Gospodarka narodowa - jest to całokształt zasobów oraz działalności prowadzonej w sferze produkcji, podziału,dystrybucji i konsumpcji dóbr i usług w danym kraju. Jej celem jest zaspokajanie rosnących potrzeb społeczeństwa.

System ekonomiczny - jest to zesół instytucji oraz mechanizmów kordynujących i kontrolujących podejmowanie oraz realizację decyzji ekonomicznych.

Współczesne systemy gospodarcze różnią się: formą własności środków produkcji,zestawami celów gospodarczych i społecznych, metodami oddziaływania na rozwój i funkcjonowanie gospodarki, mechanizmami alokacji zasobów, zasadami podziału dochodu narodowego.

System gospodarki centralnie planowanej, nakazowo-rozdzielczej, ideologicznie określany jako system gospodarki socjalistycznej, charakteryzuje się uspołecznieniem środków produkcji,tj. przedsiębiorstwa funkcjonują i prowadzą działalność zgodnie z uzyskiwanymi nakazami od centralnego planifikatora.Podział wytworzonego dochodu narodowego odbywa się w sposób planowy, pozarynkowy a podział funduszu konsumpcji indywidualnej ma charakter egalitarny. System ten jest mało efektywny ekonomicznie prowadzi do marnotrawstwa zasobów niskiej wydajności i produktywności.

System gospodarki rynkowej(kapitalistycznej) - jest to system oparty na własności prywatnej środków produkcji, wolnosci osobistej, swobodzie zawierania umów i elitarnych zasadach podziału dochodu narodowego.

System wartości ekonomicznych - w sensie zasad efektywnego gospodarowania w skali makro-, a szczególnie mikroekonomicznej ma charakter ponadustrojowy. Został on ugruntowany w gospodarce rynkowej i wynika z prakseologicznej zasady racjonalnego działania.

Wartości etyczno -polityczne - mają charakter ustrojowy, a w tym samym historyczny. Są zróżnicowane w swych zakresach i praktyce realizacyjnej.

Uniwersalne zasady tworzące system wartości ekonomicznych :

-racjonalne zagospodarowanie trudno dostępnych, rzadkich surowców i czynników produkcji,zjawisko rzadkości czynników produkcji staje się powszechne.

-efektywność działania gospodarczego przedsiębiorstw, elastyczne dostosowywanie się przez nie do zmieniającej się sytuacji rynkowej oraz uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych.

-konieczność prowadzenia i respektowania rachunku ekonomicznego kosztów i wyników w każdym przedsiębiorstwie

-przedsiębiorczość decydentów przejawiająca się we wprowadzaniu innowacji i podejmowaniu ryzyka.

-osobista odpowiedzialność materialna i personalna decydentów za podejmowane decyzje i działania wchodzące w zakres ich obowiązków w tym również za zaniechanie i kunktatorstwo decyzyjne

Zasada łagodnego finansowania - główny meczanizm nieefektywnego gospodarowania , była ona powszechna w systemie nakazowo-rozdzielczym. Wyraża się w tym że:

a) rozwój inwestycyjny i eksploatacyjny przedsiębiorstw nie jest determinowany przez wygospodarowane zasoby własne ani rygorystycznie egzekwowany kredyt, lecz przez rozdział środków określonych w planie centralnym i przyznwane imiennie przedsiębiorstwom, gałęziom lub branżą limity.

b) ceny są ustalane arbitralnie przez państwo albo jako planowo deficytowe albo w systemie kosztowym .

c) system finansowy jest dostosowywany do ekstensywnych możliwości przedsiębiorstw do poziomu ich rentowności lub deficytowości.

