Renesans (z fr. renaissance – odrodzenie)- jest epoką otwierającą czasy nowożytne. Początek epoki odrodzenia zasadniczo pokrywa się z końcem średniowiecza – można więc przywoływać tu symboliczne daty upadku Konstantynopola, końca wojny stuletniej czy odkrycia Ameryki przez Krzysztofa Kolumba. Przepaść między „starą” a „nową” kulturą europejską jest wielka, ponieważ na przełomie XV/XVI wieku we Włoszech, a w XVI wieku w innych częściach kontynentu, zmieniło się całkowicie myślenie człowieka, jego podejście do sztuki i tradycji filozoficznej i literackiej. Odrodzenie to przede wszystkim epoka wielkich indywidualności. Każdy, kto czuł w sobie przypływ talentu, rozwijał go wszechstronnie. Człowiek nie był zorientowany na jedną dyscyplinę, bardzo często pełnił wiele funkcji: zawodowych, społecznych, politycznych, artystycznych. Odrodzenie się człowieka w Renesansie polegało na odrzuceniu ideałów średniowiecznej ascezy, zanegowaniu scholastyki i średniowiecznego systemu gradualnego (hierarchii bytów od najniższych po uduchowione). Nowa epoka podkreślała niezwykłą godność każdego człowieka, wartości życia ziemskiego. Z tak rozumianą wartością życia doczesnego wiązała się ciekawość świata i chęć jego odkrywania. Było to olbrzymie pole, które dopiero należało odkryć i zbadać. Stąd też XV i XVI wiek to czas wielkich odkryć geograficznych i podróży naukowych. Renesans to również okres odrodzenia nauki i sztuki. Pojawił się druk, który zrewolucjonizował całą epokę, myślenie o świecie oraz przekaz informacji. Książki, które dotąd były prawie niedostępne i nieosiągalne ze względu na ich cenę, stały się dobrem powszechnym. Nie można również zapominać, iż Renesans jest czasem, w którym obficie korzystano z dorobku antycznego, w którym się do niego odwoływano i stawiano go za wzór. Renesans nadał Antykowi nowy sens. Antyk stał się więc kryterium oceny dorobku renesansowego, kanonem piękna w sztuce i filozofii. Bardzo popularne stało się hasło powrotu do źródeł – czyli ad fontes. Renesans pozostał epoką, w której dominowała jeszcze łacina. Był to uniwersalny język, którym posługiwała się wykształcona Europa.

Głównymi pojęciami filozofii renesansowej były:

Humanizm- to ruch filozoficzny, kulturalny i moralny. Koncentruje uwagę na sprawach ludzkich, godności człowieka, jego wolności, propaguje rozwój fizyczny, psychiczny i intelektualny oraz harmonijne współżycie w społeczeństwie, podkreśla możliwości ludzkiego rozumu, oraz wartość wiedzy o świecie i możliwość jej zdobycia oraz rozwoju. Zmierzający do odrodzenia znajomości literatury i języków klasycznych. Hasłami humanizmu stały się maksymy : ''Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce'', "Człowiek jest kowalem swojego losu" .

Renesansowa filozofia przyrody- reprezentowana przez Giordana Bruna i Francisca Bacona. Z początku była nastawiona panteistycznie (gdzie panteizm to myśl, że bogiem lub absolutem jest wszechświat) i łączyła się czasami z alchemią i magią.

Reformacja – ruch religijno-polityczno-społeczny zapoczątkowany przez Marcina Lutra w XVI wieku, mający na celu odnowę chrześcijaństwa. Był reakcją na negatywne zjawiska, które miały miejsce w katolickiej hierarchii kościelnej, a także stanowił opozycję do katolickiej doktryny dogmatycznej. Powstałe nurty reformacjii to m.in : luteranizm, kalwinizm, anglikanizm.

Scholastyka - Polegała na stosowaniu jakiejś wybranej procedury, która była związana z formułowaniem wniosków. Została stworzona abyśmy zrozumieli w co wierzymy.

Neoscholastyka - nurt filozoficzny. Leon XIII wezwał do zaangażowania się katolików w pracę filozoficzną i przyjęcie w niej jednego wzorca - scholastyki.

