Motywy
– hipotetyczne stany wewnętrzne organizmu, które aktywizują
zachowanie i popychają organizm do jakiegoś celu (nie można ich
bezpośrednio zaobserwować i zmierzyć).
Mogą
występować w postaci potrzeb, popędów i pobudek. Pojęcie motywu
implikuje związek przyczynowy –cel, zamiar, intencja, potrzeba,
brak, popęd, pragnienie, motyw.
Motywację
charakteryzuje:
*wzbudzenie
energii,
*ukierunkowanie
wysiłku na określony cel,
*selektywne
zwracanie uwagi na określone bodźce,
*zorganizowanie
pojedynczych reakcji w zintegrowany wzorzec czy sekwencje,
*wytrwałe
kontynuowanie czynności.
TEORIE
MOTYWACJI:
Dlaczego
robimy to co robimy?
Teorie
instynktu:
Robimy
to, co samo naturalnie przychodzi. Zachowania instynktowne
– sztywne wzorce zachowań, będące reakcją na wystąpienie
bodźca zwanego czynnikiem wyzwalającym.
Redukcja
popędów i homeostaza
– wg. teorii C. Hulla motywy pierwotne (głód, pragnienie)
automatycznie powodują wzrost pobudzenia i aktywizują zachowanie.
Poprzez mechanizm skojarzeń możemy wyuczyć się popędów wtórnych
(dążenie do zdobycia pieniędzy).
Homeostaza
–
tendencja do utrzymania równowagi wewnątrz organizmu.
motywy
traktowane są w sposób mechaniczny i uważane są za efekt chęci
przetrwania i redukcji napięć
Teoria
humanistyczna:
Muszę
być sobą
A.
Maslow –
ludzie motywowani są świadomą potrzebą osobistego rozwoju
Badania
wykazują, że ludzie o niskim wykształceniu, wykonujący prace
nieskomplikowane, niesamodzielni zawodowo dążą jedynie do
zaspokojenia potrzeb niższych.
Ludzie
cechują się zdolnością do samourzeczywistnienia – inicjowanie
przez samego człowieka dążenia do stania się osobą, którą
mógłby się stać, realizując w pełni swój potencjał.
Teoria
poznawcza:
Myślę,
więc
jestem konsekwentny
J.
Piaget, G. Kelley
– ludzie wykształcają umysłowe reprezentacje świata. Dążą do
zrozumienia świata, by móc kontrolować bieg wydarzeń.
Ludzie
są motywowani do usuwania sprzeczności między różnymi elementami
swojego światopoglądu.
L.
Festinger
– ludzie są motywowaniu do utrzymania wewnętrznej zgodności
swoich poglądów i do usprawiedliwienia swojego postępowania.
Motywacja
wewnętrzna vs
zewnętrzna
*wewnętrzne
czynniki motywacyjne tkwią w nas – motywacja do robienia czegoś,
co sprawia przyjemność,
*zewnętrzne
czynniki motywacyjne znajdują się poza nami – motywacja do
robienia czegoś ze względu na nagrodę,
*ludzie
działają bardziej twórczo, gdy mają wewnętrzną motywację do
tego, co robią.
Intensywne
stosowanie czynników zewnętrznych może stłumić motywację
wewnętrzną,
*optymistyczny
vs pesymistyczny styl wyjaśniania (Seligman) - przypisywanie
przyczyn własnym sukcesom i porażkom (atrybucja).
Ciekawość,
wyzwania i kontrola
*
ciekawość człowieka budzą rzeczy, które są umiarkowanie nowe
w
stosunku do wcześniejszych doświadczeń i umiarkowanie trudne do
opanowania,
*człowiek
aktywnie dąży do samookreślenia, poczucia kompetencji, związku z
innym ludźmi i pewnego stopnia autonomii,
*gdy
czujemy, że nasza swoboda jest krępowana, możemy doświadczać
reaktancji
–
dążenie
do wystąpienia przeciwko temu, co sprawuje nad nami
kontrolę.
Wewnętrznie
motywowane działania zaspakajają naszą potrzebę kompetencji i
samookreślenia.
Poczucie
własnej skuteczności
*realizacja
celów zależy w dużym stopniu od wiary w to, że możemy je
osiągnąć (Bandura),
*główną
przeszkodę w realizacji celów stanowi przekonanie, że jest się
niezdolnym do wykonania zadania.
Cele
i plany
*ważnym
czynnikiem motywującym człowieka są cele i plany ich
osiągnięcia,
*cele
pomagają koncentrować uwagę, mobilizować zasoby, skłaniają do
wytrwałości i zachęcają do szukania sposobów ich realizacji.
Prawa
Yorkesa-Dodsona
W
miarę wzrostu natężenia motywacji sprawność działania wzrasta
do pewnego momentu, po czym zaczyna spadać, a przy bardzo wysokim
natężeniu motywacji sprawność działania jest niska.
W
rozwiązywaniu zadania łatwego największą sprawność osiąga się
przy wysokim poziomie motywacji, a w rozwiązywaniu zadań trudnych –
przy niskim poziomie motywacji.
Potrzeba
osiągnięć
*dążenie
do sukcesu i ocena własnej sprawności,
*odzwierciedla
różnice w wadze, jaką przypisują jednostki
do
planowania i wysiłku wkładanego w osiąganie celów,
*pobudza
zachowanie i kieruje nim,
*wpływa
na percepcję wielu sytuacji i interpretacje zachowań własnych i
cudzych,
*wiąże
się z rozwojem ekonomicznym społeczeństw.