Wpływ obuwia na deformacje i korekcje stopy.

Stopa stanowi podstawę podparcia ludzkiego ciała. Przyjmuje ciężar ciała podczas kontaktu z podłożem, dostosowuje się do jego kształtu i jest odpowiedzialna za stabilizację pionowej pozycji. Dzieje się tak dzięki skomplikowanej budowie stopy, która składa się z 26 elementów połączonych systemem stawów, powięzi, więzadeł, a w szczególności ze stępu, na który składa się 7 kości, ze śródstopia i z 5-ciu palców. Wszystkie kości stopy łączą się między sobą odpowiednimi powierzchniami, tworzącymi 9 grup stawów stopy. Zaś mięśnie działające na stopę możemy podzielić na 4 grupy: zginacze, prostowniki, odwodziciele oraz przywodziciele ,mięśnie zginające stopę są czterokrotnie silniejsze od prostujących stopę, bowiem biorą większy udział w czasie chodzenia

Ciężar całego ciała rozkłada się głównie na 3 elementy stopy w czasie chodu i swobodnego stania: na głowę pierwszej i piątej kości śródstopia oraz na guz piętowy.

Obuwie powinno być dostosowane do budowy anatomicznej i czynności biomechanicznej stopy. Nie ma jednego idealnego modelu buta dla ogółu populacji. Inny model obuwia będzie odpowiedni dla ludzi ze stopa o "fizjologicznej budowie inny u ludzi z powstała deformacja.

W wielkim uproszczeniu można powiedzieć ze odpowiednie obuwie dla stopy o prawidłowej budowie anatomicznej zbudowane jest w następujący sposób: przedni odcinek buta ustawiony jest w przywiedzeniu. Na wysokości sklepienia podłużnego, podeszwa buta jest przewężona. We wnętrzu buta w tym, że miejscu po stronie przyśrodkowej podeszwa jest uniesiona. Przód odpowiednio szeroki zapewniający swobodne ułożenia i ruchów palców. A im obcas szerszy, tym większy punkt odporu, dzięki czemu stopa jest bezpieczniejsza i bardziej stabilna. Trzeba o tym pamiętać, gdyż nie przestrzeganie tych uwag spowoduje dolegliwości bólowe i nieodwracalne zmiany w konstrukcji stopy.

Inaczej przedstawia się sytuacja jeśli chodzi o dzieci. Tutaj dobór obuwia prawidłowego jest niezmiernie ważny, gdyż kształtowanie stopy( m .in. łuków ) dopiero się rozpoczyna. Więc aby odpowiednio wspierać prawidłowy rozwój należy dobrać obuwie o następujących cechach:

Cholewka (górna część buta) .

• Wysoka – powinna sięgać powyżej kostek bocznych. dokładnie obejmując ich okolicę. Tak dopasowana cholewka ograniczy zdecydowanie urazowość.

• Z mocnym wydłużonym zapiętkiem – sztywnikiem wewnątrz cholewki – z niepodatnego na odkształcenia materiału. Zapewnia to prawidłową stabilizację stopy podczas stania i w każdej fazie chodu

• Odpowiednio wykrojona i zbudowana na prawidłowym kopycie (dobra szerokość
  i wysokość, umożliwiająca prawidłowe ustawienie i trzymanie stopy).

• Eliminująca konflikty ze stopą (kształt, płaskie szwy, odciążenia miejsc wrażliwych, odpowiednia tęgość, – zapewnią komfort i zachowają funkcję).

• Ustawiona pod kątem prostym w stosunku do podeszwy. Ustawienie osi tylnej cholewki nie powinno ani koślawić ani szpotawić stępu (postaw parę butów zapiętkiem do siebie i spójrz czy cholewka – „piętka” jest ustawiona po kątem prostym do podłoża).

Podeszwa

• Spód (podeszwa) w odcinku przednim powinien być zwrócony lekko do środka – około 10-15⁰ oraz być na tyle szeroki by nie blokować swobodnego ustawiania się przodostopia – ruchu palców stopy. Wąskie obuwie powoduje wzajemne zachodzenie palców na siebie. Zazwyczaj prowadzi to do wystąpienia w późniejszym etapie schorzenia nazwanego halluksami czyli koślawością palucha, bolesnego, nieestetycznego i znacząco negatywnie wpływającego na biomechanikę chodu. Brak ruchów palców uniemożliwia kształtowanie się naturalnych łuków stopy.

• Czubek podeszwy może być lekko uniesiony – około 5-6 mm. dla poprawienia mechanizmu tak zwanego przekolebania stopy oraz zapobiegania, jakże częstemu u dziecka zahaczaniu przodem buta o podłoże.

