SYMPOZJUM 3 Rozwój mowy

Rozwój mowy w okresie niemowlęcym. Prezentacja 1



AUTORKI:

Paulina Bielecka

Karolina Ber

Pierwszy krok…

Dziecko próbuje kontaktować się z nami już od momentu przyjścia na świat. Do niemowlaka należy dużo mówić, by w niedalekiej przyszłości mógł szybciej nauczyć się reagować na swoje imię i wymówić to upragnione przez wszystkich rodziców, przełomowe pierwsze słowo: `Mama!`

Ciekawostki.

Dzieci lepiej niż dorośli rozróżniają niektóre dźwięki. Potrafią precyzyjnie rozróżnić kontrasty występujące we wszystkich językach, nawet tych, których nie słyszą na co dzień. Do szóstego miesiąca zdolność ta wygasa. Dzieci rozumieją znaczenie słowa, zanim nauczą się je wypowiadać.

Pierwsze słowa pojawiają się około dwunastego miesiąca życia.



Przedwerbalne formy komunikacji



Zanim dziecko nauczy się mówić, do komunikowania się ze światem używa tzw. przedwerbalnych form komunikacji. Są to między innymi: płacz, śmiech, krzyk, gesty, mimika i ruchy ciała. Ma też miejsce komunikacja ostensywna – zwracanie uwagi na niektóre przedmioty poprzez wskazywanie na nie.

Dźwięki, które dziecko wymawia najczęściej.





Jak przyspieszyć rozwój mowy?



W pierwszym miesiącu…





Dziecko komunikuje się z otoczeniem za pomocą płaczu, chociaż już potrafi rozróżnić dwusylabowe ‘’słowa’’, takie jak baba, daba, pada. Niektórzy rodzice mogą również zauważyć, że ich dzieci wydają dźwięki podobne do grymaszenia i gaworzenia, a także odgłosy radości.



To juz drugi miesiac!

Dziecko świadomie reaguje na dźwięki, poszukuje ich źródła. Istotne jest, aby osoba mówiąca do dziecka robiła to w sposób łagodny.

U dziecka pojawia się śmiech oraz głużenie samogłoskowe (powtarzanie przypadkowych dźwięków), np. uuuu.



W trzecim miesiacu…

Dziecko podąża wzrokiem za źródłem dźwięku,

Rozpoznaje nastroje w głosach dorosłych,

Nie potrzebuje zachęty, aby się zacząć uśmiechać i wydawać dźwięki,

Potrafi już odpowiadać – uśmiechem na uśmiech i wesołym gaworzeniem na słowa matki.









Czwarty miesiąc życia

Dziecko rozpoznaje twarze znajomych osób (mama, tata) i reaguje na nie pozytywnie.

Głośno się śmieje.

Pojawia się gruchanie, czyli dźwięki gardłowe.



Pięć miesięcy



Dziecko ‘’wyławia’’ słowa dorosłych oraz obserwuje ruchy warg, a następnie stara się powtórzyć zarówno dźwięki, jak i ruch. Jest to próba naśladowania rodziców, która niebawem przerodzi się w umiejętność wymawiania pojedynczych sylab.



To już pół roku! 

Dziecko może wymawiać oddzielne sylaby oraz łańcuchy sylab (np. bababa) – jest to gaworzenie naśladowcze.

Niemowlę poproszone o wskazanie przedmiotu lub osoby wykonuje to,

Zaczyna gaworzyć, czyli powtarzać dźwięki, które zasłyszało z otoczenia.



Siedem miesięcy…

Dziecko potrafi już często wymawiać sylaby, chociaż jest mu je trudno powtórzyć za osobą dorosłą,

Narzędziem kontaktu dla takiego dziecka jest przeciąganie danej samogłoski.

U dzieci niesłyszących zaczyna się pojawiać tzw. Gaworzenie migowe, czyli wykonywanie przez dziecko prostych gestów, które nie mają żadnego konkretnego znaczenia.



W ósmym oraz dziewiątym miesiącu życia.

