Plan wykładu

Kultura popularna - problemy definicyjne
Bohaterowie kultury popularnej – Shrek…
Kicz i kamp – elementy kultury popularnej
Kultura popularna w sferze religijnej

Kultura popularna

Kultura, kultura masowa a pop-kultura - kłopoty definicyjne;

Trudności w dyskusji na temat k.p. – sądy wartościujące; (degradujące kwalifikacje); oceny a nie analizy

Termin k. popularna bardziej neutralny niż masowa – łac. popularis – rozpowszechniony, dostępny; ale populus – lud, pospólstwo ;

Ideologiczne (nieneutralne) kryteria oceny k. p.

k. popularna = k. masowa = k. „niska, bezwartościowa”;
utożsamienie z kulturą amerykańską (k. „trywialna, uproszczona”);
przyjmowanie starych tez szkoły frankfurckiej – że potrzeby mogą być fałszywe i że odbiorcy zawsze wyrażają zgodę i aprobatę wobec proponowanych treści;

2001 – badania – „przeciętny” Polak – 188 minut przed TV: słabo wykształceni i słabo zarabiający oglądają telewizję częściej i dłużej niż osoby dużo zarabiające i lepiej wykształcone; jakie programy? Co z nimi robią?

odbiorcy są bierni i bezrefleksyjni;

Neutralna koncepcja k. p.

Manifestacje kulturowe poszczególnych grup społecznych;

Zjawisko stosunkowo nowe;
Wszechobecne, zmienne;
Dynamiczne;
Brak ostrych granic wobec innych tekstów kultury;

Cultural Studies – szkoła z Birmingham (S. Hall, R. Williams, R. Hoggart)

Badania nad znaczeniem kultury masowej w społeczeństwie;
Teoria przeciwstawnego dekodowania; zerwanie z koncepcją biernego odbiorcy;
uczestnicy kultury mediów nie są „kulturowymi frajerami” – znaczenia są nadawane indywidualnie, w zależności od kulturowych usytuowań

S. Hall - odkodowywanie dominujące (preferowane), (wy)negocjowane, opozycyjne (alternatywny);

następcy: sposobów interpretacji jest tyle, ile odbiorców

John Fiske

Kultura popularna nie składa się ze znaczeń, które nadają jej producenci, ale także i z tych, które nadają jej odbiorcy. A te mogą być inne.
„w społeczeństwach kapitalistycznych nie istnieje żadna tak zwana kultura autentyczna, kultura ludowa, wobec której można by mierzyć <<nieautentyczność>> kultury masowej, dlatego opłakiwanie utraty autentyczności jest jedynie bezowocnym przejawem romantycznej nostalgii”

Wdg Z. Baumana:

„termin ‘kultura popularna’ zalatuje mi „politycznie poprawioną” wersją „kultury masowej” ;
„Popularna kultura dźwięczy jak masło maślane – wszyscyśmy w niej po uszy zanurzeni”;
Nie istnieje ani k. masowa ani popularna – istnieje po prostu kultura w „płynnej nowoczesności”

Kultura popularna

K.p. – zespół czynności kulturowych, dzięki którym sztuka przenika do obyczajów i warunków codziennego życia;
Udział w kulturze popularnej: zróżnicowany – różne kulturowe reprezentacje – różne konsumenckie wybory;
„krążenie znaków”;
strumień znaczeń;
konieczność scalenia, kategoryzacji, uspójnienia;

Kultura popularna

K.p. jako forma praxis – całość działań indywidualnych i grupowych, które tworzą społeczną egzystencję człowieka; każde działanie praktyczne, które przekształca przedmiot, ale także tworzy sens;
Indywidualna wyobraźnia kształtowana przez media;
Emotywne chwilowe społeczności tworzące się przy okazji partycypowania we wspólnie przeżywanych wydarzeniach artystycznych
„potęga” k. p. – bogata i zróżnicowana oferta – każdy znajdzie w niej swoje miejsce
K.p. nie musi być zapośredniczona przez media;
przestrzeń dyskusji i wielości spojrzeń, a nie monolit

Kultura masowa a kultura popularna

Kultura masowa, to kultura popularna, która „jest upowszechniana za pomocą mass-mediów”
W tym ujęciu tylko środek rozpowszechniana wyróżnia kulturę masową od kultury popularnej, pozostałe elementy i wyróżniki obu są zbliżone.
Ale…

Czy można utożsamiać
kulturę masową z popularną?

