odrzucenie, w celu uproszczenia rozumowania, możliwości zajścia pewnych wydarzeń lub warunków , mogących zaburzyć związek między przesłanką a wnioskiem
17. Pojęcie rynku w ekonomii
ogół stosunków wymiennych pomiędzy sprzedającymi, oferującymi dobra i usługi (reprezentującymi podaż), a kupującymi, zgłaszającymi zapotrzebowanie na określone dobra i usługi, poparte odpowiednimi środkami płatniczymi (reprezentującymi popyt).
18. Cena a wartość (prawo wartości) - definicja i rodzaje cen; strategie cenowe; funkcje cen w gospodarce
Rodzaje cen -rynkowa -administracyjna- minimalna- maksymalna- relatywna- dampingowa- detaliczna- hurtowa- absolutna- równowagi; Strategia cen polega na ustalaniu cen produktów i usług sprzedawanych przez firmę która satysfakcjonuje nabywców i jednocześnie zapewnia firmie zysk lub realizację jej celów. funcje cen wskazują właściwe kierunki alokacji (rozdziału) rzadkich zasobów między różne zastosowania oraz stanowią czynnik motywujący do podejmowania działalności gospodarczej
19. Konkurencja doskonała a prawo popytu i podaży; zagadnienie konkurencji
Prawo popytu i podaży funkcjonuje idealnie tylko w warunkach konkurencji doskonałej, zwanej też wolną konkurencją.
20. Popyt - pojęcie, rodzaje, determinanty cenowe i niecenowe popytu
ilość dóbr jaka gotowi są zakupić klijenci przy danym poziomie cen, rodzaje: potencjalny, realny, subiektywny, komplementarny, indywidualny, rynkowy, globalny; deter: cena produktu, cena innego produktu, dochód, moda, liczba kupujacych,
21. Dobra substytucyjne i komplementarne - istota, przykłady
sub- towary i usługi spełniające podobne bądź zupełnie pokrywające się funkcje. kom- towary lub usługi wzajemnie się uzupełniające, jedno dobro potrzebuje drugiego do prawidłowego działania, np. komputer i monitor,
24. Paradoksy - Veblena, Griffena, paradoks spekulacyjny
veblena-dotyczy dóbr luksusowych i najbogatszych grup społecznych, jest to wzrost wielkości popytu na dobra luksusowe mimo wzrostu cen tych dóbr.; griffen- popyt na dane dobro wzrasta pomimo wzrostu ceny; speku-konsument nabywa towary w większej ilości, jeżeli ich cena wzrasta, przewidując jej jeszcze większy wzrost. Jeżeli zaś cena dobra spada, konsumenci powstrzymują się od zakupów
25.Prawa Engla
empiryczna zależność ekonomiczna mówiąca, że w miarę wzrostu dochodów udział wydatków na żywność w wydatkach ogółem się zmniejsza; innymi słowy, dochodowa elastyczność popytu jest w przypadku żywności mniejsza od 0. W przypadku wydatków na odzież i mieszkanie udział nie zmienia się, czyli przyrost popytu na te dobra i przyrost dochodów są równe
26.Podaż - pojęcie
ilość dóbr, oferowana na rynku przez producentów przy określonej cenie, przy założeniu niezmienności innych elementów charakteryzujących sytuację na rynku
27.Prawo podaży (ujęcie graficzne), elastyczność podaży (rodzaje)
prawo -Przy ceteris paribus, wielkość podaży danego towaru się zwiększa, jeśli wzrasta jego cena, natomiast obniżaniu się ceny towarzyszy spadek wielkości podaży.; ela-miara względnej zmiany podaży wywołanej względną zmianą określonego czynnika wpływającego na podaż.
