Prawo Cywilne, 27.03.2012r.

Typy praw podmiotowych (to nie są klasyfikacje, ani podziały, lecz postaci (!) )

1. PRAWA BEZPOŚREDNIE - Ustawa określa bezpośrednio uprawnienia podmiotu, któremu prawo przysługuje. Poszczególne uprawnienia tworzą większą całość, zwaną prawem podmiotowym. Tak jest np. w przypadku prawa własności, gdzie art. 140 KC wymienia poszczególne uprawnienia właściciela, składające się łącznie na treść prawa własności.

2. ROSZCZENIA - Są one podstawowym składnikiem praw podmiotowych zwanych wierzytelnościami, a także innych praw względnych; roszczenie to żądanie kierowane przez uprawnionego wobec zobowiązanego, przybierające postać albo domagania się działania, albo (rzadziej) zaniechania.

3. PRAWA KSZTAŁTUJĄCE - Bardzo nietypowy rodzaj uprawnień, pozwalający uprawnionemu jednostronnie doprowadzić do powstania lub (częściej) - ustania stosunku cywilnoprawnego.

Przykład 1: Jeżeli ktoś składa drugiemu ofertę, czyli stanowczą propozycję zawarcia umowy, i oznacza w niej termin, w jakim będzie oczekiwał na odpowiedź oblata (adresata oferty), to przez ten czas adresat ma prawo kształtujące , bo może przyjąć ofertę* (efekt: zawarcie umowy, wykreowanie stosunku cywilnoprawnego), albo jej nie przyjąć.

*Prawo podmiotowe może być wykonane przez uprawnionego, ale nie musi, bo nie jest to obowiązek!!!

Przykład 2: Najemca lokalu mieszkalnego wynajętego na trzy lata, bez przerwy wydawał huczne przyjęcia, przez co co drugą noc sąsiedzi nie mogą spać. Wynajmujący wzywa najemcę do zaprzestania tego typu imprez; jeżeli ten nie podporządkuje się, po stronie wynajmującego powstanie uprawnienie kształtujące do natychmiastowego wypowiedzenia* najmu, choćby zgodnie z umową stosunek najmu miał trwać jeszcze przez jakiś czas. Jest to jednostronne doprowadzenie do ustania stosunku cywlnoprawnego. Wynajmujący nie musi być właścicielem.

*Wypowiada się umowy o charakterze trwającym; jednorazowe - tu się odstępuje

KLASYFIKACJA PRAW PODMIOTOWYCH

1 )Prawa podmiotowe bezwzględne i prawa podmiotowe względne

Prawa podmiotowe względne - to prawa skuteczne przeciwko konkretnej osobie lub konkretnej grupie osób; w stosunku do takiej osoby uprawnionemu przysługuje najczęściej roszczenie (żądanie) o konkretne zachowanie się; najważniejszy przykład prawa względnego - wierzytelność. Upoważnia ona wierzyciela do żądania czegoś, ale tylko od dłużnika (np. pożyczka, zwrotu żąda się tylko od tego kto pożyczył)

Prawa podmiotowe bezwzględne - skuteczne przeciwko wszystkim (erga omnes), to znaczy jakiejkolwiek osobie fizycznej lub prawnej [na Ziemi]; klasycznymi przykładami praw bezwzględnych są własność i wszystkie inne prawa rzeczowe oraz prawa na dobrach osobistych (dobra osobiste to np. zdrowie, wolność, cześć); kto ma dobra osobiste, może żądać powstrzymania się od działań, mogących je naruszyć

2)Prawa majątkowe i niemajątkowe

Prawo majątkowe to takie prawo, którego wartość przynajmniej w przybliżeniu można oszacować w pieniądzu; przykładami praw majątkowych są własność i inne prawa rzeczowe oraz wierzytelności

Prawa niemajątkowe - to np. prawa na dobrach osobistych, bo nie jesteśmy w stanie ocenić wartości prawa chroniącego naszą wolność i zdrowie