Aksjologia – zajmuje się wartościami, refleksje na temat istnienia wartości i możliwości ich realizowania

Arche – początek , zasada, prazasada. Np. wg Anaksymenesa początkiem wszystkiego – całego bytu było powietrze, wg Heraklita – ogień, wg pitagorejczyków – liczba. Odpowiada na pytanie z czego jest wszystko? Na tym polu ścierają się dwa poglądy: monizm – oznaczający praprzyczynę istnienia w jednej substancji – woda, ogień, powietrze itd. i pluralizm – że byt składa się z wielu części – np.z atomów, monad itd.

Arete – cnota, doskonałość – od Sokratesa zaczęto się szerzej zajmować pojęciem cnoty, wg. Sokratesa cnota była utożsamiana z pięknem

Platonizm – idealizm, we wszystkich dziedzinach bytu oprócz rzeczywistości realnej, istnieje świat idei, lepszy i doskonalszy. Dusza żyła wcześniej w świecie idei, stąd przekonania, że to, co ziemskie znamy tylko ze świata idei, że jest to tylko odbicie tego świata. Liczy się wiedza rozumowa, zmysłowa jest niepewna. Mit o jaskini. W pewnej ciemnej jaskini mieszkali ludzie, przykuci do skał, widzieli tylko cienie. Jeden z mieszkańców dociekliwy chciał się dowiedzieć skąd pada światło i skąd pochodzą cienie, uwolnił się z więzów i wyszedł poza mury jaskini. Tam zobaczył prawdziwy świat, wrócił do reszty ludzi, żeby opowiedzieć im, że tam jest lepszy, prawdziwszy świat. Ci mu nie uwierzyli i zabili go. (ten dociekliwy to filozof, Platon miał na myśli konkretnie Sokratesa.)

Teodycea – dokładnie usprawiedliwienie Boga + to co w wysłanej ściądze.

Predestynacja – koncepcja religijna wg której losy człowieka – zbawienie lub potępienie są z góry określone przez wolę Boga

Prawda – wg Arystotelesa zgodność sądów ze stanem rzeczy, której te sądy dotyczą, def. Św. Tomasza – metafizycznie- prawdą jest to co istnieje, każda rzecz o ile istnienie jej jest prawdopodobne, teoriopoznawczo – prawda jest wtedy gdy to co jest w naszym intelekcie jest prawdziwe , zgodne z rzeczywistością, logicznie wszystko co wskazuje naprawdę, ukazuje ją i do niej prowadzi. Wg Leibniza są dwa rodzaje prawd: pierwotne i pochodne. Pierwotne A=A, pochodne dzielą się na faktyczne i rozumowe. Wg niego wiele możliwości nieustannie toczy ze sobą walkę o istnienie.

Z terminem prawdy łączy się opozycja obiektywizm i relatywizm. Obiektywizm to pogląd, że prawda jest jedna, obiektywna, relatywizm – że prawda jest zależna od wielu czynników – choćby od sposobu widzenia różnych rzeczy przez różnych ludzi – pozostawia wiele możliwości. Dokładnie obiektywizm uznaje istnienie podmiotu poznania poza istnieniem podmiotu poznającego i niezależnie od niego, a relatywizm – nie istnieją zdania, które niosą absolutną prawdę.

Opozycje, Cd. – racjonalizm – empiryzm. Racjonalizm mówi, że doświadczenie rodzi się z możliwości poznawczych rozumu i tylko takie rzeczy są prawdziwe, które poznaje rozum, a empiryzm zaleca wierzyć, że prawdą jest to, co poznają zmysły.

5 dowodów kosmologicznych na istnienie Boga (św. Tomasz): 1. z ruchu – Bóg jest pierwszą przyczyną ruchu, 2. przyczynowości – Bóg jest przyczyną świata, 3. przypadkowości – istnieje istota konieczna, żeby reszta mogła być przypadkowa, 4. Łańcuch niedoskonałości nie może trwać w nieskończoność, 5. gdy obserwujemy doskonałość przyrody, to uznajemy, że musiał to ktoś stworzyć.

Idee u Platona i Huma. U Platona idee istnieją w świecie idei, u Huma – idee to wspomnienia wcześniejszych wrażeń

Myśl, że żyjemy w najlepszym ze światów – Leibniz, według niego w żadnym innym świecie nie ma tak doskonałych proporcji i warunków do życia człowieka. Świat jest tak zaprojektowany dla człowieka przez Boga