Historia administracji 20.10.2010

ciąg dlaszy czegoś

1.Dwór książęcy-panujący stale podróżował ale dworu nie zabierał.Trzeba odróżniać dwór panującego w podróży kiedy on przemierza po państwie w celach administracyjnych.Skład orszaku nie pokrywa się z dworem takim przy zamku.Jedni wyruszali na objazd kraju,drudzy zostawali na miejscu.W składzie dworu znajdowali się okresowo rozmaici funkcjonariusze samorządku terytorialnego-kasztelani,dostojnicy kościelni.Uczestniczył w tym również presonel kancelarii,oraz urzędnicy administracyjni.Do zarządu centralnego zaliczali się urzednicy dworscy:

1.Istotne znaczenie mieli urzędnicy dworscy określani mianem dosojników.Byli zarazem najwyższymi dostojnikami w zakresie administracji państwowej.Ta sama osoba pełni funkcje państowe i jest jednocześnie urzędnikiem dworskim i jest na usługach władcy-cecha administracji dawnej.Występowało łączenie kompetencji-zakres spraw którymi urzędnik się zajmuje,normuje. Łatwo zobaczyć czu urzędnik działa w granicach kompetencji czy je przekroczył.Urzędnicy robili to co im władca zlecał.Wola władcy wiele mogła zmienić.Mógł zlecać czynności które były zwykłą posługą dla jego osoby.

2.KOMES PAŁACOWY-XI,XIII w.Comes palatinus(pałacowy).Dzisiaj jego odpowiednikiem jest wojewoda.

Wcześniej wojewoda-urzędnik centralny,druga osoba po głowie państwa. Dzisiaj wojewoda ma władzę lokalną,terenowa umowa państwowa.

Funkcje wojewody:

Zakres spraw był bardzo szeroki.

a).Dowodzenie wojskiem-panujący wprawdzie był sam dowodzącym,ale wojewoda dowodził drugim odziałem.Jedna osoba nie mogła wszystkim.Stąd nazwa-woju woda.

b).Zastępował panującego w różnych dziedzinach zarządu państwem,zastępował panującego w sprawowaniu sądownictwa.

Wojewoda wykorzystuje np.że władca jest małoletni i nie może pełnić funkcji monarszych.Wobec tego wojewoda zaczyna dominować,np.wojewoda krakowski i sandomierski.Zaczęli się tytułować jako książęta z bożej łaski.Przejęcie tych funkcji spowodowało ostre konflikty.W połowie XIIIw ambicje wojewodów zostały zlamane.Kasztelan krakowski wyszedł na pierwsze miejsce przed wojewodom krakowskim.

Dochodzimy do okresu rozbicia dzielnicowego.W ramach księstwa wojewoda nadal jest organem centralnym.Księst jest dużo więc wojewodowie się mnozą.Później wojeowdowie stają się organami lokalnymi.Nie we wszystkich dzielnicach wojewodowie funkcjonowali.Odpowiednikiem wojewody był komornik.

W ramach państwa są rozmaite zasadnicze lokalności.Państwo nie jest ukształtowane wg jednego szablonu.Dużo lokalnych odrębności cechuje adminitrację tamtych czasów.

3.Kanclerz-kanclerz kierował kancelarią monarszą.Kanclerz o imieniu Michał kierował kancelarią Bolesława Krzywoustego,Funkcję kanclerza pełniły osoby duchowne,bo umiały pisać i czytać po łacinie.Do pełnienia urzędów znajomość łaciny była konieczna.Wszytskie kancelarie posługiwały się łaciną.Był to język międzynarodowy.Później łacina została wyparta przez francuski.

a)Kanclerz opowiekował się pieczęcią panującego.Była ona pieczęcią państwa,wyglądała inaczej niż dzisiaj.Sama budowa pieczęci jest inna.Przywieszona była do domunetu na sznureczkach.Trzeba było ją odcisnąć np.w wosku.Np.może być na niej godło państwowe(numizmatyka-nauka o pieczęciach).

b)Utrzymywał pewne stałe kontakty,np.z duchowieństwem,arcybiskupem,między księciem a innymi książętami dzielnicowymi;kontakty z kurią papieską.Przyjmował listy obce.Nadawał temu kształt literacki.

c)koncetrował sięna sprawach polityki zagranicznej.

Kanclerze powoływani byli przez panującego.Było to dobre źródło kariery.Później można było np.zostać biskupem po promocji panującego.