Ostre finansowanie, wymuszające efektywność ekonomiczną dominujące w gospodarce kapitalistycznej nigdy i nigdzie nie wystepowało w swej czystej postaci. Wyraża się tym że:

a) rozwój inwestycyjny i eksploatacyjny przedsiębiorstw, opiera się głównie na środkach wygospodarowanych przez własną działalność

b) główne elementy rachunku ekonomicznego , ceny zaopatrzeniowe i zbytu są często okreslane z zewnątrz

c) nie wystepuje system ulg podatkowych, dotacji, preferencji kredytowych itd

System gospodarki rynkowej charakteryzuje się następującymi cechami:

-orientacją mikroekonomiczną

-działaniem mechanizmów rynkowych

-gospodarką pieniężną

-zasadą pomocniczości

Cechy gospodarki rynkowej:

-racjonalna alokacja zasobów

-racjonalne wykorzystanie potencjałów

-sprzyjanie innowacyjności

-zdolność do zachowania równowagi gospodarczej

-promowanie zyskowności, wymuszanie obniżki kosztów i wzrostu nadwyżek ekonomicznych

-zdolność do zapewnienia sprawnego przebiegu procesów decyzyjnych

Modele gospodarki rynkowej:

-neoliberalna gospodarka

-społeczna gospodarka

-socjaldemokratyczna, korygowana gospodarka rynkowa

-gospodarka rynkowa,,azjatyckich tygrysów"

Rządy - są suwerenami naczelnymi zwierzchnikami władzy w państwie w tym nad gospodarką narodową. Odpowiadają za stan i rozwój gospodarki.

Funkcje ekonomiczne państw:

-alokacyjna

-dystrybucyjna

-Instytucjonalna

-Stabilizacyjna

Funkcje wewnętrzne państw:

- prawodawcze

-administracyjne

-gospodarcze - państwo w razie potrzeb może być przedsiębiorcą lub udziałowcem przedsiębiorstw prywatnych.

-socjalne

-kulturalno-wychowawcze

Interwencjonalizm keysenowski- odpowiadał potrzebom w sytuacjach destabilnych w gospodarkach, po kryzysach lub zniszczeniach gospodarczych wywołanych drugą wojną światową. Przestał być jednak atrakcyjny w fazach wzrostowych koniunktur stabilnych w dynamizmie wzrostowym.

Neoliberalny monetaryzm - twórcą był M. Friedman koncepcja mowi że wzrost ilości pieniądza na rynku wywołuje proporcjonalny wzrost cen i płac a nie produkcji i zatrudnienia. Obfitość pieniądza jest podstawowym źródłem inflacji.

Bogactwo narodowe - obejmuje wszystkie dobra materialne fizyczne i finansowe którymi rozporządza dane społeczeństwo bez względu na formę ich własności oraz rozpoznane i dostepne do eksploatacji zasoby naturalne danego panstwa

Majatek narodowy- obejmuje materialną część bogactwa narodowego a więc wszystkie nagromadzone w procesie rozwoju historycznego dobra materialne znajdujace sie na granicach danego kraju , nalezące do danego państwa , lub innych państw.

Majatek produkcyjny- obejmuje wszelkie środki produkcji nagromadzone historycznie w danym państwie.

Produkt globalny(PG)-jest to suma produkcji fizycznej wyrobów i usług wszystkich sektorów w państwie w ciagu założonego okresu, najczęściej roku.

Produkt krajowy brutto(PKB)-jest sumą wartości dóbr i uslug wytworzonych przez czynniki produkcji wszystkich sektorów zlokalizowanych na terenie kraju, pomniejszoną o wartość dóbr i usług zuzytych na ich wytworzenie.

Deflator - jest miarą przeciętnego wzrostu lub spadku cen w kraju na wszystkie dobra i usługi wchodzące w skład PKB i PNB a równocześnie miernikiem inflacji lub deflacji w danym okresie.

Postęp gospodarczy w zakresie wzrostu dobrobytu nalezy oceniać z punktu widzenia trzech kryteriów:

1) czy daje on poprawę jakości zycia i ogranicza sfery ubóstwa

2) Czy zapewnia wzrost stabilności sytuacji gospodarczej i społecznej kraju?

3) czy zapewnia zmianę stosunku do środowiska przyrodniczego?