Współcześnie niemal wszystkie przejawy kultury (także tej z gatunku „wysokiej”) ulegają mediatyzacji - określenia synonimiczne?

Kultura popularna powstała znacznie wcześniej niż masowa; Kultura popularna narodziła się we Francji i Anglii (wg niektórych istniała zawsze), a w USA uległa umasowieniu – kultura masowa jako etap rozwoju kultury popularnej?

Nie każdy rodzaj kultury popularnej jest „transmitowany” medialnie, np. cyrk, festyny, koncerty, turystyka i in. – k. masowa i k. popularna jako dwa zbiory posiadające wspólną część, ale nie tożsame, współistniejące w czasie

Kultura popularna

K.p. – zespół czynności kulturowych, dzięki którym sztuka przenika do obyczajów i warunków codziennego życia;
Udział w kulturze popularnej: zróżnicowany – różne kulturowe reprezentacje – różne konsumenckie wybory;

Kultura popularna

K.p. jako forma praxis – całość działań indywidualnych i grupowych, które tworzą społeczną egzystencję człowieka; każde działanie praktyczne, które przekształca przedmiot, ale także tworzy sens;
K.p. nie musi być zapośredniczona przez media;
Emotywne chwilowe społeczności tworzące się przy okazji partycypowania we wspólnie przeżywanych wydarzeniach (artystycznych, turystycznych)
przestrzeń dyskusji i wielości spojrzeń, a nie monolit;

Kultura popularna

Przeznaczona dla wszystkich i dla każdego
Dostępność inicjacyjna
Otwarta i uniwersalna
„potęga” k. p. – bogata i zróżnicowana oferta – każdy znajdzie w niej swoje miejsce;
Znaczenia k. p. wynikają z tego, kto , w jakiej sytuacji i z jakiej perspektywy ją ocenia ;

Czy istnieje jedna kultura popularna?

„Różne warstwy społeczeństwa tworzą i zadowalają się własnymi kulturami popularnymi” (J. Fiske)
Tożsamość jednostki – relacyjna i kontekstualna;
Pluralizm popkultury jest jej immanentną cechą;

Co wchodzi w zakres kultury popularnej?

Tradycyjne dziedziny: literatura, filmy, widowiska, podróże, ceremonie
Całokształt praktyk życiowych i zachowań publicznych, sytuacji potocznych;
Przestrzeń okazjonalna (ruch uliczny, pochody, karnawały);
Ikonosfera i grafemika (plakaty, reklamy, napisy, flagi);
Dźwięki, zapachy i smaki

Kultura popularna

Autonomizacja względem struktury społecznej i ekonomicznej;
Źródło tożsamości indywidualnej;
Główne kategorie analityczne k. p.:

- polisemiczność

- przyjemność,

- poczucie kontroli nad własnym losem (wybory);

„Nauka ma mieć jony i kationy, a sztuka – swoje atrakcjony”

O pewnym bohaterze
kultury popularnej…

Shrek w epoce telewizji

Baudrillardowski fenomen symulakrów;
Telewizja (kino) – maszyna znakotwórcza, która przekształca granice pomiędzy historią a fikcją

Shrek w epoce telewizji i komputera

Film Jeffreya Katzenberga jest adaptacją książki W. Steiga (wytwórnia Dream Works);
O potrzebie akceptacji samego siebie („cebula ma warstwy i ogry mają warstwy...”)
Technika animacji komputerowej – stworzono postaci podobne do prawdziwych (np. czaszka postaci wygenerowana przez program komputerowy i pokryta odpowiednikami mięśni twarzy a następnie skórą; realistyczne odkształcenia skóry i ubrania)

Shrek w epoce komputera

Shrek w epoce telewizji

Opowieść „prawdziwa” – nawiązująca do powszechnych doświadczeń kulturowych (tekstów kultury – reklam („nigdzie nie jedziemy a zupa była za słona”, programów telewizyjnych), praktyk codzienności, kultury konsumeryzmu, specyficznych stylów życia (syn wróżki, Zasiedmiogórogród - Hollywood)
Poetyka dystansu (do obrazów, wątków, norm, stereotypów)

