Kostaryka (Costa Rica, Republika Kostaryki – República de Costa Rica) – państwo w Ameryce Środkowej nad Morzem Karaibskim i Oceanem Spokojnym. Graniczy od północy z Nikaraguą na odcinku 309 km i od południa z Panamą – 330 km. Łączna długość wybrzeża karaibskiego i pacyficznego wynosi 1290 km.
Kostaryka jest niewielkim państwem leżącym w Ameryce Środkowej, na przesmyku środkowoamerykańskim, między Oceanem Spokojnym na południowym zachodzie i Morzem Karaibskim na północnym wschodzie. Ten górzysto-wyżynny kraj dostał się pod panowanie Hiszpanii w 1502 roku i cechuje się tropikalnym klimatem.
Powierzchnia, skrajne punkty i granice
Powierzchnia – 51 100 km², co odpowiada 1/6 powierzchni Polski
Skrajne punkty:
północny 11°16'N,
południowy 8°00'N,
zachodni 85°40'W,
wschodni 81°35'W.
Kraj o podłużnym konturze ciągnie się z północnego zachodu na południowy wschód na długości ponad 300 km i jest szeroki na około 150 km.
Kostaryka graniczy z następującymi państwami:
Linia brzegowa – 1290 km
Zachodnia część linii brzegowej jest dobrze rozwinięta, rozczłonkowana wieloma półwyspami, z których największe to Nicoya i Osa oraz zatokami Papagayo, Nicoya, Corando i Dulce. Wschodnie wybrzeże jest wyrównane i pozbawione zatok i półwyspów. Wybrzeże Kostaryki zarówno zachodnie jak i wschodnie jest niskie. Wybrzeże karaibskie ma charakter niskiego wybrzeża lagunowego i w wielu miejscach zabagnionego z fragmentami namorzynowymi. Wybrzeże pacyficzne jest w niektórych miejscach rafowe, i lagunowe, występują też wysokie odcinki linii brzegowej.
Kostaryka jest krajem wyżynno-górzystym. Przez środek kraju biegną trzy główne pasma górskie: Cordillera de Guanacaste gdzie najwyższy szczyt to wulkan Miravalles wysoki na 2021 m n.p.m., Cordillera Central – najwyższy szczyt wulkan Irazú – 3432 m n.p.m. i Turrialba – 3421 m n.p.m. oraz Cordillera de Talamanca z najwyższym szczytem Kostaryki Chirripó Grande wysokim na 3820 m n.p.m. Między pasmami Cordillerą Central a de Talamanca znajduje się niewielka wyżyna Cartago, położona na wysokości 1400 m n.p.m. U podnóży Cordillera Central rozciąga się zajmująca ok. 900 km² śródgórska kotlina Meseta Centralna. Niziny występują jedynie na wybrzeżach oraz w dolinach większych rzek: San Juan, Tempsique i Cañas. Największy obszar nizinny znajduje się na północy w dorzeczy rzeki San Juan.
Obszar Kostaryki jest pokryty gęstą siecią rzek, co uwarunkowane jest dużymi opadami deszczu i rzeźbą terenu. Rzeki są krótkie, o średniej długości 100 km i pełne bystrzy, progów i wodospadów, często mających postać potoków i strumieni. Najdłuższą rzeką jest San Juan (graniczna z Nikaraguą), która ma 200 km długości. Kostaryka należy do zlewiska Oceanu Spokojnego i Morza Karaibskiego. Do Pacyfiku uchodzą Tempisque, Tarcoles i Parita, a do Morza Karaibskiego Reventazón i Pacuare. Rzeki wpadające do Morza Karaibskiego są dłuższe od tych co uchodzą do Oceanu Spokojnego. Na terytorium Kostaryki niema większych jezior, poza bagiennymi rozlewiskami i terenami zalewowymi w strefie wybrzeża
Kostaryka to kraj wyżynno-górzysty, położony w strefie aktywności sejsmicznej. Znajdują się tu także liczne wulkany, niektóre aktywne. Niziny występują jedynie na wybrzeżach oraz w dolinach większych rzek: San Juan, Tempsique i Cañas. Przez środek kraju biegną trzy główne pasma górskie: Cordillera de Guanacaste (wulkan Miravalles, 2021 m n.p.m.), Cordillera Central (wulkany Irazú, 3432 m n.p.m. i Turrialba, 3421 m n.p.m.) oraz Cordillera de Talamanca z najwyższym szczytem Kostaryki Chirripó Grande (3820 m n.p.m.). Między pasmami Cordillerą Central a de Talamanca znajduje się niewielka wyżyna Cartago, położona na wysokości 1400 m n.p.m. U podnóży Cordillera Central rozciąga się zajmująca ok. 900 km² śródgórska kotlina Meseta Centralna. Tutaj ulokowała się stolica kraju San José i inne ważne miasta Kostaryki (Cartago, Alajuela, Heredia). W sumie mieszka tu ponad połowa mieszkańców kraju.
Wybrzeże karaibskie ma charakter niskiego wybrzeża lagunowego. Za to wybrzeże pacyficzne ma dobrze rozwiniętą linię brzegową z licznymi zatokami (Golfo Dulce, Bahía de Coronado, Nicoya, Papagayo). Rzeki Kostaryki są krótkie i bystre. Do największych rzeka należą: San Juan (graniczna), Reventazón i Chirripó. Brak większych jezior, poza sztucznym zbiornikiem wodnym Arenal.
Klimat Kostaryki to klimat podrównikowy. Na wybrzeżu karaibskim wiatry pasatowe przynoszą obfite opady przez cały rok (2000-6000 mm rocznie). Natomiast po stronie pacyficznej opady są mniejsze (1000-2000 mm) i występują w okresie od maja do grudnia. W pozostałych miesiącach panuje susza. Średnie roczne temperatury wynoszą ok. 26 °C na wybrzeżu i 18-20 °C w głębi kraju, na wyższych wysokościach
Podział administracyjny Kostaryki istnieje w obecnej formie, poza niewielkimi korektami, od początku XX wieku. Obejmuje on 7 prowincji, które dalej dzielą się na kantony i dystrykty.
Prowincje Kostaryki i ich stolice
Społeczeństwo
Pod względem struktury etnicznej, Kostaryka to kraj wyjątkowy jak na Amerykę Środkową. Około 84% ludności stanowi ludność biała. Pozostała część społeczeństwa to Metysi (10%), Murzyni i Mulaci (5%) oraz Indianie (1%). Językiem urzędowym jest język hiszpański. Jest on w powszechnym użyciu. Jedynie Murzyni i Mulaci, zamieszkujący głównie prowincję Limón posługują się głównie językiem angielskim