Model odpowiedzi

Literatura i kultura modernizmu (epika i dramat)

Sprawdzian wiadomości

Grupa I (grupa II różni się jedynie kolejnością pytań)

Nr zad.	Projektowana odpowiedź		Liczba punktów
1.	teoria Raskolnikowa jako przekroczenie zasad etyki chrześcijańskiej (podział ludzi na zwykłych i niezwykłych, moralne prawo do zbrodni) zwątpienie w opiekę boskiej opatrzności nihilizm; człowiek jako twórca własnej moralności	głęboka wiara w Boga nadająca sens życiu dostrzeżenie grzeszności człowieka przekonanie o bożym miłosierdziu, dającym szansę odkupienia wszelkich grzechów (przypowieść o Łazarzu)	6
	odseparowanie się od ludzi, poczucie wyższości odrzucenie bliskich (stosunek do matki i siostry) odmowa przyjęcia pomocy od Razumichina	gotowość do poświęceń, złożenia ofiary z samej siebie wyrozumiałość wobec macochy i ojca pokora, uniżenie
	traktuje Sonię jak powiernicę ironiczne i okrutne zachowanie w stosunku do dziewczyny (kpina z jej wiary) odkryta na Syberii miłość do Soni umożliwia duchowe odrodzenie Raskolnikowa	współczucie, zrozumienie nakłania bohatera do przyznania się do winy i poniesienia kary wyjazd na Syberię – współuczestnictwo w pokucie Raskolnikowa
2.	Metafora bezdomności ma w powieści Żeromskiego wiele wymiarów: psychologiczny, egzystencjalny, ekonomiczny, społeczny i narodowy: Joanna Podborska – utrata domu rodzinnego, konieczność zarabiania na własne utrzymanie od najmłodszych lat, niemożność powrotu do świata dzieciństwa (wizyta w Mękarzycach), brak domu i rodziny (nadzieja na zmianę tego stanu zniweczona przez Judyma) Leszczykowski (Les) – Polak mieszkający nad Bosforem, emigrant polityczny (ucieczka z kraju po powstaniu styczniowym), wykorzenienie uwidacznia się m.in. w utracie sprawności posługiwania się rodzimym językiem Wacław Podborski – emigrant polityczny, zesłany na Syberię, gdzie umiera Wiktor Judym – proletariusz, emigracja zarobkowa (w poszukiwaniu lepszych warunków pracy), zapowiedź dalszej tułaczki (plany wyjazdu za ocean) Korzecki – psychiczne i emocjonalne wyobcowanie, dekadent obdarzony nadświadomością, dotkliwe odczucie zła panującego w świecie		3
3.	Wenus z Milo – symbolizuje radość, szczęście, beztroskę, życie wolne i nieskrępowane żadnymi ograniczeniami; w odniesieniu do kreacji Judyma – pragnienie posiadania domu (małżeństwa z Joasią), fascynację stylem życia wyższych sfer Biedny rybak Puvisa de Chavannes’a – symbolizuje zło w świecie, niesprawiedliwość społeczną, niezawinione cierpienie spowodowane nędzą; w odniesieniu do kreacji Judyma – odrzucenie szczęścia osobistego na rzecz pomocy najuboższym		4
4.	naturalizm	symbolizm	3
	szczegółowość opisu, porównania rzeczywistości ludzkiej do świata zwierzęcego (mrowisko żydowskie), wyrazy wartościujące negatywnie (fetor, martwy), zwrócenie uwagi na brzydotę ludzi i miejsca	epitety metaforyczne (obumarłe wody), epitety barwne (srebrne wierzby), wyliczenia epitetów (nieruchomy, ślepy i głuchy), kontrast świateł i cieni, pejzaż mentalny
	przedstawienie dzielnicy, z której pochodzi Judym; ukazanie nędzy proletariatu miejskiego (tytułowych bezdomnych)	zilustrowanie stanu mentalnego Judyma (subiektywizm w sposobie postrzegania przyrody)
5.	połączenie elementów wiejskich (np. skrzynia wyprawowa, wieniec dożynkowy) i miejskich (biurko, zegar, portret) – chata bronowicka jako metafora (synteza) Polski; konfrontacja dwóch grup społecznych w dramacie reprodukcja Bitwy pod Racławicami J. Matejki – odwołanie do chłopskiej przeszłości (mit chłopa-kosyniera); podkreślenie gotowości chłopów do powstania reprodukcja Wernyhory J. Matejki – zapowiedź przybycia zjawy; symbol nadziei na odzyskanie niepodległości chochoł (krzew otulony w slomę) – zaproszony na wesele przez Pannę Młodą, sprowadza inne zjawy; reżyser narodowego dramatu w ostatniej scenie obrazy maryjne – wyobrażenie Maryi jako Królowej Polski, prowadzącej Polaków do zwycięskiego powstania		4
6.	Pan Młody, Gospodarz, Dziennikarz, Poeta, Radczyni, Zosia	Panna Młoda, Gospodyni, Marysia, Czepiec, Jasiek, Staszek, Wojtek	5
	dekadentyzm, bierność, marazm podziw dla siły i witalności chłopów protekcjonalność w relacjach z chłopami nieznajomość wiejskich realiów (obyczajowości chłopów) powierzchowna fascynacja folklorem (chłopomania) żywe wspomnienie rabacji galicyjskiej (lęk przed powtórzeniem się historii)	zapalczywość, skłonność do bijatyk gotowość do powstania ciekawość świata przywiązanie do tradycji i obyczaju trzeźwa, racjonalna ocena inteligencji zdroworozsądkowe postrzeganie rzeczywistości duma z piastowskiej i kościuszkowskiej tradycji (tożsamości chłopskiej)
7.	Poeta	Rycerz (Zawisza Czarny), zwycięzca spod Grunwaldu symbolizuje siłę, moc i aktywność, których brakuje pogrążonemu w marazmie Poecie-dekadentowi.	6
	Pan Młody	Hetman (Franciszek Ksawery Branicki), targowiczanin i zdrajca narodu zarzuca Panu Młodemu sprzeniewierzenie się własnej klasie społecznej, odkrywając tym samym jego wątpliwości związane z ożenkiem z chłopką.
	Upiór	Upiór (Jakub Szela) ukazuje się Dziadowi, uczestnikowi rabacji galicyjskiej. