7 Zaburzenia nerwicowe, zwiazane ze stresem i pod postacia somatyczna czesc 2

“Zaburzenia nerwicowe,

związane ze stresem i pod postacią somatyczną”

_Czę_ś_ć_II

Katedra Psychiatrii PUM

^Z^abur^z^enⁱ^e^o^b^se^s^yjn^o^-^k^ompu^l^s^yjne^w^g^ICD¹⁰

Wcześniejsze nazwy:

-Nerwica natręctw

-Nerwica anankastyczna

-Nerwica obsesyjno-kompulsyjna

F42 Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne

• F42.0 Zaburzenie z przewagą myśli czy ruminacji natrętnych

• F42.1 Zaburzenie z przewagą czynności natrętnych

(natrętne rytuały)

• F42.2 Myśli i czynności natrętne, mieszane

Obsesje - myśli, koncepcje natrętne Ruminacje -wyobrażenia natrętne Kompulsje - czynności natrętne

_F42_Z_abur_z_enie_o_b_se_s_yjno_-_k_ompul_s_yjne

_A._N_a_t_r_ę_t_n_e_m_y_śli_i/lub_c_z_ynn_o_ści_w_y_s_t_ęp_u_ją_pr_z_e_z_wię_k_s_z_ośd_dni_ok_r_esu

^coⁿ^a^j^m^niej²^t^y^g^o^d^ni.

B. Występują wszystkie z następujących, wspólnych cech obsesji i

^k^omp^u^lsji:

 są odbierane jako wypływające z umysłu pacjenta, a nie jako narzucone przez osoby lub wpływ z zewnątrz,

__mają_cha_r_a_k_t_er_pow_t_ar_z_a_j_ący_się_i_niepr_z_yjem_n_y_,_a_c_o_najmniej_jedna_z

^o^b^ses^jⁱ^lub^k^ompulsji^u^w^a^ż^ana^je^s^t^z^a^pr^z^esadną^lubⁿ^ie^r^acjonalną,

 pacjent próbuje się im przeciwstawiad, występuje jednak co najmniej jedna obsesja lub kompulsja, wobec której opór jest nieskuteczny,

__pr_z_e_ż_y_w_anie_m_y_śli_n_a_t_r_ę_t_n_y_ch_lub_w_y_k_o_n_y_w_anie_c_z_ynno_ś_ci_n_a_t_r_ę_t_n_y_ch

^nie^je^s^t^s^amo^w^s^o^bie^pr^z^yjemⁿ^e

_C._O_b_sesje_lub_k_omp_u_lsje_p_o_w_o_d_ują_cierpienie_o_r_az_z_ak_ł_ó_c_ają_sp_o_łeczne_i

ⁱⁿ^d^y^wi^d^u^a^lne^fun^k^c^j^oⁿ^o^w^aⁿ^ie,^z^w^ykle^z^p^o^w^o^d^u^marn^o^t^r^a^wieⁿⁱ^a

^c^z^a^s^u.

^F42^Z^abur^z^enie^obse^s^yjn^o^-^k^ompul^s^yjne

Najczęstsze obsesje:

-Dotyczą tematów brudu i możliwości zakażenia się(połowa

chorych)

-Obawa przed zrobieniem komuś krzywdy np. zranieniem, zarażeniem chorobą, zatruciem (25% chorych)

-Tematy związane z religijnością oraz seksualnością

(bluźnierstwa, myśli o obscenicznej treści)

-Obawa przed niewłaściwym zachowaniem w sensie społecznym

lub towarzyskim

_F42_Z_abur_z_enie_obse_s_yjno_-_k_ompul_s_yjne

Kompulsje często łączą się z obsesjami, stanowią zewnętrzny wyraz a zarazem konsekwencję istnienia obsesji.

Najczęstsze kompulsje:

-Wielokrotne sprawdzanie czy czynnośd została rzetelnie wykonana ( spowiedź, zakręcenie gazu, wody, zamknięcie drzwi)-ponad połowa chorych

-Czyszczenie i mycie rąk, ciała lub odzieży-połowa chorych

_-_P_o_w_t_ar_z_anie_sł_ó_w_,_liczb,_z_a_c_h_o_w_ao_b_e_z_k_t_ó_r_y_ch_nie_j_e_s_t

^m^o^żli^w^e^p^o^ru^s^z^anie^się^-¹^/³^cho^r^y^ch

-Przymusowa potrzeba utrzymania symetrii-1/4 chorych

-Kolekcjonowanie starych rzeczy lub określonych przedmiotów-1/5 chorych

^F42^Z^abur^z^enie^obse^s^yjno^-^k^ompul^s^yjne

• Czynności natrętne przybierają czasem charakter ceremonii o określonym rytuale. Złamanie tego rytuału wiąże się z

powstawaniem niepokoju i napięcia. Rytuały

te często mają zabarwienie magiczne.

^F42^Z^abur^z^enie^obse^s^yjn^o^-^k^ompul^s^yjne

- Zapadalnośd w populacji ogólnej 2-3 %

- Równe narażenie kobiet i mężczyzn, średni

wiek zachorowania to 20 lat

- U 50% chorych pierwsze objawy wystąpiły w okresie dzieciostwa i dorastania

- Najpóźniej ujawniają się około 24-35 r.ż.

^F42^Z^abur^z^enie^obse^s^yjn^o^-^k^ompul^s^yjne

- 80% chorych miewa zarówno zaburzenia behawioralne jak i myśli natrętne

- 20% zgłasza wyłącznie zaburzenia behawioralne

- 0,2% chorych potwierdza jedynie występowanie

obsesji

^F42^Z^abur^z^enie^o^b^se^s^yjn^o^-^k^ompul^s^yjne

Spektrum zespołu natręctw:

I) Zaburzenia kontroli impulsów

-trichotillomania

-patologiczny hazard i zakupy

- parafilie

- kleptomania i piromania

^F42^Z^abur^z^enie^o^b^se^s^yjn^o^-^k^ompul^s^yjne

Spektrum zespołu natręctw:

II)Grupa z objawami neurologicznymi

-ch. Sydenchama

-tiki(ch.Touretta’a)

-zaburzenia o charakterze napadów

padaczkowych

^F42^Z^abur^z^enie^o^b^se^s^yjn^o^-^k^ompul^s^yjne

Spektrum zespołu natręctw:

III)Grupa zaburzeo z obsesyjnymi myślami odnośnie określonego problemu

-zespół dysmorficzny

-zespół hipochondryczny

-jadłowstręt psychiczny

^F42^Z^abur^z^enie^o^b^se^s^yjn^o^-^k^ompul^s^yjne

OCD –układy neuroprzekaźników:

• Główną rolę odgrywa serotonina i dopamina

• We krwi osób z OCD występuje wzrost kwasu

5-hydroksyindolooctowego(metabolit

serotoniny w płynie m-r)

• Szczególne znaczenie odgrywają tutaj zaburzenia pomiędzy tymi neuroprzekaźnikami na korzyśd DA

_F42_Z_abur_z_enie_o_b_se_s_yjn_o_-

kompulsyjne

OCD-bad. neuroimunologiczne:

• 70% chorych leczonych z powodu choroby reumatycznej (paciorkowce B-hemolizujące) miało objawy OCD

• Związek z powstawaniem p/ciał przeciwko somatostatynie i dynorfinie- główni neuromodulatorzy aktywności jąder podstawy

^F42^Z^abur^z^enie^o^b^se^s^yjn^o^-^k^ompul^s^yjne

OCD-bad. neuroimunologiczne cd.:

• Grupa PANDAS –zaburzenia o charakterze natręctw lub/i tików po infekcji paciorkowcowej

• Schorzenie o podłożu autoimunologicznym

• Najczęściej dodatkowo objawy pląsawicze

^F42^Z^abur^z^enie^o^b^se^s^yjn^o^-^k^ompul^s^yjne

Diagnoza różnicowa:

-Zaburzenia depresyjne

-Zaburzenia lękowe

-Zaburzenia ze spektrum fobijnego

-Schizofrenia

-Zespół Gilles de la Tourette`a

-Zaburzenia organiczne

^F42^Z^abur^z^enie^o^b^se^s^yjn^o^-^k^ompul^s^yjne

Leczenie:

-farmakoterapia: 1)SSRI

2)Klomipramina

-psychoterapia

^S^S^RI^da^w^k^o^w^anie

• Fluwoksamina 200-300 mg/24 h (Fevarin)

• Fluoksetyna 40-60 mg/24 h (Bioxetin)

• Sertralina 50 mg/24 h lub 200 mg /24h (średnie

dawki nieskuteczne) (Asentra)

• Paroksetyna 40-60 mg/24 h (Seroxat)

• Citalopram 60 mg /24 h (Cipramil)

^TLPD^w^t^e^r^apii^OCD

• Główny i jedyny tlpd stosowany w terapii to

Klomipramina (Anafranil)

• Dawki do 300 mg, czas terapii to 8-10 tygodni.

• W sytuacji cięzkich zaburzeo możliwe podanie drogą i.v

• Max dawki – częste działania niepożądane

^P^o^t^encjali^z^acja^lec^z^enia

• W przypadku zaburzenia opornego na leczenie

podad Lit

• Można także potencjalizowad BZD, buspironem, pindololem(B-adrenolityk wpływający na układ SSRI)

• Ewentualnie kojarzenie dwóch leków SSRI

^P^o^t^encj^a^li^z^acja^lec^z^enia

• Małe dawki neuroleptyków

• W przypadku współwystępowania tików

dołącz Haloperydol lub Rysperydon

• W czystych OCD dołącz n. atypowe

(rysperydon, kwetiapinę, olanzapinę)

• W przypadku zmian w EEG można dołączyd l.p

/drgawkowe (karbamazepina)

^F42^Z^abur^z^enie^o^b^se^s^yjn^o^-^k^ompul^s^yjne

Terapia OCD:

• W związku z PANDAS stosuje się leczenie ukierunkowane na układ odpornościowy:

-podawanie immunoglobulin

-wymiana osocza

-profilaktyka zakażeo paciorkowcowych

(podawanie penicyliny)

^F42^Z^abur^z^enie^o^b^se^s^yjn^o^-^k^omp^u^l^s^yjne

Psychoterapia w OCD:

• Terapia behawioralno-poznawcza

-powstrzymywanie się od reakcji po ekspozycji na bodziec wywołujący (np. powstrzymywanie się od sprawdzenia drzwi, kuchenki, trening z ostrymi przedmiotami)

-paradoksalne nasilanie objawów do momentu max

nasilenia i stopniowa ich redukcja

^F42^Z^abur^z^enie^o^b^se^s^yjn^o^-^k^ompul^s^yjne

Psychoterapia w OCD:

• Wydaje się iż skuteczną formą terapii jest również t. psychodynamiczna ( praca nad podłożem objawów, ich analiza)

• Psychoterapia pełni funkcję wspomagającą!

^F42^Z^abur^z^enie^o^b^se^s^yjn^o^-^k^ompul^s^yjne

OCD- rokowanie:

• 25% chorych uzyskuje znaczącą poprawę

• 50% chorych odczuwa umiarkowany efekt

• Pozostałe 25% pogorszenie stanu psychicznego

• Leczenie wielomiesięczne lub nawet

wieloletnie

_F43_R_ea_k_cja_na_ci_ę_żki_s_t_r_es_i_z_abur_z_enia

adaptacyjne

 F 43.0 Ostra reakcja na stres

 F43.1 Zaburzenia stresowe pourazowe

 F 43.2 Zaburzenia adaptacyjne

_F43.0_O_s_t_r_a_r_ea_k_cja_na_s_t_r_es(ASD)

_1._P_acj_e_n_t_b_ył_na_r_a_ż_o_n_y_na_działanie_s_t_r_eso_r_a_p_s_y_chiczne_g_o_lub

^fi^z^y^czn^e^g^o^o^w^y^j^ą^t^k^o^w^ej^sile.

2. Narażenie na działanie stresora wiązało się z natychmiastowym (w ciągu l godziny) pojawieniem się poniższych objawów:

• wycofanie się z oczekiwanej interakcji społecznej,

• zawężenie uwagi.,

• wyraźna dezorientacja,

• gniew lub agresja słowna,

• rozpacz lub poczucie braku nadziei,

• aktywnośd niedostosowana lub bezcelowa,

• żałoba wymykająca się kontroli lub nadmierna (ocena wg lokalnych standardów).

^F43.0^O^s^t^r^a^r^ea^k^c^j^a^na^s^t^r^es

3. Występują także niektóre z poniższych objawów:

 objawy wzbudzenia autonomicznego

 objawy z zakresu klatki piersiowej i brzucha

 objawy obejmujące stan psychiczny

 objawy napięcia

 objawy ogólne

 objawy niespecyficzne

^F43.0^O^s^t^r^a^r^ea^k^c^j^a^na^s^t^r^es

Jeżeli stresor jest przemijający lub może byd wyeliminowany, objawy zaczynają zmniejszad nasilenie nie później niż po 8 godzinach. Jeżeli narażenie na działanie stresora utrzymuje się, objawy zaczynają zmniejszad nasilenie po nie później niż 48 godzinach.

1. Łagodna

2. Umiarkowana

3. Ciężka

Najczęściej stosowane przesłanki wykluczenia.

Reakcja nie współwystępuje z jakimkolwiek innym zaburzeniem psychicznym lub zaburzeniem zachowania z zakresu ICD-10, z wyjątkiem uogólnionych zaburzeo lękowych i zaburzeo osobowości

oraz nie występuje w okresie 3 miesięcy od zakooczenia epizodu jakiegokolwiek innego zaburzenia psychicznego lub zaburzenia zachowania.

_F43.1_Z_abur_z_enie_s_t_r_eso_w_e_p_ou_r_a_z_o_w_e

(Zespół stresu pourazowego, PTSD → w DSM IV)

Pacjent był narażony na stresujące wydarzenie lub sytuację (oddziałujące krótko- albo długotrwale) o cechach wyjątkowo zagrażających lub katastroficznych, które mogłoby spowodowad przenikliwie odczuwane cierpienie u niemal każdego :

• klęska żywiołowa lub spowodowana przez człowieka

• wojna

• poważny wypadek

• obecnośd przy gwałtownej śmierci lub torturach, przy aktach terroryzmu, gwałtu

lub innego przestępstwa

Czynniki predysponujące:

• Cechy osobowości anankastyczne, asteniczne

• Wcześniejsze dekompensacje emocjonalne

_F43.1_Z_abur_z_enie_s_t_r_eso_w_e_p_ou_r_a_z_o_w_e

• Występuje uporczywe przypominanie sobie stresora w postaci "przebłysków”, żywych wspomnieo lub powracających snów, albo w postaci gorszego samopoczucia w sytuacji zetknięcia się z okolicznościami przypominającymi stresor.