Kancelaria-złożona z kanclerza i personelu.kANCELARIA była urzędem do którego należało współdziałanie z władcą w zarządzie państwa,w zakresie spraw wewnętrznych.Funkcje: kontakty zagraniczne,funkcje notarialne(redagowanie,spisywanie,uwierzytelnianie dokumentów).Formy pracy kancelarii kształtowały się stopniowo.W dworach książęcy w niewielkim zakresie.Przy kacelarii funkcjonowała biblioteka książęca,gdzie gromadzono dzieła różnej treści.Scriptorum-pisano dzieła.

3.Skarbnik-urzędnik monarszy którego zadaniem jest czuwanie nad monarszym skarbem.Przechowywano tam kosztowności,klejnoty.Strzeżono również dokumentów państwowych.

4.Mincerz-ściągał świadczenia pieniężne które się należały panującemy.Ściągał kruszce i bił z tego monety.Bicie monet było przywilejem władcy,jego monopolem-regał menniczy.Nikt nie może bić monety poza panującym.Tępi fałszerzy.Staje się kierownikiem przedsiębiorstwa do produkcji monet.

5.Komornik-komornik zarządza materialną stroną dworu.Micerz wytwarzał pieniądze,komornik wytwarzał dochody niepieniężne.

6.Podkomorzy-komornik miał zastępcę.Nazywał się podkomorzy.Komornik zanikł,został podkomorzy.

7.Marszałek-zarządca dworu panującego.Był szefem dworzan do których należała posługa.Strzegł porządku,bezpieczeństwa w pobliżu monarchy.

8.Stolnik-troszczy się aby na stole monarszym potrawy były odpowiednie.

9.Cześnik-zarządza piwnicą mmonarszą.

10.Łowczy-organizuje łowy,polowania itd.Łowy były okazją do rozmów dyplomatycznych.

11.Koniuszy-zajmował się koniami monarszymi.

12.Miecznik-zajmuje się uzbrojeniem władcy.

Przekształcanie się urzędów dworskich w ziemskie-mino zjednoczenia czesto przejściowgo,kilka dzielnic przechodzi pod władzę jednego panującego,dzielnicowi urzędnicy zostają bez zmian.Od porzątku XIII wieku zaznacza się koncepcja sprawowania osobnych urzędów.Narodziny lokalnych urzędów.Koniec XIII wieku kończy proces przekształcania się urzędów dworskich w ziemskie.

Podziały terytorialne i urzędnicy lokalnego zarządu

Pierwotny podział to podział na prowincje:poznańska,gnieźnieńska,krakowska,sandomierska,śląska,mazowiecka,kujawska i łęczycko-sieradzka.Na czele prowincji stoi namiestnik.Czasem namiestnikiem zostawał syn panującego.

Trwałym podziałek okazał się podział na kasztelanie.Jest to teren,gdzie w centrum kasztelani jest twierdza.Pierwotne twierdze nazywano grodami.W grodzie obok wojska jest siedziba kasztelana który obok stoi.Urzednik książęcy,który stoi na czele kasztalani to comes grodowy(zarządza grodem i przyległy terytorium czyli kasztelanią.)W połowie XIII wieku było około 100 kasztelani.Do kasztelana należał zarząd kasztelanii.Na ten zarząd składało się zbieranie środków pienięznych czy też świadczeń w naturze.Oprócz skarbowych zadań mamy wojskowe.Ponadto strzeżenie bezpieczeństwa wewnętrznego.Chodzi o pewne drobniejsze sprawy.Kasztelan do pomocy miał rozmaitych urzędników niższych.Sędziowie targowi drogowi-sądownictwo.Zarząd to włodarze.Podstawy materialne partycypowali.

Najniższą jednostką wymienia się opole,obejmujące kilka,kilkanaście,czasem więcej wsi.Chodzi o wsie które pozostają ze sobą w sąsiedztwie.

Podział na cele kościelne:

1.arcybiskupstwo gnieźnieńskie-podlegały mu trzy biskupstwa:krakowskie,wrocławskie,kołobrzeskie,poznańskie(przez pewien czas było niezależne od Gniezna).To jednostka,która obejmuje całe państwo.Czasami spajała te księstwa dzielnicowe.

2.Biskupstwa.

3.Diecezje dzielące się na archidiakonaty.Były to okręgi administracyjno-sądowe w ramach organizacji kościelnej.

4.Archidiakonaty dzieliły się na dekanaty,a mniejsza od dekanatu jest parafia.Rozwój sieci parafialnej przypada od XI do schyłku XII wieku.POwstało w tym okresie około 1000 parafii.

Parafie opierały się na sieci kościołów grodowych.W zalążkach miast był kościół targowy.Kościół prywatny.Podziały były stabilne,utrzymywały się przez szereg stuleci.Wykorzystywane były do administracji państwowej.W parafiach ogłaszane były czasem akty.