Dziecko potrafi powtórzyć za dorosłym sylaby i dobrze je wymówić,

Może rozpoznać niektóre przedmioty oraz rozumie polecenia, na przykład: ‘’chodź tu’’, ‘’pa-pa’’.

Wymawia już nie tylko sylaby, ale również słowa dwusylabowe la-la, ma-ma,

Ogranicza gaworzenie do zestawu dźwięków słyszanego języka.







10, 11…

Dziecko już rozumie część słów (niekoniecznie poprawnie), co określane jest jako język receptywny,

Rozwój mowy to głównie naśladowanie dorosłych,

Kojarzy nazwy przedmiotów, potrafi je wskazać,

Dziecko śpiewa w specyficzny sposób, słuchając muzyki,

Mogą używać dźwięków o stałym znaczeniu, na przykład miau oznacza kota.



Rok za nami!

Do dość szerokiego wachlarza możliwości, które dziecko nabywało przez ostatnie dwanaście miesięcy dochodzi umiejętność posługiwania się kilkoma prostymi wyrazami, rozumiejąc jednocześnie ich sens.



Bibliografia.





Rozwój mowy w okresie niemowlęcym. Prekursorzy języka. Prezentacja 2



Opracowały: : Katarzyna Kunka, Iwona Kamińska



Postrzeganie dźwięków mowy



Pierwsze dźwięki i gesty



Pierwsze słowa

Eksplozja nazywania





Na podstawie: H. Bee (2000). Psychologia rozwoju człowieka. Poznań: Wyd. Zysk i S-ka



Rozwój mowy w wieku poniemowlęcym. Prezentacja 3



Opracowały: Joanna Rutkowska, Barbara Muszyńska



Wstęp

Proces rozwoju mowy przebiega etapami i trwa kilka lat. Zanim dziecko nauczy się wyrażać swoje myśli, musi przejść wiele etapów, podczas których stopniowo zdobywa umiejętność koordynowania różnych grup mięśni do wytworzenia mowy artykułowanej. Mówienie jest sprawnością, która kształtuje się wolniej i z większym trudem niż inne sprawności motoryczne. Rozwija się ono zgodnie z dojrzewaniem różnych części aparatu mowy.





W rozwoju mowy językoznawcy wyróżniają następujące okresy:

- okres melodii, zwany również okresem przygotowawczym (0-1),

- okres wyrazu (1-2),

- okres zdania (2-3),

- okres swoistej mowy dziecięcej (3-7).



Okres melodii



Dziecko w okresie melodii posługuje się w komunikacji: krzykiem bądź płaczem, okrzykami naturalnymi; głosami artykulacyjnymi, którym towarzyszą gesty wskazujące; tworami onomatopeicznymi, które postacią dźwiękową naśladują oznaczane zjawisko.

Okres wyrazu

W 2 i 3 r. ż. dziecko czyni znaczne postępy w opanowywaniu języka. Dzieci potrafią już samodzielnie nazywać zwierzęta, pojazdy, zabawki, ludzi, ubrania, itp. Dzieci przez kilka pierwszych miesięcy od użycia pierwszego słowa dołączają nowe słowa (bardzo powoli).

Mniej więcej w 2. r. ż. u wielu dzieci obserwujemy zjawisko określane jako eksplozja nazywania. Polega ono na etykietowaniu wszystkiego, co znajduje się w zasięgu wzroku. Wg Blooma (1993) u większości dzieci eksplozja nazywania, czyli gwałtowne powiększenie zasobu słownictwa, następuje zwykle po przekroczeniu progu 50 słów, co pojawia się dosyć często między 16.-24. miesiącem. Dziecko zna wiele nazw dźwiękonaśladowczych, np. miau, hau-hau, puf-puf. Co się tyczy głoskowej strony mowy, to w omawianym okresie dziecko używa już właściwie wszystkich samogłosek poza nosowymi. Okres ten jest przełomowy w rozwoju mowy, ponieważ dziecko przyswaja sobie podstawy systemu leksykalnego, fonetycznego i morfologicznego języka, jakim mówią osoby z otoczenia dziecka. Następne lata przynoszą jego doskonalenie, czyli zwiększenie zasobu słownictwa, umiejętności stosowania odpowiednich form gramatycznych oraz lepsze odtwarzanie brzmienia wyrazów. Oto przykłady wymowy dziecka 1–2 letniego: nie - ne, daj - da, miś - mi, już - uś, zimno - timno

