ęłęóKinezjologia Edukacyjna Paula Dennisona

W mojej praktyce nauczycielskiej coraz częściej spotykam się z tym, że dzieci mają kłopoty z koncentracją uwagi , czytaniem , wysławianiem się, rozumieniem,
pisaniem- kaligrafią, ortografią. Przejawiają niechęć do nauki często też zachowują się niewłaściwe – agresywnie. Chcąc temu w jakimś stopniu zaradzić zainteresowałam się Kinezjologią Edukacyjną Paula Dennisona. Opracował on zestaw prostych ćwiczeń fizycznych, ponieważ „ przy analizie wzajemnego oddziaływania mózgu i ciała wyłania się jeden nieodparty motyw: do uczenia się konieczny jest ruch.” ( Dr Carla Hannaford „ Zmyślne ruchy, które doskonalą umysł. Podstawy Kinezjologii Edukacyjnej” ) Program gimnastyki mózgu opracował P. Dennison na podstawie własnych doświadczeń, które zdobył w walce z własna dysleksją i wadą wzroku oraz w pracy z dziećmi i osobami, które doznały uszkodzeń mózgu w wyniku różnych wypadków. W swojej książce dr Carla Hannaford przytoczyła wiele przykładów na to , że stosowanie gimnastyki mózgu przynosi bardzo dobre efekty w pracy z dziećmi jak i dorosłymi. Zawsze ćwiczenia te przynoszą korzyść – pomagają one osobom młodym w przygotowaniu do uczenia się, starszym w zachowaniu aktywności myślenia i pamięci. Lecz najbardziej znaczące przykłady poprawy po gimnastyce mózgu zachodziły i zachodzą u osób, które zostały określone jako: „ niewyuczalne”, „ z zaburzeniami koncentracji wraz z nadpobudliwością”, „ upośledzonym emocjonalnym” lub zespołem Downa. Myślę, że warto sięgnąć do gimnastyki mózgu.
Ćwiczenia te mogą być stosowane w dowolnym momencie na lekcji przez około 5 minut. Warto wówczas włączyć relaksacyjną muzykę, zawsze ćwiczenia te poprzedzone są wypiciem przez każdego ćwiczącego szklanki wody niegazowanej. Odgrywa ona bardzo ważną rolę w elektrycznej aktywności ciała, dystrybucji tlenu i odżywianiu. To właśnie woda wspomaga koncentrację ( łagodzi umysłowe znużenie), poprawia zdolność rozwiązywania testów i umiejętności akademickie. Poniżej przedstawiam opis ćwiczeń.
I.WYMIAR LATERALNOŚCI
Ćwiczenia na przekraczanie środkowej linii ciała.
Ruchy naprzemienne – podnoszenie do góry prawego kolana i dotykacie do niego lewą ręką, następnie do podniesionego lewego kolana dotykanie prawą ręką (ćwiczenie przypomina marsz w miejscu).
Dotykanie lewą ręka prawej stopy ( ręka za plecami, noga zgięta w kolanie) .
Skłony i dotykanie lewą ręka prawej stopy i odwrotnie.
Unoszenie lewej ręki w górę bokiem i prawej nogi ( ręka i noga wyprostowane).
Ruchy naprzemienne - pisanie, słuchanie, czytanie i rozumienie, koordynacja ruchowa lewej i prawej strony dala, wzmocnienie oddechu, wzrost energię, poprawa wzroku i słuchu.
Leniwe ósemki – kreślenie kciukiem poziomej ósemki (znaku nieskończoności). Ruch zaczynamy zawsze od punktu środkowego na wysokości oczu w lewo do góry - lewą ręką, następnie prawą ręka i kończymy obydwoma rękoma połączonymi razem. Należy wodzić wzrokiem za ruchem rąk( głowa w miejscu).Leniwe ósemki- koordynacja wzroku, obwodowe widzenie, aktywizacja mózgu dla przekraczania środkowej wizualnej linii, integracja półkul mózgowych, mechanizm czytania (ruch oczu z lewej do prawej), rozpoznawanie znaków przy pisaniu, czytanie ze zrozumieniem. Rysowanie oburącz - na płaszczyźnie przeznaczonej do rysowania rysujemy oś symetrii na wprost nosa, rysujemy obydwoma rękoma jednocześnie tak, by rysunek z jednej strony był zwierciadlanym odbiciem drugiej strony. Można rysować w powietrzu na ,,niewidzialnej planszy".
Rysowanie oburącz - koordynacja, ,,ręka-oko", przekraczanie środkowej kinestetycznej linii ciała, uświadomienie przestrzeni wokół siebie oraz wzrokowe rozróżnianie, śledzenie oczami za ruchem ręki w różnych kierunkach, pisanie, umiejętności matematyczne.
Słoń -wyciągamy rękę w przód, grzbietem dłoni do góry, głowę przytulamy uchem do ramienia, wzrok podąża ponad wierzchem dłoni poruszającą się ręką. Stoimy w lekkim rozkroku, nogi w kolanach lekko ugięte. Rysujemy kilkakrotnie ręką w powietrzu obszerne leniwe ósemki. Następnie zmiana ręki.
Słoń - przekroczenie środkowej audytywnej linii ciała, stymulacja mowy wewnętrznej, twórcze myślenie, słuchanie własnego głosu, rozwój pamięci długoterminowej, zintegrowane widzenie, słyszenie i ruch; mowa, pismo, zapamiętywanie. Wahadłowe ruchy głowy- głowę opuszczamy w dół. Delikatnie przetaczamy głowę z przodu z jednej strony na drugą. Odpręża szyję i likwiduje rezultaty zablokowań na skutek niemożliwości przekraczania linii środka. Kołyska na leżąco- siadamy na miękkim podłożu. Ręce kładziemy do tyłu, oparte o podłogę wzdłuż tułowia, plecy uniesione. Nogi zgięte w kolanach, stopy razem, uniesione nad podłogą. Kołyszemy się na boki na pupie. Uwalnia kość krzyżową poprzez masowanie ścięgna udowego i innych grup mięśni. Pobudzona jest cyrkulacja płynu mózgowo – rdzeniowego w obrębie kręgosłupa. Oddychanie przeponowe( brzuchem)- możemy je wykonywać na leżąco lub stojąco. Wykonujemy głęboki wdech, następnie wydychamy powietrze krótkimi dmuchnięciami, jakby się chciało utrzymać piórko w powietrzu. Oddychanie przeponowe - rozluźnienie centralnego układu nerwowego, ustalenie rytmu ruchów kości czaszki; czytanie, głośne czytanie mowa.
Kobra ( akumulator)- aby wykonać akumulator siadamy przy stole, opieramy dłonie na stole, trzymamy plecy rozluźnione, obniżamy brodę do piersi. Biorąc głęboki oddech , pochylamy się do przodu z głową podnosząc brodę góry i do tyłu, pozwalając plecom wygiąć się trochę i otwierając klatkę piersiową. Następnie wykonujemy wydech, zaokrąglając plecy i kładziemy brodę z powrotem na piersi.
Kobra - przekraczanie środkowej linii ciała, , rozluźnienie centralnego układu nerwowego, obuoczne widzenie, zgodna praca obojga oczu, słuchanie ze zrozumieniem, umiejętności mowy, kontrola motoryki precyzyjnej.


