Piotr Bukała

1AZR

GC 6

OPISZ WYBRANĄ WOLNOŚĆ OSOBISTĄ I JEJ AKTUALNĄ KONSTYTUCYJNĄ REGULACJĘ ORAZ ASPEKT PRAKTYCZNEGO JEJ WYKONYWANIA.

Do określenia statusu jednostki w państwie istotne znaczenie ma ustalenie przysługujących jej praw i nałożonych na nią obowiązków. Najczęściej występujące określenia to: prawa człowieka, prawa obywatela, wolności obywatelskie, prawa podstawowe i konstytucyjne.

Jeżeli chodzi o wolności to nie wynikają one z prawa w znaczeniu przedmiotowym, ale prawo to jedynie określa ich granice. Obywatel może korzystać z wolności byle tylko przestrzegał prawnie ustalonych granic. W razie jego sporu z organem państwowym, to organ państwa musi podać podstawę prawną ograniczenia wolności.

Chciałbym omówić przedmiotowe zagadnienie w oparciu o prawo do wolności sumienia i religii. Jeżeli chodzi o klasyfikację to wydaje mi się że, należą one do prawa które określane jest mianem praw i wolności osobistych.

Prawo do wolności sumienia i religii znalazło uznanie i to jedynie w niektórych państwach, dopiero pod koniec osiemnastego wieku . W karcie Praw Wirginii z 12 czerwca 1776r. stwierdzono: „ Religia lub powinność jaką jesteśmy dłużni naszemu Stwórcy oraz sposób jej wykonywania mogą być nakazywane jedynie przez rozsądek i przekonanie, a nie siłą rzeczy czy przemocą .” Do 1948r. treść tego prawa, a i sam jego słowny wyraz, były pojmowane odmiennie w różnych krajach. Dopiero Powszechna Deklaracja Praw Człowieka przyjęta 10 grudnia 1948r. przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych precyzuje w sposób ważny dla wszystkich krajów treść tego prawa. Do niego odnosi się również wezwanie zawarte w preambule Deklaracji, że ma być traktowane jako wspólny najwyższy standard dla wszystkich ludów i wszystkich narodów.

Deklaracja stanowi że, „Każdy ma prawo do wolności myśli, sumienia i religii. Prawo to obejmuje wolność zmiany religii lub przekonania według własnego wyboru i wolność uzewnętrzniania, publicznie lub prywatnie swej religii, praktykowania, modlitwie i uprawianiu kultu.” Definicję tą powtarza Deklaracja o eliminacji wszelkich form nietolerancji i dyskryminacji opartych na religii lub przekonaniu, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych 25 listopada 1991r.

Treść prawa do wolności sumienia i religii tak wyrażana stała się wzorcem niemal powszechnie uznanym i obowiązującym w świecie z tego powodu iż, Pakt Praw Cywilnych i Politycznych ratyfikowało już 118 państw oraz że, Deklaracja ta jest powszechnie uznana jako oficjalna wykładnia tego prawa .

Wydaje mi się że, prawo jednostki do wolności sumienia i religii może być w najpełniejszym stopniu urzeczywistnione, gdy państwo uznaje je, szanuje i ochrania dostępnymi środkami. Zapewnienie wolności sumienia i religii jest każdego państwa. O wolności sumienia i religii mówi drugi rozdział naszej Konstytucji w artykule 53. W regulacji powyższej możemy wyodrębnić dwa rodzaje wolności, wolność sumienia i wolność wyznania. Wskazuje się tu na swobodę wyznania, przyjmowanie lub uzewnętrznianie religii lub światopoglądów .Religia może być nauczana w szkole. Dotyczy to jednak tylko takiej religii której sytuacja prawna jest unormowana, co oznacza sytuację , w której religia głoszona jest przez kościół. Nauczanie może być przeprowadzane, jeżeli nie narusza to wolności sumienia i wyznania innych osób. Przepis nie różnicuje żadnej religii czy wyznania, ponieważ granice są ustalone przez przepisy ustawy określającej wymogi zapewnienia ochrony praw innych osób. Są to więc ograniczenia o charakterze publicznym poszerzone o postanowienia ustępu 6, w myśl którego nikt nie może być zmuszany do uczestniczenia ani nie uczestniczenia w praktykach religijnych. Również w stosunku do osób o innym światopoglądzie nie mogą być stosowane jakiekolwiek sankcje. Gwarancją tego są postanowienia że, nikt nie musi ujawniać swojego światopoglądu, ani nie może być do takiego ujawnienia zmuszany.

W ustępie trzecim Konstytucja określa prawo rodziców do zapewnienia swoim dzieciom wychowania oraz nauczania moralnego i religijnego zgodnie z własnymi przekonaniami.

Studiując artykuł 53 Konstytucji nasuwa mi się pytanie czy osoby prezentujące ateistyczne przekonania będą mogły korzystać z gwarancji określonych w artykule 2, gdzie mówi się o „ wolności wyznania i przyjmowania religii”. Ateizm bowiem jest stanowiskiem światopoglądowym odrzucającym wiarę w istnienie sił ponad przyrodzonych, szczególnie Boga, jako sprzeczną z rozumem i nauka, negującym jednocześnie potrzebę istnienia religii. Wydaje mi się zatem że, ateizm nie może być uznany za religię, przeto przypadek ten nie powinien odpowiadać uregulowaniom ustępu 2, zatem i rodzice ateiści nie mają żadnych możliwości równorzędnego uzewnętrzniania swoich poglądów, w treści bowiem ustępów 2, 4, 5 chodzi o religię a nie światopogląd.

Myślę że, religia lub przekonanie są czymś bardzo osobistym. Jest to jeden z zasadniczych czynników kształtujących osobowość i postawę człowieka. Aby ta postawa była zgodna z międzynarodowym standardem wolności sumienia i religii niezbędne jest odpowiednie działanie państwa, samych kościołów i związków wyznaniowych, rodziny, zakładów pracy, organizacji społecznych, szkolnictwa wszystkich stopni, środków masowego przekazu, a także międzynarodowych organizacji rządowych i pozarządowych.

Wydaje mi się że, najlepszym środkiem kształtującym osobowość i postawę zgodną z wymogami prawa do wolności i religii jest przede wszystkim wychowanie. Powinno ono być przeniknięte duchem tej wolności oraz szacunku dla religii lub przekonań innych niż własne. Wychowanie powinno być realizowane w oparciu o programy podkreślające znacznie wolności sumienia i religii. Powinno kierować się treścią umów międzynarodowych, opierać się na deklaracji praw człowieka i podstawowych wolnościach. Według mnie środki masowego przekazu powinny również rozpowszechniać informacje na ten temat, oraz przekazywać przede wszystkim o tym że, zrozumienie i tolerancja w sprawach sumienia i religii są bardzo pożądane, a także mają pozytywny wpływ na życie jednostek w społeczeństwie.

Ważne jest również eliminowanie stereotypów w sferze religii lub przekonań oraz nauczanie o wspólnych wartościach różnych religii. Każdy z nas ma prawo i powinien znać międzynarodowe standardy wolności sumienia i religii. Wobec tego zarówno państwo jak i środki masowego przekazu powinny zapewnić dostęp do tych standardów jak i do wszelkich regulacji dotyczących praw człowieka i podstawowych wolności.