NAUCZANIE ZINTEGROWANE

Plan pracy

dydaktyczno-wychowawczej w klasie 3.

Autorzy: Jolanta Bonar, Elżbieta Burakowska, Mirosław Dąbrowski, Anna Dereń, Łucja Dydyńska, Stanislaw Dylak, Agnieszka Merena, Dorota Pąchalska, Katarzyna Piasta, Anna Pregler, Wiesława Ryngwelska, Elżbieta Tąpała, Elżbieta Torbicka

Projekt logo serii: Katarzyna_Jarnuszkiewicz

Okładka: WSiP S.A.

Redaktor: Katarzyna Antczak

Plan pracy dydaktyczno-wychowawczej w klasie 3. Przygoda z klasą jest ściśle związany z Programem nauczania zintegrowanego dla I etapu kształcenia w szkole podstawowej. Przygoda z klasą (Numer w wykazie: DKW-4014-65/01)

ISBN 83-02-09263-0

ISBN 83-02-08820-X (całość)

© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna Warszawa 2005

Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne S.A.

02-305 Warszawa, AL Jerozolimskie 136

www.wsip.com.pl

Wydanie pierwsze

Skład i łamanie: Elżbieta Matzanke/WSiP S.A.

Druk: P.W. TOLEK Drukarnia im. Karola Miarki w Mikołowie

WSTĘP

W projekcie Przygoda z klasą edukację rozumiemy jako proces inspirowa­nia i wspierania rozwoju jednostki zgodnie z określonymi celami kształcenia i wychowania. Wiemy, że człowiek w swym życiu społecznym czy zawodowym funkcjonuje sprawnie, gdy w wykonywanych przez siebie zadaniach potrafi zjednoczyć emocje, intelekt oraz wyobraźnię. Im częściej w procesie uczenia się włączamy sytuacje z życia codziennego, aktywizujące uczniów do budowa­nia własnej wiedzy  tym łatwiej będzie im z tej wiedzy korzystać w sposób twórczy przy rozwiązywaniu różnych zadań poznawczych i praktycznych. Dla kształcenia twórczego myślenia ważne jest wychodzenie od wiedzy i umiejęt­ności już przez dzieci posiadanych oraz stwarzanie im sposobności do rozwiązywania zadań o wielu możliwych rozwiązaniach i zadań angażujących pomysłowość dziecka. Powyższe założenia, między innymi, przyświecały nam przy pisaniu całego pakietu Przygoda z klasą. Jednak szczególnie były one dla nas ważne przy tworzeniu materiałów dla trzeciej klasy.

W pierwszym semestrze klasy trzeciej kontynuujemy sposób budowania integracji stosowany w klasie pierwszej i drugiej. Mamy więc nadal moduły tematyczne (o zintegrowanych celach, zadaniach edukacyjnych i strategiach nauczania), wokół których zogniskowane są szczegółowe problemy z obszaru edukacji środowiskowej, matematycznej, polonistycznej czy plastycznej i mu­zycznej. W procesie kształcenia najpierw pojawia się problem „z życia wzię­ty”, a później, tak jak to często właśnie w życiu codziennym bywa, patrzymy na niego przez pryzmat matematyki, języka polskiego, wiedzy społecznej czy aktywności artystycznej dziecka. Staraliśmy się o to, aby w miarę możliwości treści matematyczne lub przyrodnicze pojawiały się w sposób naturalny czy spontaniczny. Rzadko bowiem w życiu codziennym zajmujemy się matematyką jako taką  po prostu rozwiązujemy pewne zadania, do których potrzebna jest wiedza i umiejętności matematyczne.

W drugim semestrze zajmujemy się głównie kształtowaniem krytycznego myślenia uczniów. Proponowany materiał jest przede wszystkim pretekstem

www.wsip.com.pl 3

do osiągania ważnych celów w zakresie formowania zdolności poznawczych. Skupiamy się przede wszystkim na kształtowaniu u uczniów zdolności intelek­tualnych związanych z klasyfikowaniem, eksperymentowaniem, rozwiązywa­niem problemów, przekształcaniem, uogólnianiem, obserwowaniem, warto­ściowaniem, wnioskowaniem, współdziałaniem oraz wychodzeniem poza dostarczone informacje.

Wyodrębniamy trzy podstawowe dziedziny edukacji  środowisko (społecz­ne i przyrodnicze), matematykę oraz język polski (wraz z plastyką i muzyką).

Działania w obrębie poszczególnych dziedzin edukacji będą się koncentrowały na rozwijaniu takich samych metaumiejętności  na podstawie charakterystycz­nego dla każdej z dziedzin materiału nauczania. Absolutnie nie wycofujemy się z konieczności integracji w edukacji wczesnoszkolnej  nadal uważamy, że inte­gracja przedmiotowa jest niezbędna w efektywnym kształceniu na tym pozio­mie. Uważamy, że podejście prezentowane w drugim semestrze trzeciej klasy jest pożyteczne przede wszystkim dlatego, że ułatwia elastyczne przejście od na­uczania zintegrowanego do przedmiotowego.

Pracę w drugim semestrze podzieliliśmy na pięć bloków. Kolejne bloki, za pomocą rozwijanych w nich metaumiejętności, integrują wszystkie dziedziny edukacji. Sformułowane w poszczególnych blokach cele zostały opisane (podobnie jak poprzednio) jako cele edukacyjne (zakładane osiągnięcia uczniów) oraz wskaźniki przewidywanych osiągnięć ucznia.

Zaczniemy od „materii”, czyli podstawowych kategorii, leżących u podstaw poszczególnych dziedzin. Będziemy szukać odpowiedzi na pytania: z czego coś się składa, jakie ma cechy, jak można grupować pewne obiekty. Uczymy się zatem porządkować otaczający nas świat. Następnie zajmiemy się zmianami i ich skutkami. Podejmiemy też trudną problematykę sposobów zmiany  ich badania, mierzenia oraz opisywania. Omawianie zmian doprowadzi nas do zajęcia się procesami, w szczególności życiowymi, społecznymi oraz procesem twórczym. Podejmiemy też próbę systematyzacji obiektów i procesów, ale systematyzacji takiej, która wywodzi się od uczniów, od ich pomysłów. Zajmą nas współpraca i harmonia, a także wzajemne współzależności  chodzi tu generalnie o kształtowanie u uczniów umiejętności myślenia „systemowego”. Wreszcie, odkrywając przeszłość i rozmawiając o przyszłości, będziemy wdrażać uczniów do myślenia dywergencyjnego oraz podejmiemy próby wychodzenia poza dostarczone informacje.

Nadal warto zwracać uwagę uczniów na powiązania między poszczególnymi dziedzinami edukacji. Dzisiaj bowiem zarówno w sensie zawodowym, jak i na­ukowym najwięcej problemów pojawia się i jest rozwiązywanych właśnie inter-dysplinarnie. Mamy do czynienia ze zjawiskiem, które można określić jako wtórną integrację systemów przedmiotowej wiedzy ludzkiej.

SEMESTR I

Moduł 1. PODRÓŻOWANIE

Moduł 2. BEZPIECZEŃSTWO

Moduł 3. EUROPA

Moduł 4. GRZYBY

Moduł 5. BUDUJEMY ZGODĘ

Moduł 6. SZKOŁA W ZIELENI

Moduł 7. KULTURA

Moduł 8. JAK DZIAŁA NASZE CIAŁO?

Moduł 9. TECHNIKA DLA KAŻDEGO

Moduł 10. POLSKA

Moduł 11. PRZYGODY DOKTORA DOLITTLE

Moduł 12. PORA NA TEATR

Moduł 13. BŁĘKITNA PLANETA

Moduł 14. ZIEMIA  NASZ SKARBIEC

Moduł 15. TO SAMO, A INACZEJ

Moduł 16. OSZCZĘDZANIE

Moduł 17. W ŚWIECIE MEDIÓW

Moduł 18. TURNIEJ DLA RODZICÓW

Moduł 1. PODRÓŻOWANIE

Orientacyjny czas realizacji  5 dni

Materiał nauczania Założenia realizacyjne	Cele edukacyjne	Wskaźniki przewidywanych osiągnięć ucznia
Przesłaniem modułu jest wprowadzenie dzieci w świat podróży w perspektywie historycznej, geograficznej, logistycznej, technicznej i moralnej. Omawiane będą takie zagadnienia jak cele podróży, środki lokomocji dawniej i dziś, wielkie podróże odkrywców oraz warunki konieczne do odbycia podróży. Dzieci będą miały okazję do obliczania czasu, odległości oraz porównywania wielkości. Spotkają się z relacjami z ciekawych podróży oraz będą tworzyć własne plany podróży. Bliżej zapoznają się z mapą. Wreszcie będzie to okazja do fantazjowania w planowaniu swojej wielkiej podróży, a zarazem do uczenia się podstawowych zagadnień z geografii świata.	▪ przekonanie o potrzebie czytania dla zdobywania informacji oraz dla kształtowania osobistej wiedzy (1.2.e) ▪ układanie i pisanie tekstów o różnej treści i przeznaczeniu (1.3.e) ▪ wykonywanie działań dodawania i odejmowania w pamięci z przekraczaniem dziesiątek w zakresie do 100 (1.4.b) planowanie własnej pracy i zajęć rekreacyjnych w perspektywie dnia, tygodnia oraz miesiąca (l.5.e) ▪ dobieranie środków i materiałów potrzebnych do realizacji zadania (3.2.d)	uczeń: sięga po książki i inne źródła, poszukując informacji na dany temat uczeń: pisze opowiadanie o wakacjach uczeń: dokonuje obliczeń długości drogi, liczby pasażerów uczeń: planuje swoją działalność związaną z wykonaniem określonego zadania, określając czynności przygotowawcze oraz realizacyjne uczeń: dokonuje wyboru przyniesionych materiałów i przygotowuje prezentację tematu.