II.WYMIAR STABILNOŚCI
Ćwiczenia energetyzujące i pogłębiające
Punkty na myślenie – jedną rękę kładziemy w okolicy pępka, a drugą masujemy punkty (miękkie miejsca pod obojczykami z lewej i prawej strony klatki piersiowej) w kierunku zgodnym z ruchem wskazówek zegara. Punkty na myślenie - przekazanie informacji od prawej półkuli do lewej połowy ciała i odwrotnie, stymulacja aorty, zwiększenie potoku elektromagnetycznej energii, likwiduje odwracanie liter i cyfr, prawidłowo układa ciało podczas czytania.
Punkty uziemienia( ziemi) -końcami palców jednej ręki dotkamy brody pod dolną wargą, a palce drugiej ręki kładziemy na górnej części kości łonowej. Patrzmy w dół (na podłogę). Następnie zmieniamy położenie rąk.
Punkty uziemienia - praca w polu środkowym, stabilność, uziemienie (wodzenie oczami w dole dla rozwoju umiejętności widzenia z bliska), umiejętności organizacyjne (ruch oczu w pionie i poziomie), umiejętność nie gubienia wierszy i kolumn w czasie czytania, pisanie i prace matematyczne.
Punkty równowagi - jedną rękę kładziemy na wgłębieniu u podstawy czaszki za uszami a drugą na pępku. Zmieniamy położenie rąk..
Punkty równowagi - pobudzenie i koncentracja świadomości, podejmowanie decyzji, rozluźnienie napięcia przy ruchu szczęk i kości czaszki, rozumienie podtekstu napisanego ,,między wierszami", punktu widzenia autora tekstu, krytyczna ocena i podejmowanie decyzji, umiejętność rozróżniania przy pisaniu i matematyce.
Punkty przestrzeni - końcami palców jednej ręki dotykamy miejsca między górną wargą a nosem, drugą rękę kładziemy tuż powyżej kości łonowej. Wzrok kierujemy do góry. Zamieniamy też ręce
Punkt przestrzeni - zdolności pracy w polu środkowym, rozluźnienie centralnego układu nerwowego, percepcja głębokości wyobrażenia, zdolności widzieć blisko i daleko, umiejętności organizacyjne, skupienie na zadaniu Punkty pozytywne – znajdują się tuż nad gałkami ocznymi, w połowie odległości między linią włosów i brwi. Lekko kładziemy trzy palce każdej dłoni na tych obszarach. Punkty pozytywne - wzmocnienie czołowych części mózgu, podwyższenie kreatywności, pozytywny wpływ na procesy nauki pisania, matematyki , pamięci długoterminowej.
Energetyczne ziewanie – masujemy obiema rękami równocześnie okolice stawu skroniowo-żuchwowego. Energetyczne ziewanie - percepcja sensoryczna, motoryczne funkcje oczu i mięśni, odpowiadających za dźwięk i żucie, procesy utleniania w organizmie, uwaga i percepcja wzrokowa, komunikacja, umiejętność wybierania potrzebnej informacji, głośne czytanie, twórcze pisanie, wystąpienia publiczne.
Pozycja Cooka ( Dennison’a)
A-siadamy na krześle, krzyżujemy nogi w kostkach, ręce skrzyżowane na klatce piersiowej, dłonie końcami palców pod pachą, kciuk na zewnątrz, oczy zamykamy, język kładziemy na podniebieniu.
Ciąg dalszy ( druga faza) - nogi są w lekkim rozkroku oparte o podłogę, końce palców obu dłoni dotykają się. Oczy zamakamy, język do podniebienia. Każda faza ok. 1 minuty. B- pozycja siedząca, nogi krzyżujemy w kostkach, kolana lekko ugięte, ręce splatamy jak w „ chodzi kominiarz po drabinie”. Reszta jak w pozycji A Pozycja Dennison’a - emocjonalna stabilność, ,,uziemienie", zwiększenie uwagi, swobodny ruch kości czaszki, wyraźne słyszenie, mowa, pisanie prac kontrolnych.

