23,06 - termin zerowy
28.06 egzamin
laser - Light amplification by stimulated emission of radiation - wzmocnienie światła przez stymulowaną emisję promieniowania
cechy promieniowania laserowego:
- monochromatyczność czyli jednobarwność - oznacza to jednakową częstotliwość, oraz jednakową długośc fali całej wiązki promieniowania; promieniowanie laserowe z danego aparatu ma tylko jedną barwę, nie rozszczepia się w pryzmacie, a wykazuje jednobarwne widmo liniowe
- koherencja czyli spójność - oznacza to, że wszystkie kwanty w wiązce są dokładnie takie same, fale drgają jednocześnie i zgodnie w tej samej fazie i w tej samej płaszczyźnie; w wyniku tego absorpcja, przenikanie i odbicie są takie same dla każdej równoległej wiązki w jednakowych warunkach; znaczenie koherencji promieniowania laserowego dla działania biologicznego jest jeszcze nie poznana
- kolimacja czyli równoległość wiązki - promieniowanie występuje jako wiązka równoległa; wszystkie fotony w wiązce poruszają się w jednym kierunku; dzięki specjalnym soczewkom wiązkę można skupiać i rozszerzać; podobną równoległość wiązki wykazuje światło słoneczne
- moc i gęstość - wyłącznie z laserów można uzyskać taki wielkie i dowolnie dobrane gęstości i moce; żadne inne źródło promieniowania elektromagnetycznego takich możliwości nie daje; dawkę promieniowania laserowego można dokładnie odmierzyć i ukierunkować
podział laserów medycznych:
a) ze względu na rodzaj substancji
substancja laserująca decyduje o długości fali i mocy emitowania promieniowania laserowego
- gazowe (CO2, ekscymerowe, helowoneonowe)
- cieczowe (barwnikowe)
- ciała stałe (krystaliczne, rubinowe)
- półprzewodnikowe (oparte na diodach galowo-arsenowych GaAs) - najczęsciej stosowane do biostymulacji
b) ze względu na długość fali
- pracujące w nadfiolecie (poniżej 400nm)
- pracujące w paśmie widzialnym (400-780nm)
- pracujące w podczerwieni (powyżej 780nm)
długość oraz częstotliwość kwantów emitowanego promieniowania laserowego jest stała dla danego lasera; od długości fali promieniowania zależy zdolność przenikania, absorpcji w różnych substancjach; do biostymulacji uzywa się laserów emitujących promieniowanie elektromagnetyczne z zakresu czerwieni i podczerwieni
c) ze względu na rodzaj emisji
- ciągłe
- impulsowe
emisja ciągła występuje z jednakową mocą od właczenia do wyłączenia lasera;
emisja impulsowa polega na wyzwoleniu pojedynczych impulsów lub serii; czestotliwość w seriach może być stała lub regulowana
d) ze względu na moc
- dużej mocy III klasy - 500-850mW
- sredniej mocy - od 7 do 500mW
- małej mocy - od 1 do 6 mW
- wysokoenergetyczne - powyżej 850mW - IV klasa
moc jest niezmienną cechą emisji każdego lasera; lasery terapeutyczne generują pem albo w sposób ciągły albo impulsowy;
średnia moc emisji - taka która występowałaby gdyby rozłożyć równomiernie energię impulsu na cały czas emisji, a więc także na przerwy między impulsami
średnia moc emisji impulsowej jest zatem ....
e) ze względu na konstrukcję
- chirurgiczne
- biostymulacyjne
fotoablacja - przy fotoablacji następuje rozbicie związków chemicznych oraz uwolnienie elektronów i jąder atomowych, co daje efekt mikrowybuchu z wyparowaniem materii i z pominięciem procesów termicznych
charakterystyka promieniowania laserowego:
długość fali
moc
rodzaj emisji
część impulsów oraz zakres ich regulacji
czas trwania impulsów (nazywany także szerokością lub długością impulsu)
geometrię emitowanej wiązki
powierzchnię emitującą
kąt rozbieżności i zależną od niego wielkość "plamki" padającej na eksponowaną powierzchnię
przebieg procesów biostymulacji laserowej:
- odbicie i rozproszenie - promieniowanie laserowe napotykając skórę ulega odbiciu od 20-80%; zalezy to od: barwy skóry, struktury powierzchni skóry, odległości głowicy lasera od skóry, kąta padania promienia laserowego, geometrii wiązki promieniowania laserowego
- absorpcja i przenikanie - przenikanie promieniowania laserowego zalezy od doługosci fali otaz składu chemicznego i budwy tkanek; woda absorbuje promieniowanie laserowe krótsze od 400nm i dłuższe od 1100nm; pomiędzy tymi wasrtościami znajduje się "okno optyczne" przez które promieniowanie laserowe przenika w głąb tkanek; w oknie tym hemoglobina absorbuje promieniowanie zielone o fali 600nm, a melanina absorbuje pasmo do 700nm; najgłebiej docierają fale z zakrecu 700-1100nm; jest to skrajne promieniowanie czerwone i podczerwone A; wnikają one na głębokość 1-2mm, sięgają więc do skóry właściwej; jednak 35% tego promieniowania jest absorbowana w części zrogowaciałego naskróka, a dalsze 30-40% w następnych jego warstwach
działanie biologiczne promieniowania laserowego:
- zwiększenie syntezy kolagenu, białek oraz RNA
- zmiany w potencjale błony komórkowej
- zmiany w wydzielaniu neuroprzekaźników
- usprawnienie dysocjacji hemoglobiny (co wpływa korzystnie na zaopatrzenie tkanek w tlen)
- zwiększenie fagocytozy, syntezy ATP oraz prostaglandyn
biostymulacja:
- działanie przeciwbólowe
- działanie przeciwzapalne
- działanie przeciwobrzękowe
- działanie regenerujące (naprawcze)
- działanie odpornościowo-stymulujące
- działanie polepszające mikrokrążenie
- działanie odczulające
efekt pierwotny:
to efekty które dokonują się w tkankach bezpośrednio naświetlanych; są one powodem powstania tzw efektów wtórynych; efekty pierwotne obejmują efekt biochemiczny, bioelektryczny i bioenergetyczny
efekt biochemiczny - wywołuję stymulację wydzielania histaminy i serotoniny; może również stymulować lub hamować reakcje enzymatyczne kwasu ATP, którego wydzielanie może powodować przyspieszenie procesów mitozy
efekt bioelektryczny - normalizuje potencjał membrany; każda komórka ma więcej ładunków ujemnych niż dodatnich, a potencjał wynosi 60-90mW; w patologicznych stanach potencjał ten spada w związku z przenikaniem przez membranę do wnętrza komórki jonów Na+; w celu odwrócenia tego procesu komórka potrzebuje energii, a może ją otrzymać np z procesu hydrolizy kwasu ATP; z kolei naświetlanie laserem stymuluje wydzielanie ATP
efekt bioenergetyczny - jest czynnikiem, który stymuluje odżywianie i wzrost komórek oraz reguluje liczne procesy międzykomórkowe
efekt wtórny - powoduje liczne zjawiska, w tym wzmożenie wydzielania endorfin, stymulowanie regeneracji obwodowych aksonów po uszkodzeniu nerów, hyperpolaryzację błon komórek nerwowych, zmiany stężeń transmiterów w synapsach, efektywne przekazywanie energii protonów do punktu akupunktury
efekt przeciwzapalny - wywołuje między innymi przyspieszenie resorbcji obrzęków i wysięków, poprawę mikrokrążenia, rozszerzenie naczyń krwionośnych, wtymulację migracji makrofagów, możliwość ułatwienia wytworzenia krążenia obocznego
terapia laserowa:
-> wskazania
-> przeciwwskazania
-> dawka energii
-> czas trwania zabiegu
-> długość fali
-> metodyka naświetlania
-> ilość zabiegów w serii
-> częstotliwość impulsów promieinowania
technika zabiegu:
- zabiegi kontaktowe i bezkontaktowe
metode kontakatową stosuje się tylko na skórze nieuszkodzonej; głowica dotyka skóry, lekko lub z łagodnym uciskiem, można też stosować ucisk przerywany tzw dziobanie; stosując tę metodę należy przygotować skórę przed zabiegiem, przecierając ją spirytusem 70% i zdezynfekować głowicę po zabiegu
metodę bezkontaktową stosuje się w przypadkach ze skórą zmienioną chorobowo; należy przesuwać głowicę tuż nad polem zabiegowym pamiętając o tym, że warstwa powietrza oddzielająca ją od tkanek nie powinna być większa niż 5mm gdyż im jest grubsza tym większe są straty energii promieniowania laserowego
- zabiegi labilne i stabilne
zabiegi głowicą ruchomą (labilne) sa nazywane skanowaniem lub przemiataniem; głowicę przesuwa się płynnym okrężnym lub falistym ruchem z szybkością ok 1cm/s; zakłada się że promieniowanie powinno być rozłożone równomiernie, jak najbliżej procesu chorobowego
zabiegu głowicą ustaloną w jednym punkcie (stabilne) są nazywane techniką punktową; wybiera się jeden lub więcej punktów, które wydają się najbardziej odpowiednie do wygaszania procesu chorobowego, mogą to być punkty spustowe, ewentualnie akunpunturowe
dawkę oblicza się w J na punkt
- zabiegi przy użyciu wiązki skupionej i rozproszonej
wiązka skupiona ma średnicę kilki mm i znaczną gęstość mocy (do 500mW/cm2); stosuje się ja w zabiegach punktowych i ruchomych
wiązka rozogniskowanaą lub ze źródła wielopunktowego, zwykle o małej gęstości powierzcgniowej (od 0,01 do 1mW/cm2), wykorzystuje się w zabiegach obejmujacych większą powierzchnię skóry
promienie powinny być skierowane prostopadle do powierzchni pola zabiegowego; ukośne padanie promieni na skórę poszerza pole lecz naświetlenie jest nierównomierne
wykład 18.11.
