trudności
z płynnym wymienianiem nazw miesięcy w prawidłowej kolejno
ści
oraz od końca do początku,
mylenie dat i godzin (przez co zdarza się pomylić termin np. spotkania),
popełnianie
błędów przy wypełnianiu czeku, przekazu lub innych formu
larzy.
Czy symptomy dysleksji rozwojowej są takie same w ciągu życia? Co wiemy na temat dynamiki symptomów dysleksji?
Zestawienie objawów specyficznych trudności w uczeniu się osób z dys-leksją rozwojową - tj. zarówno dzieci i młodzieży, jak i osób dorosłych -ukazuje zmiany, jakie zachodzą wraz z wiekiem i kształceniem się dziecka oraz procesem terapii. Doświadczenia z praktyki klinicznej i wyniki badań longi-tudinalnych nad rozwojem dzieci dyslektycznych (Jaklewicz, Bogdanowicz, Wszeborowska-Lipińska) wskazują, że we wczesnym okresie rozwoju dzieci dyslektycznych (poniemowlęcym i przedszkolnym) obserwuje się objawy tzw. ryzyka dysleksji, takie jak: opóźnienia rozwoju mowy, opóźnienia rozwoju ruchowego i lateralizacji. Później, w okresie podjęcia obowiązku szkolnego, pojawiają się izolowane trudności w nauce czytania i pisania. Jako pierwsze zmniejszają się i ustępują zaburzenia w czytaniu. Trudności w pisaniu utrzymują się znacznie dłużej; nierzadko pozostają one aż do okresu dorosłości i do końca życia. Na przestrzeni życia osób z dysleksją uwidacznia się wyraźna dynamika zmian objawów: niektóre z zaburzeń ustępują, np. błędy inwersji dynamicznej (przestawianie liter, czytanie czy pisanie od prawej do lewej strony, od końca do początku - pismo zwierciadlane), błędy inwersji statycznej (odwracanie liter podczas pisania o 180°) zanikają do końca klasy trzeciej, błędy w myleniu liter p - b - d - g mogą jeszcze przetrwać do końca szkoły podstawowej. Trudności w czytaniu, dominujące w klasie zerowej i pierwszej, w niektórych przypadkach ustępują do końca klasy piątej, często stwierdza się jedynie wolniejsze tempo czytania i/lub niechęć do czytania dłuższych tekstów. Natomiast pozostają trudności z opanowaniem poprawnej pisowni, pomimo znajomości reguł ortografii. Problem ten zaczyna być pierwszoplanowy, ponieważ w starszych klasach pisownia powinna być całkowicie prawidłowa. Również objawy zaburzeń pisania mają swoją dynamikę: wraz z wiekiem, wskutek procesu dojrzewania centralnego układu nerwowego oraz procesu edukacji i terapii ustępują błędy w pisaniu tzw. specyficzne dla dysleksji rozwojowej. Natomiast długo utrzymują się - często do końca życia - wyłącznie błędy ortograficzne, pomimo znajomości zasad pisowni.
Zazwyczaj w klasach zerowej, pierwszej i drugiej obserwujemy izolowane trudności w czytaniu i pisaniu. Jeżeli dysleksją nie została rozpoznana i dziecku
837