Shrek w kulturze popularnej

Amalgamat różnych rzeczywistości dyskursywnych

Konteksty kulturowe:

baśnie: Czerwony Kapturek, Robin Hood, Pinokio, Trzy Świnki i inne;
Postać Fiony: Kopciuszek, Śpiąca królewna, księżniczka zamieniona w żabę ;
Historia Ogra i Fiony – Trędowata, Piękna i bestia

Shrek w kulturze popularnej

tradycje filmowe (filmy animowane Walta Disneya, przygodowe, sensacyjne (motyw specjalisty od mokrej roboty), musical, komedia romantyczna)
poetyka telewizyjna (reality show, teleturniej, teledysk, realia programu telewizyjnego, „to jest ta scena w której dajecie nogę”, „Idol”, Koło Fortuny, Randka w ciemno),

Shrek a
dominujące dyskursy kulturowe

Shrek – Figura Innego;
odmieniec – dyskurs opozycyjny, na marginesie społeczeństwa, opozycja wobec klasycznej baśni,
prześladowany przez ludzi (stygmatyzacja);
Zakwestionowanie wielkich narracji o wybawcach i dzielnych rycerzach

Shrek a narracje codzienności

Shrek a postmodernizm

Tekst filmowy – osadza różne tradycje i teksty we własnej fikcji
Używanie różnych konwencji
Wielki metatekst, parodystyczna intertekstualność, interdyskursywność, intermedialność
Dekonstrukcja opowiadania filmowego;
Widz powinien znać architeksty – przyjemność z ich odkrywania (np. „Czy jest suchy chleb dla konia?”)
Zjawisko podwójnego kodowania – dla dorosłych i dzieci

Shrek a postmodernizm

Produkt postmodernistycznej formacji kulturowej:
-poetyka dystansu
- elementy różnych tekstów do kreowania własnej fikcyjnej rzeczywistości;
Dekontekstualizacja i rekontekstualizacja ;
Elementy różnych światów w nowym układzie

Wykład 3

Wprowadzenie do „kiczologii”

Teoretycy kiczu

Podstawy „kiczologii”
definicja kiczu

Inne definicje kiczu

Inna propozycja definicji kiczu

Inna definicja kiczu

Czemu służy kicz?

Kicz jako zjawisko odwieczne

Kicz w epoce postmodernistycznej

KICZ

Świadome wykorzystanie kiczu
w sztuce – przypadek Jeffa Koonsa

Kicz # kamp (samoświadomość, ironia, dystans)

kamp

Elementy „kiczologii”

Natłok obrazów, oleodruków, rzeźb, figurek, pocztówek, pamiątek z odpustu i gadżetów z supermarketu. Sąsiadują z sobą panowie we frakach i ulicznicy w apaszkach, słodkie panny i sadystki z pejczem, rozszalałe konie i przysadziste krasnale, czulące się pary zakochanych, przesłodzone Madonny i półnagie nimfy. Legendarny jeleń św. Huberta patrzy z chusty rezerwistów, a każda z nich zdobiona jest piersiastą kobietą i pyskiem tygrysa. Eksponaty biją w oczy pstrymi kolorami, często wzmocnionymi sreberkiem, złotkiem, gwiazdkami, lusterkami i wszystkim, co się świeci.

Rodzaje kiczu

Kicz w religii
http://chomikuj.pl/Chomik.aspx?id=animator-malego-oratorium&sid=142

Kicz w sferze religijnej

Kicz w sferze religijnej
(geneza, czynniki sprawcze)

Kicz w religii

Obrona kiczu religijnego?