wskazania:
- trudno gojace się rany i owrzodzenia (również odleżyny)
- przewlekłe stany zapalne
- utrynione zrastanie się kości
- choroba zwyrodnieniowa staów
- zespoły bólowe
- zapalenia okołostawowe
- zapalenie ścięgien, powięzi, pochewek ścięgnistych, kaletek stawowych
- nerwobóle
- neuropatia cukrzycowa
- trądzik pospolity
przeciwwskazania:
- ciąża
- choroba krwi
- choroby systemu nerwopwego z ostro podwyższona pobudliwosćią
- nadczynnność tarczycy i innych gruczołów dokrewnych
- zaawansowana rozedma płuc, gruźlica płuc, intoksykacja gruźlicza
- nowotwory złośliwe i nowotwory łagodne w obszarze głowy i szyi
- mastopatia włóknista sutka
- terapia lekami cytostatycznumi, immunosupresyjnymi oraz zawierającymi arsen
- powdyższona wrazliwość na oddziaływanie światła
- uogólnione choroby bakteryjne
- zaawansowana cukrzyca
- rozrusznik serca
wykonanie zabiegu:
skóra odsłonięta, czysta
kierunek prostopadły do obrszaru naświetlannia pl.
seria 6-12 naświetlań codziennie, co drugi dzień, dwukrotnie w ciągu dnia
czas trwania 8-10min, naświetlanie punktowe 1-2min
dawka: nie powinna przekraczać 200j
stan ostry 0,1-3J/cm1
stan podostry 3-6
stan przewlekły 6-12J/cm2
długość fali
sonda czerwona 500-760nm - naświetlanie skóry i śluzówki
sona podczerowna 800-950nm - tkanki położone głebiej
częstotliwość: najczęściej do 3000Hz, w stanach ostrych mniejsze częstotliwości, w stanach przewlekłych większe
moc:
sonda czerowna 30-60mW
wonda podczerowona 50-500mW
powierchnia:
w ciągu jednego dnia nie większa niż 400-500cm2 podzielona na pola o powierzchni ok 80cm2
przy naświetlaniu punktów spustowych przyjmujue się 1cm2 na punkt
przy naświetlaniu punktowym odległość między punktami 1-2cm
bezpieczeństwo pracy z laserem:
1) pacjent i terapeuta powinni mieć założone okulary, chroniące przed promieniowaniem typu laser
2) pomieszczenie zabiegowe powinno być odpowiednio oznakowane
3) w pomieszczeniach zabiegowych należy unikać odbić zwierciadlanych (przeszklone drzwi, lustra)
4) aparat powinien być zamknięty zabezpieczony i używany przez osoby przeszkolone
5) niedopuszczalne jest kierowanie wiązki światła lasereowego w stronę twarzy osoby nie zaopatrzonej w okulary
troficzne wrzody i trudno gojące się rany:
po przemyciu wrzodu lub rany rozrworami antyseptycznymi (w celu usunięcia matrtwej tkanki, wydzieliny itp) przeprowadza się naświetlanie patologicznego ogniska światłem lasera o mocy do 25mW; wiązkę promieniowania kieruje się na 6-8 punktów wokół rany (wrzodu) w obszarze zdrowych tkanek i na 4-8 punktów na powierzchni rany (wrzodu); liczbę naświetlanuch punktów należy dobierać w zależności od rozmiarów rany (wrzodu); ekspozycja wynosi 2min na kazdy punkt wogół rany (wrzodu); sumaryczny czas nsświetlania w trakcie jednego seansu nie powinien przekraczać 20min; cykl terapii składa się z 28-30 codziennie wykonywanych esansów; podczas terapii laserowej powierzchnia rany (wrzodu) po 5-7 seanasach oczyszcza się z martwych tkanek i wypełnia delikatną, różową ziarniną, przy tym znacznie zmniejas isę ból i obrzmienie tkanek, zanika swędzenie i zauważalne est narastanie różowego nablonka; po 9-10 seansach regeneracja przebiega wolniej, a ziarnina nabywa n;adehp pdcoe;emoa' w takioej sytuacji terapię laserową trzeba koniecznie kontynuować; od 16-17 seansu ponownie zauważa się nasilenie regeneracji, z pojawieniem się wyrazistych ziarnin i wzmożonego powstawania nabłonka na obwodzie rany
należy podkleślic, że u chorych z chronicznym osteomyelitis terapię laserową można stosować w okresie pooperacyjnym tylko po starannym oczyszczeniu patologicznego ogniska ze zmian martwicowych; nie przestrzeganie tych wymagań molże wywołać zaostrzenie się procesu chorobowego
trądzik pospolity (młodzieńczy)
celem laseroterapii tego schorzenia jest przyspieszenie gojenia się ran po otwarciu ropni i zlewających się elementów, przyspieszenie resorpcji nacieków, zapobieganie powstawaniiu blizn, bądź ich wygładzanie
laseroterapię prowadzi się w ciągu 1-2min na ognisko (sumaryczny czas do 20min); w razie koniecnzości cykl leczenia nalezy powtórzyć
dla osiągniecia efektu terapeutycznego przed seansem nalezy usunąć otorbione zaropiałe zaskórniki (wągry)
bliznowce (keloidy)
pozytywny wpływ laseroterapii na bliznowce jest możliwy, jeśli okres ich istnienia ni e jest zbyt długi
przy leczeniu bliznowców wykorzystuje się lasery o mocy do 30mW; naświetla się patologiczne ognisko i jego 2-3cm otoczenie wybietając 6-10 punktów (w zależności od powierzchni bliznowca); ekspozycja jednego punktu wynosi 203minl dla bliznowców mających 12-18 miesięcy terapię laserową prowadzi się naświetlając przez 2 min każdy punkt; dla bliznowców mających więcej niż 18 miesięcy - 3min na jeden punkt; sumaryczny czas naświetlania całego organizmu nie powinien przekroczyć 20min na seans; na cykl terapii składa się 25-30 seansów; po 5-6tyg cykl terapii należy powtórzyć; po 5-6dniach od poczatku leczenia zauważa się zmniejszenie a nawet całkowity zanik bóli i wsdzenia; po 20-25 dniach bliznowce spłaszczają się, zwiększa się ich ruchliwość, wygładzają sie kontury względem otaczającej tkanki, zmienia się pigmentacja stopniowo nabywając kolorou skóry; stwierdzono że do wyleczenia bliznowców o powierzchni 15-20cm2 wystarcza jeden cykl terapii, a dla powierzchni 30-70cm2 trzeba 2-3 cykli z przerwą 1-1,5 miesiąca miedzy nimi
łuszczyca:
laseroterapię przeprowadza się naświetlając poszczególne ogniska chorobowe
ekspozycja na światło zależy od rozmiarów ogniska i sumarycznie może dochodzić do 20min; przy onychodystrofii łuszczycowej dobry efekt laseroterapii uzyskuje się przy naświetlaniu łożyska paznokcia przez 0,5-1min; po 10-12 seansach zauważa się widoczny wzrost zdrowych paznokci trwający także po zakończeniu cyklu leczenia (20 seansów); do skutecznego wyleczenia onychodystrofii niezbędne są 2-3 cykle laseroterapii z przerwami 1-2 miesiące
bielactwo
opryszczka (3-4 seanse po 3-4min przerywają proces chorobowy; należy zacząć możliwie wcześnie po pojawieniu się świądu i obrzeku; przy rozwiniętym procesie chorobowym laseroterapia zmniejsza przekrwienie, nasiąkanie i przyspiesza remisję choroby)
brodawki skórne
wykonywana jest promieniowaniem zogniskowanym po 2-3 min na każdą brodakę
w przypadku ....