28.Kategoria równowagi rynkowej (cena równowagi rynkowej a nadwyżka i niedobór rynkowy;
cena- cena, przy której występuje zrównoważenie popytu i podaży; nadwyżka-Przy cenach rynkowych wyższych od ceny równowagi pojawia się nadwyżka podaży nad popytem; niedobór- ceny rynkowe niższe od ceny równowagi powodują powstanie nadwyżki popytu nad podażą
30. PKB - podział (spożycie akumulacja, obrót międzynarodowy, dobra pośrednie i finalne); ujęcie strumieniowe (suma produktów), od strony wydtaków (kategorie wydatków) i dochodów
PKB opisujezagregowaną wartość dóbr i usług finalnych wytworzonych na terenie danego kraju w określonej jednostce czasu; spożycie w sektorach: gosp. dom., rządowym, samorządowym i instytucje niekomercyjne działające na rzecz gosp. dom.; akumulacja przeznaczenie części dochodu narodowego na inwestycje oraz na zwiększenie zasobów środków obrotowych i rezerw;obrótw formie transakcji, wymiany lub darów przez granice; dobra pośrednie towary i usługi zakupywane w celu dalszego przetworzenia; dobra finalne towary i usługi ostatecznie zużywane przez nabywców na cele konsumpcyjne i inwestycyjne
31. PKB - realny i nominalny
nominalny oblicza się wg. bieżącej wartości pieniądza; realnywg. realnej wartości pieniądza (z uwzględnieniem inflacji)
33. Produkt Krajowy Netto
PKB pomniejszony o wartość amortyzacji środków trwałych
34. Pojęcie dochodu narodowego
suma dochodów wsystkich podmiotów, uzyskanych z wykorzystania czynników produkcji równa całkowitej wytworzonych dóbr i usług.
35. Produkt Narodowy Brutto
PNB=konsumpcja+inwestycje+wydatki rządowe+eksport netto+dochód netto
36. Produkt Narodowy Netto
PNN=PNB-amortyzacja
37. Pojęcie wzrostu gospodarczego a pojęcie rozwoju gospodarczego
Wzrost gospodarczy zwiększenie się rocznej produkcji dóbr i usług w kraju, odnosi się do zmian ilościowych; Rozwój gospodarczy długofalowy proces przemian w gospodarce, obejmuje zmiany ilościowe i jakościowe
38. Ekonomia rozwoju
dział ekonomii zajmujący się aspektami gospodarczymi procesu rozwoju w krajach o niskim dochodzie.
39.Mierniki rozwoju (PKB per capita, DEN, HDI)
PKB na głowe; DEN- dobrobyt ekonominicznie netto; HDI- wskaźnik rozwoju społ.:syntetyczny miernik opisujący efekty w zakresie społeczno-ekonomicznego rozwoju poszczególnych krajów
41. Pieniądz w ekonomii - ewolucja jego form, funkcje i cechy współczesnego pieniądza
Pieniądz to materialny lub niematerialnyśrodek, który można wymienić na towar lub usługę pieniądz kruszcowy->gotówkowy->bezgotókowy->międzynarodowy->bankowy->elektroniczn funkcje:obrachunkowa,cyrkulacyjna,płatnicza,tezauracyjna cechy:powszechnie akceptowany, łatwo przenośny, podzielny, trudno do podrobienia
42. Pojęcia z tematyki rynku pieniężnego: deprecjaja (aprecjacja), dewaluacja, denominacja
deprecja-spadek ceny towaru lub dobra; aprecja-wzrost, dewaluacja-reforma pieniężna, która polega na administracyjnym obniżeniu sztywnego kursu waluty narodowej wobec innych walut przez narodowy bank centralny; denominacja- reforma walutowa, polegająca na zastąpieniu dotychczasowej waluty kraju nową, bez ingerencji w kurs walutowy
44. Instytucje finansowe (rodzaje, kryteria podziału - instytucje bezpośrednie i pośrednie)
Instytucje finansowe to te, które zajmują się pieniędzmi, czyli np. kantor bankowy, biuro maklerskie, banki. Prowadzą usługi finansowe dla instytucji niefinansowych (budka z lodami) albo jednostek
45. Popyt na pieniądz
Pożądany przez prywatne podmioty niebankowe stan ich zasobów kasowych
46. Motywy zgłaszania popytu na pieniądz wg. Keynesa
Transakcyjny, przezornościowy, spekulacyjny
47. Neoilościowa teoria pieniądza Friedmana (czyli ujęcie realne a nominalne)
Popyt na pieniądz zależy od: a) całkowitego bogactwa b) oczekiwanej stopy zwrotu od różnych formaktywów
48. Agregaty "M" i agregat "L"- czyli podaż pieniądza
M1-rezerwy min., pieniądz gotówkowy, lokaty na żądanie; M2- tworzony przez M1 i Quasi-pieniądz; M3- M1+M2+lokaty oszczędnościowe o ustawowym okresie wypowiedzenia; L-popyt na pieniądz
49. Banki (pojęcie, funkcje i rodzaje banków - system bankowy w gospodarce)
Przedsiębiorstwo wykonujące działalność polegającą na przyjmowaniu depozytów, udzielaniu kredytów, wydawaniu instrumentów pieniądza elektronicznego oraz innych czynności, określonych przepisami prawa i wymienionych w statucie banku. Funkcje: przyjmowanie wkładów pieniężnych, prowadzenie innych rachunków bankowych, udzielanie kredytów, udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych, emitowanie bankowych papierów wartościowych, przeprowadzenie bankowych rozliczeń pieniężnych, wydawanie instrumentu pieniądza elektronicznego, wykonywanie innych czynności przewidzianych wyłącznie dla banku w odrębnych ustawach.