1 r.ż. – 4-5 słów;

2 r.ż. –

3 r.ż. – 1000-1500 słów



Okres zdania



Okres zdania (sygnału dwuklasowego) trwa zazwyczaj od 2 do 3 roku życia. W tym okresie wyłaniają się poszczególne kategorie gramatyczne, gwałtownie wzbogaca się słownik. Mowa ulega dalszemu doskonaleniu. Dziecko powinno już wymawiać wszystkie samogłoski ustne i nosowe.

W sumie mowa jest już zrozumiała dla najbliższego otoczenia. Dziecko zaczyna mówić zdaniami 2 – 3 wyrazowymi(np. mama lala w znaczeniu Mamo, ja chcę lalkę). Są to zdania oznajmujące, rozkazujące, pytające, wykrzyknikowe. Mowa dziecka jest ściśle związana z jego działaniem i zrozumiała w połączeniu z rozgrywającą się sytuacją. Zaznacza się przewaga funkcji ekspresywnej (wyrażanie przeżyć, postaw) i impresywnej (wywieranie wpływu na słuchacza) nad symboliczną.

Na 3 r. ż. przypada zwykle przyswojenie odmian, pojawiają się formy wypowiedzeń w postaci pytania, przeczenia, proces eksplozji gramatyki następuje w dosyć szybkim tempie.

Pod koniec 3 r. ż. większość dzieci buduje zdania zgodnie z regułami gramatycznymi.

Dopóki artykulacyjny aparat dziecka nie zostanie prawidłowo wyćwiczony to dzieci zniekształcają wypowiadane przez siebie słowa, jedne głoski zastępują innymi.



Rola najbliższego otoczenia

W rodzinie istotny jest styl komunikacji, który może być otwarty bądź zamknięty (Bernsetin,1983).

W rodzinach o otwartym stylu komunikacji odpowiedzi rzadko sprowadzają się do form zamkniętych typu: tak lub nie. Pytania są w formie otwartej, które zachęcają dziecko do nawiązania dialogu, czyli nie odwołują się tutaj wyłącznie do pytań zamkniętych typu czy.

W ten sposób zachęca się dziecko do rozwinięcia wypowiedzi i nawiązania dialogu.

Przykład:

pytanie zamknięte:

Czy podobała Ci się ta bajka?

Tak/ Nie.

Pytanie otwarte:

Co podobało Ci się w tej bajce najbardziej?

Najbardziej podobał mi się główny bohater.

Nasze wyrazy/zdania w wieku 2-3 r. ż. 

Basia: umyć się w pralce.

Tłumaczenie: myć się w łazience.

Asia: jujek nie jujaj, bo będę jepała.

Tłumaczenie: wujek nie bujaj, bo będę płakała.

Basia: kotwelka

Tłumaczenie: kołderka

Asia: o jaki jetku :P

Tłumaczenie: o jaki piesek (forma: piesku?)

Basia: helitopter

Tłumaczenie: helikopter

Asia: maniunia

Tłumaczenie: mamunia

Basia: żuma do gucia ;D

Tłumaczenie: guma do żucia

Bibliografia:

wyd. Zysk i S-ka, Poznań 2000.

wyd. GWP, Gdańsk 2000.

wyd. Lubelskie, Lublin 1977.

Psychologia dziecka, wyd. WSiP, Warszawa 1995.

Rozwój mowy dziecka w okresie przedszkolnym

(średnie dzieciństwo od 4 do 6 roku życia).