nowe kierunki laseroterapii
- w połączeniu elektrostymulacją prądem "mikroamperowym" wytwarzanym przez końcówkę głowicy
- leczenie zimnym laserem helowo-neonowym
- aurikulopunktura
magnetoterapia
zabieg wykorzystujący wolnozmienne pole magnetyczne o częstotliwości 0-50 lub 0-60Hz i indukcji magnetycznej o wartości 0,5-10mT
zalety magnetoterapi:
- metoda nietermiczna - możliwe stosowanie w okresie ostrym
- możliwość wykonywania zabiegu przy ubranym pacjencie, przez opatrunek, w przypadku metalowych implantów
- przenikanie przez wszystkie struktury ustroju
- możliwość stosowania u dzieci
pole magnetyczne:
- statyczne - magnesy
- dynamiczne - indukowane przez prąd płynący w przewodniku
wpływ na organizm człowieka:
zmiana właściwości fizycznych wody w komórkach - zwiększenie ciśnienia gazów w komorkach, zmiana pH
rytmiczne przemieszczanie jonów w komórkach
hiperpolaryzacja błony komórkowej
normalizacja procesów enerhgetycznych na poziomie komórkowym
normalizacja elektrycznego potencjału spoczynokowego błon komórkowych
poprawa dynamiki transportu błonowego jonów
zwiększenie ciśnienia parcjalnego tlenu - lepsze wykorzystanie tlenu przez komórkę
wzrost ATP
wpływ na procesy wolnorodnikowe
proliferacja komórkowa
synteza DNA
efekt kliniczny:
działanie przeciwbólowe
działanie przeciwzapalne
intensyfikacja procesów oddychania tkankowego
mobilizacja mikrokrążenia
stymulacja krążenia obwodowego
działanie przeciwobrzekowe
przyspieszenie proseców regeneracji tkanek miękkich
przyspieszenie procesu zrostu kostnego
wpływ na szybkośc przepływu bodźców eferentnych i aferentnych poprzez oddziaływanie na synapsy nerwowe
działanie immunostymulujące
parametry zabiegu:
- kształt impulsów
prostokątny - procesy chorobowe toczące się w kościach
trójkątny - chrzasta stawowa, ścięgnam więzadła
sinusoidalny - nerwy i mięśnie
- częstotliwość
1-5 Hz w stanie ostrym
5-20 Hz w stanie podostrym
20-50 Hz w stanie przewlekłym
- intensywność strumienia
0,5 mT (5-30 Gs) w stanie ostrym
3-5 mT (30-50 Gs) w stanie podostrym
6-10 mT (60-100 Gs) w stanie przewlekłym
dawkowanie narastająco: siła pierwszego zabiegu ok 40% przyjętej dawkim drugiego 70%m od tzreciego dawka pełna
aplikator o śrendicy 500mm - 100% indukcji = 2,5mT (25Gs)
aplikator o średnicy 315 mm - 100% indukcji = 5 mT (50 Gs)
aplikator o średnicy 200 mm - 100% indukcji - 10 mT (100 Gs)
- przerwa (puls)
pole impulsowe - zabiegu rozpoczyna się od przerwy wynoszecj 3s, skracając czas w kolejnych zabiegach o 0,5s
- czas zabiegu
przeciętnie 15-30 min
seria 15 zabiegów
stosowane codziennie przez pierwsze 5-10 zabiegów, później co drugi lub trzeci dzień
metodologia zabiegu:
zabiegi o tej samej porze dnia
niewykonywaie zabiegów w godzinach wieczornych - bezsenność
usunięcie z pola zabiegowego wszelkich przedmiotów metalowych i z obszaru do dwóch metrów telefonów komórkowych, kart magnetycznych, dyskietek, itp
wskazania:
migrena, naczynioruchowe bóle głowy, stany po udarach, SM
osteoporoza
zaburzenia przemiany materii
choroby przewodu pokarmowego - ch wrzodowa, zaburzenia czynnościowe układu pokarmowego
choroba zwyrodnieniowa stawów i kręgosłupa
zapalenia stawów i tkanek miękkich
pourazowe schorzenia narzadu ruchu - złamania, zwichniecia, uszkodzenia więzadeł, torebek stawowych, mięsni
zaburzenia krążenia obwodowego
stany zapalne nerów
zapalenie oskrzeli i zatok obocznych nosa
zapalenia jajników
owrzodzenia, zmiany troficzne podudzi, trudno gojące się rany
wykład 09.11.2012
schorzenie natężęnie (mT) częstotliwość (Hz) czas zabiegu
ch zwyrodnieniowa stawów kręgosłupa stopniowo od 3 do 8 25-50 15-30
ch zwyrodnieniowa dużych stawów stopniowo od 4 do 10 10-50 15-30
rzs stopniowo od 1 do 7 4-6 10-20
złamania kości, zespół Sudecka stopniowo od 6 do 10 25-30 30-60
urazy sportowe tk miękkich stopniowo od 7 do 10 25-50 15-30
trudno gojące się rany i oparzenia stoponiowo od 7 do 10 25-50 20-60
nerwoból n kulszowego początkowo od 3 do 4; następnie stopniowo od 8 do 10 5-50 10-20
zaburzenia krążenia obwodowego 4-7 12 15
przeciwwskazania:
ciąża
choroba nowotworowa
czynna gruźlica płuc
krwawienie z przewodu pokarmowego
w okresie naświetlań promieniowaniem jonizującym i badań radiologicznych
implanty elektroniczne - rozrusznik serca, pompa insulinowa, pompa baclofenowa
czynna gruźlica
ostre infekcje wirusowe i bakteryjne
grzybica
zakrzepowo-zatorowe zapalenie zył
ciężkie choroby serca i układu krążenia
skłonność do krwawień
magnetostymulacja
terapia polami magnetycznymi o niskich wartościach indukcji zbliżonych do indukcji pola ziemskiego do wartości granicznej 100 µT (indukcja pola ziemskiego 30-70 µ T)
wartości składowej elektrycznej nie przekraczającej 130 V/m oraz częstotliwości pól od kilku do 3000Hz
podstawa teoretyczna:
teoria jonowego rezonansu cyklotronowego - różne tkanki żywych organizmów absorbują szczególnie silnie tylko określone fragmenty specyficznego pola - w zakresie indukcji i częstotliwości
działanie komórkowe:
przywrócenie równowagi kwasowo-zasadowej (pH)
podniesienie potencjału błonowego
zwiększenie przepuszczalności błon półprzepuszczalnych
aktywizacja kanałów jonowych
wzrost energii drgań błon i jonów
stymulacja wytwarzania energii
stymulacja produkcji białek (wzrost 20-40%)
usprawnienie wchłanianai pożywienia i wydalania produktów spalania
wpływ na procesy zachodzące w komórkach:
wnikanie Ca2+ do komórek
przekaźnictwo międzykomórkowe
aktywność ATP-azowo zależnej pompy sodowo-potasowej błon komórkowych
stymulacja tworzenia cAMP
zwiększenie transoprtu przez błony komórkowe
stymulacja tworzenia prostaglandyn E
zwiększenie zawartości DNA
układ krążenia:
rozszerzenie naczyń
poprawa krzepliwości
redystrybucja krwi
regulacja ciśnienia krwi
wzrost wysycenia tlenem krwi
układ szkieletowy:
poprawa zjawiska piezoelektrycznego (zwiększenie gęstości kości)
przeciwbólowo
przeciwzapalnie
układ odpornościowy:
aktywizacja produkcji przeciwciał
ograniczenie procesów zapalnych
układ nerwowy:
wzrost przewodnictwa nerwowego
przywrócenie komunikacji między komórkami
regeneracja komórek nerwowych i osłonek mielinowych
spadek chorobowych skurczów mięśni
poprawa jakości snu
układ hormonalny:
regeneracja wysepek Langerhansa (trzustka)
wzrost obniżonej produkcji insuliny
wzrost produkcji melatoniny (szyszynka)
regulacja pracy przysadki mózgowej
