SŁOWOTWÓRSTWO

PRZYMIOTNIK

* z uwagi na brak odpowiedniego znaczka, tak jak poprzednio, O oznacza końcówkę fleksyjną zerową (lub formant zerowy)

1. Jaka część mowy może być podstawą?

widzialny<widzieć 'taki, którego można widzieć' czasownik

południowy<południe 'taki, który odnosi się do południa' rzeczownik

grubawy<gruby 'trochę gruby' przymiotnik

setny<sto 'taki, który ma liczbę sto' liczebnik

jutrzejszy<jutro 'taki, który będzie jutro' przysłówek
przygraniczny<przy granicy 'taki, który jest przy granicy' wyrażenie przyimkowe

2. Jakie mogą być formanty?
dziur-awy<dziur(a) sufiksalny
prze-pyszny<pyszn(y) prefiksalny
anty-hitler-owski<hitler prefiksalno-sufiksalny
słowicz(y)<słowik(O) paradygmatyczny

!!! Zawsze patrz na rzeczownik obok, bo grzyb jadalny(cecha), ale pokój jadalny(przeznaczenie, czyli nadwyżka semantyczna)

3. ODCZASOWNIKOWE
a) PREDYSPOZYCYJNE – skłonności, nadwyżka znaczeniowa;
np.: choroba uleczalna (potencjalne)
krzykliwe dziecko (zwyczajowe)
kosztowny strój (intensywność) > MUTACYJNE

b) NIEPREDYSPOZYCYJNE – wykonywanie lub podleganie czynności, procesowi, przebywanie w jakimś stanie;
np.: znak ostrzegawczy
pole uprawne
dom sąsiedni
jabłko zgniłe > TRANSPOZYCYJNE



4. ODRZECZOWNIKOWE
a) RELACYJNE – wraz z rzeczownikiem informują o relacji
np.: chłopska chata
zupa mleczna
materiał płaszczowy >TRANSPOZYCYJNE

b) JAKOŚCIOWE – relacja + nadwyżka semantyczna
np.: stalowe nerwy > MUTACYJNE


5. ODPRZYMIOTNIKOWE
a) NEGACYJNE, np.: nieświeży, niezdrowy

b) GRADACYJNE
względne: odniesienie do innego
bezwzględne: intensyfikacja

c) EKSPRESYWNE (wysoki stopień + emocja), np.: malutki/malusieńki
parafraza: 'bardzo mały / bardzo, bardzo mały'

wszystkie >MODYFIKACYJNE


6. WZÓR ANALIZY

kul-awy (koń) < kul(eć)

'taki, który kuleje'
formant sufiksalny -awy
derywacja sufiksalna
derywat transpozycyjny
odczasownikowa formacja niepredyspozycyjna z formantem sufiksalnym -awy


7. OD WYRAŻEŃ PRZYIMKOWYCH

np.: przedśmiert-ny > przed śmierc(ią) ć:t 'taki, który jest przed śmiercią'
polodowc-owy < po lodowc-u 'taki, który jest po lodowcu'
podnieb-ny < pod nieb-em 'taki, który jest pod niebiem'


8. ZŁOŻENIA
a) co może być podstawą:

człekokształtny<kształt człowiek 2 rzeczowniki
leworęczny<lewy ręka rzeczownik + przymiotnik
dwumasztowy<dwa maszt liczebnik + rzeczownik
pięciomilionowy<pięć milion liczebnik + liczebnik
żyworodny<rodzić żywy czasownik + przymiotnik
dźwiękochłonny<dźwięk chłonąć rzeczownik + czasownik
dwudzielny<dwa dzielić liczebnik + czasownik
małomówny<mało mówić przysłówek + czasownik
głuchoniemy<głuchy niemy 2 przymiotniki
czekoladopodobny<czekolada podobny rzeczownik + przymiotnik
półżywy<pół żywy liczebnik + przymiotnik

b) możliwe formanty

ubiegł-o-rocz-ny < ubiegł(y) rok(O) interfiksalno-sufiksalny
ciężkostraw-ny < ciężko strafić sufiksalny
barw-o-czuły < barwa czuły interfiksalny
rud-o-brod(y) < rudy broda interfiksalno-paradygmatyczny
jasnozielony < jasny zielony prozodyczny

c) złożenia podobnie jak w rzeczowniku: egzocentryczne i endocentryczne lub współrzędnie złożone i nadrzędno podrzędnie.