Moduł 2. BEZPIECZEŃSTWO

Orientacyjny czas realizacji  5 dni

Materiał nauczania Założenia realizacyjne	Cele edukacyjne	Wskaźniki przewidywanych osiągnięć ucznia
W module tym będziemy przypominali zasady zachowania się w różnych miejscach, aby uczniowie czuli się w nich pewnie i bezpiecznie. Zwrócimy uwagę na znajdujące siew naszym najbliższym otoczeniu niezauważalne niebezpieczeństwa: hałas, promieniowanie słoneczne, bakterie. Nauczymy się ochraniać ciało, wzywać pomocy oraz udzielać pierwszej pomocy. Poznamy również oznaczenie drogi ewakuacyjnej w naszej szkole. Proponujemy przeprowadzenie kilku próbnych alarmów, aby dzieci opanowały umiejętność spokojnego opuszczania klasy, a także poruszanie się zgodnie z wyznaczoną drogą ewakuacyjną. W ostatnim dniu wykonamy plakat „Bezpieczna szkoła”, którym podsumujemy wiadomości zdobyte podczas tego modułu. Spośród proponowanych w module sytuacji matematycznych sugerujemy, aby zwrócić szczególną uwagę na grę „Trzy w linii na tabliczce mnożenia” doskonalącą rozumienie i posługiwanie się tabliczką mnożenia.	znajomość tabliczki mnożenia i dzielenia do 100 (1.4.d) opisywanie prostych relacji ilościowych między danymi obiektami (tyle samo, mniej, więcej, o ile mniej, o ile więcej, ile razy mniej, ile razy więcej); (2.4.e) łączenie informacji – faktów w związki, nadawanie im wspólnej nazwy (2.3.d) rozwiązywanie zadań konstrukcyjnych i technologicznych (projektowanie i budowanie konstrukcji z gotowych elementów  konstrukcje budowlane, mechaniczne, elektryczne); (2.6.c) dzielenie się z innymi własnymi wiadomościami i umiejętnościami (3.1.b) udział w planowaniu oraz określaniu zasad realizacji zadania (3.2.c) ▪ przekonanie o istotnym znaczeniu wszelkich przepisów bhp dla osobistego bezpieczeństwa (7.4.e)	uczeń: w różnych sytuacjach mnoży i dzieli w pamięci uczeń: rozwiązuje zadania dotyczące porównywania różnicowego uczeń: nazywa badane substancje, łącząc w całość informacje zdobyte podczas doświadczeń i w życiu codziennym uczeń: buduje model mostu według własnego pomysłu, wykorzystując właściwości papieru uczeń: rozmawia z innymi uczniami o znanych mu zasadach zachowania uczeń: działa zgodnie z przyjętymi zasadami, prowadząc doświadczenia z białymi substancjami uczeń: wyjaśnia, jak przestrzeganie przepisów bhp wpływa na jego bezpieczeństwo.

Moduł 3. EUROPA

Orientacyjny czas realizacji  5 dni

Materiał nauczania Założenia realizacyjne	Cele edukacyjne	Wskaźniki przewidywanych osiągnięć ucznia
Wcześniej dzieci poznawały pewne elementy, które wiążą się z historią Europy, jej osobistościami, ważnymi miejscami. Porządkujemy tę wiedzę oraz potoczną wiedzę dzieci na temat Europy, a przy okazji  na temat Unii Europejskiej. Celem modułu jest określenie tego, co jest wspólne dla wszystkich Europejczyków oraz Europy i jak można ze sobą współpracować. Dzieci opracują i przygotują Atlas Europy oraz prezentację różnych państw europejskich. Moduł ten może być również przygotowaniem, wprowadzeniem w problematykę, która zostanie poszerzona wiosną, kiedy to w większości szkół organizowane są Dni Europy. Wspólne zajęcia mają zachęcić dzieci do zwracania uwagi na pojawiające się w mediach informacje związane z Europą, do poszerzania wiedzy o różnych krajach, miastach, wydarzeniach, osobach itp. Bardzo ważne będzie przekazanie podstawowej wiedzy na temat demokracji, praw dziecka, wychowanie w poszanowaniu różnorodności, docenianiu odmienności. W tym tygodniu wprowadzimy umowy dotyczące kolejności wykonywania działań.	posługiwanie się w rozwiązywaniu problemów poznawczych wybranymi i dostępnymi współczesnymi technologiami informacyjnymi (1.6.d) dokonywanie prostych obliczeń dotyczących długości, masy, czasu (2.4.d) opisywanie prostych relacji ilościowych między danymi obiektami (tyle samo, mniej, więcej, o ile mniej, o ile więcej, ile razy mniej, ile razy więcej); (2.4.e) przekonanie, że funkcjonowanie każdej grupy społecznej jest oparte na współpracy (3.1.a) przestrzeganie podstawowych zasad we wzbogacaniu tekstów ilustracjami (4.1.d) akceptowanie różnorodności wśród ludzi  koloru skóry, wyznania, zainteresowań (4.7.a) ▪ rozumienie kategorii dobro wspólne jako wszelkiego dobra powszechnego, od dóbr materialnych po duchowe (6.6.d)	uczeń: dobiera źródła informacji, zbierając dane na temat państw europejskich uczeń: mierzy i porównuje odległości na mapie oraz w rzeczywistości w oparciu o prostą skalę (1 cm to 100 m) uczeń: porównuje wielkość państw, liczbę mieszkańców i na tej podstawie wskazuje relacje ilościowe uczeń: określa podstawowy zakres współpracy pomiędzy państwami i ich mieszkańcami uczeń: projektuje stronę atlasu, łącząc informacje z odpowiednimi ilustracjami objaśniającymi opis uczeń: rozróżnia różne typy zachowań uwarunkowane kulturowo, religijnie, zwyczajowo uczeń: wskazuje jako wspólne dla europejskiego dziedzictwa wybrane dzieła sztuki, kultury, zachowania, zwyczaje oraz uzasadnia swoje wybory.

Moduł 4. GRZYBY

Orientacyjny czas realizacji  5 dni

Materiał nauczania Założenia realizacyjne	Cele edukacyjne	Wskaźniki przewidywanych osiągnięć ucznia
W klasie II (moduł 7.) odbyliśmy pierwszą wyprawę do lasu. Po roku ją powtarzamy, systematyzując wiedzę dzieci o zwierzętach i roślinach oraz zwracając ich uwagę na grzyby. W module będziemy mówić o właściwym, tzn. bezpiecznym i zgodnym z prawem zachowaniu w lesie. Przygotujemy inscenizację i wykonamy wiele różnorodnych ćwiczeń rozwijających umiejętność czytania ze zrozumieniem.	ciche czytanie tekstów użytkowych i literackich (1.2.a) stosowanie zasad opracowywania przeczytanego tekstu (1.2.c) ▪ rozwiązywanie różnymi sposobami zadań tekstowych (1.4.f) ▪ planowanie i pisanie tekstu na zadany temat (4.2.a) • dostrzeganie piękna w przyrodzie (6.1.e) ▪ spostrzeganie niektórych działań człowieka jako zakłócających równowagę w środowisku przyrodniczym (7.2.f)	uczeń: odpowiada na pytania związane z przeczytanym tekstem uczeń: zaznacza w tekście potrzebne informacje uczeń: rozwiązuje zadania tekstowe z wykorzystaniem dodawania i odejmowania uczeń: tworzy i zapisuje opis uczeń: dzieli się swoimi spostrzeżeniami związanymi ze zjawiskami przyrodniczymi uczeń: uzasadnia sens zakazów dotyczących zachowania się w lesie.

Moduł 5. BUDUJEMY ZGODĘ

Orientacyjny czas realizacji  5 dni

Materiał nauczania Założenia realizacyjne	Cele edukacyjne	Wskaźniki przewidywanych osiągnięć ucznia
Sprzeczki, bójki pomiędzy dziećmi, agresja  to niemal codzienność szkolna. W tym module będziemy się starali dociec przyczyn, określić skutki oraz opracować sposoby zapobiegania i radzenia sobie w sytuacjach konfliktu. Spróbujemy rozwiązać różne wewnętrzne rozterki i ocenić kontrowersyjne zachowania bohaterów opowiadań. Porozmawiamy i o tym, jak wyrażać w sposób bezpieczny własne (także negatywne) stany emocjonalne, jak uważnie słuchać, jak rozmawiać, aby uniknąć nieporozumień, jak bronić się przed przemocą.	▪ układanie i pisanie tekstów o różnej treści i przeznaczeniu (1.3.e) rozwiązywanie różnymi metodami zadań tekstowych (1.4.f) wyrażanie własnych opinii i emocji bez ranienia innych (4.5.d) wyobrażanie sobie uczuć innych osób i opisywanie własnych jako reakcji na nie (5.3.b) • opisywanie i wyrażanie własnych stanów emocjonalnych poprzez formy ekspresji słownej (5.4.c)	uczeń: pisze samodzielnie początek i zakończenie opowiadania uczeń: rozpoznaje trójczłonową strukturę opowiadania uczeń: przedstawia w jednym zapisie rozwiązanie zadania złożonego uczeń: stosuje komunikaty typu „ja " uczeń: nazywa uczucia innych osób (także bohaterów opowiadań) w sytuacjach różnego rodzaju konfliktów uczeń: opisuje prawdopodobne własne uczucia w takich sytuacjach uczeń: opowiada o uczuciach bohatera opowiadania uczeń: układa zakończenie opowiadania.