układ trawienia:
normalizacja pracy jelit
regulacja wytwarzania kwasów i enzymów trawiennych
wzrost regeneracji wątroby
metodologia zabiegu:
czas zabiegu: 8-20 min
częstotliwość: 2x dziennie
niskie natężęnia - działanie uspokajające
wysokie natężenia - działanie pobudzające
wskazania:
- choroby narządu ruchu
zespoły bólowe na tle zwyrodnieniowym lub zapalnym
stany piurazowe
- choroby układu nerwowego
choroba Parkinsona
stwardnienie rozsiane
rehabilitacja po udarach mózgowych
choroba alzheimera
migrena
- choroby skóry
- zaburzenia krążenia obwodowego
trudno gojące się rany
owrzodzenia
- zaburzenia emocjonalne
zaburzenia snu
stany depresyjne
nerwice wegetatywne
Aparatura:
MRS 2000
Viofor
Akupunktura:
w akupunkturze stosuje się pole magnetyczne stałe w postaci magnesów które przyklejają się na punkty akupunkturowe; daje to podwójny efekt; oprócz pola magnetycznego pobudzamy punkt akupunkturowy; działanie przeciwbólowe u pacjentów którzy boją się klasycznych zabiegów akupunktury, a szczególnie nakłuwania igłami
Magnetoledoterapia
skojarzone wykorzystywanie zmiennego pola magnetycznego wraz z promieniowaniem optycznym (nielaserowym) uzyskanym z wysokoenergetycznych diod LED
ULTRASONOTERAPIA
ultradźwięki
drgania mechaniczne o częstotliwości powyżej 20000Hz
wykorzystanie terapeutyczne - 800-3000kHz
działanie biologiczne ultradźwięków
Prawo Grotthusa-Drapera - energia ultradźwięków wywołuje w tkankach odczyn, jeśli zostanie przez nie w dostatecznej ilości pochłonięta
fizyczne czynniki ultradźwięków wywierająće działanie biologiczne:
ciśnienie fali
zmienne ciśnienie fali
zmiana energii kinetycznej na ciepło
kawitacja
fale stojące
piezoelektryczność
działanie biologiczne ultradźwięków - zmiany miejscowe (pierwotne)
- działanie cieple
stopień przegrzania zależy od dawki czasu oraz właściowości fizycznych tkanek; najsilniej nagrzewa się tkanka kostna > nerwowa > mięśniowa > tłuszczowa; największed przegrzanie występuje w pobliżu powierzchni granicznych struktur niejednorodnych kość/mięsień
- działanie mechaniczne
rytmiczne drgania cząstek w tkankach o charakterze naprzemiennego zagęszczania i rozrzedzania w kierunku rozprzestrzeniania się fali; wzrost przepuszczalności błon, ruch płynu śródkomórkowego (mikrostrumień) opływający komórki - zwiększenie przenikania jonów przez błony komórkowe w tym pobór jonów wapnia
- działanie fizykochemiczne
działanie katalityczne w niektórych reakcjach chemicznych, powodują procesy utleniania lub redukcji, przyspieszają dyfuzje jonów przez błony biologiczne, wpływają na pH, powodują rozpad wody na wodór i rodnik hydroksylowy (OH-)
działanie biologiczne ultradźwięków - ogólne (wtórne)
- polepszenie mikrokrążenia
- wzrost przepuszczalności błon
- przyspieszenie przemiany materii
- aktywacja reakcji enzymatycznych
- powdyższenie progu bólu
- zwiększenie rozciągliwości włókien kolagenowych
- wpływ na wolne rodniki
- przyspieszenie regeneracji
- zmniejszenie napięcia mięśni
- zwiększenie ruchomości stawów
czynniki fizyczne skutki biologiczne działanie kliniczne
zmienne ciśnienie fali polepszenie mikrokrążenia zmniejszenie bólu
ciśnienie fali wzrost przepuszczalności błon zmniejszenie zapalenia
zmiana energii kinetycznej na ciepło przyspierzenie przemiany materii zmniejszenie napięcia mięsni
kawitacjie aktywacja reakcji enzymatycznych zwiększenie ruchomości stawów
fale stojące zmniejszenie kwasowości tkanek przyspieszenie regeneracji
piezoelektryczność zwiększenie progu bólu, zwiększenie rozciągliwosći włókien kolagenowych, wpływ na wolne rodniki, zmniejszenie twardości tkanek
wskazania:
zespoły bólowe w przebiegu ch zwyrodnieniowej stawów szyjnego odcinka kręgosłupa - dwaka 0,4-0,8 W/cm2
bóle pleców i krzyża - 0,5-1,2
zespół bólowy rwy kulszowej
ch zwyrodnieniowa st biodrowego - 0,5-1
st kolanowego - 0,3-0,8
stt stóp i rąk - 0,3-0,8
zespół bolesnego barku - 0,3-0,5
zespół bolesnego łokca 0,3-0,8
ostroga kości piętowej - 0,5-0,8
nerwoból n trójdzielnego 0,2-0,8
bóle poamputacyjne - 0,3-0,5
szczękościsk - 0,6-0,8
owrzodzenia goleni - 0,3-0,8
przykurcz Duputrena - 0,5-0,8
blizny - 0,2-0,5
przeciwwskazania:
choroba nowotworowa
ostre objawy zapalne
ciąża
czynne procesy gruźlicze
skazy krwotoczne, zaburzenia krzepniecia krwi
niewydolność krążenia, zaburzenia rytmu serca
rozrusznik serca
zaawansowane zwapnienie naczyń
zakrzepowe zapalenie żył, żylaki, zakrzepica
zmiany skórne zwłaszcza w przebiegu chorób zakaźnych
stan ogólnego wyniszczenia organizmu
metal w miejscu zmian chorobowych
okolica nasad kości u dzieci
stan po terapii rentgenowskiej
nerwica wegetatywna znacznego stopnia
metody naddźwiękiwania
- bezpośrednio miejsce związane ze zmianami chorobowymi
- pośrednio przez połączenia nerwowe z miejscem występowania zmian chorobowych
naddżwiękoawianie korzeniowych okolic przykręgosłupowych
naddźwiękawanie segmentowe bolesnych sfer Heada i punktów maksymalnych w dermatomie odpowiadających zmianom w chorobach wewnętrznych
naddźwiękawianie punktów bolesnych
- połączenie obydwu metod
dawkowanie ultradźwięków:
- rodzaj zmian chorobowych
- głębokość na jakiej występują zmiany chorobowe
- okolicę ciała i obszar poddawany zabiegowi
- sposób wykonania zabiegu
- parametry zabiegu
rodzaj fali
częstotliwość ultradźwięków
moc
czas trwania zabiegu, liczba zabiegów w serii
metody wykonywania ultradźwięków:
w zależności od rodzaju zastosowanej sunstancji sprzęgającej
- olej parafinowy, żele, wazelina - im gęściejszy środek sprzęgający, tym mniejsza penetracja
- woda - zabiegi w obrębie dłoni, stóp oraz w przykurczu stawu łokciowego, naczynie porcelanowe lub plastikowe, temperatura wody 37*C, dawka do 0,6W/cm2, odległość głowicy od ciała ok 2-3 cm
w zależności od sposobu prowadzenia głowicy po ciele pacjenta:
- metoda labilna - dynamiczna - masujące ruchy okrężne lub pasmowe, nieznaczny ucisk głowicy na tkanki, pasy podłużne w okolicy przygręgosłupowej, długość 10-12 cm
- metoda stabilna - statyczna - wybrane punkty, zwoje, złogi w torebkach stawowych, 1/4 dawki metody labilnej, czas do 5min, ultradźwięki impulsowe
w zależności od miejsca wykonywanego zabiegu:
- lokalna
- segmentarna
- schematów neuroterapeutycznych
odogonowy schemat neuroterapeutyczny - od dowolnego brzegu kości krzyżowej do wysokości wyrostka kolczystego Th8 - 0,1-0,2W/cm2
