Ekologa wód- wiedza o ekosystemach wpdnych i ich fukcjonowaniu, Hydrobiologi-wiedza o środow. wód śródlądowych, Limnologia- wody stojące, Potondogia- wody płynące, Oceandogia- wiedza o środow mórz Toń wodna- ofrotyfikacja procesów hydrobilo. większa stabilność procesó i zjawisk ekolog. niż przy brzegu, wpływ brzegu i dna Litoral-najbardziej zróżnicowana strefa w jeziorze,ważnym składn. fauny są zwierzęta zimnowodne, Profanal-stefa denna wyścielona osadami o pochodzeniu głownie organicznym i autotroficznym, stabilność czynników środowisk oceanów Jeziora-zbiornik wody wykazujący pionową strfowość czynników ekologicznych wykształcone w naturalnych zagłębieniach na powierzchni ziemi, nie mający bezpośredniego szerokiego połączenia z morzem, Podział jezior- kryteria otwarcia, Jeziora zamknięte- bezodpływowe, szczególnie liczne w strefie klimatu ciepłego o podwyższonym zasoleniu, Jeziora otwarte-1.odpływowe(z jeziora wypływ rzeka Rzeki-różnią sie od zbiornków wód stojących ciągłym ruchem postępowym wody oraz kolejno ustawionymi za sobą biotopami. Żródła- miejsca wypływu wody podziemnej na powierzchni skorupy ziemskiej,mogą być z pkt.widzenia różnie wykształcone, zależy to od układy warstw przepuszcalnych i nieprzepuszcz. Potoki górskie i strumienie nizinne są niewielkimi rzekami wodnymi. zrócnicowanie ich wielkosći i charakteru jest bardzo duże,od strużek do małych rzeczek szerokości kilku metrów. Pleuston-zespół org. większych rozm. związanych z powierz wody, głownie roślin pływających ,różne gatunki; rzęsy ,żabiściek, kożuchy glonów, związany ze środ. zacisznym -małe zbiór. (starorzecza, glinianki, kałuże). Plankton-zespół unoszących się org.w toni wodnej o specjalnościach przystos.do życia w wodzie-wytw.delikatniejszych pancerzyków ,zwiększanie powierz.ciała przez wytwarzanie wypustków lub też skupienie jej w kolonii stwarzając opór przeciw opadonice Mezoplankton- wymiar powyżej 500um, Mikroplankton-60-500um, Wannoplankton-5-60um,Ultraplankton-mniejsze wymiary od 5um, Euplankton-plaknton właściwy, Tychoplankton-plankton przypadkowy (porwany),Zooplankton- plankton stworzony z organizmów zwierzęcych. W jego skład wchodzą przedstawiciele wielu grup zwierząt, np.: wrotki pierwotniaki, skorupiaki, osłonice i larwy owadów. Zooplankton pełni ważną rolę w funkcjonowaniu ekosystemów wodnych, jest składnikiem wielu sieci troficznych, odżywia się fitoplanktonem i bakterioplanktonem, stanowi bazę pokarmową ryb planktonożernych, Nekton zespół org. aktywnie poruszających i przemieszczaj.w wodzie, w samych wodach nekton tworzą głównie ryby (leszcz,płoć)ale również gady,płazy,ptaki. Bentos zespoł org. zyjacych w osadach dennych i na ich powierzchni Inbentos zagłebiony w podłoze Epibentos-bytujacy na jego powierzchni bakteria hto zoobentos,roslinnosc wyzasza zwiazana z dnem makrofit wyst na granicy strefy odpowiedzialnej naswietlonej, Fitobentos okrzemki Zeobentos pierwotniaki,gabki nicenie brzuchorzeski wrotki pijawki skąposzczety mszywiały ,skorupiaki,owady mieczaki.Peryfiton zespoł org roslinnych zwierzecych porostajace wszelkie podłoza zanurzone w wodzie ,okrzemki zielenice pierwotniaki,gabki wrotki drobe slimaki wiele owadow.Neuston tworza go org blony powiezchniowej granicy wody i atmosfery wyroznia sie eplineuston nad blonka i hipomeuston pod blonka skałda sie z bakterii roslin i zwierzat . neuton zajmuje znikoma czesc grubosci warstwy wody jest bardzo zmienny azlezy od faowania naswietlania opadow toksycznych i innych Charakterystyka zbiornikow zaporowych: to najczesciej zbiorniki sztuczne wodne powstałe przez zagrodzenie doliny rzeki tamąw wyniku czego nastepuje spiętrzenie wody Cechami tymi sa: asymetria dna,najglepiej przy tamie ,zmienny poziom wody, długorwałe zakwity okrzemek sinic, zielenic,w zeoplanktonie wrotki, glony nitkowate oraz roslinnosc naczyniowa liczne po zalaniu zbiornika, niestabilnosc biocenoz,w skutek zminnego połozenia wody w zbiornikach zaporowych Staw: dostep swiatła do dna pozwalajacy na rozwój zakorzenionego na calej jego powierzchni ,brak strefy glebinowej to checha odrózniajaca stawy od jezior ,charakt rosliny naczyniowe np.turzyce skrzypy trzcina pałka wodna, Obezna liczne zielenice nitkowate w planktonie ,sinice ,okrzemki,liczna fauna poroslowa oznego typu robaki a szcegól. wrotki i skapasaczepy. Wyrozniamy stawy ologotroficz wykształc na podłozu piaszczystym lub zwirowym o wodzie obojetnej dobrze natlenionej ubogie produkcyjnie z roznorodna flora glonow. mezotroficzne: o słabo zamulonym dnie dobrze natlenionej wodzie nawet przy dnie,dominuja chyrotofity obecn brunatnice i okrzemki. Eutroficzne: słabo eutroficzne z obfita roslinnoscia naczyniowa na lodygach wyst. perykiton dominuja bruzolnice i okrzemki sredno eutofizowane z obfita roslinnoscia w wodzie zasadowej domin.zielenice Politroficzne duze pokłady mułu na dnie i czesciowy zanik tlenu dominuja sinice aphoninozenon flos aque oraz toczkowe

