PODBOJE

W drugiej połowie IX wieku Wikingowie od piractwa zaczęli przechodzić do kolonizacji. Grupy osadników z Norwegii podążały na Orkady, Szetlandy, Islandię. Z kolei Duńczycy kierowali się w bardziej zaludnione rejony do Anglii i Francji zaś Szwedzi na wschód do Finlandii, na południowy i wschodni Bałtyk a także przez Rosję do Bizancjum oraz do Morza Kaspijskiego i do Bagdadu.

Anglia (866-892)

W roku 866 do Anglii przybyła najliczniejsza z wszystkich dotychczasowych armii Wikingów zwana Wielką Armią. Były to olbrzymie wojska duńskie, które po paru latach bojów w cesarstwie Karolingów wylądowały u wybrzeży południowej Anglii z zamiarem założenia stałych osad. Okres ten bardzo często nazywany jest Fazą Drugą napaści Skandynawów, które za sporadycznych ataków przerodziły się w kampanie wojskowe. Lądowanie Wielkiej Armii było początkiem okresu długich i krwawych wojen pomiędzy Wikingami a królestwem Wessex. Mimo, że zapiski w Kronice Anglosaskiej należą do bardzo szczegółowych trudno jest dzisiaj dokładnie prześledzić wszystkie działania wojenne. Kronika pomyślana była jako historia tzw. Zachodniej Saksonii (Wessex) i zajmuje się wydarzeniami jakie miały miejsce właśnie tam, na południu dzisiejszej Anglii. W owych czasach Anglia podzielona była na kilka pomniejszych królestw: Northumbrię, Mercję, Anglię Wschodnią i najsilniejsze z nich Wessex. W IX wieku królestwo Zachodniej Saksonii (Wessex) zaanektowało terytoria Południowej Saksonii, Kentu a także Kornwalii i starało się rozszerzyć swoją władzę także na Mercję i Anglię Wschodnią. Stąd gotowość mieszkańców tych królestw do sprzymierzenia się raczej ze Skandynawami niż poddanie się władzy z południa.

Po zawarciu pokoju z Anglią Wschodnią w 866 r., Wikingowie następnego roku ruszylina północ do Northumbrii i rozpoczęli oblężenie starego rzymskiego miasta York. Pozaciekłych walkach Northumbryjczycy zostali rozgromieni a ich przywódcy polegli. Wikingowie osadzili na tronie marionetkowego króla i od tej pory przez kilka dziesięcioleci mieli w Northumbrii bezpieczną bazę. W roku 868 Normanowie przypuścili nieudany atak na Mercję. Wycofali się więc z powrotem do Northumbrii gdzie umocnili swoją władzę i w 870 r. zaatakowali Anglię Wschodnią. Tamtejszy król Edmund poległ i terytoria Anglii Wschodniej dostały się pod panowanie Duńczyków.

W 871 r. armia Wikingów zdecydowała się na decydujące uderzenia na Wessex. Duńczycy rozdzielili swoje siły na kilka oddziałów i zmierzyli się z armiami AEthelreda, jego brata Alfreda i radnego miejskiego AEthelwulfa. Późną wiosną Duńczycy i Sasi stoczyli pięć bitew, w których obie strony poniosły ciężkie straty. Zginęło 9 wikińskich jarlów a po stronie angielskiej pięciu hrabiów i wielu innych słynnych dowódców, wśród których znalazł sie także AEthelwulf. 15 kwietnia umiera król AEthelred i na tron wstępuje jego brat Alfred. Jego wojska jeszcze dziewięciokrotnie spotykały się z Duńczykami aż w końcu roku zawarli tymczasowy pokój, a w następnym roku Skandynawowie wycofali się do Londynu.