odgłowowy schemat neuroterapeutyczny - od wyrostka kolczystego Th8 do wysokości C2 - 0,1-0,2W/cm2
zasady doboru parametrów zabiegu
dawki fali ciągłej zależnie od częstotliwości:
natężenie częstotliwość 0,8MHz częstotliwość 3MHz
małe 0,05-0,3 W/cm 0,05-0,1 W/cm
średnie 0,5-1,0 W/cm 0,3-07 W/cm
duże 1,0-2,0 1,0-1,5 W/cm
dawki małe - czas zabiegu 3 min
średnie 6 min
duże 10-15 min
dawka nieprzekraczalna 2 W/cm2
częstotiwość
800 kHz, 1 MHz - głębsza penetracja
3 MHz - płytsza penetracja
liczba i częstotliwość zabiegów:
w stanach ostrych i podostrych - 6 zabiegów 2x dziennie, codziennie lub co drugi dzień
w stanach przewlekłych 10-12 zabiegów codziennie lub co drugi dzień
współczynnik wypełnienia
procentowe wyrażenie długości impulsu do długości okresu
współczynnik wypełnienia - 100% - praca w trybie ciągłym - głebokie ogrzanie tkanki
współczynnik wypełnienia - 50%, 25% - delikatny efekt termiczny
współczynnik wypełnienia - 12,5%, 6,25% - bez efektu termicznego
wykład 13.01.2013:
ultrasonoforeza
- lek w formie żelu lub kremu jako środek sprzęgający
- natężenie 1,0-1,5 W/cm2, czas 1min/10cm2 powierzchni, fala ciągła
l- eki przeciwbólowe, przeciwzapalne, sterydy, miejscowo znieczulające, heparyna, preparaty złożone
- wskazania:
stany po urazach narządu ruchu po ustąpoieniu ostrego stanu (stłuczenia, zwichniecia, skręcenia, krwiaki)
przewlekłe choroby reumatyczne
zespoły bólowe tkanek miękkich
blizny
metodyka zabiegu:
- zastosowanie preparatów przepuszczających ultradźwięki
- dobra wilgotność skóry
- lek nakłądany na kilka min przed zabiegiem, zwiększywszy ukrwienie skóry przez zastosowanie ciepła
- po zabiegu opatrunek na skórę pokrytą lekiem
terapia łączona
- ultradźwięki + prąd i niskiej częstotliwości - rozluźniające
- ultradźwięki + modulowane amplitudowo prądy o średniej częstotliwości (2polowa interferencja) - rozluźniające
- ultradźwięki + TENS - przeciwbólowe
Infradźwięki - Qi-Gong
- częstotliwość 8-14Hz
- przenikanie przez odzież, opatrunki gipsowe, warstwy tkanek
- bez efektu termicznego
- głeboki penetrujący masaż
- bez konieczności stosowania substancji sprzęgającej
- czas zabiegu 5-20 min
- seria 8-12 zabiegów
efekt fizjologiczny:
- poprawa ukrwienia w obszarze zabiegowym
- rozluźnienie mięśni
- szybsze gojenie się ran i złamań
przeciwwskazania:
nasilony stan zapalny skóry
zmiant zatorowo-zakrzepowe
terapia falą uderzeniową - ESWT
1. fala mechaniczna, której ciśnienie rośnie od wartości ciśnienia otoczenia do wartości maksymalnej (100 MPa) w czasie nanosekund
2. wykładniczy spadek ciśnienia do wartości mniejszej niż wyjściowa
3. wzrost do wartości początkowej
czas trwania cyklu ok 10ms
częstotliwość 16-20 MHz
zasięg działania 12,5cm
maksimim 6cm
gęstość energii strumienia - ilość energi skoncentrowanej w jednostce powierzchni - mJ/mm2
metody generowania fali:
elektrogydrauliczna
elektromagnetyczna
piezoelektryczna
pneumatyczna
podział ze względu na energię
1.
niskoenergetyczna - poniżej 0,2mJ/mm2
LESWT
- low energi shock-wave therapy
2. wysokoenergetyczna - powyżej 0,2mJ/mm2
HESWT - high energy shock-wave therapy
podział ze względu na sposób generowania fali oraz ilość emitowanej energii
1. terapia zogniskowania falą - ESWT - extracorporeal energy shock-wave therapy
2. terapia falą rozchodząca się promieniście - RSWT - radial energy shock-wave therapy
3. terapia falą rozchodzącą się płasko - PSWT
działanie biologiczne:
wzrost przepływy krwi
niszczenie błon komórkowych
selektywna dysfunkcja obwodowych włókien nerwowych mielinowych
uszkodzenie włókien czuciowych z uwolnieniem neuropeptydów
tworzenie nowych naczyń krwionośnych
zwiększenie syntezy tlenku azotu w śródłkonku
wzrost czynnika wzrostu śródbłonka naczyniowego
efekt kliniczny:
działanie przeciwbólowe
działanie przeciwzapalne
stymulacja regeneracji tkanek miękkich
metodologia zabiegu
- właściwe umiejscowenienie generatora fali - z wykorzystaniem dostępnych metod obrazowania USG, TK
w miejscu charakteryzującym się największym bólem
- zastowoanie gdy inne metody leczenia nie przynosiły efektów przez co najmniej 3 miesiące
- aplikacja na przylegające grupy mięśniowe
- 3-5 sesji zabiegów po 500-3000 pulsów w odstępach tygodniowych
- czas trwania zabiegu 15-20 min
przeciwwskazania:
ciąża
nowotwór w okolicy podawanej terapii
zaburzenia krzepliwości krwi
niektóre chorony neurologiczne (padaczka)
rozrusznik serca
zapalenie okolicznych stawów
infekcje
ostre stany zapalne
osteoporoza
polineuropatia w cukrzycy
dzieci w okresie wzrostu
zastosowanie:
leczenie trudno gojących się ran
entezopatie - łokieć tenisisty
zmiany przeciążeniowo-zwyrodnieniowe więzadła rzepki - kolano skoczka
zapalenie powięzi podeszwowej - ostroga pietowa
zwapnienia okołoparkowe - uszkodzenie stożka rotatorów
trudno gojące się złamania
rwa barkowa i kulszowa
efekty uboczne:
wrażenie zwiększonego bólu
zaczerienienie skóry
obrzęk
krwiak
ELEKTROTERAPIA
podstawowe pojęcia związane z elektrycznością
elektryczność jest jedną z podstawowych form energii w naukach fizyki i może również powodować znaczne efekty w tkankach biologicznych
ładunek elektryczny jest podstawoiwą własciwością materii, która jest podstawą siły elektromagnetycznej
na najprostszym poziomie ładunki są przenoszone przez elektron (ujemny) i protony (dodatni) atomu
ładunki o takim samym znaku odpychają się, a o przeciwnym przyciągają się
ładunek może przemieszczać się z jednego obiekty do innego
tkanki człowieka zawierające naładowane cząsteczki w roztworze (jony sodu, potasu, chloru) są dobrymi przewodnikami, ponieważ jony wykonują wolne ruchy w czasie działania siły elektromotorycznej;
zdolność ruchu jonów w tkankach człowiekja nie jest jednakowa we wszystkich tkankach
mięśnie, nerwy, naczynia krwionośne są dobrymi przewodnikami, natomiast skóra i tłuszcz słabymi
pojemność elektyczna jest właściowością systemu przewodników i izolatorów określająca zdolność systemu do przechowywania ładunku
tkanki ludzkie tworzą system oporników i kondensatorów więc w czasie działania klinicznej elektrostymulacji bardziej odpowiednie jest wyrażanie oporności jako impendencja
zależy ona od właściwości pojemności elektrycznej tkanek biologicznych a jej wielkość od czestotliwości zastosowanego prądu
im wyższa częstotliwość prądu tym niższa impendencja w tkankach..