_•_P_a_c_j_e_n_t_a_k_tualnie_uni_k_a_o_k_oliczności_pr_z_ypomina_j_ą_c_y_ch_s_t_r_eso_r_,_c_o_nie

^w^y^s^t^ęp^o^w^ało^pr^z^ed^z^e^tknięciem^się^z^d^ziałaniem^s^t^r^eso^r^a.

_F43.1_Z_abur_z_enie_s_t_r_eso_w_e_p_ou_r_a_z_o_w_e

• Występuje którekolwiek z następujących:

- częściowa lub całkowita niezdolnośd do odtworzenia pewnych ważnych okoliczności zetknięcia się ze stresorem,

- uporczywie utrzymujące się objawy zwiększonej psychologicznej wrażliwości i stanu wzbudzenia, w postaci dwóch z następujących:

(a) trudnośd zasypiania lub podtrzymania snu, (b) drażliwośd lub wybuchy gniewu,

(e) wzmożona reakcja zaskoczenia .

• Wszystkie z w/w kryteriów zostały spełnione w ciągu 6 miesięcy od stresującego

^w^y^dar^z^enia^albo^od^z^a^k^ooc^z^enia^ok^r^e^s^u^oddzⁱ^ał^y^w^ania^s^t^r^e^s^o^r^a.

Badania wykazują iż stresory spowodowane przez człowieka mają bardziej traumatyczny wpływ niż powodowane przez siły natury.

Badani wskazują iż stresory naturalne są nie do

uniknięcia, tak więc trzeba się z nimi pogodzid.

• Leczenie ASD

- Leczenie farmakologiczne wymaga podawania

leków o działaniu p/lękowym (bzd,

propranolol, buspiron)

- W przypadku objawów dysocjacyjnych

podawanie małych dawek neuroleptyków

- Niekiedy konieczne jest podawanie leków

p/depresyjnych

• Leczenie ASD:

Pomoc psychologiczna sprowadza się do rozmowy mającej na celu odreagowywanie afektów i wyobrażeo związanych z urazem:

-wsparcie

-zachęcanie do dyskusji

-wyrzucenie z siebie smutku, przerażenia

• Leczenie PTSD:

1)Podejście farmakologiczne:

- w przypadku objawów depresyjnych

włączamy l p. depresyjne

- nadmierna czujnośd, drażliwośd wymaga

włączenia stabilizatory nastroju

-objawy psychotyczne wymagają włączenia neuroleptyków

F43 Reakcja na ciężki stres i zaburzenia

adaptacyjne

• Leczenie PTSD:

2) Podejście psychoterapeutyczne uwzględnia następujące strategie:

- edukacyjną

- konfrontującą

- tworzącą możliwości wyciszenia, refleksji

F 43.2 Zaburzenia adaptacyjne

Pojawiają się w sytuacjach znaczących zmian życiowych - emigracja, śmierd partnera, rozwód, przewlekła choroba, kalectwo, koniecznośd zmiany pracy, bezrobocie, przejście na emeryturę, zmiana szkoły, zakooczenie okresu nauki, zawarcie małżeostwa, urodzenie się dziecka, długotrwała hospitalizacja.

F43.2 Zaburzenia adaptacyjne

 Początek objawów w okresie miesiąca od narażenia na rozpoznawalny

stresor psychospołeczny, którego natężenie nie było ani niezwykłe, ani

nie miało cech katastrofy.

 Osoba przejawia objawy lub zaburzone zachowanie o cechach

charakterystycznych dla którejś z form zaburzeo afektywnych

(z wyjątkiem urojeo lub omamów), zaburzeo nerwicowych, związanych ze stresem i pod postacią somatyczną i zaburzeo zachowania, lecz nie spełnia kryteriów żadnego z tych zaburzeo. Objawy mogą różnid się zarówno postacią, jak i nasileniem.

F43.2 Zaburzenia adaptacyjne

Krótka reakcja depresyjna

Przemijający, łagodny stan depresyjny o czasie trwania nie przekraczającym l miesiąca.

Reakcja depresyjna przedłużona

_Łag_o_d_n_y_s_t_an_dep_r_e_s_y_j_n_y_w_y_s_t_ępu_j_ą_c_y_w_r_ea_k_cji_n_a_pr_z_edłu_ż_ające_s_i_ę_na_r_a_ż_enie_na

^s^t^r^es^o^wą^s^y^tua^c^ję,^l^e^cz^o^c^z^asⁱ^e^t^r^w^ania^nie^pr^z^ek^r^ac^z^ając^y^m²^l^a^t^.

Reakcja mieszana lękowo-depresyjna

Nasilone są objawy zarówno lękowe, jak i depresyjne, których intensywnośd nie przekracza jednak poziomu określonego dla zaburzenia lękowego i depresyjnego mieszanego lub innych mieszanych zaburzeo lękowych

^F43.2^Z^abur^z^enia^adap^t^acy^j^ne

• Leczenie

-W zależności od obrazu klinicznego stosujemy leczenie

p\depresyjne, p\lękowe

-W razie potrzeby stosujemy także odpowiednie formy

psychoterapii

F43 Reakcja na ciężki stres i zaburzenia

adaptacyjne

Rokowanie:

• 30% pacjentów z ASD po leczeniu bez

objawów

• 40% pacjentów odczuwa łagodne dolegliwości

• Pozostałe 30 % odczuwa objawy na tym

samym poziomie lub następuje pogorszenie

stanu

_F₆₂_T_r_w_ała_zmiana_osob_o_w_ości_po

sytuacji ekstremalnej

• Stanowi długotrwały efekt przeżycia sytuacji

ekstremalnej

• Uraz jest na tyle ekstremalny iż nie ma potrzeby rozważania osobistej podatności

• Zmiana osobowości powinna byd: znacząca,

potwierdzona zewnętrznie i trwad co najmniej

dwa lata

_F₆₂_T_r_w_ała_zmiana_osob_o_w_ości_po

sytuacji ekstremalnej

• Wymaga ekspozycji na katastroficzny stres:

-doświadczenie obozu koncentracyjnego

-bycie zakładnikiem

-tortury

-klęski żywiołowe

_F62_T_r_w_ała_zmiana_osob_o_w_ości_po_s_y_tuac_j_i

ekstremalnej

• Obraz kliniczny:

-wroga, nacechowana brakiem zaufanian postawa do

świata

-wycofanie społeczne

-nieustające poczucie pustki, beznadziejności

-wyobcowanie, poczucie bycia innym

-poczucie ciągłego zewnętrznego zagrożenia

_F44_Zab_u_r_z_enia_d_y_s_o_cja_c_yj_n_e₍_k_o_n_w_e_r_s_yj_n_e)

 Wspólnym rysem zaburzeo dysocjacyjnych jest częściowa lub całkowita utrata normalnej integracji pomiędzy wspomnieniami z przeszłości, poczuciem tożsamości, wrażeniami czuciowymi, kontrolą ruchów ciała. Zaburzenia te mają tendencję do ustępowania po kilku tygodniach lub miesiącach, szczególnie jeśli początek był związany z urazowym wydarzeniem życiowym.

 Bardziej przewlekłe zaburzenia, szczególnie niedowłady, zaburzenia czucia mogą wiązad się z nierozwiązanymi problemami czy trudnościami interpersonalnymi.

_F44_Zab_u_r_z_enia_d_y_s_o_cja_c_yj_n_e₍_k_o_n_w_e_r_s_yj_n_e)

 Objawy te często są odzwierciedleniem wyobrażeo pacjenta o tym jak przejawiałaby się choroba somatyczna.

 Badania lekarskie nie potwierdzają żadnej znanej choroby somatycznej czy neurologicznej. Objawy mogą się rozwijad w ścisłym związku ze stresem psychologicznym i często występują nagle.

_F44_Zab_u_r_z_enia_d_y_s_o_cja_c_yj_n_e₍_k_o_n_w_e_r_s_yj_n_e)

^K^oⁿ^wers^j^a^–^pr^z^e^k^s^z^t^ał^c^anie^w^objaw^pr^z^yk^r^y^ch^pr^z^e^ż^y^d,

^s^p^o^w^odo^w^aⁿ^y^ch^p^r^ob^l^e^mami^c^z^y^k^onf^lⁱ^k^t^ami^ż^y^ci^o^w^y^m^i,

^k^t^ó^r^y^ch^jedno^s^t^k^aⁿⁱ^e^m^o^ż^e^r^o^z^wią^z^a^d^.

Mechanizmy patogenetyczne:

Dążenie do utrzymania poza świadomością wewnątrzpsychicznego konfliktu lub nieakceptowanego dążenia oraz do obniżenia napięcia i lęku powodowanego

^tym^k^oⁿ^flⁱ^k^t^em^(t^z^w^.^pier^w^otne^k^or^z^y^ści^z^cho^r^o^b^y⁾

Dążenie do uniknięcia jakiegoś niechcianego działania lub do uzyskania czegoś od otoczenia (tzw. wtórne korzyści z choroby)

_F44_Zab_u_r_z_enia_d_y_s_o_cja_c_yj_n_e₍_k_o_n_w_e_r_s_yj_n_e)

WSKAZÓWKI DIAGNOSTYCZNE

1/ Brak potwierdzenia schorzeo somatycznych, które mogłyby stanowid przyczynę charakterystycznych objawów zaburzeo (chod mogą występowad

zaburzenia somatyczne, powodujące inne objawy).

2/ Przekonywujące związki czasowe między wystąpieniem objawów a stresującymi wydarzeniami, trudnościami lub potrzebami.