Sztuka renesansu:

Architektura renesansu stanowiła odzwierciedlenie poglądów filozoficznych odrodzenia, poszukujących wzorców w świecie antycznym. Renesans otworzył erę nowożytną w sztuce i trwał od schyłku średniowiecza do początków baroku. Ponieważ różnice czasowe rozkwitu renesansu w różnych krajach są ogromne, nie jest możliwe ustalenie jednolitych dat, w których panowała. Budynki renesansu były proste, hamronijne, przeważały w nich linie poziome. Architektura odrodzenia dużo czerpała z klasyku jednak nie była jego ślepym i bezgranicznym odwzorowaniem.

Przykłady budynków :

- katedra Santa Maria del Fiore – Florencja

-kościół San Pietro in Montorio – Rzym

-pałac Medyceuszy – Florencja

-pałac Rucellai – Florencja

-Villa Rotonda – Andrea Palladio, Vicenza

-bazylika św. Piotra – Rzym

Malarstwo renesansu - tematem podejmowanym przez malarstwo był człowiek i jego otoczenie. Głównie malowano akty. Otoczenie oddawano z maksymalnie dużym realizmem, dbając o szczegóły. Postaci malowane były żywiołowo, dynamicznie. Tematem niektórych kompozycji zaczął być pejzaż, już nie tylko przedstawiany w postaci tła, ale jako temat główny.

Przykłady malarstwa:

-Leonardo da Vinci, Dama z łasiczką

-Albrecht Dürer Święto różańcowe, Adoracja św. Trójcy

-Rafael Santi – Madonna ze szczygłem, Szkoła Ateńska

-Giorgione – Burza

-Piero della Francesca – portret Federico de Montefeltro

-Antonello da Messina, Portret mężczyzny

-Sandro Botticelli, Narodziny Wenus

-Lucas Cranach, Adam

-Michał Anioł, freski w Kaplicy Sykstyńskiej

Muzykę w renesansie zaczęto uważać za sztukę - wynik wiedzy, umiejętności i talentu. Zwracano uwagę na wartość muzyki i na jej wpływ na człowieka. Tu kompozytor stał się mistrzem, teoretyk natomiast jedynie osobą zajmującą się zapisywaniem i porządkowaniem zdarzeń.W tym okresie nastąpił gwałtowny rozwój instrumentów:budowy organów,wynaleziono podwójne klawiatury ręczne oraz klawiaturę nożną, rozwój instrumentów stroikowych, takich jak flety podłużne i poprzeczne i piszczałki.Wynaleziono puzon i obecną formę trąbki.

Gatunki muzyki :

religijna -msza, oficjum (magnificat, hymn, antyfona) oraz motet

świecka- francuska chanson, włoski madrygał

Taniec w renesansie przez cały czas trwania epoki dzielił się na ludowe i dworskie. Te drugie wymagały od tancerzy wcześniejszych przygotowań i nauki, były bardzo widowiskowe i dostarczały wspaniałych wrażeń oglądającym. Z kolei tańce ludowe dostępne były właściwie dla wszystkich. Przeważnie na wielkich uroczystościach najpierw wykonywano bardzo formalne i precyzyjne tańce dworskie, a po nich długimi godzinami bawiono się mniej skomplikowanymi i bardziej swobodnymi krokami, jakie składały się na taniec ludowy.

Do najważniejszych tańców tej epoki zaliczają się basse danse, pawana, piva, chorea.

Rzeźbę renesansową można podzielić na architektoniczną i od architektury niezależną. Wykonywano rzeźby w marmurze, kamieniu i brązie. Popularna była tzw. majolika, czyli wypalana glinka z domieszką wapnia, kryta barwnymi polewami. Rzeźbiono postacie bogów, nimfy, amorki i wykorzystywano je jako motywy rzeźby dekoracyjnej.

Najbardziej znane rzeźby renesansu:

-"Madonna z dzieciątkiem"

-"Pieta"

-"Pijany Bachus"

-''Dawid''

Najwybitniejsi przedstawiciele renesansu:

- Leonardo da Vinci

- Michał Anioł

- Rafael Santi

- Erazm z Rotterdamu

- Mikołaj Kopernik

- Galileusz