Moduł 6. SZKOŁA W ZIELENI

Orientacyjny czas realizacji  5 dni

Materiał nauczania Założenia realizacyjne	Cele edukacyjne	Wskaźniki przewidywanych osiągnięć ucznia
Teren wokół szkoły powinien być miejscem, w którym dziecko mogłoby ćwiczyć, bawić się, odpoczywać, a także rozwijać swoje zainteresowania. Chcielibyśmy, aby gospodarzami tego terenu byli uczniowie. To oni powinni dbać o wygląd otoczenia szkoły, to oni powinni czuć się współgospodarzami tego terenu. Proponowany moduł powinien być praktycznym przykładem, że dobrze zorganizowana współpraca prowadzi do uzyskania wspaniałych wyników.	• układanie i pisanie tekstów o różnej treści i przeznaczeniu (1.3.e) • analizowanie sytuacji wyjściowej ze względu na to, co mamy i co chcemy osiągnąć ( 2.1.e) • dokonywanie pomiarów za pomocą różnych przyrządów i zapisywanie wyników przeprowadzonych pomiarów ( 2.4.c) udział w planowaniu oraz określaniu zasad realizacji zadania (3.2.c) • planowanie i udział w realizacji projektów szkolnych i przydomowych dla tworzenia dobra wspólnego (6.6.f)	uczeń: samodzielnie redaguje komunikat uczeń: sporządza notatkę ze spotkania uczeń: opisuje i ocenia zagospodarowanie terenu wokół szkoły uczeń: opracowuje makietę nowego zagospodarowania terenu uczeń: rysuje teren wokół szkoły zgodnie z przyjętą prostą skalą uczeń: analizuje pomysły innych uczniów uczeń: wykonuje makietę projektu uczeń: projektuje zagospodarowanie terenu wokół szkoły uczeń: opracowuje harmonogram prac.

Moduł 7. KULTURA

Orientacyjny czas realizacji  5 dni

Materiał nauczania Założenia realizacyjne	Cele edukacyjne	Wskaźniki przewidywanych osiągnięć ucznia
W tym module skupimy się na pojęciu kultury  kulturze zachowania, wyglądu (stroju), języka. Zaznaczymy aspekt historyczny obyczajów. Zaprezentujemy go, aby porównać ze współczesnym, np. sposób nawiązywania znajomości, zachowanie przy stole. Będziemy korzystać ze słownika wyrazów obcych, aby wyjaśnić znaczenie niektórych słów i pojęć. Stworzymy „Poradnik kulturalnego ucznia klasy 3.”.	• przekonanie o potrzebie czytania dla zdobywania informacji oraz dla kształtowania osobistej wiedzy (1.2.e) • układanie i pisanie tekstów o różnej treści i przeznaczeniu (1.3.e) rozwiązywanie różnymi sposobami zadań tekstowych (1.4.f) przestrzeganie przyjętych reguł w zabawie i pracy, bez względu na osobiste korzyści (3.5.e) • wyobrażanie sobie uczuć innych osób i opisywanie własnych jako reakcji na nie (5.3.b) tworzenie i śpiewanie nieskomplikowanych muzycznie utworów (5.5.e) • dostrzeganie piękna języka mówionego i pisanego (6.1.a)	uczeń: czyta i analizuje programy kin, teatrów, teksty dotyczące wydarzeń kulturalnych oraz teksty o dawnych zwyczajach, zasadach zachowania w różnych miejscach i sytuacjach uczeń: układa i pisze zgodnie z przyjętymi zasadami list do kolegi, koleżanki uczeń: układa i pisze treść zaproszenia na „Ucztę kulturalną” uczeń: zapisuje w wybrany sposób rozwiązanie zadania tekstowego uczeń: gra w gry zgodnie z przyjętymi regułami uczeń: analizuje sposoby zachowania się w różnych miejscach i sytuacjach i opisuje swoje uczucia uczeń: przedstawia za pomocą scenek ogólnie przyjęte formy zachowań uczeń: gra na dzwonkach proste melodie, poznaje kroki walca angielskiego uczeń: stosuje w odpowiednich sytuacjach poznane wyrazy i zwroty opisujące osoby, rzeczy i wydarzenia.

Moduł 8. JAK DZIAŁA NASZE CIAŁO?

Orientacyjny czas realizacji  5 dni

Materiał nauczania Założenia realizacyjne	Cele edukacyjne	Wskaźniki przewidywanych osiągnięć ucznia
Podstawowym przesłaniem modułu jest ukazanie dzieciom ciała człowieka jako zintegrowanego podmiotu, mającego wiele różnych układów, które współdziałają ze sobą. Dzieci będą mogły zapoznać się bliżej z poszczególnymi układami, uczestnicząc w opowieści oraz współtworząc ją. Mają przy tym wiele sposobności do wykonywania doświadczeń i eksperymentów. Wprowadzimy tu także fragmenty przyrodniczych tekstów naukowych do analizy. Ważnym zadaniem do realizacji w tym module będzie wzmacnianie współpracy grupowej w zespole klasowym.	• płynne czytanie wszelkich, odpowiednich dla wieku, tekstów oraz ich interpretacja w różnych formach (1.2.b) • zdolność do skupiania uwagi na rzeczach i zjawiskach pozornie dobrze znanych (2.1.c) • dokonywanie pomiarów za pomocą różnych przyrządów i zapisywanie wyników przeprowadzonych pomiarów ( 2.4.c) • rozwiązywanie zadań konstrukcyjnych i technologicznych (projektowanie i budowanie konstrukcji z gotowych elementów – konstrukcje budowlane, mechaniczne, elektryczne) (2.6.c) • wspieranie innych członków grupy w nabywaniu podobnych umiejętności i wiadomości (3.1.c) • przekonanie o konieczności dbania o własne ciało i warunki jego funkcjonowania (7.5.a)	uczeń: po lekturze wiersza o tematyce przyrodniczej przedstawia jego naukowe znaczenie uczeń: dokonuje obserwacji własnego tętna, wykonując wymagane obliczenia uczeń: posługuje się miarą krawiecką do mierzenia długości kości  kończyn uczeń: dokonuje pomiarów i przeliczeń, posługując się dawnymi określeniami miar  piędź, dłoń, łokieć uczeń: wykonuje model działania płuc  korzystając z instrukcji tekstowej i obrazkowej uczeń: podczas pracy w grupie, w sytuacji, gdy zaobserwuje, że inny członek grupy wyraźnie nie radzi sobie z zadaniem, podejmuje próby podpowiedzi dotyczącej sposobu wykonania zadania uczeń: podaje przykłady zachowań wynikających z troski o zdrowie.

Moduł 9. TECHNIKA DLA KAŻDEGO

Orientacyjny czas realizacji  6 dni

Materiał nauczania Założenia realizacyjne	Cele edukacyjne	Wskaźniki przewidywanych osiągnięć ucznia
Tematyka modułu koncentruje się na narzędziach, maszynach i urządzeniach technicznych. Pewne zagadnienia z tego obszaru pojawiły się już wcześniej. Teraz będziemy mieli okazję do nich powrócić i uporządkować oraz poszerzyć wiedzę na temat wybranych urządzeń i maszyn, zainteresować dzieci poznawaniem niektórych ich tajemnic, a także ich historii. W module wykorzystamy nieformalną wiedzę dzieci o prądzie elektrycznym. Zaproponujemy uczniom wzięcie udziału w wykonaniu (kiedyś bardzo popularnej) zabawki elektrycznej  „mózgu elektronicznego" (elektrycznego).	▪ przekonanie o potrzebie czytania dla zdobywania informacji oraz dla kształtowania osobistej wiedzy (1.2.e) układanie i pisanie tekstów o różnej treści i przeznaczeniu (1.3.e) posługiwanie się w obliczeniach różnymi narzędziami (np. liczydło, liczmany i kalkulator) (1.4.g) rozróżnianie faktów od opinii o faktach (1.6.f) spostrzeganie otoczenia społecznego, przyrodniczego i technicznego jako obszarów pełnych zagadek poznawczych i niewyjaśnionych dotąd zdarzeń (2.1 f) rozwiązywanie zadań konstrukcyjnych i technologicznych (projektowanie i budowanie konstrukcji z gotowych elementów  konstrukcje budowlane, mechaniczne, elektryczne) (2.6.c) ▪ przestrzeganie przyjętych zasad pracy grupowej (3.3.c) ▪ rozpoznawanie różnych dźwięków i ich źródeł (5.5.a)	uczeń: znajduje w encyklopedii lub słowniku opis poszukiwanego urządzenia uczeń: pisze w grupie opowiadanie science fiction uczeń: wykorzystuje liczmany przy mnożeniu i dzieleniu w zakresie 100 uczeń: dodaje i odejmuje na liczydle planszowym w zakresie 100 000 uczeń: wykonuje proste obliczenia przy użyciu kalkulatora uczeń: dyskutuje na temat sytuacji opisanej w micie o Dedalu i Ikarze uczeń: bada zasadę działania zabawki elektrycznej „mózg elektroniczny" uczeń: przygotowuje karty pytań i odpowiedzi pasujące do konkretnego „mózgu elektronicznego” uczeń: współuczestniczy w zbiorowym przygotowywaniu i użytkowaniu zabawki uczeń: z uwagą słucha utworów muzycznych, rozpoznaje i nazywa dźwięki.

Moduł 10. POLSKA

Orientacyjny czas realizacji  5 dni

Materiał nauczania Założenia realizacyjne	Cele edukacyjne	Wskaźniki przewidywanych osiągnięć ucznia
Przesłaniem tego modułu jest ukazanie postaci tych Polaków, którzy wnieśli wielki wkład w rozwój cywilizacji europejskiej i światowej, a swoją pracą, działalnością lub twórczością rozsławiali i rozsławiają Polskę na całym świecie, oraz tych, którzy przyczynili się do naszej wolności i którym winniśmy wdzięczną pamięć. Warto też zainteresować najmłodszych historią Polski. Zastanowimy się wspólnie nad naszym rozumieniem słowa „patriotyzm”, odpowiemy na pytanie, kogo możemy dziś nazwać patriotą. Zależy nam, aby dzieci doszły do wniosku, że także dbanie o wspólne dobro (np. szkołę), systematyczność i sumienność w zdobywaniu wiedzy i umiejętności, codzienna dbałość o prawidłowe używanie języka polskiego, wysoka kultura osobista itp. są przejawami patriotyzmu.	wykonywanie działań dodawania i odejmowania pisemnego w zakresie do 1000 (1.4.c) korzystanie z biblioteki szkolnej oraz publicznej (np. osiedlowej, gminnej) (1.6.c) ▪ spostrzeganie otoczenia jako potencjalnego źródła informacji (2.3.a) opisywanie prostych relacji ilościowych między danymi obiektami (tyle samo, mniej, więcej, o ile mniej, o ile więcej, ile razy mniej, ile razy więcej) (2.4.e) posługiwanie się kalendarzem i zegarem (2.4.b) ▪ dostrzeganie piękna języka mówionego i pisanego (6.1.a) ▪ odnajdywanie w kulturze rodzinnej oraz regionalnej źródeł wartości dla osobistego życia (6.1.i) • znajomość nazw najważniejszych polskich miast, regionów, rzek, gór, wód, pamiątek narodowych oraz nazwisk twórców, postaci historycznych i najważniejszych w kraju osób publicznych (6.4.a) ▪ okazywanie szacunku symbolom państwowym (6.4.f) • właściwe zachowanie się w różnych miejscach publicznych i sytuacjach społecznych (6.4.g)	uczeń: wykonuje obliczenia pisemne z przekroczeniem progu dziesiątkowego uczeń: przygotowuje i przedstawia informacje o historii Polski i o znanych Polakach na podstawie źródeł uzyskanych w bibliotece publicznej uczeń: prezentuje informacje na określony temat uzyskane od dorosłych (np. wywiad z najstarszymi mieszkańcami miejscowości o wydarzeniach historycznych w regionie) uczeń: rozwiązuje zadania dotyczące porównywania różnicowego uczeń: oblicza, ile lat temu miały miejsce określone wydarzenia historyczne uczeń: interpretuje zgodnie z własnymi odczuciami słowa wiersza W. Szymborskiej o miłości do ojczyzny uczeń: okazuje szacunek ludziom starszym, przodkom uczeń: czci miejsca pamięci narodowej przez odpowiednie zachowanie się uczeń: nazywa postacie historyczne oraz znaczące osoby w życiu publicznym uczeń: wymienia nazwę swojego województwa i miasta wojewódzkiego oraz nazwy kilku sąsiednich województw uczeń: trafnie formułuje odpowiedź na pytanie „Dlaczego obchodzimy Święto Niepodległości?" uczeń: zachowuje zasadniczą postawę ciała podczas słuchania hymnu państwowego i innych hymnów (np. przyjętego przez szkołę) uczeń: podaje przykłady zachowań świadczących o patriotyzmie i o braku patriotyzmu.

Moduł 11. PRZYGODY DOKTORA DOLITTLE

Orientacyjny czas realizacji  5 dni

Materiał nauczania Założenia realizacyjne	Cele edukacyjne	Wskaźniki przewidywanych osiągnięć ucznia
W module tym proponujemy wspólne czytanie powieści przygodowej H. Loftinga Doktor Dolittle i jego zwierzęta. Poznamy pracę doktora i jego codzienne problemy. Wybierzemy się w podróż z doktorem i jego załogą, a na specjalnej mapie będziemy wspólnie rejestrować przebieg podróży oraz przygody. Poznamy mapę Afryki. Spotkamy zwierzęta żyjące na tym kontynencie. Nauczymy się pisać opowiadanie. Przeprowadzimy wywiad z podopiecznymi doktora. Utrwalimy tabliczkę mnożenia oraz poznamy sposoby sprytnego rachowania.	• płynne czytanie wszelkich, odpowiednich do wieku tekstów oraz ich interpretacja w różnych formach (1.2.b) • wyrazie i staranne pisanie wielozadaniowych wypowiedzi (l.3.c) znajomość tabliczki mnożenia i dzielenia do 100 (1.4.d) stawianie pytań i trafne odpowiadanie na nie (także formalnie) (2.2.a) rozwiązywanie zadań konstrukcyjnych i technologicznych (projektowanie i budowanie konstrukcji z gotowych elementów  konstrukcje budowlane, mechaniczne, elektryczne) (2.6.c) śpiewanie nieskomplikowanych muzycznie utworów (5.5.e)	uczeń: samodzielnie czyta wskazane rozdziały lektury uczeń: zaznacza w sposób graficzny kolejne przygody na mapie przygód uczeń: naśladuje mowę zwierząt uczeń: ocenia postępowanie doktora i innych bohaterów uczeń: indywidualnie redaguje opowiadanie o wybranej przygodzie uczeń: prezentuje sposoby szybkiego mnożenia uczeń: formułuje pytania, które chce zadać wybranemu zwierzęciu uczeń: buduje łóżko z patyczków uczeń: śpiewa i improwizuje pląs „Dżungla”.

Moduł 12. PORA NA TEATR

Orientacyjny czas realizacji  5 dni

Materiał nauczania Założenia realizacyjne	Cele edukacyjne	Wskaźniki przewidywanych osiągnięć ucznia
Moduł ten proponujemy przeprowadzić jako projekt. Przedstawiamy jedną z możliwych wersji działań, zabaw i ćwiczeń (także pracę z Podręcznikiem i Zeszytem ćwiczeń). W zależności od wybranej przez klasę koncepcji realizacji projektu, może ona przebiegać w inny sposób. W czasie pracy nad spektaklem dążymy do aktywnego zaangażowania wszystkich dzieci, aby stały się jego współtwórcami i doznały emocjonalnych przeżyć. Tego rodzaju zajęcia to także okazja do ćwiczeń artykulacyjnych, dykcyjnych, oddechowych i ekspresyjnych. Dzieci zapoznają się z istotą i strukturą scenariusza teatralnego oraz procesem powstawania spektaklu w prawdziwym teatrze. Do pomocy w przygotowaniu scenografii, rekwizytów i kostiumów możemy zaprosić rodziców. Będziemy mieć także okazję doskonalić rozpoznawanie rodzajów zdań, zapisywanie dialogów i umiejętność rozwiązywania złożonych zadań	• płynne czytanie wszelkich, odpowiednich dla wieku tekstów oraz ich interpretacja w różnych formach (1.2.b) • rozwiązywanie różnymi sposobami zadań tekstowych (1.4.f) • dostrzeganie problemów w życiu bohaterów dzieł literackich i dzieł innych sztuk (2.1.d) • udział w planowaniu oraz określaniu zasad realizacji zadania (3.2.c) • operowanie głosem adekwatnie do wymagań zadania i sytuacji przekazu (4.3.d) • właściwy dobór środków i form do wyrażanych treści (5.5.f)	uczeń: interpretuje głosem, ruchem lub gestem fragment tekstu uczeń: rozwiązuje zadania tekstowe z wyrażeniami dwumianowanymi uczeń: dokonuje analizy i oceny postaci występującej w przedstawieniu uczeń: wybiera postawę, którą chciałby zagrać i uzasadnia swój wybór uczeń: interpretuje („gra”) swoją rolę uczeń: uczestniczy w dobieraniu muzyki i wykonywaniu scenografii do spektaklu.