^F44^Z^abur^z^enia^d^y^soc^j^acyjne⁽^k^oⁿ^w^e^r^s^yjn^e⁾

• Przyczyny zab. dysocjacyjnych

1)Zaburzenia osobowości (głównie osobowośd lękliwa, histrioniczna)

2)Podłoże organiczne

3)Podłoże psychologiczne

^F44^Z^abur^z^enia^d^y^socjacyjn^e^-^podział

• Amnezja dysocjacyjna

• Fuga dysocjacyjna

• Osłupienie dysocjacyjne

• Trans i opętanie

• Dysocjacyjne zaburzenia ruchu

• Drgawki dysocjacyjne

• Znieczulenia dysocjacyjne

• Zaburzenia mieszane

• Zespół Gansera

• Osobowośd mnoga

^F44^Zabur^z^enia^d^y^socjacyjn^e^-^epide^m^iologia

• Chorobowośd w populacji generalnej od 11 do

300/100 tys.

• Kobiety chorują częściej 60-80%

• 1-5% pacjentów niepsychotycznych cierpi na

zaburzenia dysocjacyjne

^F⁴⁴^Z^abur^z^enia^d^y^socjacyjne

• Spadek występowania w czasach pokoju

• Wyraźny wzrost w czasie wojny, klęsk

żywiołowych, katastrof

• Mogą byd uwarunkowane czynnikami

kulturowymi

^F⁴⁴^Za^b^ur^z^enia^d^y^s^o^cja^c^yjⁿ^e^–^r^o^zkład^c^z^ę^s^t^o^ś^ci

• 5-33% niedowłady i porażenia

• 4-47% znieczulenia

• 2-25% bezgłos

• 3-50% ślepota

• 9-50% pacjentów kierowanych na leczenie z

powodu epi ma napady konwersyjne

F44.0 Amnezja dysocjacyjna

__W_y_s_t_ępuje_c_z_ęści_o_w_a_lub_c_ał_k_o_wi_t_a_niepa_m_ięd_o_s_t_a_tnich

^w^y^dar^z^eo^lub^tru^d^ności,^k^t^ó^r^e^s^t^an^o^wiły^lub^nadal^s^t^an^o^wią^u^r^az

^lub^ź^r^ódło^s^t^r^esu.

 Niepamięd jest zbyt obszerna i trwała, by traktowad ją jako ją zwykłe zapominanie (chod jej głębokośd i zakres mogą się zmieniad z badania na badanie).

__Amn_e_zja_k_once_n_tru_j_e_się_z_r_eguły_w_o_k_ół_w_y_dar_z_enia

^s^t^r^esując^e^g^o

 Może byd zachowana zdolnośd zapamiętywania świeżych wydarzeo

__Na_o_g_ół_nie_t_r_w_a_dłu_g_o_lecz_c_z_asami_są_t_o_o_k_r_e_s_y

^wielo^m^iesięc^z^ne

F44.0 Amnezja dysocjacyjna

ROZPOZNANIE RÓŻNICOWE:

-organiczne zaburzenia psychiczne

-nadużycie alkoholu, leków, innych substancji

-zespół amnestyczny Korsakowa

-amnezja po wstrząśnieniu lub innym urazie mózgu

-padaczka

-mutyzm i osłupienie schizofreniczne

-depresje

-symulacja

F44.1 Fuga dysocjacyjna

• Osoba podejmuje nieoczekiwanie dośd zorganizowane podróże z dala

od domu lub zwykłego miejsca pracy czy aktywności społecznej,

podczas których dbałośd o siebie pozostaje w zasadzie zachowana.

• Występuje częściowa lub całkowita niepamięd podróży, spełniająca

również kryteria amnezji dysocjacyjnej (F44.0).

• Ujawnia się nowa tożsamośd

• Podróże do miejsc znanych i ważnych emocjonalnie

• Po odzyskaniu pamięci chory jest b.często zaskoczony sytuacją w

której się znajduje

• Okresy normalnego funkcjonowania pomiędzy napadami

F44.1 Fuga dysocjacyjna

ROZPOZNANIE RÓŻNICOWE:

-fuga ponapadowa w padaczce skroniowej

-symulacja

• Osłupienie pełne

-całkowite zahamowanie ruchowe, mutyzm, brak kontaktu z otoczeniem, zanieczyszczanie się, odmowa przyjmowania posiłków

-chory leży nieruchomo z wyrazem lęku, napięcia na twarzy, z szeroko

zamkniętymi lub otwartymi powiekami

-brak reakcji na bodźce zewnętrzne: światło, dźwięki, dotyk

-napięcie mięśniowe, oddychanie, dośd żywe reakcje wegetatywne

świadczą o tym że pacjent nie śpi

• Niepełne

-chorzy poruszają się w ograniczonym zakresie

-chodzą prowadzani, nie przejawiają własnej aktywności

-czasem utrzymuje się pełny mutyzm lub wypowiadają

oderwane słowa

ROZPOZNANIE RÓŻNICOWE:

-osłupienie katatoniczne

-osłupienie depresyjne lub maniakalne

_F44.3_T_r_ans_i_op_ę_t_anie

Trans - chwilowa zmiana stanu świadomości, przejawiająca się dwoma

z następujących:

(a) utrata zwykłego poczucia własnej tożsamości,

(b) zawężenie rozpoznawania bezpośredniego otoczenia lub niezwykle

wąskie i selektywne zogniskowanie na bodźcach środowiskowych,

Opętanie - osoba jest przeświadczona, że została owładnięta przez ducha, moc, bóstwo lub inną osobę.

