Hegel

Świat grecki

Dzięki obcości różnych elementów i jej przezwyciężeniu powstał piękny i wolny duch grecki. Wzajemne stosunki władców i stosunek ich do poddanych wynikały z przewagi bogactw, wyższości, jaką dają rozum, pochodzenie itd. Narody walczą jako towarzysze swojego wodza, jako jego obrońcy, nie zaś jako najemni. Duch grecki jako coś pośredniego wychodzi z przyrody, ale na jej podstawie ustanawia siebie z samego siebie. Zaczyna od przeczucia i zdziwienia i przechodzi do nadawania znaczenia. Takie tworzenie jedności zachodzi też w samym podmiocie. Pierwiastek etyczny jest swoistym bytem i swoistą wolą umysłu i indxwidualnej subiektywności. W greckim pięknie pierwiastek zmysłowy jest tylko znakiem, wyrazem, w którym objawia się duch. Ludzie czczą boskość samą w sobie i dla siebie.

Hegel mówi o sztuce, którą zajmowali się Grecy (np. rzeźbienie). Religia grecka polega na przekształceniu pojęcia ducha w przedmiot. W pojęciu ducha greckiego (przyroda i duch) przyroda stanowi punkt wyjścia. Ta degradacja przyrody wyrażona została w mitologii greckiej jako powalenie tytanów (istoty naturalne) przez ród Zeusa. Nowi bogowie zachowują w sobie momenty moralne i określony strmänek do sił przyrody. Bogów ujmowano jako indywidualności, nie jako abstrakcje. Abstrakcje takie jak: wiedza, czas, niebo, konieczność nie są ich treścią. Misteria były zmysłowymi obrzędami opartymi na symbolice procesów zachodzących w przyrodzie.

Jednym ze składowych pierwiastków ducha jest to, że sam siebie wytwarza, że czyni siebie tym, czym jest. Drugim jest to, że jest on pierwotnie wolny i wolność ta sqnowi jego naturę.

W Grecji istniała demokracja oraz wolność jednostki. Interes publiczny jest powierzony woli i decyzji obywateli, co stanowi podstawę usthoju. Przedmiotem obrad i uchwał powziętych przez lud powinny być sprawy publiczne. Poszczególni obywatele powinni naradzać się, głosować reprezentując społeczeństwo. Uprawnienia ich są o tyle absolutne, o ile ich wola jest wolą przedmiotową, a nie tylko dobrą wolą. Wola bowiem opiera się na moralności jednostek, na ich przekonaniu i poczuciu wewnętrznym. Zgubą dla Grecji mogła okazać się wolność podmiosowa, która jest podstawą współczesnego życia. Życie wewnętrzne zniszczyło ją, ponieważ ustrój grecki nie był nastawiony na takie życie. Grecy nie znali abstrakcyjnego pojęcia państwa, ale ich celem były konkretne świątynie, miasta itd. Dopiero sofiści wnieści refleksję i nauczyli Greków, że każdy powinien postępować według własnego przekonania.

Ponieważ Grecy nie posiadali jeszcze silnej i stanowczej woli podmiotowej do samodzielnego podejmowania decyzji zwracali się w różnych sprawach do wyroczni. Niewolnictwo ustaje, gdy uznana zostaje równość obywateli (prawa przysługują każdej jednostce, człowiek wolny jest zgodnie ze swoją naturą). Taka grecka demokracja możliwa jest tylko w małych miastach. Fakt, że ludzie się codziennie widzą stwarza możliwość wspólnej kultury i żywej demokracji.

Gdy Grecja wkroczyła w drugi okres (okres świetności) ustrój kraju wahał się między arystokracją a demokracją. Solon wprowadził podział na 4 klasy majątkowe. Wszyscy obywatele tworzyli zgromadzenie ludowe, ale urzędy sprawować mogły tylko 3 najwyższ klasy. Ostatecznie kraj zdemokratyzował Perykles oddając sprawy podlegające areopagowi ludowi i sądom. Do końca poświęcił się państwu.

Ateny były przykładem państwa, którego celem istnienia było piękno, które ze świadomością powagi spraw publicznych oraz potrzeb ludzkiego ducha i życia łączyło odwagę i dzielność praktyczną. Instytucje Sparty natomiast reprezentowały również interes państwa, ale miały na celu tylko bezduszną równość, a nie swobodny rozwój jednostek. Podczas gdy Ateńczycy i niewolnicy ich stanowili rodziny, Spartanie mieli bezwzględny stosunek do ludów podbitych. Ustrój Sparty był raczej arystokracją lub oligarchią niż demokracją. Kultura i nauka zanikały, bo wszyscy skupieni byli na sprawach państwa.

Etyka w Sparcie to kierowanie się interesem państwa. W Atenach jest podobnie, z tymże dąży się do poszukiwania prawdy.

Charakter etyczności greckiej uczynił kraj niezdolnym do zjednoczenia się. W czasie wojny peloponezkiej raz jedne strony raz drugie wygrywały wyganiając przeciwników, którzy zwracali się do nieprzyjaciół ojczystego miasta i wraz z nimi najeżdżali na miasto. Niemożliwe było pokojowe współistnienie greckich miast. W Sparcie dokonuje się rozkład polegający na tym, że podmiot zaczyna szukać korzyści dla siebie przeciwstawiając się etyczności. Miejsce znieważonej i podeptanej wyroczni zajęła prawdziwa wola wyposażona w rzeczywistą siłę władzy królewskiej. Władcą Grecji stał się Filip Macedoński. Jak Achilles rozpoczyna dzieje greckie, tak Aleksander Macedoński (następca Filipa Macedońskiego) kończy je.