stymulacja za pomocą prądu elektrycznego stosowana jest do badania i leczenia tkanki nerwowej i miesniowej
podstawowe efekty uzuskiwane w tkankach podczas działania energii elektrycznej obejmują zmiany chemiczne, pobudzanie skurczu mięsnia i zmianę percepcji bólu, grzanie tkanek przez działanie prądi wielkiej częstotliwości (zmiany są na tyle szybkie że tkanka pobudliwa nie jest w stanie zareagować na nie)
terapia prądem elektrycznym pobudza zdrowienie przez wykorzystanie skutków bioelektrycznych
cele elektrotetapii:
działanie na objawy wytwórne choroby lub urazu w celu łagodzenia odczuć bólowych, poprawy ukrwienia, zmniejszenia napięcia mięśni szkieletowych poprzecznie prążkowanych i głądkich, pobudzenia skurczu mieśni osłabionuch i odnerwionych oraz osiągnięcia korzystnego punktu wyjścia do rozpoczecia zabiegów fizjoterapeutycznuch
bioelektryczność:
- w organizmach żywych bardzo ważną funkcję spełnia czynność elektryczna komórek zwana bioelektrycznością
- ciało ludzkie jest bogatym źródłem bioelektryczności zawierającym różne źródła i typy elektrycznych potencjałów
można rozróżnić co najmniej trzy źródła elektrycznego potencjału określane jako:
1) potencjał membranowy (błony komórkowej)
2) potencjał uszkodzenia
3) potencjał związany z obciążeniem
potencjał błony komórkowej:
środowisko wewnątrz i zewnątrz komórkowe zawiera czasteczki
potencjał uszkodzenia
potencjał powstający w wyniku obci ażenia
do tkanek pobudliwych należą komórki nerwowe wszystkich typów, aksony nerwów wszystkich typów, włókna ruchowe, autonomiczne włókna nerwowe, włókna mięśnia sercowego, komórka organów jamy brzusznej, komórki produkujące wydzieliny gruczołe
do tkanek niepobudliwych należą: kości, chrzastki, więzadła i mieśnie
czynniki warunkujące reakcję tkanek pobudliwych na prąd:
natężenie
czas trwania impulsu
częstotliwość
kształt impulsu
polaryzacja
kierunek przepływu
natężenie: niskie natężenie powoduje delikatne mrowienie, zwiększanie natężęnia mocniejsze mrowienie, a nawet bolesne odczucia
włókna bólowe pobudzane są wyższym natężeniem, gdyż próg pobudzenia tych włókien jest wyższy niż pozostałych włókien
czas trwania impulsu - jest to długość czasu w jakim prąd przepływa przez tkankę pacjenta; im dłuższy czas impulsu tym mniejszy komfort odczuć pacjenta
częstotliwość określa ilość impulsów na sekundę, zwykle ilosć cyklów na sekundę (Hz),
tkanka nerwowa jest bardziej wrażliwa na bodziec elektryczny niż tkanka mięśniowa
częstotliwość ok 1000Hz i wyższa stymuluje grube nerwy czuciowe bardziej niż cienkie, natomiast czestotliwość poniżej 30Hz cienkie, bólowe i autonomiczne
kształt impulsu: trójkątny, prostokątny, sinusoidalny, trapezowy
polaryzacja
każdy bodziec elektryczny dostarcza do tkanki ładunek pozytywny lub negatywny w zależności od ładunku jaki posiada
negatywny -> nadmiar elektronów
pozytywny -> brak elektronów pod szczególnymi elektrodami
efekt polaryzacji określa skutek w tkankach pod elektrodami":
katoda - tendencja do depolaryzacji, martwica rozpływna, łagodne przekwiernie, substancja zasadowa
anoda - hyperpolaryzacja, stwardnienie tkanek, łagodne przekrwienie, substancje kwasowe
kierunek przepływi: przyjęto ruch ładunków dodatnich do ujemnych; po odkryciu elektronów uznano iż prąd płynie od bieguna ujemnego do dodatniego
cechy pojedynczego impulsu:
- czas trwania impulsu w sec, ms, mikro sek
- natężenia wmA, V
- kształt - zakres wzrostu i spadku natężenia czyli jak natężenia zmienia się w czasie
rodzaje prądu elektrycznego
- stały - płynie w stałym kierunku i ma stałe, niezmienne w czasie natężenie
- zmienny - nie płynie w sposób ciągły, lecz nośniki ładunku elektrycznego oscylują )drgają) w stosunku do położenia spoczynkowego; charakteryzuje się okresową zmianą znaków, jego działanie określa się jako bezbiegunowe
rodzaje pródów stosowane w elektroterapii:
1) prądy małej czestotliwości (0-1000 Hz)
- galwaniczny (stały)
galwanizacja
jonoforeza
kąpiel eketryczno-wodna
- faradyczny
- impulsowy Traberta
- sinusoidalny
- diadynamiczny
- wysokonapięciowy HV
2) prądy średniej czestotliwości (1000-100,000Hz)
- zmienne
- interferencyjne
dwupolowe
czteropolowe
- modulowane prądy średniej częstotliwości
- impulsowy jednokierunkowy średniej częstotliwości
- prądy "rosyjskie" Kotza
3) prądy wielkiej częstotliwości (13-5850 MHz)
- fale krótkie o długości 11,06m
- fale decymetrowe o długości 0,69m
- mikrofale o długości 0,125m
efekty dziłania bodźca elektrycznego na tkankę:
efekty działania na tkankę pobuldiwą (nerwy i mieśnie) obejmują wiele efektów pośrednich np modyfikację percepcji bólu w CUN oraz wyzwalanie skurczu mięśni jako następstwo stymulacji włókna nerwowefo
istnieją również dowody na to, że prąd stały działający na tkankę wpływa na jej wzrost i metabolizm (elektroterapia powodujące prawidłowe odzywienie -> eutroficzna, kieruje syntezą białek i utrzymuje prawidłowe właściwości błony komórkowej)
istnieją dowody na to że przerywany prąd stały może przyspieszyć gojenie skóry i innych tkanek (np tkanka łączna)
sugeruje się również że prądy te mogą pobudzić komórkowy metabolizm prowadzący do zmian na poziomie mikrokrążenia tętnic, żył i naczyń limfatycznych
penetracja impulsu elektrycznego przez tkanki
oporność skóry jest bardzo duża dla próądu stałego i dla przerywanego o długim czasie impulsu, dużo większa niż dla innych tkanek; oporność skóry zmniejsza się dla prądu przerywanego o krótkim czasie impulsu; dla pulsu o czasie trwania 10ms opornosć skóy wynosi ok 10000Ω, a dla pulsu 0,1ms tylko 50Ω; dzieje się tak dlatego że skóra działa jak kondensator, który daje mniejszą oporność dla krótkiego czasu pulsu tak jak przy prądach średniej cząstotliwości
w konsekwencji głębiej położone nerwy (ruchowe) są łatwiej stymulowane przez krótki impuls; większość prądów z dłuższym czasem impulsu używana jest głownie do stymulacji nerwów czuciowych
charakterystyka prądów stosowanych w terapii
fizjologiczne efekty ich działania
prąd stały (galwaniczny)
- cechy prądu:
ciągle płynie w jednym kierunku
stałe natężenie
nie pobudza nerwów i mięśni
- parametry prądu stałego:
natężenie
kierunek przepływu prądu (polaryzacja)
- polaryzacja: katoda pozyskuje elektrony (ujemna), anoda traci elektrony (dodatnia)
prąd płynie drogą o najmniejszym oporze ujścia i przewody wyprowadzajace gruczołó potowych w skórze, głębiej w przestrzeniach międzykomórkowych, wzdłuż naczyń krwionośnych, limfatycznych i nerwów
przewodnictwo tkanek zależy od:
- zawartości wody
- stężenia elektrolitów
dobre przewodniki: krew, mocz, limfa, płyn mózgowo-rdzeniowy, mieśnie
słabe przewodniki: tkanka tłuszczowa, ścięgna, torebki stawowe, kości
prądu nie przewodzi warstwa rogowa naskórka suchej skóry, paznokcie, włosy
na przepływ prądu ma wpływ ułożenie elektrod:
- poprzeczne ułożenie powoduje duży opór w związku z warstwową budową tkanek, występują opory na powięziach i błonach