_F44.3_T_r_ans_i_op_ę_t_anie

ROZPOZNANIE RÓŻNICOWE:

Zaburzenie nie występuje w tym samym czasie co schizofrenia lub zaburzenia pokrewne (F20-F29), albo zaburzenia nastroju (F30-F39) z omamami i urojeniami.

F44.4 Dysocjacyjne zaburzenia ruchu

Występuje którekolwiek z następujących:

(1) całkowita lub częściowa utrata zdolności wykonywania ruchów, które w prawidłowych warunkach podlegają kontroli woli (włącznie z wypowiadaniem się),

(2) różny i różnego stopnia brak koordynacji lub ataksja,

albo niezdolnośd do utrzymania postawy stojącej bez

pomocy.

Objawy mogą łudząco przypominad ataksję, apraksję, akinezę, afonię, dyzartrię, dyskinezy, niedowłady, porażenia.

_F44.4_D_y_socjacy_j_ne_z_abur_z_enia_ruchu

• Porażenia kooczyn

-pod postacią mono, para lub hemiplegii

-najczęściej niedowłady wiotkie

-w trakcie badanie chory nie może poruszad kooczyną mimo iż czasami wykonuje ruchy bezwiednie

-niedowład jest niestały, niezgodny z anatomią,

brak obj. neurologicznych

_F44.4_D_y_socjacy_j_ne_z_abur_z_enia_ruchu

• Zaburzenia koordynacji ruchów

-niemożnośd stania, chodzenia( astazja-abazja)

-zachowane poruszanie kooczyn w pozycji

leżącej

-chód na szerokiej podstawie, powłóczenie

nogami

_F44.4_D_y_soc_j_acyjne_z_abur_z_enia_ru_c_hu

• Zaburzenia ruchowe aparatu mowy

-spektrum zaburzeo od szeptu (dysfonia) do

całkowitego bezgłosu(afonia)

^F44.4^D^y^soc^j^acyjne^z^abur^z^enia^ru^c^hu

ROZPOZNANIE RÓŻNICOWE:

-szczególna trudnośd w początkowym okresie S.M (mnogośd zmiennych objawów)

-stany po urazach czaszki

-depresja i M.B

-symulacja

^F44.5^D^r^g^a^wki^d^y^socjacyjne

¹^/^W^y^s^t^ępują^nagłeⁱ^nieoc^z^ekⁱ^w^ane^ruc^h^y

drgawkowe, blisko przypominające niektóre odmiany napadów padaczkowych, lecz bez następowej utraty świadomości.

2/ Objawom kryterium 1/ nie towarzyszą: przygryzienie języka, poważne stłuczenia lub zranienia spowodowane upadkiem, bezwiedne oddanie moczu.

_F44.6_D_y_soc_j_acyjne_znieczulenia_i_ut_r_a_t_a

^czucia^z^m^y^sł^o^w^e^g^o

Występuje którekolwiek z następujących:

(1) częściowa lub całkowita utrata niektórych lub wszystkich rodzajów prawidłowego czucia skórnego, części lub całej powierzchni ciała (dotyku, kłucia, wibracji, ciepła, zimna),

(2) częściowa lub całkowita utrata wzroku, słuchu lub węchu

_Zni_e_c_z_ulone_o_b_s_z_a_r_y_s_k_ó_r_y_c_z_ę_s_t_o_m_ają_g_r_anice,_k_t_ó_r_e_w_s_k_a_z_u_ją_n_a_w_y_o_b_r_a_ż_enia

^pa^c^jeⁿ^t^aⁿ^a^t^e^m^a^t^fuⁿ^k^cjoⁿ^o^w^ania^ciała,^nie^s^ą^one^z^g^odⁿ^e^z^wⁱ^edzą^an^a^t^omⁱ^cz^ną^.

_Ut_r_a_t_a_w_z_r_o_k_u_r_z_ad_k_o_je_s_t_c_ał_k_o_w_i_t_a,_c_z_ęściej_je_s_t_t_o_ut_r_a_t_a_o_s_t_r_ości,_w_i_d_z_enie

^„^tuⁿ^e^l^o^w^e^”^.

^Z^ab^u^r^z^enia^d^y^s^o^cjacyjn^e^-^lec^z^enie

• Objawy konwersyjne ustępują spontanicznie u 90-

100% osób w ciągu kilku dni, wyjątkowo mogą się przedłużad

• Podstawą terapii jest psychoterapia

• Farmakoterapia sprowadza się do zastosowania benzodiazepin, oraz leków z grupy SSRI

• Niekiedy można rozważyd podawanie małych dawek neuroleptyków o działaniu p.\ lękowym i nasennym

•

Zaburzenia somatyzacyjne

•

Zaburzenia hipochondryczne

•

Zaburzenia autonomiczne występujące pod

postacią

^som^a^t^y^czną

• Uporczywe bóle psychogenne

Współistnienie objawów psychicznych i somatycznych jest ze sobą nierozerwalnie związane

W przypadku dolegliwości somatomorficznych

dochodzi jednak do skupienia się chorego głównie na tych problemach (skargi na nie, poszukiwanie pomocy etc.)

 Skargi pacjenta sugerują poważną chorobę fizyczną przy braku stwierdzanych zaburzeo usprawiedliwiających te skargi

 Istnieją czynniki psychologiczne i konflikty, które wydają się pozostawad w związku z wystąpieniem i zaostrzaniem zaburzenia

 Pacjent nie ma kontroli nad objawami somatycznymi

i nadmiernie koncentruje się na sprawach zdrowia

_F₄₅_Z_ab_u_r_z_enia_w_y_s_t_ępu_j_ące_pod_po_s_t_acią

somatyczną

 Chory domaga się kolejnych badao pomimo negatywnych wyników wcześniejszych

 Nie jest możliwe trwałe przekonanie chorego o braku

fizycznych wykładników zaburzenia

 Współistnienie schorzeo somatycznych nie tłumaczy obrazu objawów

 Często obserwuje się zachowanie histrioniczne

(przyciągające uwagę)

^F^45.0^Z^abur^z^enia^som^a^t^y^z^acy^j^ne

• Wielorakie, nawracające i często zmienne skargi

somatyczne

• W wywiadzie bogata historia kontaktów z placówkami służby zdrowia obejmująca:

-negatywne wyniki wielu badao specjalistycznych

-bezowocne zabiegi operacyjne

F 45.0 Zaburzenia somatyzacyjne cd.

• Najczęściej objawy dotyczą układu trawiennego, sfery seksualnej, miesiączkowania a także nieprzyjemnych doznao i wykwitów skórnych

• Przebieg przewlekły

• Wtórnie występują objawy lęku, depresji a także

często uzależnienie lekowe

• Znacznie częściej u kobiet, początek w okresie wczesnej dorosłości

F 45.0 Zaburzenia somatyzacyjne cd.

• co najmniej 2 letni okres utrzymywania się

dolegliwości

• uporczywa odmowa akceptowania porad i

zapewnieo lekarzy

• pewne upośledzenie funkcjonowania

społecznego i rodzinnego

^F^45.2^Z^ab^u^r^z^enia^hipo^c^h^o^nd^r^y^czne

• Trwałe zaabsorbowanie możliwością występowania jednej lub liczniejszych poważnych postępujących chorób somatycznych

• Pacjent ujawnia utrwalone skargi somatyczne i

skupia się na ich objawach

• Chory jest w stanie stwierdzid jakie konkretne

zaburzenie ma na myśli

• Z reguły pojawia się przed 50 r.ż , z równą częstością

u kobiet i mężczyzn

^F^45.2^Z^abur^z^enia^hipoch^o^nd^r^y^czne

• Rozpoznanie:

-trwałe przekonanie(co najmniej 6 miesięcy) o obecności maximum dwóch poważnych chorób somatycznych,

-brak potwierdzenia w wielokrotnie powtarzanych

wynikach badao,

-uporczywe skupianie się na zniekształceniu czy zmianie budowy ciała

-uporczywa odmowa akceptowania porad i

zapewnieo lekarzy

^F^45.4^Upo^r^c^z^y^w^e^bóle^p^s^y^cho^g^enne

• Uporczywy, silny i przykry ból którego geneza

nie może byd wyjaśniona fizjologią czy obecnością zaburzeo somatycznych(trwający

co najmniej 6 m-cy)

• Ból występuje w związku z konfliktem czy

problemami psychospołecznymi

• Ból zwiększa zainteresowanie pacjentem

zarówno osobą jak i stanem zdrowia

_Z_abur_z_enia_w_y_s_t_ępujące_p_od_po_s_t_acią

somatyczną postępowanie lecznicze

-Terapia behawioralno-poznawcza krótkoterminowa zorientowana na problem. Odpowiada m.in. za rozerwanie mechanizmu błędnego koła związanego z wejściem osoby w rolę chorego

-Terapia rodzin, kiedy w rodzinie dominuje

problematyka złego funkcjonowania rodziny

-Psychoterapia systematyczna restrukturyzująca

mająca na celu zmianę istotnych elementów osobowości powodujących wejście w rolę chorego

_Z_abur_z_enia_w_y_s_t_ępujące_p_od_po_s_t_acią

somatyczną postępowanie lecznicze

• Farmakoterapia

-preparaty ziołowe o działaniu uspokajającym,istotna

rola efektu placebo

-leki p/depresyjne: trójpierścieniowe w zespołach

przewlekłego bólu, SNRI, w razie występowania lęku

SSRI

-leki o działaniu adrenolitycznym (B-adrenolityczne)

zwłaszcza z pobudzeniem autonomicznym

Wyszukiwarka