W 875 r. po trzech latach walk pokonana została Mercja i Wielka Armia znów się podzieliła. Jedna jej część wyruszyła na północ by zaatakować celtyckie królestwa Piktów i Strathclyde, a druga pozostała w środkowej Anglii. Tę część w 876 r. podbiły wojska Wessex i Wikingowie zbiegli do Exeter. Na północy jednak Skandynawowie rozpoczęli proces, który miał mieć daleko idące skutki - po raz pierwszy założyli stałe osady na angielskiej ziemi. W 877 r. Wikingowie z południa zrobili to samo dzieląc między siebie ziemie Mercji. Królestwo Wessex pozostało teraz samo.

W 878 r. wikińska armia z południa, pod dowództwem Guthurma dokonała najazdu na Wessex rozgramiając wojska Alfreda. Ten schronił się w Athelney gdzie przez parę miesięcy następnego roku napływały niedobitki jego wojsk. Tuż po Wielkanocy resztki armii Wessex i Mercji przypuściły kontratak i spotkały się z Duńczykami pod Eddington. Tym razem to Wikingowie zostali pobici a Alfred zawarł z nimi pokój w Wedmore w Somerset. Guthurm i inni skandynawscy dowódcy przyjęli chrzest.

Lata 879 - 85 to okres pokoju w Wessex. Guthurm wraz ze swymi wojskami wycofał się do Anglii Wschodniej. Wikingowie zaczęli uprawiać ziemię, a w 880 r. większa część ich armii przekroczyła kanał La Manche by szukać zdobyczy w cesarstwie Karolingów.

W roku 885 Wikingowie powrócili. Guthurm zerwał pokój z Wedmore i z połową swojej armii pożeglował do Anglii, drugą pozostawił we Francji. Walki trwały przez cały rok. W 886 r. odnowiono porozumienia z 878 r., na mocy których ustanowiono granicę angielsko- skandynawską w górę Tamizy, następnie w górę rzeki Lea aż do jej źródeł, stąd prosto do Bedford, a potem w górę Ouse do Watling Street. Wszystkie ziemie na północ od tej granicy oddano we władanie Wikingom i od tej pory nazywane były Danelaw.

Anglia (892-900)

Po zawartym rozejmie w Wedmore władca Wessex Alfred wybudował łańcuch umocnionych warowni w południowej Anglii zwanych burh. Mieściły się w nich stałe garnizony, umocnione placówki handlowe i ośrodki administracyjne. W razie zagrożenie mogła się w nich schronić także ludność. System tych umocnień miał przejść próbę w roku 892 kiedy to ta część armii Wikingów, która pozostała we Francji pożeglowała ku wybrzeżom Anglii. Normanowie pod wodzą Hasteina rozpoczęli budowę umocnień i zaatakowali budowane właśnie burh. Następnego roku wdarli się głęboko na terytorium Wessex, gdzie toczyli głównie potyczki z oddziałami Alfreda rzadko staczjąc większe bitwy. Łańcuch burh trzymał się mocno i Wikingowie nie posunęli się zbytnio naprzód. W końcu siły Wessex skoordynowały działania i zepchnęly Duńczyków ku granicy Walii. W końcu Normanowie zostali pokonani i uciekli do Danelaw by stamtąd przedostać się do Northumbrii i później do Anglii Wschodniej. Siły Hasteina zebrały się w Essex a ta część armii, która atakowała południowy zachód od morza pożeglowała na wschód by pustoszyć Sussex. Obydwie te armie połączyły się w Lei gdzie zbudowały fortecę i stamtąd łupiły cały rejon.

W 895 r. Alfred zaatakował fortecę Wikingów w Lei i rozpoczął oblężenie połączone z blokadą rzeki. Normanowie szybko wycofali się na północ a Anglicy zniszczyli lub przechwycili całą duńską flotę. To było decydujące zwycięstwo. Następnego roku armia Wikingów rozproszyła się a żołnierze przyłączyli się do swoich ziomków w Danelaw i osiedlili w Anglii Wschodniej i Northumbrii.

Umierając w 899 r. Alfred pozostawił po sobie silne i zjednoczone państwo angielskie, które zaczęło się przygotowywać do odzyskania pólnocy i wschodu.