50. Kredyt- pojęcie i rodzaje kredytów; funkcje kredytu
gospodarczy, obrotowy, w rachunku bieżącym, w rachunku kredytowym, inwestycyjnym, osób fizyczny, mieszkaniowy, samochodowy, konsumpcyjny; Funkcje: emisyjna, dochodowa, rozdzielcza, interwencyjna, element rynku kapitałowego
51. Kredyt a stopa procentowa
im wyższa stopa procentowa tym droższy dla nas kredyt
52. Bank centralny - znaczenie i funkcje
Bank centralny - instytucja odpowiedzialna za funkcjonowanie systemu bankowego. Zazwyczaj działa jako jednostka państwowa bądź podporządkowana państwu. Funkcje: emituje pieniądz gotówkowy,bank banków, bank skarbu państwa, formułuje cele polityki pieniężnej, utrzymuje i zarządza rezerwami dewizowym kraju, nadzoruje działalność banków kromercyjnych, regulują podaż pieniądza w obiegu
53.Podmioty i instrumenty prowadzenia polityki pieniężnej (oddziaływanie pośrednie-polityka rezerw obowiązkowych, polityka stóp procentowych, polityka otwartego rynku)
podmiot - bank centralny; instrumenty: politykę rezerw obowiązkowych, transakcje depozytowo-kredytowe, operacje otwartego rynku
54. Polityka w warunkach recesji i inflacji (czyli polityka restrykcyjna a ekspansywna) patrz 78
55. Cele polityki pieniężnej
strategiczne, pośrednie, operacyjne
56. Strategia Bezpośredniego Celu Inflacyjnego
publiczne ogłoszenie liczbowych celów dotyczących inflacji, traktowanie stabilności cen jakopodst. celu polityki pieniężnej, zwiększona odpowiedzialność banku centralnego
57. Inflacja - pojęcie
Nadmierna ilość pieniądza w obiegu emitowanego przez rząd i system bankowy, co pociągało za sobą wzrost cen o tyle po pewnym czasie sam proces wzrostucen zaczęto właśnie traktować jako inflację
58. Definicje inflacji (najistotniejsze elementy definicji "idealnej"
Begg Fisher Fornbush "inflacją jest wzrost pzrzeciętnej ceny dóbr w jakimś czasie" Welfe "nieodwracalny wzrost ogólnego poziomu cen lub presję na ten wzrost, czego bezpośrednim skutkiem jest deprecjacja pieniądza" Friedman, Laider, Parklin "stały i utrzymujący się wzrost ogólnego poziomu cen"
60. Typy i rodzaje inflacji (kryteria wyodrębnienia)
tempa, przyczyny, strumieni gospodarczych, przejawiania się oraz skutków, stosunków ekonomicznych w kraju, zależności od innych kategorii makroekonomicznych, czasu
61. Przyczyny inflacji
wzrost kosztów produkcyjnych, wzrost popytu, niezrównoważony budżet państwa, przeinwestowanie gospodarki, wadliwa struktura gospodarki, import inflacji, recesja gospodarki
62. Oczekiwania inflacyjne jako czynnik inflacyjny
przewidywanie jak w przyszłości będzie sięzmieniałą inflacja. Oczekiwania inflacyjne dotyczą podmiotów w tematyce ekonomicznej wyspecjalizowanych jak osób prywatnych.
63. Miary inflacji
CPI PPI, wskaźnik punktowy, wskaźnik średnioroczny, koszyk inflacyjny, PNB
64. Skutki inflacji
Realny spadek wartości zobowiązań i wierzytelności, które nie podlegają waloryzacji, koszty zdartych zelówek, koszty zmienianych jadłospisów, kupowanie tańszych zamienników
65. inflacja a deflacja
def wzrost wartości pieniądza w czasie inf przeciwieństwo
66. Inflacja a wzrost gospodarczy
Występowanie mniejszej przewidywalności zjawisk w gospodarce, niechęć do podejmowania działań gosp., występowanie większego bezrobocia, konieczność dewaluacji waluty krajowej
68. Polityka fiskalna - pojęcie
ogół decyzji rządu dotyczących wydatków i podatków.