Kicz w religijności
– przypadek anioła

Anioły w masowej wyobraźni

Anioł w masowej wyobraźni

Kicz religijny – przypadek Lichenia

Kicz religijny
– obrazek dewocyjny

Grafika dewocyjna – od 1450 r. (początkowo technika drzeworytu);
Element rynku dewocjonaliów
„w okresie komunijnym schodzą lalki Barbie w biszkoptowych sukniach i święte obrazki z marcepanu”

Kicz religijny
– obrazek dewocyjny

Karty różańcowe:
Różaniec XXI wieku. Tak ludzie nazwali produkowane i opatentowane Różańcowe Karty. Chciałbym, aby Różaniec Święty był najbliżej człowieka, aby każdy czujący potrzebę odmówienia Modlitwy Różańcowej, miał go zawsze przy sobie. Okazuje się że najlepszym wyjściem jest karta plastikowa. Każdy z nas praktycznie nosi przy sobie jakąś kartę plastikową - karta bankomatowa, karta telefoniczna, karta klubowa... itd. Dzięki charakterystycznym wytłoczeniom występują zgrubienia które są wyczuwalne pod opuszkami palców. W ten oto sposób można modlić się nawet po ciemku.

Estetyka kampu czy kiczu?

Czułostkowość, sentymentalizm,
Manieryczność,
Teatralność,
Typ dekoracyjności ;
Zintensyfikowanie środków wyrazu
Kwestia przynależności dokonuje się w ramach aparatu interpretacyjnego odbiorcy

Wyszukiwarka

Wykład niest PopShrekkicz

Plan wykładu

Kultura popularna - problemy definicyjne

Bohaterowie kultury popularnej – Shrek…

Kicz i kamp – elementy kultury popularnej

Kultura popularna w sferze religijnej

Kultura popularna

Kultura, kultura masowa a pop-kultura - kłopoty definicyjne;

Trudności w dyskusji na temat k.p. – sądy wartościujące; (degradujące kwalifikacje); oceny a nie analizy

Termin k. popularna bardziej neutralny niż masowa – łac. popularis – rozpowszechniony, dostępny; ale populus – lud, pospólstwo ;

Ideologiczne (nieneutralne) kryteria oceny k. p.

k. popularna = k. masowa = k. „niska, bezwartościowa”;

utożsamienie z kulturą amerykańską (k. „trywialna, uproszczona”);

przyjmowanie starych tez szkoły frankfurckiej – że potrzeby mogą być fałszywe i że odbiorcy zawsze wyrażają zgodę i aprobatę wobec proponowanych treści;

2001 – badania – „przeciętny” Polak – 188 minut przed TV: słabo wykształceni i słabo zarabiający oglądają telewizję częściej i dłużej niż osoby dużo zarabiające i lepiej wykształcone; jakie programy? Co z nimi robią?

odbiorcy są bierni i bezrefleksyjni;

Neutralna koncepcja k. p.

Manifestacje kulturowe poszczególnych grup społecznych;

Zjawisko stosunkowo nowe;

Wszechobecne, zmienne;

Dynamiczne;

Brak ostrych granic wobec innych tekstów kultury;

Cultural Studies – szkoła z Birmingham (S. Hall, R. Williams, R. Hoggart)

Badania nad znaczeniem kultury masowej w społeczeństwie;

Teoria przeciwstawnego dekodowania; zerwanie z koncepcją biernego odbiorcy;

uczestnicy kultury mediów nie są „kulturowymi frajerami” – znaczenia są nadawane indywidualnie, w zależności od kulturowych usytuowań

S. Hall - odkodowywanie dominujące (preferowane), (wy)negocjowane, opozycyjne (alternatywny);

następcy: sposobów interpretacji jest tyle, ile odbiorców

John Fiske

Kultura popularna nie składa się ze znaczeń, które nadają jej producenci, ale także i z tych, które nadają jej odbiorcy. A te mogą być inne.