Prezentacja 4

Autorki: Monika Kilian, Dorota Klawenek



Przedszkolak potrafi

„Najważniejszym okresem w życiu nie są lata studiowania na wyższej uczelni, ale te najwcześniejsze, czyli okres od narodzenia do sześciu lat. Jest to czas, kiedy formuje się inteligencja człowieka i nie tylko ona, ale całość jego zdolności psychicznych.”

Maria Montessori

1870-1952

Wpływ na rozwój mowy mają następujące czynniki:




Średnie dzieciństwo od 4 do 6 roku życia

Pod koniec tego okresu dziecko:

1. Poprawnie wymawia wszystkie głoski:

- dziecko 4 - letnie: pojawiają się głoski k, g, ch, , nie zmiękcza już głosek s, z, c, dz; może pojawić się głoska r, a nawet hiperpoprawność czyli jej nadużywanie, np.”rarka”,

mogą pojawić się głoski sz, ż, cz, dż; wyrazy są skracane, głoski poprzestawiane, uproszczone grupy spółgłoskowe,

- dziecko 5-letnie: stabilizuje się wymowa głosek sz, ż, cz, dż, (w mowie potocznej mogą być wymawiane jako s, z, c, dz); głoska r może, ale nie musi być wymawiana, uproszczenia grup spółgłoskowych w nagłosie i śródgłosie wyrazów;

- dziecko 6-letnie: mowa pod względem artykulacyjnym powinna być prawidłowa.





2. Opanowało zasób słów i zasady gramatyki w sposób umożliwiający mu sprawne komunikowanie się w sprawach codziennych.

- dziecko 4-letnie: mowa ma charakter sytuacyjny i emocjonalny, składa się z pojedynczych

słów lub prostych zdań, zasób słów zwiększa się do 1500, tworzy neologizmy „genialny

lingwista”, np. kawnik, czytacz, maszynować; zaczyna tworzyć zdania współrzędnie złożone

przeciwstawnie, przyswaja formy koniugacyjne i deklinacyjne, ale popełnia błędy i

nieprawidłowości: „dam bratowi”, „widziałem piesa”, „te dwa dziewczynki”, „jestem

rozebierany”. Przyswaja formy czasownikowe w kolejności: czas teraźniejszy, przeszły i przyszły.

Używa najpierw czasownika w trzeciej osobie, a po wyodrębnieniu swojego ja używa I osoby.

Stopniowo przyswaja przymiotniki, przysłówki, zaimki.



- dziecko 5-letnie: zna wszystkie formy odmiany części mowy i poprawnie je stosuje. Tworzy zdania od najprostszych równoważników zdań aż do złożonych współrzędnie i podrzędnie. Mowa ma charakter konkretno – wyobrażeniowy. Mowa jest bardziej uspołeczniona i komunikatywna. Obejmuje kilkuzdaniowe wypowiedzi i elementy opowiadania. Zasób słownictwa wzrasta do około 2000 słów.

- dziecko 6-letnie: swobodnie posługuje się mową potoczną, używa wszystkich części mowy i złożonych form gramatycznych. W wypowiedziach przeważają zdania współrzędnie złożone. Zdanie składa się z 5 do 8 słów. Zasób słownictwo od 3000 do 4500 słów. Uwzględnia czasy i przypadki. Zadaje bardzo dużo pytań dotyczących przyczyn i związków skutkowych. Wypowiedzi dziecka są pełniejsze im większy związek emocjonalny z jego treścią. Pojawia się początek logicznego uzasadniania sadów opartych na doświadczeniu. Mowa przekształca się w czynność wewnętrzną – służy kierowaniu własnym działaniem.



3. Rozwój kompetencji narracyjnych – czyli umiejętności opowiadania.





Rozwój umiejętności konwersacyjnych:

w okresie tym doskonali się umiejętność prowadzenia konwersacji:





Rola pytań w rozmowie:

Służą nawiązywaniu i podtrzymywaniu kontaktów, a także pozyskaniu informacji. Wiek od 4 do 5 lat to wiek pytań.