- podłużne ułożenie stwarza lepsze warunki do przepływu prądu który płynie przez tkanki o mniejszym oporze, omijając tkankę tłuszczową
działanie prądu stałego na organizm
- procesu dyfuzji (wyrównanie stężeń jonów po każdej stronie błony przepuszczalnej)
- procesu osmozy (proces przemieszczania się rozpuszczalnika w celu wyrównywania poziomu stężeń substancji pomiędzy wnętrzem a zewnętrzną częścią komórki, co poprawia jej funkcje odżywczo-troficzne)
przepływowi prądu elektrycznego towarzyszy polaryzacja jonowa (miejscowe grupowanie jonów wytwarzających różnice potencjału o znaku przeciwnym w stosunku do przyłożonego z zewnątrz napięcia); w czasie przepływu proądu stałego przez tkanki zachodzą zjawiska fizykochemiczne i fizjologiczne
procesy zachodzące w tkankach podczas przepływu prądu stałego:
- elektrochemiczne
- elektrokinetyczne
- elektrotermiczne
zjawiska elktrochemiczne:
- elektroliza, czyli proces powstawania w elektrolicie pod wpływem przepływu prądu stałego swobodnych atomów ze znajdujących się z nim jonów
- występuje przemieszczanie się jonów dodatnich - kationy (Na+, Ca+, K+_ w kierunku katody, ujemnych - aniony )NO3-, SO42-, Cl-, CO3-) w kierunku anody
zjawiska elektrokinetycnze:
- pod wpływem pola elektycznego występuje przesuniecie względem siebie faz rozproszonej i rozpraszajacej koloidów tkankowych
- elektroforeza: ruch naładowanych jednoimienne cząsteczek fazy rozproszonej układu koloidowego względem fazy rozpraszającej
- katoforeza -> ruch dodatnich cząsteczek ku katodzie
- anoforeza -> ruch ujemnych cząsteczek do anody
- elektroosmoza -> ruch fazy rozpraszającej układu koloidowego w stosunku do fazy rozproszonej czyli przesuniecie wody przez błony komórkowe w kierunku katody; pod katodą występuje lekki obrzęk, pod anodą skóra jest wyschnięta
zjawiska elektrotermiczne
- tarcie związane z ruchem jonów, atomów i czasteczek w polu elektrycznym powoduje powstawanie ciepła Joule'a
- ilość ciepła jest niewielka
nie odgrywa żadnej roli terapeutycznej
reakcja nerwów i mięśni na prąd stały
prąd stały w czasie przepływu nie wywołuje skurczu mięśńi
może on wystąpić tylko w czasie zamykania lub otwierania obwodu prądu
prawo Du Bois Reymonda: bodźcem nie jest sam prąd, ale dostatecznie szybka zmiana jego natężenia w czasie
zmiany miejscowe:
- stymulacja czuciowa; w czasie przepływu prądu świadomie odczuwa się łagodne mrowienie i ukłucia, które w razie wzrostu natężęnia próadu mogą przejść w pieczenie lub podrażnienie
- w skórze pod elektrodami dochodzi do krótkotrwałego zwężenia a potem rozszerzenia naczyń krwionośnych; przekrwienie, czyli rumień galwaniczny jest intensywniejszy pod katodą, mniejszy pod anodą; występuje również nieznacznie wokół elektrod; czas ok 1,5-2godz; spowodowany jest przez uwolnioną z magazynów tkankowych histaminą, zwiększa się przepuszczalność błon komórkowych oraz resorpcja
- rozszerzeniu ulegają również naczynia głębiej położonych mieśni, w wyniku drażnienia odpowiednich receptorów układu autonomicznego w skórze; wstępuje wzrost przepływu krwi w całym segmencje, w którym wykonuje się zabieg; poprawa krążenia korzystnie wpływa na odżywienie tkanek
- przyspieszenie procesów regeneracji (hojenie ran i odleżyn) - mikroprąd
- działanie przeciwbólowe - odpychanie pod anodą jonów wodoru i potasu wpływa na zmniejszenie bólu
technika galwanizacji:
przygotowanie pacjena
sprawdzenie czucia
kontrola skóry
pozycja pacjenta w czasie zabiegu
warunki bezpieczeństwa w czasie zabiegu
elektrody: płaskie z metalu niepolaryzujjacego: cyna, jednorazowe z foli aluminiowej, kształt i rozmiar dostosowany do powierzchni leczonej
podkłady: materiały naturalne (gaza), gąbka wiskozowa o równych otworach o grubości ok 2cm lub więcej
umocowanie, kolejność - podkład, elektroda, folia, bandaż lub woreczki zpiaskiem, taśmy mocujące - równomierny nacisk w celu odpowiedniego przepływu prądu (brak zagężczeń)
przepływ pradu zależy od:
wymiarów elektrod (gęstosć prądu)
technika jednobiegunowa, dwubiegunowea
ułożenia elektrod: poprzeczne, podłużne
odległość elektrod (mała - zagęszczenie prądu, duża - zbyt małe zagęszczenie); odległość nie może być mniejsza od średnicy elektrody (3-5cm)
metody stosowania
- przepływ prądu poprzeczny
- przepływ prądu podłużny:
zstępujący +- , obniżenie pobudliwości, rozluśnienie mięśni, zmniejszenie bólu
wstępujący do góry, działanie pobudziające np w niedowładach
- dawkowanie: nie wolno przekroczyć dawki 0,2 mA/cm2
zależy od rodzaju choroby, jej stadium: ostre, podostre, przewlekłe
dawka subiektywna:
słaba: nie wywołuje wrażeń czuciowych
średnia: przyjemne mrowienie
mocna: silne mrowienei
czas zabiegu: ok 15 min, 10 zabiegów (6-12 w serii)
wg konarskiej 10-30 min
wg Jantscha 10-20 min
..
wskazania: nerwobóle, przewlekłe zapalenia nerwów, splotów i korzeni, zepsoły bólowe - elektrodą czynną jest anoda (galwanizacja anodowa); porażenia wiotkie, utrudniony zrost kości, zaburzenia krążenia obwodowego - galwanizacja katodowa
przeciwwskazania: ropne stany zapalne skóry i tkanek miękkich, stany gorączkowe, porażenia spastyczne
pieczenie, ból, silne ciepło - objawy przedwkowania prądu; nalezy przerwać zabieg
po zabiegu należy sprawdzić skórę, podrażnienia zabezpieczyć obojętnym, tłustym kremem
należy przestrzegać idealnej czystości elektrody, podkłady, folia
jonoforeza
zabieg elektroleczniczy polegający na wprowadzeniu do tkanek jonów działających leczniczo siłami pola elektrycznego
jony o takim samym ładunku, jak elektroda po którą się znajdują, zostają odpychane od niej
zjawisko to powoduje przemieszczanie leków w postaci jonów do skóry
metodyka zabiegu:
stosowanie urządzenia wytwarzająca stabilny, dobrze wyprostowany prąd stały
dokładne przygotowanie skóry w obrzarze zabiegu, zabezpieczenie ubytków skóry
zastosowanie podkładu lekowego i grubego pośredniego, zwilżonego ciepłą wodą
podkład lekowy uzywać jednorazowo
rozmiar, kształt dostosowany do wielkości powierzchni leczonej
stosować elektrody cynowe
dawki jak w prądzie stałym
kontrolować doznania choroego w czasie zabiegu
po zabiegu kontrolować odczyn skóry
przed zabiegiem dokładnie spraedzić rodzaj lekó i jego stężenie
wykonać próbę na uczulenie w przypadku stosowania leków typu: lignokaina, prokaina, jod, amtybiotyki
czas trwania zabiegu zwykle 15-20 min, codziennie lub co drugi dzień, 10-20 zabiegów
wykonywać tydzień po zakończeniu leczenia miejscowego maściami
wskazania wynikają z działania leków:
- leki stosowane do jonoforezy (zaznaczono miegón spod którego wprowadzane do tk)
chlorek sodu -, siarczan magnezu +, jodek potacu -, chloerk wapnia +, chlorek litu +, salicylan sodu -, kwas octowy -, chlorek cynku +, siarczek miedzi +, hydrocortizon -, jad pszczeli +
leki rozszerzające naczynia krwionoścne spod + (histamina, acetylocholina, priadazol,, forapin [jad pszczeli]
leki rozmiękczające tkankę: jodek potasu -, hialuronidaza +, contractubex +, kinetin 150JE +
..
