Prawo konstytucyjne 21.10.2010
kad90210@gmail.com (drugi rok)
hasło:akademicki
Zagadnienia o charakterze wstępnym
Pojęcie i przedmiot prawa konstytucyjnego
Prawo konstytucyjne jest jedną z gałęzi prawa obowiązującego w jednym państwie i odzielenie tego prawa od innych dokonywane jest za pomoca przedmiotu regulowanych spraw.Jak mówimy o innych gałęzaich prawa np.karne cywile to ta gałąź dotyczy czego one mówią.
Prawo konstytucyjne to zespół, ogół przepisów prawanych które regulują podstawowe instytucje ustroje społecznego, politycznego, gospodarczego danego państwa.Kontytucyjne zajumje się podstawowymi instytucjami ustroju państwa.
Katalog podstawowych instytucji(co zaliczamy do przedmiotu prawa konstytucyjnego).
Jak należy rozumieć pojęcie podstawowych instytucji ustrojowych. Istnieją inne niepodstawowe isntytucje ustrojowe.
Podstawowe instytucje ustrojowe intytucje które przesądzają o formie ustroju państwa.Jakakolwiek zmiana powodowaaby zmiany ustroju państwa. Niepodstawowe nie powodują zmiany.
Podstawowe instytucje:
1.PARLAMENT-kiedy w państwie jest parlament jest to tzw demokracja przedstawicielska. Państwo może funkcjonować bez parlamentu. W starożytności nie istniały takie organy. Dziś rolą parlamentu jest pełnienie władzy ustawodawczej. Kiedy nie było parlamentu tą funkcję pełnił kto inny, np.władca, cesarz. Były to monarchie, monarchie absolutne lub demokratyczne.
2.Prezydent-ta sama instytucja prezydenta nie oznacza że mamy taki sam ustrój np.w Polsce i Stanach Zjednoczonych. W Stanach mamy ustrój prezydencki. W Polsce jest to całkowicie odmienny system ustrojowy,jest to system parlamentarno-gabinetowy.Prezydent odgrywa trzeciolpanową rolę,po parlamencie i gabinecie. A w Stanach nie istnieje rząd, premier. Te funkcje sprawuje prezydent.
Urzędy ministrów-jeśli urząd jakiegoś ministra ulegnie likwidacji, czy ilość ministrów ulegnie zmianie?Nie ulegnie zmianie system państowy tak więc nie są to podstawowe instytucje ustrojowe.
Podstaowe instytucje gopodarczej
Najważniejsza sprawa z zakresu gospodarczego to forma własności. Kiedy dokonano nacjonalizacji podstawowych gałęzi gospodarki narodowej.Tam gdzie mamy doczynienia z dominującą formą własności prywatnej jest to państwo typu kapitalistycznego.
Instytucje o charakterze niepodstawowym
Umowa kupna-sprzedaży- każdy się spotyka z tym na codzień kiedy kupujemy gazetę w kiosku itd. To jest forma ustna.A samochód to już w formie pisemnej umowa musi być itd.Działka musi być akt notarialny. Ustrój pozostałby taki sam gdyby się coś zmieniło.
Konstytucja stanowi że podstawową formą jest własność prywatna.
Jaki jest katalog podstaowowych instytucji?
1.Określenie podmiotu władzy najwyższej, określenie suwerena, do kogo należy władza w państwie. W państwie demokratycznym tym suwerenem jest naród. Art.4 władza zwierzchnia należy do narodu.
2.Określenie podstawowych zasad ustroju politycznego i metod sprawowania władzy przez suwerena.Jeżeli władza należy do narodu to w jaki sposób naród sprawuje tę władzę?Naród sorawuje władzę poprzez przedstawicieli(demokracja pośrednia) lub w sposób bezpośredni.Podstawową metodą sprawowania bezpośrednio władzy jest referendum.
Partie polityczne należą do postawowych instytycji ustrojowych. Zasada pluralizmu politycznego, nie ma określonej ilości.Obywatele tworzą partie polityczne.Teraz jest tylko wymóg zebrania odpowiedniej ilości głosów, a potem rejestracja w sądzie.
Kiedyś w art.3 ustrój oparty był na zasadzie przewodniej partii i wtedy zawarto dwie inne partie z nazwy jakie sprawują władzę w państwie. Dzisiaj nie można by było zrobić czegoś takiego.
Kwestia finansowania partii politycznych-gdyby zmienić finansowanie to niektóre partie w ogóle przestałyby instnieć.
3.Uregulowanie strektury systemu naczelnych i terenowych organów państwowych.
parlament, prezydent, rząd, system sądów, Trybunał Konstytucyjny, Trybunał Stanu.W Niemczech np. istnieje Trybunał Konstytucyjny.
4.Uregulowanie podstawowych kwesti z zakresu ustroju gospodarczego. Określenie form własności, podstawowych zasad funkcjonowania(np. czy jest swoboda działalności gosp-wtedy jest gosp wolnorynkowa.