III. WYMIAR KONCENTRACJI
Ćwiczenia wydłużajace-rozciagajace
Sowa – lewą ręką chwytamy mocno mięśnie barku, z wydechem głośnym, a nawet pohukiwaniem jak sowa zwracamy głowę w prawo głowę, w pozycji bocznej robimy wdech i znowu powoli zwracamy głowę do lewego ramienia. Powtórzyć 3 –krotne i zmienić rękę.
Sowa poprawia rozumienie ze słuchu, zdolności mówienia, myślenia, literowania, matematyczne, pisania na maszynie i pracy przy komputerze. Poprawia długotrwałą i krótkotrwałą pamięć. Aktywna ręka - podnosimy rękę do góry, chwytamy ją drugą ręką. Podniesiona ręka stawia opór ręce trzymającej na wydechu w czterech kierunkach: w stronę głowy, do przodu, do tyłu, od ucha. Powtarzamy wszystko zmieniając ręce.
Aktywna ręka - rozwój wyraźnej mowy i językowych zdolności, rozluźnianie przepony, koordynacja ,,ręka-oko", kaligrafia, zasady pisowni, twórcze pisanie.
Zginanie stopy – siadamy i zginamy nogę w kolanie i kładziemy ją na udzie drugiej nogi, tak by zewnętrzna kostka dotykała uda. Końcami palców chwytamy podstawę i miejsce mocowania mięśnia podudzia, następnie zginamy i prostujemy stopę.
Zginanie stopy - rozwój wyraźnej mowy i językowych umiejętności, zrozumienie w czasie czytania i słuchania, zdolność twórczego pisania, zdolność podążania za logiką zadania i dokończenia go, integracja tylnych i przednich części mózgu.
Pompowanie piętą – stajemy za krzesłem, ręce trzymamy na oparciu, następnie robimy wykrok jednej nogi do tyłu. Z wydechem unosimy stopę nogi wysuniętej do tyłu na palce, z wydechem opada się na piętę, uginając jednocześnie w kolanie nogę z przodu. Ćwiczenie powtórzyć kilka razy. Następnie zmieniamy nogę.
Pompowanie piętą - rozwój wyraźnej mowy i językowych umiejętności, słuchanie ze zrozumieniem, czytanie ze zrozumieniem, zdolności twórczego pisania, zdolności do zakańczania rozpoczętego procesu i integracja tylnych i przednich części mózgu.
Luźne skłony (sięganie po piłkę) - siadamy, krzyżujemy nogi w kostkach, robimy luźny skłon tułowia do przodu wyciągając ręce przed siebie (jakbyśmy sięgali po piłkę) Luźne skłony - odczuwanie uziemienia i stabilności, wzrokowej integracji, czytanie ze zrozumieniem, liczenie w pamięci, abstrakcyjne myślenie.
Wypady – stajemy w luźnym rozkroku, stawiamy prawa stopę pod kątem prostym do lewej. Ręce kładziemy na biodrach. Wysuwamy prawa nogę nieco bardziej i uginamy ja w kolanie, przesuwając ciało w jej kierunku. Wypady – ćwiczenie to poprawia posturę, rozumienie, pamięć długotrwałą i krótkoterminową oraz samoakceptację.