Moduł 13. BŁĘKITNA PLANETA

Orientacyjny czas realizacji  6 dni

Materiał nauczania Założenia realizacyjne	Cele edukacyjne	Wskaźniki przewidywanych osiągnięć ucznia
Moduł ten jest pierwszym etapem projektu dotyczącego Ziemi, obejmującego trzy kolejne tygodnie. Podstawowym założeniem modułu jest zebranie oraz usystematyzowanie wiadomości dotyczących miejsca Ziemi w Kosmosie, jej powierzchni, wód, fauny i flory. Pierwszego dnia będziemy zajmowali się wyglądem Ziemi widzianej z kosmosu, globusem i umiejscowieniem wszystkich kontynentów i oceanów. Kolejne dni w całości poświęcone będą wybranym kontynentom (pomijamy Antarktydę  była o niej mowa w I i II klasie, łączymy także omawianie obu Ameryk). Każdego dnia dzieci będą miały okazję do „bycia specjalistami” w różnych dziedzinach oraz prowadzenia fragmentów zajęć. Zdobyte wiadomości wykorzystają przy tworzeniu globusów. Poznają także fragment książki A. Szklarskiego Tomek u źródeł Amazonki . Omawiając poszczególne kontynenty możemy sięgać do fragmentów książek A. Szklarskiego o Tomku Wilmowskim.	stosowanie zasad opracowywania przeczytanego tekstu (1.2.c) określanie źródeł, w których można znaleźć potrzebne informacje (1.6.a) rozróżnianie dwóch podstawowych kategorii pytań: otwartych i zamkniętych (2.2.b) klasyfikowanie obiektów – informacji według kryteriów zadanych (2.3.c) opisywanie prostych relacji ilościowych między danymi obiektami (tyle samo, mniej, więcej, o ile mniej, o ile więcej, ile razy mniej, ile razy więcej) (2.4.e) właściwy dobór materiałów do postawionego zadania i racjonalne ich wykorzystanie (2.6.d) udział w przydziale zadania dla grupy (3.2.b) dostrzeganie piękna w wytworach kultury (6.1.f)	uczeń: po przeczytaniu danego tekstu podkreśla wyrazy dla niego ważne uczeń: samodzielnie posługuje się encyklopedią oraz słownikiem w poszukiwaniu informacji uczeń: trafnie stawia pytania do przeczytanego tekstu  otwarte o charakterze problemowym oraz zamknięte, wymagające posłużenia się informacją już w tekście podaną uczeń: grupuje dany zestaw zwierząt według zamieszkiwanego przez nie kontynentu uczeń: rysuje pary odcinków, których długości spełniają podane warunki uczeń: rozwiązuje proste zadania tekstowe dotyczące porównywania ilorazowego uczeń: dobiera odpowiedni materiał do wykonania globusa uczeń: proponuje rodzaje zadań oraz próbuje negocjować, kto dane zadania chciałby wykonać uczeń: wybiera polski obiekt jako ważny dla kultury Europy i warty obejrzenia ze względu na swoje piękno.

Moduł 14. ZIEMIA – NASZ SKARBIEC

Orientacyjny czas realizacji  4 dni

Materiał nauczania Założenia realizacyjne	Cele edukacyjne	Wskaźniki przewidywanych osiągnięć ucznia
Celem modułu jest zapoznanie uczniów z bogactwami Ziemi, zarówno znajdującymi się pod jej powierzchnią i wydobywanymi w kopalniach, jak i tymi ukrytymi pod wodą. Uczniowie poznają historię powstania złóż węgla i soli. Postaramy się zwrócić ich uwagę na skutki nadmiernej eksploatacji złóż. Aby ułatwić uczniom przyswojenie pewnych pojęć, wprowadzimy ich w świat legend (poznają legendy Wiano Świętej Kingi i Skarbnik  duch śląskich kopalń) oraz zorganizujemy zajęcia plastyczne nawiązujące do tematyki dnia. Podczas całego modułu proponujemy, aby dzieciom podczas pracy towarzyszyła melodia piosenki Kołysz nas Ziemio. W ostatnim dniu będziemy rozmawiali o jej słowach i zaśpiewamy ją.	• płynne czytanie wszelkich, odpowiednich dla wieku, tekstów oraz ich interpretacja w różnych formach (1.2.b) • układanie i pisanie tekstów o różnej treści i przeznaczeniu (1.3.e) rozwiązywanie różnymi sposobami zadań tekstowych (1.4.f) obserwowanie zjawisk, procesów i obiektów przyrodniczych, społecznych i kulturowych dostępnych poznaniu dziecka w tym wieku (1.6.b) opisywanie prostych relacji ilościowych między danymi obiektami (... ile razy mniej, ile razy więcej) (2.4.e) śpiewanie nieskomplikowanych muzycznie utworów (5.5.e)	uczeń: czyta legendy „Skarbnik  duch śląskich kopalń”, „Wiano Świętej Kingi” i inscenizuje ich fragmenty uczeń: czyta inne teksty, które są dla niego źródłem wiadomości o bogactwach Ziemi oraz inspiracją do prac plastycznych uczeń: zapisuje wnioski z dyskusji o korzystaniu z zasobów Ziemi uczeń: redaguje zdania złożone doskonaląc umiejętność trafnego doboru spójników uczeń: redaguje tekst w formie listu „Ziemia prosi o...” uczeń: układa opowieść o bryłce węgla uczeń: rozwiązuje zadania tekstowe np. korzystając z pomocy rysunku uczeń: przedstawia w pracy plastycznej ekosystem mórz i oceanów uczeń: obserwuje przebieg krystalizacji soli uczeń: odczytuje i wykorzystuje informacje podane z wykorzystaniem zwrotów: „...razy mniej”,„...razy więcej” uczeń: w grupie śpiewa piosenkę „Kołysz nas Ziemio”.

Moduł 15. TO SAMO, A INACZEJ

Orientacyjny czas realizacji  5 dni

Materiał nauczania Założenia realizacyjne	Cele edukacyjne	Wskaźniki przewidywanych osiągnięć ucznia
Celem tego modułu jest ukazanie dzieciom innych, dalekich narodów i ich kultur. W specyficzny klimat poznawanej kultury wprowadzamy dziecko poprzez stworzenie odpowiedniego nastroju, tzn. odtwarzanie muzyki, opis stroju, dostarczenie lub wyszukanie informacji o wybranych zwyczajach, świętach i świętowaniu, o piśmie. Pragniemy zainteresować dzieci kulturą innych krajów, uczyć akceptacji, tolerancji dla różnorodności wśród ludzi. Chcemy, aby dzieci zdały sobie sprawę, że wszystkie kultury są jednakowo cenne i fascynujące, a poznawanie ich może być ciekawą, wzbogacającą przygodą.	• dostrzeganie okazji do uczenia się z osobistego i cudzego doświadczenia (1.1.d) • wykonywanie działań dodawania i odejmowania w pamięci z przekraczaniem dziesiątek w zakresie do 100 (1.4.b) określanie źródeł, w których można znaleźć potrzebne informacje (1.6.a) wskazywanie na istotne cechy obiektu należącego do określonej klasy (2.5.c) • dzielenie się z innymi własnymi wiadomościami i umiejętnościami (3.1.b) • dostrzeganie trudności w porównywaniu różnych wytworów człowieka (6.5.a)	uczeń: podczas rozmów wyraża opinie o zachowaniach bohaterów baśni z różnych kultur uczeń: uzupełnia piramidki, wachlarze, wykonując w pamięci dodawanie i odejmowanie z przekraczaniem dziesiątek uczeń: nazywa źródła najtrafniejszych informacji o kulturze innego narodu uczeń: rozpoznaje i nazywa określone kultury po piśmie, motywach muzycznych i zdobniczych, stroju uczeń: prezentuje przygotowane wiadomości poprzez wypowiadanie się, odpowiednie przebranie się, makijaż, rekwizyty itp. uczeń: wykorzystuje nowo zdobyte informacje do porównywania wytworów człowieka w różnych kulturach uczeń: opisuje, podaje, wskazuje zależności pomiędzy naturalnymi warunkami życia ludzi a ich wytworami

Moduł 16. OSZCZĘDZANIE

Orientacyjny czas realizacji  5 dni

Materiał nauczania Założenia realizacyjne	Cele edukacyjne	Wskaźniki przewidywanych osiągnięć ucznia
Moduł poświecony jest oszczędzaniu, w sensie dosłownym i w przenośni  od pieniędzy i funkcjonowania banku, przez poszanowanie zdrowia, po „oszczędzanie Ziemi”, rozumiane jako odpowiedzialne gospodarowanie jej bogactwami, jak też dbałość o środowisko. Osią narracyjną modułu są kartki z pamiętnika Eli, w których opisuje ona wydarzenia (momentami dość dramatyczne) z życia swojej rodziny. W każdym dniu dzieci będą czytać jedną lub więcej kartek. Sytuacje z pamiętnika będą punktem wyjścia do dyskusji i prac dzieci.	• ciche czytanie tekstów użytkowych i literackich (1.2.a) układanie i pisanie tekstów o różnej treści i przeznaczeniu (1.3.e) posługiwanie się zdobytą wiedzą i umiejętnościami w życiu codziennym (l.7.h) zdolność do skupiania uwagi na rzeczach pozornie dobrze znanych (2.1.c) dokonywanie prostych obliczeń dotyczących długości, masy, czasu (2.4.d)	uczeń: samodzielnie czyta pamiętnik Eli uczeń: dokonuje analizy fraszki „Na zdrowie” uczeń: zapisuje wnioski z dyskusji uczeń: proponuje sposoby oszczędnego korzystania z wody, energii elektrycznej, materiałów szkolnych uczeń: dyskutuje o sposobach dbania o zdrowie uczeń: analizuje koszty używania różnych urządzeń elektrycznych uczeń: wykonuje obliczenia z wykorzystaniem jednostek czasu uczeń: dokonuje zamiany jednostek czasu.