5.Uregulowanie podstawowych praw, wolności, obowiązków człowieka i obywatela. Katalog praw i wolności obywatela jest podstawową instytucja ustroju państwa.Nie chodzi o to aby zakres swobód byl absolutny.Granice ograniczeń powinny być określone w ustawodawstwie.
6.Określenie Trybu uchawalenia i dokonywania zmian w konstytucji.Gdyby nie było powiedziane że do zmiany konstytucji jest potrzebne 2/3 osób w sejmie to dokonywano by za często zmian w konstytucji(np. jak by była większość zwykla).większość 2/3 wzmaga stabilność. Jeżeli by porównywać konstytucje Polski i innych państ to katalog podstawowych instytucji by się zmieniał.
W 1989 przywrócono Senat i Urząd Prezydenta. Katalog podstawowych instytycji ma charakter dynamiczny, ulega zmianom.
Czy senatorowie i posłowie wywodzący się z tej samej partii są w stanie reprezentowac inne instytucje polityczne?Nie,więc propozycja zlikwidowania Senatu jest dobra. Jest pomysł, żeby Senta był przedstawicielem związków zawodowych, uniwersytetów, instytucji naukowych, aby zmieniono jego charakter.Byłaby to zmiana podstawowych instytucji ustrojowych.
Nazwy prawa konstytucyjnego
Spośród wszystkich gałęzi prawa jedynie ta gałąź ma kilka nazw. Zamiennie do prawa konstytucyjnego możemy używać prawo państowe, ustrojowe, polityczne.W okresie międzywojennym przedmiot ten nosił różną nazwę. Uzywano tych różnych nazw w różnych uniwersytetach.Zależało to od profesora który był kierownikiem.Nazwy katedr tego prawa się różniły. PO II wojnie światowej ujednolicono nazwę tego w przedmiotu.Od 1944 roku przedmiot zaczął być nazywany prawem państwowym. Zmiana jaka została dokonana w tym zakresie miała miejsce w 1975 roku.Była to zmiana dość ciekawa, dowcipna. Minister nauki i szkolnictwa wyższego, który decydował o programie studiów na wszystkich uczelniach chciał pokazać że coś robi, w jakiś sposób wpływa na kwestie związane z funkcjonowaniem uniwersytetu.Do wszystkich uniwerków został program studiów wysłany.Nie było prawa państwowego tylko prawo konstytucyjne.Dowcip polegał na tym, że nie zmieniono nic więcej tylko tą jedną nazwę- Prawo konstytucyjne. A dalszy program np. punkt 1.zawierał zagadnienie prawa państwowego.Zapomniał zmienić reszty nazw.
Każda z 4 nazw: konstytucyjne,państwowe, polityczne, ustrojowe może być uznawana w dwóch zaczeniach.Możemy mówić o szerokim lub wąskim rozumieni prawa konstytucyjnego czy pastwowego. Te terminy w zasadzie są synonimami ale nie do końca.Musimy sobie zdawać sprawę z różnic.
Prawo konstytucyjne w wąskim znaczeniu to przepisy prawne zawarte w konstytucji. Stawiamy w tym przypadku znak równości pomiędzy pojęciem przedmiotu prawo konstytucyjne a konstytucją.Gdzie znajduje się uszczegółowienie instytucji ustrojowych?Np.zagadnienie prawa wyborczego. Art,96 i 97 gdzie zostały okreslone zasady wybierania posłów i senatorów.Wybory do sejmu są równe itd... Czy na podstawie tylko tego można zrobić wybory?Nie, przepisy są zawarte w ordynacji wyborczej do Sejmu i Senatu. Przespisy prawne zawarte w konstytucji ale też wiele innch zawartych w aktach prawnych wykonawczych.Pojęcie prawa konstytucyjnego musimy rozumieć w szerokim znaczeniu nie tylko konstytucja ale też inne akty normatywne.
Pod pojęciem prawa państowego rozumiemay wszytskie przepisy które są tworzone przez ograny państowe, pochodzą od państwa. To pojęcie jest nieadekwatne w stosunku do naszego przedmiotu. Prawem państwowym są to takie przepisy prawne które regulują ustrój danego państwa, a nie wszystkie akty które pochodzą od państwa. Czy Na terytorium danego państwa obowiązują przepisy nie tworzone przez polskie ograny?Tak np.prawo europejskie, międzynarodowe.Nie pochodzą od organów państwa a obowiązują.
Ani akty prawa europejskiego ani narodowego ani polskiego-chodzi o prawo kościelne,czyli akty normatywne tworzone przez poszczególne kościoły.
Prawo polityczne- może być rozumiane w szeroki sposób, szerokim i wąskim znaczeniu. Prawo polityczne możemy rozumieć tylko w wąski sposób, wtedy są to przepisy które regulują podstawowe instytucje ustroju politycznego.