Kierunek naukowego zarządzania

Globalizacja rynków i konkurencja zmuszają menadżerów do poszukiwania i wykorzystywania coraz to nowszych metod i technik zarządzania. Aby osiągnąć powodzenie, organizacje muszą być zarządzanie profesjonalnie. Kiedyś przy zarządzaniu firmą wystarczała intuicja, obecnie poszukuje się nowych dróg, kierunków i metod zarządzania. Nauka o organizacji i zarządzaniu jest nauką młodą. Ukształtowała się na przełomie XIX/ XX w. Pierwsze początki tej nauki i widać już w pod koniec XVIII w. w Anglii np. J. Watt oraz M.R. Boulton. Zajmowali się badaniem rynku i prognozowaniem popytu jako podstawy lokalizacji nowych przedsiębiorstw. Planowali szkolenia robotników. R. Owen dokonywał eksperymentów mających na celu racjonalne rozplanowanie przestrzeni roboczej . Pod wpływem rozwoju naukowcy podjęli badania naukowe nad organizowaniem pracy i zarządzaniem zakładami.

Faktyczną kolebką naukowej organizacji i zarządzania było USA.

Ameryka

F. W. Taylor:

- Badanie pracy ładowaczy. W 1899 roku Taylor podjął badanie pracy ładowaczy zatrudnionych przy załadunku i wyładunku materiałów takich, jak: węgiel, ruda, koks, żużel, piasek, itp. Badania obejmowały 600 robotników pracujących na odcinku 2,5 km. Robotnicy zaopatrzeni w standardowe łopaty zagarniają różne wagowo jednorazowe porcje w zależności od rodzaju materiału. Np. waga porcji koksu wynosiła ok. 1,7 kg, a rudy 17 kg. Wybrani najlepsi robotnicy pracowali łopatami o różnej pojemności przy instruktorze, który prowadził pomiary. Zaczęto od przerzucania rudy łopatami o max pojemności 17 kg. Potem zmniejszano ta pojemność, najpierw do 13,5 kg, potem do 12. Potem obliczano ilość rudy przerzucanej w jednostce czasu każdym typem łopaty. W miarę zmniejszania pojemności łopaty wydajność pracy rosła, osiągając wartość max przy pojemności 10 kg. Natomiast przy mniejszej pojemności łopaty wydajność pracy spadała. Po ustaleniu optymalnej pojemności łopaty Taylor wprowadził 15 typów łopat (max waga ok. 10 kg, odchylenia w górę i w dół nie przekraczały 1 kg.)

- Taylor postanowił także zorganizować pracę robotnikom. Utworzył biuro, które planowało pracę robotników przynajmniej z jednodniowym wyprzedzeniem. Trzeba było rozstawić 500 ludzi na odcinku o dł. 2 mil a szer. 0,5 mili. Po przyjściu do pracy robotnik musiał sięgnąć ręką do swojej przegródki i wyjąć kartkę. Kartka biała oznaczała jakie narzędzia ma wziąć robotnik. Żółta kartka była ostrzeżeniem dla pracownika, który w poprzedni dzień przepracował poniżej normy. Karki te zostały wprowadzone ponieważ robotnicy nie potrafili czytać.

- Robotnicy muszą mieć ustalone wzorce do naśladowania. Pracownicy nie boją się przedstawiać swoich propozycji , gdy któraś zostanie przyjęta to zostanie nazwana nazwiskiem pomysłodawcy.

W skutek tych badań firma Bethlehem Steel Company, w której to właśnie przeprowadzał badania Taylor, zyskała pieniądze.

Henry Laurence Gantt

- współpracował z Taylorem. Od 1902 pracował samodzielnie. Opracował premiowy system wynagrodzenia za pracę oraz kartę dziennej wydajności. Propagował zawodowe szkolenie robotników. W planowaniu produkcji trzeba uwzględnić czas trwania poszczególnych działań. Dobre stosunki międzyludzkie poprawiają wydajność pracy robotników.

- Tak jak Owen jawnie oceniał pracę każdego robotnika. Wyniki pracy każdego z nich przedstawił na wykresach s łupkowych. Gdy dzienna norma została osiągnięta kolor słupków był czarny, gdy tak nie było kolor słupków był czerwony.