Moduł 17. W ŚWIECIE MEDIÓW

Orientacyjny czas realizacji  5dni

Materiał nauczania Założenia realizacyjne	Cele edukacyjne	Wskaźniki przewidywanych osiągnięć ucznia
W tym module w dalszym ciągu pokazujemy i przybliżamy współczesne źródła i technologie informacyjne. Naszym celem jest, aby dzieci poznawały systematycznie wielość środków komunikacji między ludźmi, ich specyfikę i zasady, oraz aby umiały z nich korzystać w sposób twórczy i krytyczny. Już poznały organizację i zasady działania biblioteki, stworzyły własną biblioteczkę klasową, którą przez cały czas wzbogacają. Wiedzą, jak komunikują się ludzie, jakiego używają języka (np. mimika, gesty, kolory, kody językowe), jak również zwierzęta. Znają zasady „reportażu”, stworzyły własną gazetę W tym module w dalszym ciągu rozwijamy te umiejętności oraz zwracamy uwagę na inne środki przekazu: fotografię, TV, radio. Zagadnieniem, którym szczególnie się zajmiemy, jest reklama. Zbadamy, jaką rolę odgrywa ona w kreowaniu świata. Określimy wspólnie z dziećmi, jak sobie radzić z jej wpływem na nasze wybory. Przygotujemy słuchowisko radiowe. Dzieci wejdą również w role zbieraczy informacji. Ich zadanie będzie polegało na zebraniu informacji od rodziny i sąsiadów, znajomych o tym, jakie oglądają programy telewizyjne, jakich audycji radiowych słuchają i ile poświęcają na to czasu, co najbardziej lubią robić teraz, a co lubili w dzieciństwie. Zrobimy też dokumentację fotograficzną naszych zajęć.	• przejawianie krytycznego stosunku do informacji z różnych źródeł  w tym reklamy (1.6.e) • rozróżnianie faktów od opinii o faktach (1.6.f) rozpoznawanie produkcji medialnej jako artystycznej, ale i komercyjnej działalności człowieka (1.6.g) zdolność do dłuższego koncentrowania uwagi (2.1.b) • dokonywanie prostych obliczeń dotyczących długości, masy, czasu (2.4.d) planowanie doświadczeń weryfikujących hipotezy (2.7.b) odczytywanie ze zrozumieniem komunikatów medialnych (4.6.e)	uczeń: ocenia programy, reklamy, wyróżnia prawdę oraz to, co niemożliwe i elementy manipulacji uczeń: wyróżnia w reklamie fakty oraz opinie uczeń: odszukuje w przekazie walory artystyczne oraz o charakterze handlowym uczeń: potrafi zachować się zgodnie z przyjętymi zasadami w czasie nagrywania audycji radiowej uczeń: przelicza i planuje czas poszczególnych nagrań w ograniczonym czasie trwania audycji uczeń: przeprowadza proste eksperymenty związane z rozchodzeniem się światła, uzyskiwaniem różnych dźwięków uczeń: czyta, wydobywając potrzebne informacje, programy RTV, komunikaty radiowe.

Moduł 18. TURNIEJ DLA RODZICÓW

Orientacyjny czas realizacji  4 dni

Materiał nauczania Założenia realizacyjne	Cele edukacyjne	Wskaźniki przewidywanych osiągnięć ucznia
W module tym podsumujemy dotychczas zdobytą wiedzę. Zapoznamy uczniów z turniejami rycerskimi oraz różnymi rodzajami teleturniejów. Zorganizujemy turniej dla rodziców. Pytania układać będą dzieci. Zaprosimy do zabawy także nauczycieli klas 4-6, którzy wystąpią w roli ekspertów, a jednocześnie będą mieli okazję poznać swoich przyszłych podopiecznych. Możemy również zaprosić uczniów klas starszych lub naszych dawnych wychowanków.	rozwiązywanie różnymi sposobami zadań tekstowych (1.4.f) stawianie pytań i trafne odpowiadanie na nie (także formalnie) (2.2.a) udział w planowaniu oraz określaniu zasad realizacji zadania (3.2.c)	uczeń: rozwiązuje zadania tekstowe pomagając sobie rysunkiem uczeń: samodzielnie układa pytania dla rodziców uczeń: przygotowuje katalog odpowiedzi uczeń: określa zadania potrzebne do przygotowania turnieju uczeń: wykonuje określoną pracę

SEMESTR II

Blok I. MATERIA I MATERIAŁY

Blok II. PRZEKSZTAŁCANIE, PRZETWARZANIE I PROCESY

Blok III. ORGANIZMY ŻYWE I PROCESY ŻYCIOWE

Blok IV. SYSTEMY, RELACJE I ZALEŻNOŚCI

Blok V. REKONSTRUKCJE I PROJEKCJE

Blok I. MATERIA I MATERIAŁY

Orientacyjny czas realizacji  2 tygodnie

Materiał nauczania Założenia realizacyjne	Cele edukacyjne	Wskaźniki przewidywanych osiągnięć ucznia
Aktywność uczniów w trzech podstawowych obszarach  język, matematyka i środowisko  będzie wyznaczana przez takie czynności poznawcze, jak: klasyfikacja oraz porządkowanie obiektów i zdarzeń dostępnych doświadczeniu dziecka. We wszystkich dziedzinach edukacyjnych zajmiemy się „materią”, czyli kategoriami leżącymi u podstaw poszczególnych dziedzin. Zasadniczym przesłaniem bloku I w dziedzinie środowiska będzie wdrażanie uczniów do takich czynności jak porównywanie, klasyfikacja oraz porządkowanie obiektów ze względu na relacje wielkości, liczebności, relacje przestrzenne między nimi oraz ich cechy zewnętrzne. Zwrócimy uwagę na określenia cech fizycznych badanych obiektów, jak np. kolor, faktura, twardość, ciężar oraz określanie natężenia cechy jednego obiektu w stosunku do dru­giego. W obszarze naszych zainteresowań znajdą się także umiejętności komunikacyjne, a w szczególności posługiwanie się pytaniami. Usystematyzujemy wiedzę i umiejętności związane z materią języka  głoskami i literami, budowaniem z nich wyrazów i zdań. Będziemy skracać i rozwijać zdania. W tej części poznamy także historyczne początki przekazu informacji  malowidła naskalne. Przypomnimy wiadomości z zakresu muzyki. W analizie tekstu zwrócimy uwagę na umiejętność układania pytań do tekstu. Zagadnienia poruszane w tym bloku będą się koncentrowały także wokół podstawowych elementów „materii matematycznej”, jaką są liczby dla arytmetyki i figury geometryczne dla geometrii. Dzięki działaniom podejmowanym w tym bloku uczniowie będą rozwijali następujące metaumiejętności: klasyfikowanie, porządkowanie, współpraca w grupie i czytanie ze zrozumieniem. Zwrócimy również uwagę na precyzyjne używanie słów i poprawność zapisu.	▪ stosowanie zasad opracowywania przeczytanego tekstu (1.2.c) znajomość alfabetu i jego przeznaczenia (1.3.a) wykonywanie działań dodawania i odejmowania pisemnego w zakresie do 1000 (1.4.c) spostrzeganie otoczenia jako potencjalnego źródła informacji (2.3.a) • klasyfikowanie obiektów  informacji według kryteriów zadanych (2.3.c) łączenie informacji  faktów w związki, nadawanie im wspólnej nazwy (2.3.d) wskazywanie na istotne cechy obiektu należącego do określonej klasy (2.5.c) podejmowanie prób wnioskowania, sprawdzania, przekonywania oraz wyjaśniania (2.7.f) formułowanie zdań o prostej i poprawnej strukturze (4.1.a) posługiwanie się planem wypowiedzi (4.1.c) ▪ znajomość i posługiwanie się narzędziami ekspresji plastycznej (5.5.b)	uczeń: tam, gdzie to dozwolone, podkreśla znaczące dla tekstu wyrazy i wyrażenia i/lub sporządza plan  zarys zagadnień do przeczytanego tekstu uczeń: wskazuje odpowiednie fragmenty tekstu potwierdzające poprawność odpowiedzi na pytanie uczeń: porządkuje wyrazy w kolejności alfabetycznej uczeń: pisemnie dodaje liczby naturalne uczeń: na podstawie analizy cech zewnętrznych obiektu podejmuje próby określenia jego pochodzenia  naturalnego lub sztucznego uczeń: buduje z cyfr liczby o podanych własnościach uczeń: rozpoznaje i nazywa wielokąty uczeń: podejmuje próby nazwania poszczególnych klas obiektów, sporządzonych według określonego kryterium uczeń: rozróżnia pojęcia cyfry i liczby uczeń: wskazuje boki i wierzchołki w figurach geometrycznych uczeń: dostrzega związki i zależności pomiędzy cyframi w liczbach dwu-, trzy- i czterocyfrowych uczeń: rozpoznaje rzeczowniki, określa ich rodzaj i liczbę uczeń: układa opowiadanie na podstawie planu lub historyjki obrazkowej uczeń: wykonuje prace plastyczne nie korzystając z tradycyjnych materiałów i narzędzi plastycznych.