Kiedy rodzice powinni zasięgać porady specjalisty: lekarza, logopedy?






















Podsumowanie





Dziękujemy za uwagę 





Bibliografia







ROZWÓJ MOWY

Autor: Norbert Jan Czerniak

ZAGADNIENIA







W JAKI SPOSÓB DZIECKO UCZY SIĘ JĘZYKA?

Wg E. Clark wszystkie dzieci czynią te same początkowe kroki w opanowywaniu języka.

Wynikałoby z tego, iż w procesie nauki języka biorą udział mechanizmy nie tylko

środowiskowe,ale również wrodzone. Dzieci od użycia pierwszego słowa dołączają nowe

bardzo powoli. Uczą się takich słów, jakich używają dorośli.



TEORIE UCZENIA SIĘ JĘZYKA

1.Teorie środowiskowe:

a) starsze: naśladowanie i wzmocnienie

b)nowsze :

-mówienie do dziecka(mowa matczyna=mowa udziecinniona, korygowanie=ekspansja)

2.Teoria wrodzonych zdolności językowych.

3.Teoria konstruktywistyczna.















1.Teorie środowiskowe:



NAŚLADOWANIE

SEDNO-dziecko imituje/powtarza to, co mówią dorośli.



LUKA-dziecko tworzy również słowa nieużywane w danym języku.





WZMOCNIENIE

SEDNO-oprócz naśladownictwa, rolę odgrywa wzmocnienie. Rodzice nagradzają każde

zbliżanie mowy dziecka do mowy dorosłych.

LUKA-z obserwacji wynika, że rodzice wcale tak nie robią. Zazwyczaj puszczają w niepamięć

wypowiedzi niepoprawne gramatycznie biorąc pod uwagę jedynie to czy są zgodne z

rzeczywistością…a dziecko uczy się języka mimo to.





MÓWIENIE DO DZIECKA

SEDNO-mówienie do dziecka, czytanie dziecku stymuluje jego rozwój zdolności językowych,

„mowę matczyną” dzieci słuchają chętniej, a dzięki korygowaniu dzieci uczą się

prawidłowych wypowiedzi.



LUKA-pomimo tego, że korygowanie występuje stosunkowo rzadko, to dzieci mimo to uczą

się poprawnej wymowy; pomimo tego, że zdarza się, iż mowa matczyna nie występuje w

kontakcie z dzieckiem(kultura Majów; mamy z depresją), to dzieci mimo to uczą się

poprawnej wymowy.





2. TEORIA WRODZONYCH ZDOLNOŚCI JĘZYKOWYCH:


Noam Chomsky -większość czynników niezbędnych do nauczenia się języka została zawarta w naszym organizmie.

Dan Slobin - wg niego, skoro dziecko przychodzi na świat zaprogramowane(zasady operacyjne) tak, aby się przyglądać, to jest również zaprogramowane tak, aby się przysłuchiwać.



LUKA-nowsze badania udowodniły, iż istnieją różnice w etapach rozwoju zdolności językowych wśród dzieci.





3. KONSTRUKTYWISTYCZNA TEORIA JĘZYKA

SEDNO- „Najważniejsze nie są zaprogramowane skłonności, lecz konstruowanie języka

przez dziecko, stanowiące część szerszego procesu rozwoju poznawczego. Ten pogląd

zakłada, że dziecko jest „małym językoznawcą”, wykorzystującym swoje rodzące się

zdolności poznawcze w rozwiązywaniu problemu języka oraz poszukującym regularności i

wzorów”.(Psychologia rozwoju człowieka, Helen Bee).

Innymi słowy-poprzez słowa dziecko nie uczy się nowych znaczeń. Ono już znało te

znaczenia, a teraz dopiero nauczyło się słów, poprzez które może to wyrazić.

Wg tej teorii istnieje więc ścisły związek między rozwojem poznawczym, a rozwojem

językowym.



LUKA-dzieci z zespołem Williamsa pomimo upośledzonych zdolności poznawczych

wykazują bogato rozwinięte zdolności językowe.