Nadmiar państwa w gospodarce jest dla niej i obywateli szkodliwy. Państwo swym interwencjonizmem psuje wolnokonkurencyjny rynek a protekcjonizmem stosowanym wobec przedsiębiorstw i obywateli ogranicza lub niweczy ich przedsiębiorczość i efektywność Tyle państwa ile konieczne, tyle wolnego wynku i swobodnej przedsiębiorczości ile mozliwe.

Stan aktywności gospodarczej: charakteryzowany jest przez wiele wskaźników tj. poziom PKB, produkcji, cen, płac, zatrudnienia wiąże się z pojęciem koniunktury gospodarczej

Koniunktura gospodarcza - jest to określona sytuacja gospodarcza kraju(świata), wyrażana dynamiką podstawowych wielkości ekonomicznych, produkcji,zatrudnienia, cen, inflacji,PKB i innych, kształtującyca i charakteryzująca trendy rozwojowe.

Typy zachodzących zmian społeczno-gospodarczych:

-tendencje rozwojowe

-wahania cykliczne czyli koniunkturalne określające fluktuację zmian woków trendów

-wahania sezonowe

-wahania przypadkowe(niereguralne)

Cykle koniunkturalne- są to powtarzające się nie zawsze regularniepod względem dlugści czasowej i amplitudy wahania aktywności gospodarczej w okresie kilku lub kilkunastu lat.

Przyczyny występowania cykli koniunkturalnych:

-przyczyny strukturalne

-przyczyny pieniężno-monetarn

-przyczyny psychologiczne

Każdy cykl koniunkturalny dzieli się na fazy odnoszące się do wzrostów lub spadków ozywienia działalności gospodarczej.

Wzrost - to ozywienie,ekspansja,rozkwit

Spadek- to recesja,kryzys, depresja.

Szczyt koniunkturalny- to krótki moment czasowy kończący rozkwit, który w wyniku działania niekorzystnych uwarunkowań przechodzi w załamanie rozpoczynajace fazę kryzysu.

Stagnacja- długotrwały zastój na jednym z poziomów bez wzrostów lub spadków.

Cykle gospodarcze(koniunkturalne) o różnej długości trwania:

1)Cykle krótkookresowe J.Kitchina od 3-5 lat typowy dla aktowności gospodarczej, szczególnie w handlowej i w rolnictwie.

2) Cykle średniookresowe C.Juglara od 7-11 lat, zwane inwestycyjnymi, często związane z cyklami inwestycyjnymi

3)Cykle długookresowe N.Kondratiewa od 45-60 lat zwane długa falą gospodarczą.

Symptomy stanów recesyjnych :

- spadek PKB i produkcji przez dwa kolejne kwartały

-spowolniona aktywność gospodarcza

-spadające indeksy giełdowe przez pewien czas

-pracodawcy organiczaja produkcje i zmniejszaja zatrudnienie

Najczęstszym narzędziem schładzania gospodarki jest wzrost oprocentowania kredytów bankowych, ograniczeniepodaży pieniądza, wzrost podatków dochodowych,kwotowanie produkcji.

To pod spodem możliwe że bedzie:

Niski poziom oszczędności w Polsce jest nastepstwem:

-wysokich podatków dochodowych płaconych przez przedsiębiostwa i ludność

-braku tradycji w polskim społeczeństwie do oszczędzania

-stosunkowo dużego udziału osób starszych, rencistów i emerytów którzy z niskich swoich dochodów większość przeznaczają na konsumpcję

- braku zabezpieczenia socjalnego co zmusza do większych wydatków bieżących.

-braku przez wiele lat zaufania do pieniądza krajowego co nie motywuje do oszczędzania

Polityzacja cykli koniunkturalnych- reakcje biznesu na wydarzenia polityczne w ich wpływie na zjawiska gospodarcze. Przykładem jest zbieżność politycznych cykli Kondratiewa z jego cyklami gospodarczymi.