Temperatura- od 0C-26C, temp. ma znaczenie przy;procesach fizjologicznych org wodnych,procesach fizyko-chem zachodzących w wodach, że nagła zmiana o 10C wywołuję szok u ryb(hemoliza i uszkodzenie czerwonych ciałęk krwi) od temp.wody uzależniony jest chomizm środowiska,procesy rozkładu i syntezy jak również samooczysczania zachodzą intensywniej przy ociepleniu wody,toksyczne działania ścieków wzrosłą wraz z Ciepłotą wody. uzaleznienei systemu gazowego zbornikow wodnych np procent nasycenia wody tlenem Odczyn wody pH dla polskich rzek czystych lub nieznacznie zanieczyszcz.wynosi naj.7-8pH. pH wpływa bezpośrednio na enzymy oraz przepuszczalność błony kom. i w ten sposób jest odpowiedzialny za pobieranie składników pokarmowych przez organizmy, Wartość pH przy której mogą jeszcze przebywać ryby,znajdują się miedzy 5,5-8,5,poza wartościami 4,5 i 10,0 nie mogą już egzystować. Barwa- wymienić 3 radzaje niebieski,kiedy światło jest rozprosone przez cząstki koloidalne zamieszczone w wodzie, Zielony-gdy jest dużo planktony roślinnego, Brązowo-brunatny gdy w wodzie znajdują się kwasy huminarne soe żelaza lub inne subs.mineralne. Mętność i przezroczystość- mętoność naszych rzek czystych i nieznacznie zanieczysz. wynosi 10-30 mg/dm3 SiO2,jeziora-2-20mg/dm3,W rzekach i jeziorach mętność jest wywoływana przez zawiesinę mineralną i organiczną wypłukaną z dna brzgów,Skład;cząstki mułu,gliny,częsci organiczne i mineralne pochodzące ze ścieków.Mętoność ma duże znaczenie we wzg. na fotosyntezę która uzależniona jest od głębokosći docierania promieni słonecznych.Przeźroczystość to funkcje barwy i jej mętność, może ona wynosić w jeziorach aligotofroficznych np.10 metrów i więcej,a w jeziorach eutroficznych 2-3m, lub w czasie zakwitu np.0,5m.Tlen-w wodach z 1.atmosfery,2.procesów fotosyntezy, Im niższa temp. tym więcej tlenu rozpuszczonego,ilośc tlenu produkt.w procesie fotosyntezy zależy od jej intensywnosći,a ta od:ilośći(biomasy)producentów(fitoplnktonu ,makrofitów, paryfitonu, mikrobetnosu roślinnego i glonów nitkowatych)Jeziora eutroficzne- przy pionowym spadku temp.w okresie ciepłym,warstwa skoku termicznego, tzw.termokliny oddziela natleniony epilimnion od beztlenowego hypolimnionu. Oksylina -czyli skok tlenowy, będący ubytkiem tlenu w kierunku pionowym aż do zupełnego zaniku w hypolimnionie. Tlen wyst.w odwrotenj proporcji do CO2.Jeziora oligotroficzne gdzie tlen jest również w hypolimnionie,oksyklina może wgl nie wyst.,a CO2 wyst.w niewielkich ilościach.Brak tlenu wywołany przyduchą powoduję często smierć ryb.różne gatunki w różnym stopniu,na te ubytki tlenu odporne i wytrzymałe.W zbiornikach wodnych najczęstszą przyczyną powstałego ubytku tlenowego lub tą zupełnego zaniku bywają;1)ścieki org.i przemysłowe 2)zakwity glonów