„w społeczeństwach kapitalistycznych nie istnieje żadna tak zwana kultura autentyczna, kultura ludowa, wobec której można by mierzyć <<nieautentyczność>> kultury masowej, dlatego opłakiwanie utraty autentyczności jest jedynie bezowocnym przejawem romantycznej nostalgii”

Wdg Z. Baumana:

„termin ‘kultura popularna’ zalatuje mi „politycznie poprawioną” wersją „kultury masowej” ;

„Popularna kultura dźwięczy jak masło maślane – wszyscyśmy w niej po uszy zanurzeni”;

Nie istnieje ani k. masowa ani popularna – istnieje po prostu kultura w „płynnej nowoczesności”

Kultura popularna

K.p. – zespół czynności kulturowych, dzięki którym sztuka przenika do obyczajów i warunków codziennego życia;

Udział w kulturze popularnej: zróżnicowany – różne kulturowe reprezentacje – różne konsumenckie wybory;

„krążenie znaków”;

strumień znaczeń;

konieczność scalenia, kategoryzacji, uspójnienia;

Kultura popularna

K.p. jako forma praxis – całość działań indywidualnych i grupowych, które tworzą społeczną egzystencję człowieka; każde działanie praktyczne, które przekształca przedmiot, ale także tworzy sens;

Indywidualna wyobraźnia kształtowana przez media;

Emotywne chwilowe społeczności tworzące się przy okazji partycypowania we wspólnie przeżywanych wydarzeniach artystycznych

„potęga” k. p. – bogata i zróżnicowana oferta – każdy znajdzie w niej swoje miejsce

K.p. nie musi być zapośredniczona przez media;

przestrzeń dyskusji i wielości spojrzeń, a nie monolit

Kultura masowa a kultura popularna

Kultura masowa, to kultura popularna, która „jest upowszechniana za pomocą mass-mediów”

W tym ujęciu tylko środek rozpowszechniana wyróżnia kulturę masową od kultury popularnej, pozostałe elementy i wyróżniki obu są zbliżone.

Ale…

Czy można utożsamiać kulturę masową z popularną?

Współcześnie niemal wszystkie przejawy kultury (także tej z gatunku „wysokiej”) ulegają mediatyzacji - określenia synonimiczne?

Kultura popularna powstała znacznie wcześniej niż masowa; Kultura popularna narodziła się we Francji i Anglii (wg niektórych istniała zawsze), a w USA uległa umasowieniu – kultura masowa jako etap rozwoju kultury popularnej?

Nie każdy rodzaj kultury popularnej jest „transmitowany” medialnie, np. cyrk, festyny, koncerty, turystyka i in. – k. masowa i k. popularna jako dwa zbiory posiadające wspólną część, ale nie tożsame, współistniejące w czasie

Kultura popularna

K.p. – zespół czynności kulturowych, dzięki którym sztuka przenika do obyczajów i warunków codziennego życia;

Udział w kulturze popularnej: zróżnicowany – różne kulturowe reprezentacje – różne konsumenckie wybory;

Kultura popularna

K.p. jako forma praxis – całość działań indywidualnych i grupowych, które tworzą społeczną egzystencję człowieka; każde działanie praktyczne, które przekształca przedmiot, ale także tworzy sens;

K.p. nie musi być zapośredniczona przez media;

Emotywne chwilowe społeczności tworzące się przy okazji partycypowania we wspólnie przeżywanych wydarzeniach (artystycznych, turystycznych)

przestrzeń dyskusji i wielości spojrzeń, a nie monolit;

Kultura popularna

Przeznaczona dla wszystkich i dla każdego

Dostępność inicjacyjna

Otwarta i uniwersalna

„potęga” k. p. – bogata i zróżnicowana oferta – każdy znajdzie w niej swoje miejsce;

Znaczenia k. p. wynikają z tego, kto , w jakiej sytuacji i z jakiej perspektywy ją ocenia ;

Czy istnieje jedna kultura popularna?

„Różne warstwy społeczeństwa tworzą i zadowalają się własnymi kulturami popularnymi” (J. Fiske)

Tożsamość jednostki – relacyjna i kontekstualna;

Pluralizm popkultury jest jej immanentną cechą;

Co wchodzi w zakres kultury popularnej?

Tradycyjne dziedziny: literatura, filmy, widowiska, podróże, ceremonie

Całokształt praktyk życiowych i zachowań publicznych, sytuacji potocznych;

Przestrzeń okazjonalna (ruch uliczny, pochody, karnawały);

Ikonosfera i grafemika (plakaty, reklamy, napisy, flagi);

Dźwięki, zapachy i smaki

Czy można utożsamiać
kulturę masową z popularną?

O pewnym bohaterze
kultury popularnej…

Shrek a
dominujące dyskursy kulturowe