komórka człowieka

Komórka (łac. cellula) - najmniejsza strukturalna i funkcjonalna jednostka organizmów żywych zdolna do przeprowadzania wszystkich podstawowych procesów życiowych (takich jak przemiana materii, wzrost i rozmnażanie).



BUDOWA KOMÓRKI:

-błona komórkowa

-rybosomy

-aparat Golgiego AG

-cytoplazma

-lizosomy

-siateczka wewnątrzplazmatyczna, ER

(reticulum endoplazmatyczne)

-jądro komórkowe

-mitochondrium


BŁONA KOMÓRKOWA jest zbudowana z:

- białek,

- podwójnej warstwy lipidów (zwróconych częściami hydrofilowymi na zewnątrz a hydrofobowymi do wnetrza)

- cukrowców, które rozpoznają substancje i umożliwiają ich dalszy transport do wnętrza komórki.


Błona jest półprzepuszczalna, selekcyjna, tzn. przepuszcza do środka komórki tylko te substancje, które są jej potrzebne.


FUNKCJE BŁONY KOMÓRKOWEJ:

- otacza komórke i oddzielaja ja od srodowiska zewnetrznego

- umożliwia utrzymanie kontaktu między sąsiadującymi komórkami

- uczestniczy w transporcie różnych substancji do i z komórki


Błona komórkowa ma za zadanie oddzielić ciało komórki od środowiska zewnętrznego, oraz utrzymywać jej kształt. Błony uczestniczą w transporcie różnych substancji między środowiskiem a wnętrzem komórki. Ze względu na hydrofobowość błon , transport odbywa się najczęściej przy użyciu odpowiednich przenośników białkowych. Stanowią barierę ochronną komórki. Plazmalemma uczestniczy w przewodzeniu i odbieraniu sygnałów, którymi z reguły są hormony łączące się z odpowiednimi receptorami umieszczonymi w błonie. Błona komórkowa ma charakter półpłynny, jej poszczególne składniki mogą przemieszczać się w jej obrębie. Ma to szczególne znaczenie w transporcie substancji przez błony.


Rodzaje transportu przez blony komórkowe:

Dyfuzja prosta- swobodny przeplyw niewielkich, nienaladowanych czasteczek np. tlenu, dwutlenku wegla, mocznika przez dwie warstwy lipidowe.

Dyfuzja wspomagana- transport z wykorzystaniem kanalów lub przenosników blonowych, np transport glukozy.


RYBOSOMY

Zbudowane są one z rybosomalnego RNA ( rRNA ) oraz specyficznych białek rybosomowych. Mają kształt kulisty, zbudowane są z dwóch podjednostek różniących się wielkością. Białka potrzebne do syntezy rybosomów dostarczane są z cytoplazmy do jądra i do jąderka. W jąderku następuje tworzenie podjednostek rybosomów. Po połączeniu się podjednostek, prawidłowe chromosomy opuszczają jądro przez pory jądrowe i dostają się do cytoplazmy. W cytoplazmie rybosomy uczestniczą w produkcji białek.


Do biosyntezy białek konieczne są trzy rodzaje RNA:

- iRNA informacyjny, zawiera informacje o kolejności aminokwasów w białku, które

ściąga z DNA

- tRNA transportujący, transportuje aminokwasy do rybosomów

- rRNA rybosomalny, buduje strukturę rybosomów.


Aparat Golgiego ( ciałko Golgiego )

Aparat Golgiego tworzą dość duże spłaszczone cysterny, przylegającymi do siebie. W miejscu przylegania cysterny te są dość wąskie, zaś w krańcowych częściach często poszerzone, ze względu na gromadzenie się tam produktów komórkowych. Każdy spłaszczony woreczek ( cysterna ) posiada światło ,czyli wewnętrzną przestrzeń. Jednak wszystkie te struktury aparatu Golgiego nie łączą się ze sobą i ich przestrzenie wewnętrzne nie mają ciągłości, tak jak ma to miejsce w retikulum endoplazmatycznym. W części komórek zwierzęcych występuje tylko jeden aparat Golgiego , który z reguły jest umieszczony w pobliżu jądra. Natomiast w większości komórek roślinnych i niektórych zwierzęcych ciałka Golgiego występują w większej ilości , umieszczone w różnych miejscach komórki.