Rola bentosu i nektonu w ekosystemie:

rola bentosu:

-bentos litoraly stanowi podstawę diety ryb

-glony eukariotyczne, sinice oraz makrofity i ramienice jako jako producenci, dostarcz, subst. Org.

-w znacznym stopniu wpływają więc na stężenie tlenu, dw. Węgla, subst. Min., a takze innych subst. Wydzielanych do środ.

-wyprodukowana biomasa makrofitów jest przekazywaa głównie jesienią i wiosną do litoralu oraz poza litoral w czasie silnego falowania,

- makrofity odgrywają ważną rolę w tworzeniu ogromnego przestrzennego zróżnicowania środ. Stanowia również podłoże dla peryfitonu rozwijającego się na ich powierzchni. Są miejscem składowania ikry ryb i płazów oraz stanowią kryjówkę dla ryb i innych zwierząt litoralnych

-szczególną rolę w bentosie odgrywają bakterie, jako ogniwo w łańcuchu pokarmowym detrytożerców. Bakteriobentos rozkłada martwe substancje org. Na skutek czego powstają związki bogato energetyczne.

Nekton jego rola:

-odżywiając się powodują redukcję liczebności i biomasy konsumowanego pokarmu,

-ryby bentożerne intensywnie penetrują dno w poszukiwaniu pokarmu, powodują przez to mieszanie powierzchnowej warstwy dna i jego natlenienie,

-zmieniają sytuację gatunkow betosowych – zmieniają ich warunki pokarmowe, ich kryjówki, wytworzone mikrosiedliska, przez to zwiększają dostępność tych org. Dla drapieżców oraz zmieniają stosuki konkurencyjne,

-przy penetracji dna ryby powodują reouspensację pow. warstwy osadów dennych wpływających przez to na warunki fiz. I chem. W wodzie,

Cecha	Rzeka	Zbiornik zaporowy	Jezioro
Głębokośc i jej zróżnicowanie	Nieznacznie zmienna, powoli rosnąca od 1 m do kilku	Szybko i równomiernie rosnąca w kierunku ku zaporze	Bardzo zróżnicowana
Przekrój podłużny misy	Trójkątny o bardzo małym kącie	Trójkątny	Półeliptyczny
Wiek	Tysiące lat	Lata dziesiątki lat	Tysiącce, miliony lat
Stosunek powierzchni ziemia-zbiornik	Bardzo duży	Duży (czesto 2100)	Mniejszy (2100)
Wahania poziomu wody	Wielokrotne w stounku do poziomu niskiego	Znaczne odsłaniające od kilkudiesięciu procent pow. Dna	Małe – zwykle do 0,5 m
Czas retencji wody	W danym miejscu brak, ewnetualnie retencja całej rzeki = czas przepływu wody od źródeł do ujścia	Zwykle mały: dni, tygodnie ew. Lata	Duzy, lata, tysiące lat, woda stale ta sama
Szybkość prądu	Duża, malejąca bardzo stopniowo ku dołowi w zależności od stanu wód	Zróżnicowana w różnych zbiornikach zależna od dopływu, odpływu czasu retencji	Od zerowej do niwielkiej
Stratyfikacja latem	Brak	Nieostra zmienna	Wyraźn stabilna
Sedymentacja	Krótkotrwała	Znaczna, wzrastająca ku zaporze	Znaczna, grubość osadów rośnie wraz z głębokoci
Pochodzenie osadów	Przewaga allochtonicznych (z zewnątrz)	Przewaga allochtonicznych	Przewaga autochtonicznych
Roślinność litoralna	Brak lub bardzo słabo wykształcona nieco lepiej w partiach rozlewiskowych i o słabszym przeływie w dolnym biegu rzeki	Słabo wykształcona z powodu wahań poziomu wody	Dobrze wykształcona
Zespół organizmów	Rzeczne neofilne, neofilność zależy od szybkości prądu, ubogi plankton, bogatszy bentos	Typowe dla zbiornika, limnofilne z wyjątkiem odcinka górnego oraz zbiorników o bardzo krótkim czasie retencji, zwykle różnorodny i obfity plankton i bentos	Limnofiny, różnorodny i obfity plankton bentosprofundalny zależny od warunków tlenowych
Samowyst. Biologiczna	Niepełna	Pośrednio między rzeką a jeziorem tym większa ile dłuższy czas retencji wody	Znaczna, często prawie pełna

Porownanie jezior wzgledem jakiegos czynnika:

Cecha	Oligotroficzne	Eutroficzne	Dystroficzne
PRZEŹROCZYSTO	Duża	mała	mała
BARWA WODY	Szafirowa niebi.lub ziel	Zielonożółta zółtoziel.	Ciemnożółta brunatna
ILOSC ZAWIESIN	mała	duza	duza
ODCZYN WODY	Zmienny bliski obojetnego ph.ok7	Zasadowy lub obojet ph>7	Kwasny ph<7
ZAWARTOSC WAPNIA	Zwykle mała	Zwykle duza	Zwykle mała
NASYCENIE TLENU	Duze nawet w hypolimianie zawartosc O2 nie spada ponizej 50-60%stanu nasycenia w min.	Mala silny spadek O2 zaznacza sie tez metaianie a w hyptolimianie czesto rowna sie zeru	Małe wtosunki zawartosci O2 w pionie podobne jak w jeziorze eutrof.
ILOSC HUMUSU	mała	Mala lub umiarkow.	duza
OSADY DENNE	Ubogie w skłąd org. brak typowych wałasciwosci gnilnych	Bogate w autotroficzne skł org o charakterze mało gnilnego	Ubogie w skład.autotoficzne
ROSLINNOSC PRZYBRZEZNA	skapa	bogata	uboga
PLANKTON WODNY	Ilosciowo ubogi rzadkie zielenice i czesciowe okrzemki dominuja nad sinic.	Ilosciowo obfity zakwit czeste sinice zwykle dominuja nad zielenicami i okrze	Ilosciowo ubogi zakw.brak lub rzadko sinice wystep. liczne zieleni
PLANKTON ZWIERZECY	Ilosciowo ubogi odbywa glebokie wedrówki	Ilosciowo bogaty zakres wedrowek waski	Rozproszone wedrowki nieznaczne
EWOLUCJA ZBIORNIKOW	Przeobrarzaja sie w jeziora eutotroficzne	Przekształcaja sie w stawy bagna łakowe torfowiska niskie	Przeksz.sie w torfowiska wysokie