Blok II. PRZEKSZTAŁCANIE, PRZETWARZANIE I PROCESY

Orientacyjny czas realizacji 3 tygodnie

Materiał nauczania Założenia realizacyjne	Cele edukacyjne	Wskaźniki przewidywanych osiągnięć ucznia
Ogólnym tematem tego bloku jest zmiana, jej źródła, przebieg i skutki. Zajmiemy się generalnie przekształceniami w sensie przyrodniczym i matematycznym, humanistycznym i społecznym. Znaczy to, że we wszystkich dziedzinach edukacyjnych będziemy się interesować zmienianiem „materii” omawianej w bloku I. Czynności poznawcze uczniów, podejmowane w każdej z dziedzin, to przede wszystkim: obserwacja, wyjaśnianie, sprawdzanie, wnioskowanie, porównywanie, myślenie przez analogię, tworzenie. W obszarze środowiska przyrodniczego i społecznego zajmiemy się procesami zachodzącymi w kuchni, energią i jej zmianami oraz procesami tworzenia. Będziemy się interesować procesem poznawania i pracą uczonych. W zakresie zmiany w materii językowej uczniowie zbadają zależności formy jednej części mowy od drugiej, poznają proces powstawania nowych słów czy rodzin wyrazów. Podczas eksperymentowania, projektowania, obserwowania zdobędą nową wiedzę z zakresu arytmetyki i geometrii. Przedmiotem naszej troski będzie także rozwijanie czynnego słownika dziecka	▪ znajomość wybranych, odpowiednich dla wieku technik uczenia się (np. podkreślanie, powtarzanie o określonych porach dnia, sporządzanie pla­nu, itp.), słuchanie tekstu czytanego przez osobę dorosłą (1.1.b) ▪ ciche czytanie tekstów użytkowych i literackich (1.2.a) • wykonywanie działań dodawania i odejmowania w pamięci z przekraczaniem dziesiątek w zakresie do 100 (1.4.b) ▪ wykonywanie działań dodawania i odejmowania pisemnego w zakresie do 1000 (1.4.c) ▪ posługiwanie się w obliczeniach różnymi narzędziami (np. liczydło, liczmany i kalkulator) (1.4.g) ▪ określanie źródeł, w których można znaleźć potrzebne informacje (1.6.a) • posługiwanie się zdobytą wiedzą i umiejętnościami w życiu codziennym (l.7.h) ▪ formułowanie problemu oraz stawianie hipotez (2.7.a) • planowanie doświadczeń weryfikujących hipotezy (2.7.b) ▪ formułowanie zdań o prostej i poprawnej strukturze (4.1.a) ▪ bezpieczne korzystanie z urządzeń technicznych (w tym rekreacyjnych i sportowych); (7.4.g)	uczeń: zaznacza trudne dla niego wyrazy uczeń: stosuje wybrane elementy mnemotechniki do nauki ortografii uczeń: sam ocenia postępy w umiejętności ortograficznego pisania uczeń: samodzielnie czyta tekst i udziela odpowiedzi na pytania dotyczące jego treści uczeń: wybiera najważniejsze informacje i formułuje notatkę uczeń: podaje sumę lub różnicę wykonując obliczenia w pamięci uczeń: wykonuje obliczenia w pamięci uwzględniając kolejność działań uczeń: wykorzystuje znajomość dodawania i odejmowania, rozgrywając kolejne partie gry „ Trzy w linii z kalkulatorem ” uczeń: oblicza wartość wyrażeń arytmetycznych zawierających więcej niż jedno działanie uczeń: wykonuje obliczenia z wykorzystaniem kalkulatora uczeń: udziela trafnej odpowiedzi na pytanie, gdzie może znaleźć informacje na interesujący go temat (wymienia co najmniej dwa źródła wiedzy) uczeń: odczytuje dane zapisane w tabeli uczeń: usuwa skutecznie „kiwanie się” mebli uczeń: wykorzystuje w wypowiedzi słowa: prostopadle, równolegle, poziomo i pionowo uczeń: dochodzi do rozwiązania zadania, korzystając z metody „prób i poprawek” uczeń: do pytania o przyczyny stanów określonych obiektów znajduje prawdopodobne rozwiązanie oraz je uzasadnia uczeń: po sformułowaniu prawdopodobnego rozwiązania problemu proponuje możliwy do realizacji w warunkach szkolnych sposób jego weryfikacji uczeń: rozpoznaje przymiotniki, odmienia je przez rodzaje i liczby oraz stopniuje uczeń: wymienia podstawowe zasady bezpieczeństwa przy eksperymentowaniu z ciepłem oraz przestrzega ich w sytuacjach rzeczywistych.

Blok III. ORGANIZMY ŻYWE I PROCESY ŻYCIOWE

Orientacyjny czas realizacji  3 tygodnie

Materiał nauczania Założenia realizacyjne	Cele edukacyjne	Wskaźniki przewidywanych osiągnięć ucznia
Tematyka bloku skupi się przede wszystkim na procesach związanych z organizmami żywymi oraz na procesach społecznych. Ważne miejsce zajmą w nim takie czynności poznawcze, jak: porównywanie, wskazywanie różnic, podobieństw i elementów wspólnych, analiza i synteza. We wszystkich trzech dziedzinach edukacyjnych położymy nacisk na systematyzację i porządkowanie  dokonywane przez uczniów. W dziedzinie edukacji przyrodniczej zajmiemy się różnorodnością i bogactwem świata natury, jego harmonią; zastanowimy się nad podobieństwami i różnicami wśród organizmów żywych  określimy, co mają wspólnego, co je łączy, a co dzieli. Zajmiemy się także procesami psychologicznymi z wyraźną orientacją na porządkowanie posiadanych doświadczeń. W edukacji językowej zajmiemy się procesem tworzenia książki, muzyki, obrazu. Będziemy rozmawiać o relacjach nadawczo- -odbiorczych w literaturze, oglądać obrazy Jana Matejki, słuchać muzyki Fryderyka Chopina. Zajmiemy się dokładniej czasownikiem (będziemy go odmieniać przez osoby, liczby, czasy, rodzaje i badać, jak zmienia się jego forma). W edukacji matematycznej skupimy się na organizowaniu sytuacji dydaktycznych, które pozwolą uczniom na rozwinięcie umiejętności wykorzystywanych w życiu codziennym, takich jak: ważenie, odczytywanie przepisów i operowanie pieniędzmi. Z umiejętności przydatnych w innych dziedzinach edukacyjnych dzieci opanują konstruowanie i odczytywanie tabel.	▪ czytelne pisanie liter w wyrazach, płynne pisanie wyrazów (1.3.b) obserwowanie zjawisk, procesów i obiektów przyrodniczych, społecznych i kulturowych dostępnych poznaniu dziecka w tym wieku (1.6.b) ocenianie własnego uczenia się przede wszystkim na podstawie osobistego wysiłku (l.7.e) ▪ posługiwanie się zdobytą wiedzą i umiejętnościami w życiu codziennym (l.7.h) ▪ stawianie pytań i trafne odpowiadanie na nie (także formalnie); (2.2.a) dokonywanie pomiarów za pomocą różnych przyrządów i zapisywanie wyników przeprowadzonych pomiarów ( 2.4.c) dokonywanie prostych obliczeń dotyczących długości, masy, czasu (2.4.d) • formułowanie zdań o prostej i poprawnej strukturze (4.1.a) tworzenie tekstu samodzielnie i w grupie (4.2. d) opisywanie i wyrażanie własnych stanów emocjonalnych poprzez formy ekspresji słownej (5.4.c) ▪ rozumienie potrzeby doskonalenia i usprawniania własnej sfery psychofizycznej, emocjonalnej oraz intelektualnej (7.3.b)	uczeń: poprawnie zapisuje nazwy wyrazów zakończonych na -erz, -arz uczeń: prawidłowo zapisuje przeczenie „nie” przed czasownikiem uczeń: rejestruje za pomocą rysunku charakterystyczne cechy badanych obiektów uczeń: wskazuje stosowane przez siebie techniki uczenia się uczeń: w sytuacji pytaniowej krytycznie opisuje własny wkład pracy w uczenie się uczeń: zapisuje i odczytuje wyrażenia dwumianowane uczeń: zamienia jednostki masy i długości uczeń: samodzielnie robi sałatkę według przepisu, dobierając odpowiednie ilości składników uczeń: szacuje wagę danej rzeczy, szacuje wymiary danej rzeczy uczeń: przeredagowuje tekst na pytania i odpowiada na nie uczeń: przeprowadza wywiad z rodzicem i kolegą uczeń: waży różne rzeczy, w tym artykuły spożywcze potrzebne do wykonania sałatki zgodnie z przepisem uczeń: mierzy swój wzrost uczeń: posługuje się różnymi jednostkami (gram, dekagram, kilogram, centymetr, metr) uczeń: dodaje i odejmuje proste wyrażenia dwumianowane uczeń: odmienia czasownik przez osoby, liczby, rodzaje i czasy uczeń: rozpoznaje i nazywa czasy czasownika uczeń: samodzielnie pisze tekst na zadany temat uczeń: nazywa uczucia, jakie towarzyszą mu podczas słuchania muzyki uczeń: opisuje wrażenia wywołane wysłuchanym utworem uczeń: nazywa uczucia wywołane oglądaniem obrazów uczeń: podczas rozmowy określa swoje mocne strony oraz wskazuje sposoby ich dalszego rozwijania.