Wahadło - opuść podbródek maksymalnie w dół, poruszaj głową powoli od jednego ramienia do drugiego, oddychaj swobodnie.
Wahadło - obuoczne patrzenie, umiejętności pisania, czytania, stabilności, uziemienia, rozluźnienia centralnego układu nerwowego, głośne czytanie, ciche czytanie, mowa, język.

UMIEJĘTNOŚCI SZKOLNE
- DOBÓR ĆWICZEŃ
Umiejętność czytania (przekroczenie optycznej linii środkowej)
· punkty na myślenie
· ćwiczenia naprzemienne
· wodzenie wzrokiem
· leniwe ósemki
Czytanie na głos , ze zrozumieniem, ekspresja i interpretacja
· krążenie szyją
· energetyczne ziewanie
· ruchy naprzemienne
· kołyska
· oddychanie przeponowe
Szybkie czytanie
· leniwe ósemki
· ćwiczenia naprzemienne
· sowa
· pompowanie piętą
Pisanie klasówek
· woda
· leniwe ósemki
· punkty uziemienia
· punkty przestrzeni
· pozycja Cooka
· ćwiczenia naprzemienne
Ortografia , pisanie ze słuchu
· słoń
· kapturek myśliciela
· sowa
Usprawnianie pisania
· leniwe ósemki
· alfabetyczne ósemki
· aktywna ręka
· rysowanie oburącz
Twórcze pisanie
· leniwe ósemki
· alfabetyczna ósemka
· zginanie stopy
· energetyczne ziewanie
· pompowanie piętą
· rysowanie oburącz
· aktywna ręka
Uważne słuchanie i jasne wypowiadanie się
· kapturek myśliciela
· ruchy naprzemienne
· słoń
· pozycja Cooka

Rozwijanie umiejętności matematycznych
· sowa
· pompowanie piętą
· krążenie szyją
· słoń
· leniwe skłony
· kapturek myśliciela
· rysowanie oburącz

Ćwiczenia wspomagające koncentrację
· ruchy naprzemienne
· sowa
· aktywna ręka
· zginanie stopą
· pompowanie piętą
· luźne skłony
· wypady w przód


Rozumienie i zapamiętywanie tekstu
· ruchy naprzemienne
· leniwe ósemki
· sowa
· pompowanie piętą
· zginanie stopą
· wypady w przód
· aktywna ręka
· luźne skłony
· wypady w przód

Ćwiczenia logopedyczne
· zginanie stopy
· leniwe ósemki na ciele
· ósemki alfabetyczne
· kapturek myśliciela
· energetyczne ziewanie
· pompowanie piętą
Rysowanie twórcze i ekspresyjne
· pompowanie piętą
· energetyczne ziewanie
· zginanie stopą
Koordynacja całego ciała przy grach i zajęciach sportowych
· ruchy naprzemienne
· punkty równowagi
· kołyska
· punkty przestrzeni
· kobra
Myślenie twórcze
· ćwiczenia naprzemienne
· sięganie po piłkę
· kobra (akumulator)
· kołyska
Sprawność pisania na maszynie i obsługi komputera
· woda
· pozycja Cooka
· krążenie szyją
Podróżowanie środkami lokomocji
· leniwe ósemki
· pozycja Cooka
· punkty równowagi
· punkty pozytywne
· krążenie szyją
· kapturek myśliciela

Literatura:
1. Zmyślne ruchy, które doskonalą umysł. Podstawy Kinezjologii Edukacyjnej – Dr Carla Hannaford, Oficyna Wydawnicza Medyk Sp. z o. o. oraz Polskie Stowarzyszenie Kinezjologów, Warszawa – 1998 rok.
2. Materiały z kursu – „Metody Kinezjologii Edukacyjnej Paula Dennisona”.