JAK DZIECKO UCZY SIĘ PRZYPORZĄDKOWYWAĆ DANEMU SŁOWU DANY OBIEKT?



ZASADA OGRANICZENIA

Być może dzieci mają zaprogramowany schemat , wg którego słowa mogą odnosić się do przedmiotów lub zdarzeń, ale nigdy do i przedmiotów i zdarzeń jednocześnie; słowa odnoszą się do całości przedmiotu, a nie do jego części lub cech.



ZASADA KONTRASTU

Być może dzieci mają zaprogramowany schemat , wg którego każde słowo ma inne znaczenie, co by wskazywało im na to, iż jeśli zostało użyte jakieś nowe słowo to musi ono dotyczyć innego obiektu lub innego jego aspektu.



DZIEWCZYNKI UCZĄ SIĘ JĘZYKA SZYBCIEJ



ROZWÓJ ZASOBU SŁOWNICTWA

1 r.ż. – 4-5 słów (dziennie zaczyna przybywać 9-/10 słów; słownik bierny bogatszy od czynnego);



2 r.ż. – dużo wyrazów dźwiękonaśladowczych;



2,5r.ż.- 600 słów;



3r.ż.- 1000-1500 słów;



5/6r.ż.- 15000 słów;



Między 3 a 5 r.ż. dużo neologizmów.



Neologizmy wykorzystywane są do wypełniania luk językowych, a ich tworzenie odbywa się zgodnie z regułami:

-produktywności(wybierane są formy preferowane w danej wspólnocie językowej)

-przejrzystości semantycznej(szukanie form jasno wyrażających znaczenie)

-regularyzacji(używanie form regulacyjnych typowych dla danego języka)









U dzieci w wieku 2 lat dominują funkcje wypowiedzi:

Ekspresywna – wyrażanie uczuć, postaw;

Impresywna – wywieranie wpływu na słuchacza;

Symboliczna – reprezentatywna, przywoływanie przedmiotów i zdarzeń za pomocą słów.





OPANOWYWANIE ZASAD GRAMATYCZNYCH

Podstawą systemu gramatycznego dziecka są kategorie poznawczo-semantyczne. Dziecko

uczy się zasad syntaktycznych oraz tworzy mapę kategorii językowych na podstawie

znaczeń.



Hiperregularyzacja ( ja noszę kaloszę, ty nosisz kalosisz, on nosi kalosi…).





ROZWÓJ MÓWIENIA ZDANIAMI



Na etapie zlepków dwuwyrazowych dziecko nie korzysta z czasowników posiłkowych,

wykazuje przewagę funkcji ekspresywnej i impresywnej nad symboliczną, a także nie

stosuje końcówek określających:

-liczbę mnogą;

-czas przeszły;

-formę dzierżawczą rzeczownika lub zaimka.

















SCHEMAT NAUKI BUDOWY ZDAŃ

Holofrazy>zlepki dwuwyrazowe>zdania jednokrotnie złożone współżędnie>zdania złożone podrzędnie>zdania złożone podrzędnie i współrzędnie.



PRECYZYJNOŚĆ ZNACZEŃ

2r.ż.: nadrozciągłość znaczeń

3r.ż.: znaczenia precyzyjne

FONETYKA

2r.ż.: dziecko wymawia słowa popełniając często błędy fonetyczne, jednak wykazuje, że zna ich poprawną formę wymowy.



3r.ż.: dziecko wymawia słowa bez błędów fonetycznych.



KATEGORIE

2r.ż.: dziecko opierając się na znaczeniach tworzy mapę kategorii językowych.

Zanim nastąpi eksplozja nazywania, dzieci nie rozumieją, że dane słowo może oznaczać nie tylko dany obiekt, ale całą kategorię obiektów.

Dziecko dopiero około 2 r.ż.(po eksplozji nazywania) zaczyna rozumieć pojęcie kategorii (a więc intelektualnie pod tym względem osiąga poziom intelektualny gołębia czy też goryla) z tym, że początkowo ma miejsce nadmierne rozszerzanie kategorii przez dziecko.