Blok IV. SYSTEMY, RELACJE I ZALEŻNOŚCI

Orientacyjny czas realizacji  3 tygodnie

Materiał nauczania Założenia realizacyjne	Cele edukacyjne	Wskaźniki przewidywanych osiągnięć ucznia
Zajmiemy się tutaj przede wszystkim relacjami w ramach jakiegoś układu oraz relacjami między różnymi układami  we wszystkich trzech dziedzinach edukacyjnych. Interesować nas będzie także środowisko wewnętrzne człowieka. Blok ten porusza ważne zagadnienia równowagi, zarówno w środowisku przyrodniczym, jak i społecznym. Dzieci będą bliżej poznawały miejsce człowieka w przyrodzie oraz w środowisku społecznym. Ważną pozycję wśród zadań edukacyjnych tego bloku zajmują współdziałanie, współpraca, odpowiedzialność. W obszarze edukacji językowej przypomnimy zasady, o jakich powinniśmy pamiętać w życiu codziennym, w kontaktach z dorosłymi, z rówieśnikami oraz najważniejsze zasady obowiązujące w naszym języku. Wskażemy, iż jednym ze sposobów na zachowanie równowagi jest humor. Stąd pojawi się w tu wiele utworów poetyckich o charakterze humorystycznym. W zakresie edukacji matematycznej uczniowie będą obcować z różnorodnymi figurami, manipulować nimi i tworzyć z nich „harmonijne” wzory o różnego rodzaju symetriach i prawidłowościach. Wprowadzimy również pojęcie ułamka i zapoznamy uczniów z algorytmem dzielenia pisemnego. Zwrócimy uwagę na współpracę i współdziałanie dzieci, co znajdzie odbicie w proponowanych formach pracy. Będziemy ponadto mówić o tym, co jest najważniejsze dla każdego człowieka oraz o tym, co łączy grupy społeczne  czyli o celach i wartościach.	▪ znajomość tabliczki mnożenia i dzielenia do 100 (1.4.d) • rozwiązywanie różnymi sposobami zadań tekstowych (1.4.f) płynne, elastyczne (giętkie) i oryginalne tworzenie pomysłów rozwiązań prostych problemów otwartych (dywergencyjnych) (2.3.e) przekonanie, że funkcjonowanie każdej grupy społecznej jest oparte na współpracy (3.1.a) ▪ podawanie przykładów reguł obowiązujących w różnych grupach społecznych (klasa, grupa rówieśnicza, rodzina) (3.3.a) ▪ konstruowanie (lub tworzenie) prostych analogii (porównań) i metafor językowych oraz obrazowych (4.1.e) ▪ opisywanie i wyrażanie własnych stanów emocjonalnych poprzez formy ekspresji słownej (5.4.c) ▪ poczucie odpowiedzialności za dobro wspólne (6.6.e) ▪ spostrzeganie niektórych działań człowieka jako zakłócających równowagę w środowisku przyrodniczym (7.2.f)	uczeń: wykorzystuje tabliczkę mnożenia, aby obliczyć liczbę płytek potrzebnych do wypełnienia posadzki uczeń: sprawdza poprawność wykonanego dzielenia z resztą uczeń: dzieli pisemnie przez liczby jednocyfrowe uczeń: rozwiązuje zadania korzystając z metody „prób i poprawek” uczeń: wykonuje ilustrację do zadania, aby ułatwić sobie jego rozwiązanie uczeń: tworzy wzory wielobarwnych posadzek uczeń: dostrzega prawidłowości w sekwencjach figur uczeń: podaje przykłady współpracy w różnych, znanych z doświadczenia grupach społecznych  klasa szkolna, rodzina, grupa rówieśnicza uczeń: podaje przykłady świadczące o rozumieniu postawy liczenia się z innymi uczeń: analizuje potrzebę opiekowania się słabszymi uczeń: wskazuje zasady obowiązujące w języku (ortograficzne i interpunkcyjne) uczeń: tworzy rymy, porównania i przenośnie, wykorzystując podane ilustracje, wyrazy i zwroty językowe uczeń: podejmuje próbę samodzielnego napisania wiersza przedstawiającego własne odczucia uczeń: recytuje napisany przez siebie lub wybrany utwór poetycki uczeń: opowiada dowolny fragment tekstu „Nikt się nie trzęsie" uczeń: w sytuacjach spontanicznych podejmuje działania na rzecz ochrony dobra wspólnego, np. zamykanie drzwi w obiektach ogrzewanych czy klimatyzowanych, unikanie zbędnego utrzymywania wypływu wody z kranu uczeń: na podstawie obserwacji ilustracji wskazuje na takie działania człowieka, które zakłócają równowagę w różnych środowiskach, np. przyrodniczym i społecznym.

Blok V. REKONSTRUKCJE I PROJEKCJE

Orientacyjny czas realizacji  3 tygodnie

Materiał nauczania Założenia realizacyjne	Cele edukacyjne	Wskaźniki przewidywanych osiągnięć ucznia
Zasadniczym przesłaniem tego bloku jest kształtowa­nie spojrzenia z dystansu – w kontekście przeszłości i przyszłości, wychodzenie poza dane informacje. Ponownie podejmiemy takie czynności poznawcze, jak wyjaśnianie i wnioskowanie. W edukacji przyrodniczej przyjrzymy się bardzo dawnym odkryciom, jeszcze raz spotkamy się z dinozaurami i paleontologią, będziemy się ponownie zajmować źródłami informującymi o przeszłości. Dzieci znowu będą miały okazję rozmawiać o przyszłości  zarówno osobistej, jak i technologicznej, przyrodniczej i społecznej. W obszarze edukacji językowej będziemy podróżować w przeszłość i przyszłość. Wyruszymy w świat fantazji i wyobraźni  do krainy smoków. O przeszłości porozmawiamy też w oparciu o legendy i mapy historyczne, poznając jednocześnie nowy gatunek literacki, jakim jest legenda. Posługując się tekstem literackim zastanowimy się, jaka będzie przyszłość ludzkości i każdego z nas. W zakresie matematyki, dzięki wykonywanym ćwiczeniom i rozwiązywanym zadaniom, będziemy pracować nad doskonaleniem umiejętności analizowania i syntetyzowania. W związku z tym wyciąganie wniosków, formułowanie ich i argumentowanie staną się głównymi motywami tego bloku. Uczeń kończący program Przygoda z klasą będzie mógł, na miarę swoich możliwości, rozwiązywać problemy różnego typu i szerzej patrzeć na otaczającą go rzeczywistość. Posiądzie wiele umiejętności przydatnych w życiu codziennym, np.: posługiwania się planem, odczytywania temperatur i ich porównywania, analizowania tekstu i dostrzegania występujących w opisanym zdarzeniu związków przyczynowo-skutkowych, odczytywania rozkładów jazdy i obliczania czasu przejazdu. Ponadto uczniowie, realizując ten blok, utrwalą i rozwiną umiejętność posługiwania się czterema działaniami, również z wykorzystaniem algorytmów pisemnych, kolejność wykonywania działań, strategię rozwiązywania zadań z treścią oraz posługiwanie się pojęciami matematycznymi. W bloku wprowadzane będą pojęcia obwodu i osi liczbowej.	▪ stosowanie zasad opracowywania przeczytanego tekstu (1.2.c) ▪ rozwiązywanie różnymi sposobami zadań tekstowych (1.4.f) posługiwanie się zdobytą wiedzą i umiejętnościami w życiu codziennym (l.7.h) spostrzeganie otoczenia społecznego, przyrodniczego i technicznego jako obszarów pełnych zagadek poznawczych i niewyjaśnionych dotąd zdarzeń (2.1.f) ▪ opisywanie prostych relacji ilościowych między danymi obiektami (tyle samo, mniej, więcej, o ile mniej, o ile więcej, ile razy mniej, ile razy więcej) ( 2.4.e) ▪ budowanie prostych modeli matematycznych dla uzyskanych wyników z doświadczeń (2.7.e) ▪ rozważanie możliwych skutków planowanych i podejmowanych przez siebie działań (2.9.a) ▪ przekonanie, że są takie uniwersalne wartości i fakty społeczne, których zasadność trudno podważać ( 4.7.c) ▪ opisywanie swoich marzeń, planów i swojej sytuacji w przyszłości (6.2.e) ▪ ocenianie postępowania bohaterów filmowych i literackich oraz uzasadnianie swoich ocen (6.3.a) ▪ znajomość tradycji i ważniejszych elementów kultury miejscowości i regionu, w którym się mieszka (6.4.d)	uczeń: pokreśla w tekście potrzebne mu informacje uczeń: nadaje tytuły większym fragmentom tekstu uczeń: rozwiązuje zadania, korzystając z metody „prób i poprawek” uczeń: wykonuje ilustrację do zadania, aby ułatwić sobie jego rozwiązanie uczeń: oblicza czas przejazdu wybranym środkiem transportu uczeń: opisuje życie ludzi w dawnych czasach na podstawie tekstów, obrazów i przedmiotów z przeszłości uczeń: porównuje czas zajścia różnych wydarzeń uczeń: oblicza obwód piaskownicy na podstawie planu uczeń: krytycznie analizuje własne działania z przeszłości, ze względu na stan obecny uczeń: wskazuje w swobodnej rozmowie na ciągłość zachowania przez człowieka pewnych wartości  np. troska o bliskich, wyrób przedmiotów sztuki, dążenie do wytwarzania narzędzi ułatwiających pracę uczeń: opisuje siebie i swoją prawdopodobną sytuację w przyszłości uczeń: ocenia bohaterów legend i uzasadnia swoje stanowisko uczeń: wskazuje na najbliższe w regionie wykopaliska jako źródła wiedzy o naszej przeszłości.