• Wysokość obcasa wraz z podeszwą nie powinna przekraczać:

- do 0,5 cm – do 3 roku życia - do 1,0 cm do 6 roku życia - 1,5 cm do 12 roku życia - 2cm powyżej 12 roku życia

• Obcas Thomasa jako standard w profilaktyce koślawości stóp.

• Brak poślizgu (zelówki i obcasa).

Inaczej przedstawia się problem gdy spotkamy się z wada, deformacja stopy. Tu dobór odpowiedniego obuwia jest indywidualny i odpowiedni do zaistniałej wady. Zwykłe obuwie nie wystarczy potrzebne jest specjalne obuwie korekcyjne mające za zadanie wspomaganie korekcji wady. Za przykład posłuży nam korekcja stopy końsko szpotawej. Buty ortopedyczne wykonywane są na formie prostej (symetrycznej) lub odwiedzeniowej (z różnymi kątami odwiedzenia części środkowej i przedniej stopy) z trójpunktowym podparciem (usztywnieniem przyśrodkowym pięty i głowy pierwszej kości śródstopia oraz bocznym w okolicy kości sześciennej), wzmocnieniem (usztywnieniem) "gorsetowym" tylnej części cholewki z bocznym pionowaniem jej do kąta prostego oraz paskiem dociągowym (przebieg skośny pod kątem 45 stopni w stosunku do podstawy obcasa), wprowadzającym piętę do zapiętka i utrzymującym ją w tym położeniu. Pasek dociągowy grzbietowy sugeruje się przy znacznym wydrążeniu stopy - choć daje to efekt ciasnej cholewki sprzyjający powstawaniu późniejszych deformacji wtórnych. Usztywnienia często przyjmują formę wydłużenia ku tyłowi - przyśrodkowo podnoska(lub wzmocnienia cholewki w okolicy głowy palucha) oraz wydłużenia zakładki (zapiętka) bocznie ku przodowi do podstawy piątej kości śródstopia. Kostki są pomijane przy usztywnieniach lub odciążane przez modelowanie. Obcas winien być wysunięty zewnętrznie (czasami wręcz odstawiony poza granice cholewki) i wydłużony ku przodowi bocznie (odwrócony obcas Thomasa), ustawiony skośnie (poszerzenie podstawy celem wzmocnienia korekcji) i uniesiony zewnętrznie tak wysoko, aby nie dochodziło do ponownego ustawienia szpotawego. Pronacyjne, bierne ustawienie stopy podczas jej obciążania może być rozłożone na obcas i wkładkę. Sznurowanie jest zazwyczaj przedłużane ku noskowi dla kontroli ułożenia palców lub ułatwienia wprowadzenia stopy do buta. Cholewka tych butów często jest podwyższana znacznie ponad poziom kostek. Korekcje stosowane wewnątrz buta można wyjmować dla ewentualnej ich modyfikacji podczas toku leczenia.²

Aby buty ortopedyczne spełniały swoje podtrzymująco - korekcyjne zadanie należy pamiętać, że mimo wzmocnień buty te ulegają zniszczeniu i odkształceniu pod wpływem deformacji SK-S i muszą być one wymieniane na nowe wtedy, gdy widać zmianę ich prawidłowego pierwotnego kształtu. Należy również pamiętać, że o zastosowaniu butów ortopedycznych decyduje wyłącznie ortopeda. Noszenie butów ortopedycznych bez wskazania lekarza może zaszkodzić poważnie stopom.

Jak już wcześniej pisałam Ciężar całego ciała rozkłada się głównie na 3 elementy stopy w czasie chodu i swobodnego stania: na głowę pierwszej i piątej kości śródstopia oraz na guz piętowy. Jeżeli zmienimy ustawienie stopy, podnosząc jej tylną część do góry (a ma to miejsce wtedy, gdy zakładamy buty na wysokich obcasach), zwiększamy nacisk na głowy kości śródstopia. Stopa ześlizguje się z wysokiego obcasa, nie ma miejsca, by rozłożyć działające nań siły, gdyż ograniczają ją zbyt wąskie przednie części obuwia. Niestety, stopy - z punktu widzenia ich konstrukcji - nie są do tego przygotowane i najczęściej ulegają zniekształceniom. Paluch uciskany od przodu i strony przyśrodkowej odchyla się unosząc drugi palec do góry. Stopa poszerza się z przodu, a na stawie śródstopno-palcowym palucha od strony przyśrodkowej tworzy się zgrubienie zwane potocznie halluksem. Chodzenie w butach na wysokich obcasach sprzyja nie tylko zniekształceniom stopy, ale może przyczyniać się także do powstawania zniekształceń kręgosłupa, obręczy miednicowej i barkowej, a nawet bólom głowy.