KOMPETENCJE NARRACYJNE

Tworzenie opowiadań wg wielu badaczy nie zależy od wiedzy na temat rzeczywistości materialnej, lecz od wiedzy o kontaktach międzyludzkich, właściwościach osobowych, oczekiwaniach ludzi, ich celach i wartościach, które motywują do działania.

Tworzenie opowiadań wymaga wiedzy o formach i funkcjach dyskursu.





OSIĄGNIĘCIA W ZAKRESIE ROZWOJU KOMPETENCJI NARRACYJNYCH

1.Odróżnianie opowiadań od innych form wypowiedzi (tylko najmłodsze przedszkolaki zaliczają do opowiadania również opis)

2.Wiązanie historii z działaniem opartym na celu oraz uwzględnianie pojawiania się przeszkód (48% dzieci w 5-6r.ż.).

3. Liczba poruszanych epizodów (20% dzieci tworzy wieloepizodowe opowiadanie. Epizody rzadko są połączone w sposób przyczynowo-skutkowy)

4. Rodzaje poruszanych epizodów (głównie są to konflikty interpersonalne oraz opisy bohaterów: od 2 r.ż. – opisy procesów percepcyjnych (widzi, słyszy), czynności umysłu, stanów emocjonalnych, wolicjonalnych i zachowań społecznych; 6 r.ż.- opisy cech psychologicznych;





5. Struktura opowiadania.

Wszystkie elementy struktury opowiadania występują w opowiadaniach dzieci w 3-5r.ż:

- Wprowadzenie: (37% trzylatków; 60% pięciolatków)

- Streszczenia(12% trzylatków; 33% pięciolatków)

- Zakończenie: z wiekiem zwiększa się częstotliwość występowania zakończeń w opowiadaniach. Zakończenie historii (48% dzieci w 5-6r.ż.).

6.Charakterystyki czasowe, przestrzenne, społeczne:

3 r.ż. -dzieci ograniczają się do charakterystyk przestrzennych i społecznych;

4 r.ż.- wprowadzają opisy czasu;(wykazują jednak wiele trudności w odtwarzaniu opowiadań.

Sprawia im trudność przedstawienie wydarzeń w prawidłowym porządku

chronologicznym);

5 r.ż.- można odnaleźć wszystkie rodzaje charakterystyk.



OPISY CZASU

Dzieci w wieku przedszkolnym wykazują duże trudności w odtwarzaniu opowiadań(mają trudności z prawidłowym uporządkowaniem chronologicznym wydarzeń).



UMIEJĘTNOŚCI KONWERSACYJNE

Wraz z wiekiem dziecko rezygnuje z wypowiedzi egocentrycznych(echolalie,

monologowanie) w kierunku stosowania zwrotów społecznych(pytania, prośby,

zaprzeczenia). Wiek 4/5 lat nazywany jest wiekiem pytań. Pytania stawiane przez dzieci w

wieku przedszkolnym dotyczą najczęściej obserwowanej rzeczywistości.



Rodzaje pytań:

-synpraktyczne(dotyczą organizowania doświadczenia na podstawie własnego działania np.

„Czy jak nie umiem liczyć, to mogę kupować?”

-heurystyczne(mają na celu gromadzenie wiedzy o świecie oraz uporządkowanie tej wiedzy np. „Skąd się bierze…?” lub „ Dlaczego liście są zielone?”.



UMIEJĘTNOŚCI KONWERSACYJNE

Reguły retoryki interpersonalenj- opanowane.

Reguły retoryki tekstowej- w trakcie nauki.









BIBLIOGRAFIA

Psychologia rozwoju człowieka, Helen Bee, wydanie I, Poznań, wydawnictwo Zysk i S-ka.

Psychologia rozwoju człowieka. Charakterystyka okresów życia człowieka, pod red. Barbara Harwas-Napierała, Janusz Trempała, wydanie III, Warszawa 2006, PWN.






Wyszukiwarka