69. Budżet jako główna kategoria polityki fiskalnej (różne ujęcia definicyjne, zasady budżetowe)
1)zespół rachunków, zestawiająych na okres 1 roku kal. wszystkie wpływy i obciążenia państwa 2) prezentacja programu działania rządu, w którym ogólne cele polityczne i społ-gosp. cele zostały przedst. jak finansowe zamierzenia 3)zespół narzędzi i środków służącychrealizacji określonych zadań społ-gosp. państwa; zasady: Zupełności, jedności, jawności, przejrzystości, jedności budżetu, roczności budżetu, specjalizacji, operatywności, gospodarności, realności
70. Rodzaje sald budżetowych
Deficyt budżetowy wydatki>dochody; nadwyżka budżetowa doch>wyd
71. Ekonomiczne rodzaje deficytu budżetowego
rzeczywisty, strukturalny, cykliczny, ekonomiczny
72. Sposób finansowania deficytu - instrumenty (znaczenie pożyczki i kredytu oraz emisji papierów wartościowych - rodzaje papierów wartościowych, którymi można finansować deficyt budżetowy)
Pożyczka - udzielenie określonej liczby pieniędzy lub przedmiotów pożyczkobiorcy na czas określony; kredyt bankowy- operacja polegająca na postawieniu przez bank do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony określonej liczby pieniędzy z przeznaczeniem na określony cel; emisja papierów wart. - wprowadzenie do obiegu na rynku kapitałowym nowych PW.; Obligacje skarbowe - dłużne PW emitowane przez Skarb Państwa rep. przez Min. Finansów
73. Deficyt budżetowy - efekty nadmiernego deficytu (kiedy deficyt jest określany jako "nadmierny" oraz podstawowe efekty: "wypychania"; "bracket creep" - czyli inflacja a deficyt budżetowy)
Nadmierny gdy przekracza 60%PKB, wypychanie: wydatki budż powodują zapotrzebowanie na kredyty efekt: wzrost stopy procentowej, obniżenie prywanych wydatków inwestycyjnych, BC - coraz większa część dochodów podlega opodatkowaniu, dochody powodują przesunięcie podatników do grup podatkowych o coraz większych stawkach pod.
74. Pojęcie długu publicznego - rodzaje
zadłużenie instytucji państwowych w stosunku do inwestorów, którzy pożyczyli w przeszłości pieniądze na sfinansowanie deficytu budżetowego; rodzaje - globalny, skarbu państwa, wewnętrzny, zagraniczny, nominalny, realny
75. Granice zaciągania długu publicznego
w polsce 50-55%pkb; 55-60%, max limit 60%
76. Deficyt budżetowy a dług publiczny - zależność
dług publiczny wiąże się z deficytem; deficyt finansowany za pomocą długu pub. a to powoduje narastanie długu a wkonsekwencji wpadnięcie w pułapke zadłużeniową,. To też kumulowanie się poprzednich eficytów
77. Dochody i wydatki (miary poziomu fiskalizmu państwa; rodzaje dochodów budżetowych - znaczenie podatków(pojęcie, rodzaje podatków - kryteria podziału; krzywa Laferra); wydatki budżetowe (rodzaje wydatków - kryteria podziału, prawo Wagnera)
fisk-polityka dążąca do osiągnięcia max. wpływów bez racjonalizacji wydatków; rodzaje dochodów: oddziaływanie na koniunkturę-podatki dochodowe i obroteow,wpływy z eksploatacji i zasobów państ. operacje pożyczkowe,, oddziaływanie na struktury ekonomiczne- polityka podatkowa, wpływy z majątki publ. wypuszczenie pożycek; Podatek- obowiązkowe swiadczenie pobierane przez związek publicznoprawny bez konkretnego świadczenia wzajemnego, podatki pośrednie i bezpośrednie; krzywa Laffera - dopóki wzrost stopy podatkowej wiąże się ze wzrostem produktu społecznego przychody budżetowe rosną proporcjonalnie do obciążeń podatkowych, po przekroczeniu pewnego poziomu przychody będą maleć; wydatki: wojsko, sądownictwo, szkolnictwo, służba zdrowia, wyrównanie nierówności społ.
78.Polityka fiskalna: ekspansywna i restrykcyjna
ekspansywna - działanie związane ze stymulowaniem zagregowanego popytu. Obniżenie podatków, wzrost wydatków - stosowana w czasie recesji; Restrykcyjna - działania mające za zadanie ograniczenie zagregowanego popytu, up podatki down wydatki stosowana gdy państwo walczy z inflacją
80. Pojęcie "policy mix"
kombinacja polityki pieniężnej i fiskalnej