Aparat Golgiego przystosowany jest przede wszystkim do modyfikacji i sortowania białek. Prawie każda cząsteczka białka wytworzona w komórce modyfikowana jest w strukturach aparatu Golgiego. Wytworzone w szorstkiej siateczce śródplazmatycznej białka transportowane są do ciałek Golgiego w pęcherzykach , które oddzieliły się od ER. Aby białka zawarte w tych pęcherzykach mogły przedostać się do światła pęcherzyków Golgiego musi dojść do połączenia się błony pęcherzyka ER z błoną cysterny aparatu. Białka w świetle cystern aparatu Golgiego ulegają rozmaitym przekształceniom, często zmieniających ich właściwości chemiczne. Każde białko przekształcane jest w sposób indywidualny.


Funkcje


CYTOPLAZMA wypełnia wnętrze komórki, jest substancją galaretowatą, lepką, ciągliwą, elastyczną. W niej zanurzone są wszystkie organella komórkowe. Zbudowana jest z:

- wody 60- 70 %

- lipidy

- białka fiblyralne tworzące cytoszkielet

- węglowodany


Funkcje cytoplazmy:

-stanowi srodowisko wewnetrzne komorki


Dzięki włókienkom białkowym cytoplazma porusza się, a wraz z nią wszystkie organella komórkowe (ruch pulsacyjny, ruch cyrkulacyjny, ruch rotacyjny).

Cytoplazma nie ma jednolitej struktury. Jest zróżnicowana na cytoplazmę podstawową i siateczkę śródplazmatyczną - retikulum endoplazmatyczne.


LIZOSOMY produkują substancje potrzebne komórce, przekazują je pęcherzykom, które transportują je do miejsc komórki, gdzie są potrzebne. Odrywające się pęcherzyki tworzą lizosomy.


Wyróżniamy ich trzy rodzaje (lizosomy):

- lizosomy trawienne rozkładają substancje pobrane przez komórki

- lizosomy magazynujące magazynują niestrawione resztki

- lizosomy „grabarze” rozkładają obumarłe składniki komórki


SIATECZKA WEWNĄTRZPLAZMATYCZNA ER - uklad kanalików róznej wielkosci i ksztaltów, otoconych pojedyncza bona bialkowo-lipidowa. Wystepuje w cytoplazmie, wokól jadra. ER dzieli wnętrze komórki na mniejsze rejony, aby łatwiej kierować i kontrolować procesy tam działające. Dzieli cytoplazme na obszary reakcji syntezy i rozkladu.

Siateczka środplazmatyczna bogata jest w system wielu enzymów, które są niezbędne w metabolizmie komórki , wpływające na wiele reakcji biochemicznych.


Zewnętrzna strona retikulum skierowana ku cytoplazmie jest pokryta dużą ilością kulistych cząstek- rybosomów, okreslana jako siateczka szorstka (zwiazana jest z synteza bialek). Strona wewnętrzna , skierowana do światła siateczki nie zawiera rybosomów i określana jest jako siateczka gładka( zwiazana z synteza lipidów).


Rybosomy umieszczone na błonie siateczki są swoistymi maszynami do produkcji białek. Produkcja białek zachodzi nie tylko w błonach siateczki szorstkiej , pewne białka wytwarzane są na wolnych rybosomach cytoplazmatycznych nie związanych z błoną .


Wytworzone białka na błonie siateczki przechodzą do jej światła i ulegają różnym procesom przekształcania. Po czym transportowane są one do pęcherzyków siateczki, które odrywając się od tego systemu przenoszą je do miejsc docelowych. Przekazanie białka z pęcherzyka do określonego organellum przebiega sprawnie dzięki fuzji na fuzji błony pęcherzyka błon

( pęcherzyka i organellum ).


Jądro komórkowe. Zawiera wiekszosc DNA komorki, otoczona podwójna blona jadrowa, w ktorej wystepuja otwory zwane porami, wyrozniamy w nim jaderko lub jaderka.

Jest najważniejszym organellum komórkowym, ze względu na to że zawiera w sobie nośniki informacji genetycznej, czyli geny. Jest najczęściej kształtu kulistego, choć występują także jądra soczewkowate i pałeczkowate. Z reguły pojedyncza komórka zawiera jedno jądro.