Frank Bunker Gilbreth i jego żona Lilian

- Przy pomocy filmu, stopera, aparatu, fotografii prowadzili badania. Badanie ruchów roboczych wykonane przez małżonków pozwoliło ustalić tor, długość, kierunek i szybkość ruchów. Murarz, który waży 80 kg i po lewej stronie stawia mur, a po prawej na podłodze rusztowania ma cegły. Za każdym razem musi schylać się i podnosić 1 cegłę. Dlatego Frank postawił specjalny stół, dzięki któremu murarz się nie męczył jak przedtem. Zmniejszył przez to liczbę potrzebnych ruchów z 18 do 5.

- Zajęli się badaniem przebiegu i czasem trwania ruchów roboczych. Zastosowali tzw. Cyklografię. Robotnikowi do przegubów dłoni i łokci przytwierdzano małe żarówki połączone ze źródłem prądu elektrycznego. Następnie robotnik pracował w zaciemnionym pomieszczeniu i był fotografowany. Zdjęcia ukazały przebieg ruchów.

- Cyklografia nie ukazywała przebiegu ruchów w czasie dlatego małżeństwo wprowadziło chronocyklografię. Pomiędzy żarówkę a zasilającą ją baterię wprowadzono przerywnik prądu, działający z dużą częstotliwością. Uzyskano na zdjęciach linię przerywaną i tym samym czas trwania ruchów.

- Opracowali klasyfikację mikroruchów. Wprowadzili 17 ruchów elementarnych, tzw. therbligów , do tych ruchów przypisano symbole rysunkowe, literowe i barwne. Narzędziem rejestracji była karta therbligów.

- W 1911 Frank ogłosił pierwsze zasady ekonomii ruchów roboczych:

1. Obie ręce powinny w miarę możliwości brać czynny udział w wykonywaniu pracy.

2. Ruchy rąk powinny odbywać się w przeciwnych i symetrycznych kierunkach jednocześnie.

3. Należy wykorzystać siłę grawitacji, zwłaszcza przy manipulowaniu ciężkimi przedmiotami.

4. Ruchy ciągłe płynne, po linii krzywej.

5. Drogi ruchów rąk powinny mieścić się w tzw. normalnym zasięgu.

Harrington Emerson:

- opracował system zarządzania przez cele, używany w wielu zakładach.

- Autor 12 zasad wydajności:

1. Wyraźnie określony cel.

2. Zdrowy rozsądek.

3. Rada kompetentna. Czyli fachowe doradztwo.

4. Dyscyplina.

5. Sprawiedliwe i uczciwe postępowanie.

6. Rzetelna, natychmiastowa, dokładna i stała sprawozdawczość.

7. Naukowe planowanie działań.

8. Wzorce, normy i harmonogramy działania.

9. Przystosowane warunki.

10. Wzorcowe sposoby działania.

11. Pisemne regulaminy i instrukcje.

12. Nagradzanie efektywności (wydajności).

- Efektywność definiował jako pojęcie ilościowe, a mianowicie stosunek tego co jest, do tego co powinno być (wyrażone w procentach).

Europa

Henry Le Chatelier:

W 1884 sformułował zasadę przekory ( prawo równowagi) odnosząca się do układów fiz. I chem. Każdy układ pozostający w stanie równowagi na skutek działania czynników zew. Ulega przemianie ograniczającej oddziaływanie tych czynników.

- Sformułował cykl organizacyjny, składający się z 5 następujących po sobie etapów:

1. Wybór celu

2. Zbadanie środków i warunków, których trzeba użyć, aby osiągnąć cel.

3. Przygotowanie środków i warunków uznanych za potrzebne

4. Wykonanie zgodnie z powziętym planem

5. Kontrola otrzymanych wyników.

- Cel powinien być jeden. Należy zbadać wszystkie czynniki , po ich sklasyfikowaniu można je poddać analizie ilościowej ( potrzebne są pomiary), lub analizie jakościowej ( obserwacja i rozsądek). Przygotowanie środków działania, pozyskanie zasobów rzeczowych i ludzkich. Wykonanie wg planu.

Kontrola : wyznacza się dozorcę, który sprawdza jakość każdego przedmiotu, upewnia się czy nie przekroczono wyznaczonego czasu i opisuje obserwacje na karcie wykonawczej i instrukcyjnej, która znajduje się w ręku robotnika. Karty odsyła się do wydziały wykonawczego , następnie do wydziału kontroli biura przygotowawczego. Potem przechodzi prze ręce 3 urzędników, jeden z nich przygotowuje listę płac, drugi prowadzi dzienny wykaz postępu wykonania zamówień, a trzeci oblicza koszty własne przedmiotów znajdujących się w robocie. Są to dane statystyczne zebrane w postaci tablic graficznych.