termoforeza - elektrody są podrzewane
elektroforeza - wprowadzenie do wierzhcnich warstw naskórka subst składowych maści
dezinkrustacja - substancje czynne ułatwiają usunięcie stwardniałego łoju i obumarłych łusek skóry
dynakrioforeza
kąpiele elektryczno-wodne
wstępująca:
zwiększenie pobudliwości OUN, wpływ na układ sercowo-naczyniowy: zwiększenie odpływu krwi żylnej z kończym dolnych i narządów objętych "dorzeczem" żyły wrotnej, zwiększenie dopływu krwi tętniczej do płuc i konczyn górnych, zwiększenie odpływu krwi żylnej z serca i płuc
zstępująca:
obniżenie pobudliwości OUN, wpływ na ukł sercowo-naczyniowy: zwiększenie dopływu krwi z krążenia małego do serca, zwiększenie odpływu krwi żylnej z płuc i kończyn górnych, dopływ krwi tętniczej do narządów objętych "dorzeczem" żyły wrotnej
przed zabiegiem należy sprawdzić układ krążenia
wskazania: zapalenia wielonerwowe, nerwobóle, choroba zwyrodnieniowa, nerwica wegetatywna, zaburzenia ukrwienia obwodowego
przeciwwskazania: nieregulowane nadciśnienie tętnicze, hipotonia, niewydolność krążenia
prądy impulsowy średniej częstotliwości
jest to przerywany prąd stały z częstotliwością 8000Hz; uzyskany w ten sposób prąd o jednym kierunku przepłuwu, z czasem przerwy 5s i czasem pulsu 125s, cyklem pracy 95%, ma takie samo praktyczne zastosowanie jak prąd galwaniczny; lepiej tolerowany przez pacjentów
prąd impul;sowy trójkątny:
przerywany prąd galwaniczny o trójkątnym kształcie pulsu
prostokątny - może byś tsosowany w diagnostyce i terapii do pobudxzania skurczów
prąd Traberta
miejscowe segmentarne
prąd neofaradyczny
jest to nowoczesna odmiana prądu faradycznego w której pozostawiono tylko dodatnie impulsy o kształcie trójkątnym, czasie pulsu 1ms, czasie przerwy 19ms i częstotliwości 50Hz
prąd neofaradyczny moze skłądać się z serii impulsów z modulowaną amplitudą, gdzie natężenie kolejnych impulsów w serii...
prądy diadynamiczne
TENS - przezskórna elektryczna stymulacja nerwów
TENS - elektrody umieszczone są na skórze (prąd przechodzi z elektrod przez skórę bez przerwania jej ciągłości), nieinwazyjna technika
PENS - elektrody igłowe umieszczone są w pobliżu dróg nerwowych, pobudzające elektrody umieszczone w nerwie
DCS - elektrody umieszczone w rdzeniu kręgowym
oddziaływanie na ból TENS:
w systemie nerwowym znajdują się trzy poziomy, gdzie może zachodzić modulacja informacji bólowej:
poziom obwodowy receptorów włókien afferentnych
poziom rdzeniowy w rogach tylknych
poziom nadrdzeniowy lub centralny (twór siatkowaty, wzgórze, system limbiczny, przysadka mózgowa, kora)
wg skali VAS:
1-3 TENS ciągły ti=0,1-0,3ms, f=1-45Hz
4-7 TENS burst ti=0,1-0,2 ms, f=100Hz, fw=2Hz
8-10 TENS ciągły ti=0,01-0,1, f=100Hz,
natężenie najwyżej tolerowane
TENS nawet w nowotworze
bóle pooperacyjne, bóle szyi i barków, bóle dolnego odcina kręg, bóle porodowe, bolesne miesiączki, urazy sportowe, leczenie ran, bóle fantomowe,
stymulacja wysokonapięciowa
HVPC (wysokonapięciowy prąd impulsowy), HVS (stymulacja wysokonapięciowa) jest to jednofazowy prąd impulsowy charakteryzujacy się występowaniem bliźniaczych impulsów o bardzo krótkim czasie trwania, mniejszym od 0,1ms
terapia HVS stosowana w leczeniu trudno gojących się ran, w celu zmniejszenia bólu ostrefo i chronicznego, zmniejszenia napięcia mięśniowego, obrzeku, w stymulacji mechanizmów krążenia oraz w elektrostymulacji celu reedukacji i wzmocnienia mięśni
sposoby emisji prądu wysokonapi:
- tryb ciągły -> pacjent w czasie zabiegu jest stymulowany nieprzrwanie prądem o określonej f; wskazany do leczenia dolegliwości w stanie ostrym
- tryb włączania switch" > w czasie stymulacji prąd jest właczony lub wyłaczony pod jedną lub wieloma elektrodami czynnimi; wskazany dla leczenia obrzeku modulacji bólu, stymulacji tk nerwowej; najczęściej stosowane czasy w trybie właczenia wynoszą 2,5, 5,0 i 10,0s
- tryb falujący" > w czasie stymulacji przepływ prądu jest przerwany pod wszystkimi aktywnymi ...
mikroprądy
MENS (mikroamperażowa elektryczna stymulacja nerwów)
micto-TENS lub LIDC (prąd stały o niskim natężeniu)
charakteryzuje się zastosowaniem nateżenia prądu mierzonego w mikroamperach (10-800mikroA)
amplituda mikroprądu jest tak mała że w czasie stymulacji nie jest on odczuwalny przez pacjenta
zastosowanie: w kontroli bólu ostrego i chronicznego, w celu przyspieszenia regeneracji tk, zwiększenie tempa gojenia ran i zrostu kości
w czasie stymulacji mikroprądem nie występują efekty uboczne i powikłania
mechanizm działania mikroprądu:
przywraca on biologiczną, elektryczną równowagę tk niezb ędną do pobudzenia procesów gojenia
zwiększa się produkcja ATP, synteza protein i aktywny transport aminokwasów i dzięki temu wspomagane są procesy regeneracji komórek i tk w żywym organiźmie
w czasie aplikacji mikroprądem o natężeniu 10mikroA powstaje 6,3x1012 elektronów na sekundę
ten przepływ elektronów działa na reakcje chemiczne w żywym organiźmie
prądy interferencyjne:
w dwóch niezależych obwodach
AMF (amplitudowo modyfikowana częstotliwość) odnosi się do różnicy w częstotliwości prądów miedzy dwoma obwodami
spektrum - różnica między najwyższą a najdniższą wartością AMF, np AMF 10Hz, spektrum 50Hz oznacza że częstotliwość zmienia się w zakresie od 10 do 60Hz i wraza z powrotem do 10Hz
czas przemiayania (sweep time) - czas w którym zachodzą zmiany częstotliwości; niska wartosć czasy przemiatania powoduje że stymulacja ma agresywniejszy charakter; wyższa wartosć czasu przemiatania powoduje że terapia ma łagodny charakter
czas zbaczania (contuor) - określa w jakim % czasu przemiatania zachodzą zmiany częstotliwości od AMF do AMF+spektrum
Tzb 100% oznacza że zmiany częstotliwości zachodzą stopniowo, przez cały czas przemiatania
Tzb 1% oznacza że zmiany czestotliwości zachodzą gwałtownie (1% z czasu przemiatania)
kąt określony w stopniach, występuje tylko w IF-Dipol, pozwala terapeucie wybrać kierunek działaia bodźca w tkance pacjenta
technika cztero i dwupolowa
sposoby aplikacji
dobór parametrów:
- ostry okres choroby:
f>100Hz
spectrum 10-50Hz
contour powyżej 50%
sweep time ok 5s lub dłuższy
czas leczenia krótki
częstotliwość zabiegów: codziennie lub 2x dziennie
- okres remisji:
f= 10-50Hz
spectrum 10-50Hz
contour poniżej 50
sweep time 1-2 s
czas leczenia: relatywnie długi
częstotiwość zabiegów: 3-4 x w tygodniu
elektorstymulacje
neuromieśniowa elektrostymuacja (NMES(
-> dehydrogenaza bursztynowa - enzym wskazujacy zdolność utleniania w mitochondriach
stosowana odpowiednio długo może wpłynąć na odrwacalną zmianę rozkładu włókien mieśniowych w stymulowanym mięsniu ze względu na plastyczność rozmieszczenia włókien
NMES powoduje znaczne ziwekszenie poziomu SDH (>)
wzrost SDH powoduje wzrost zdolnosci mięśni do metabolizmu tlenowego
połączenie ćw + NMES powoduje wzrost ATP i dzięki temu wyższy poziom aktywnosci mieśni
rozsyjska stymulacja - prąd Kotza
tonoliza
bipolarna
przeciwwskazania do elektrodiagnostyki:
okolice serca u pacjentów z zaburzeniami pracy serca
ciąża - okolice nadbrzusza
po całkowitym przecięciu nerwu i chirurgicznym jego sespoleniu pierwsze badania elektrodiagnostyczne powinny być wykonywane nie wcześniej niż 2-3 tyg po operacji; do tego czasu impulsy elektryczne mogą wpływać hamujaco na procesy reinerwacji
wartość reobazy zależy od wielu czynników:
orporność skóry i tk podskórnych,
obrzęki