Zewnętrzna błona otoczki jądrowej połączona jest bezpośrednio z siateczką środplazmatyczną znajdującą się w pobliżu jądra. Do warstwy wewnętrznej przylegają specyficzne białka laminowe , które tworzą postawę szkieletu otoczki jądrowej. Biała te są niezmiernie istotne w odtwarzaniu tej otoczki po podziale komórkowym.


Wewnątrz jądra znajduje się koloid- kariolimfa, w której zawieszone jest jąderko oraz chromatyna. Chromatyna jest poskręcaną nicią DNA połączonej z silnie zasadowymi białkami histonowymi. Nici DNA są bardzo cienkie i długie i tworzą one silnie poskręcanie upakowane w regularny sposób struktury -chromosomy.


Największą strukturą w jądrze jest jąderko, w którym zachodzi synteza rybosomów. Jąderko nie jest otoczone błoną cytoplazmatyczną ani nie posiada skomplikowanej struktury. Znajdują się w nim specjalne enzymy niezbędne do tworzenia rybosomów.


Funkcje jadra komórkowego:

- warunkuje i reguluje metabolizm

- uczestniczy w podzialach komorki

- przechowuje wiekszosc informacji genetycznej

- 'kieruja' funcjonowaniem komorki


W okresie miedzy podzialami w jadrze znajduja sie hromosomy (23 pary,

22 somatyczne i 1 pciowych).


Homeostaza (gr. homoíos - podobny, równy i stásis - trwanie) stan równowagi dynamicznej środowiska, w którym zachodzą procesy biologiczne. Zasadniczo sprowadza się to do równowagi płynów wewnątrz- i zewnątrzkomórkowych.


Sposoby kontroli składu płynów wewnątrz- i zewnątrzkomórkowych

Utrzymanie wewnętrznej równowagi wymaga regulowania i/lub kontrolowania wartości najważniejszych parametrów wewnętrznego środowiska organizmu.

Należą do nich głównie:

* temperatura ciała (u organizmów stałocieplnych),

* pH krwi i płynów ustrojowych,

* ciśnienie osmotyczne,

* objętość płynów ustrojowych (stan nawodnienia organizmu),

* stężenie związków chemicznych w płynach ustrojowych (np. glukozy w osoczu),

* ciśnienie tętnicze krwi,

* ciśnienie parcjalne tlenu i dwutlenku węgla we krwi.


Mechanizmy utrzymania homeostazy

Mechanizmy wytwarzania odpowiedzi i tym samym regulacji wartości parametru można podzielić na dwie grupy:

* fizjologiczne (np. zwiększenie częstotliwości skurczów mięśni w celu podwyższenia temperatury) oraz

* behawioralne (np. wyjście z cienia w tym samym celu).


Cytoszkielet - sieć włóknistych struktur białkowych w komórce eukariotycznej, dzięki którym organella i substancje nie pływają swobodnie w cytoplazmie, ale zajmują pewne przypisane sobie miejsca.


Funkcje cytoszkieletu

* nadawanie kształtu komórkom i utrzymywanie tego kształtu

* utrzymywanie prawidłowej struktury tkanek (jeśli naciśnie się na skórę, to komórki naskórka nie rozlatują się na wszystkie strony między innymi dlatego, że cytoszkielet je usztywnia i łączy ze sobą)

* poruszanie się komórek (np. w pełzaniu komórek układu odpornościowego i w fagocytozie, czyli pożeraniu takich 'ciał obcych', jak bakterie i wirusy)

* skurcz mięśni

* udział w podziałach komórek (niektóre leki przeciwnowotworowe, np. taksol, niszczą szybko dzielące się komórki nowotworowe uniemożliwiając prawidłowe działanie cytoszkieletu)

* transport pęcherzyków i organelli przez cytoplazmę

* przekazywanie informacji między komórkami

* utrzymywanie polarności komórek

* ruch rzęsek i wici

* udział w apoptozie - genetycznie programowanym samobójstwie komórek.


Mitochondrium (w liczbie mnogiej mitochondria) – organellum komórki eukariotycznej pochodzenia endosymbiotycznego, w którym zachodzą procesy będące głównym źródłem energii (w postaci ATP) dla komórki, w szczególności proces fosforylacji oksydacyjnej, zachodzący w błonie wewnętrznej mitochondriów.






























Wyszukiwarka