Polska

Karol Adamiecki:

- badania nad zagadnieniami technologicznymi oraz nad organizacją pracy zespołowej i kierowaniem pracą zespołów ludzkich.

- zależność kosztów własnych produkcji od intensywności pracy. Prawo optymalnej produkcji, oparte na prawidłowościach w kształtowani się kosztów produkcji.

Straty z powodu straconego czasu mogą wynikać z 2 powodów:

1. Gdy organy poszczególne nie są należycie dobrane, czyli ich wzorcowe produkcje nie są jednakowe

2. Gdy działanie tych organów nie jest należycie zharmonizowane ]

Najlepsze zharmonizowanie działania jest możliwe tylko wtedy, gdy poszczególne organy są do siebie dobrane, czyli istnieje harmonia w samym doborze.

Trzy prawa ekonomii jako podstawy nauki organizacji. :

I prawo podziału pracy

Podział pracy na wykonawczą i kierowniczą.

II prawo koncentracji lub integracji

Komórki przy wykonywaniu swych funkcji życiowych dzielą się i specjalizują, dzięki czemu ogólny nakład i strata energii i środków zmniejszają się. Jednocześnie odbywa się drugi proces komórki wykonujące funkcje jednakowe łączą się do wspólnego działania, tworząc kooperacje.

III prawo harmonii

Przyroda żyjąca dążąc do oszczędzania sił i środków, posiłkuje się również w niesłychanie doskonały sposób.

By otrzymać sprawność wzorcową pod względem ekonomicznym należy dobierać organy zgodnie z ich charakterystycznymi wykresami i trzeba by te organy działał ze sobą w ścisłym związku. Poza harmonia doboru i harmonia w działaniu, jest jeszcze 1 rodzaj harmonii, która dotyczy czynnika ludzkiego i nie da się ująć w wykresy. Jest to harmonia duchowa, która powinna łączyć wszystkie jednostki współpracujące w zakładzie wytwórczym.

Edwin Hauswald

- z jego inicjatywy wprowadzono na Politechnice Lwowskiej w 1904 r. wykład „Organizacja i zarząd przedsiębiorstw przemysłowych”.

Włodzimierz Koźmiński:

W końcu lat XX tak sformułowano cele tego kierunku zarządzania:

1. Dostosować do siebie tendencje przemysłu i rynku w celu zapewnienia regularności ich funkcjonowania, zwiększenia bezpieczeństwa inwestycji, podtrzymania przedsiębiorcy jako pracodawcy.

2. Zapewnić pracownikowi nie tylko stałe zatrudnienie, ale także stałą poprawę możliwości zarobkowych.

3. Poprzez zarządzanie eliminujące marnotrawstwo i dzięki właściwej technologii produkcji zapewnić zwiększony dochód z danego nakładu ludzkiego i materialnego, który poprzez zwiększone zyski i zwiększone płace byłby dzielony pomiędzy robotników i kierownictwo.

4. Umożliwić robotnikom podniesienie standardy życiowego dzięki zwiększonym płacom.

5. Zapewnić robotnikom szczęśliwe życie rodzinne i społeczne dzięki usunięciu nędzy.

6. Zapewnić zdrowe, społecznie i indywidualnie przyjemne warunki pracy.

7. Zapewnić większe możliwości rozwoju jednostki poprzez naukowe metody analizy pracy, doboru, treningu, przydziału zadań, przenoszenia i awansowania robotników.

8. Zapewnić robotnikom możliwości podniesienia wydajności i awansu do lepszej pracy dzięki treningowi i stałemu instruktażowi ze strony nadzoru technicznego.

9. Zapewnić robotnikom poczucie pewności siebie i własnej wartości dzięki umożliwieniu zrozumienia własnej pracy oraz metod planowania i prawidłowego wykonawstwa pracy w ogóle.

10. Rozwijać samoekspresję i poczucie samorealizacji dzięki stymulującemu wpływowi atmosfery poszukiwania i oceny, dzięki zrozumieniu planów i metod działania, dzięki swobodzie poziomych i pionowych kontaktów umożliwianych przez funkcjonalną organizację pracy.

11. Kształtować charaktery dzięki właściwemu kierowaniu pracą.

12. Umacniać sprawiedliwość poprzez eliminowanie dyskryminacji w stawkach płac i w innych dziedzinach.

13. Wyeliminować te elementy, które drażnią, powodują konflikty, rozwijać wzajemne porozumienie, tolerancję i ducha pracy w zespole.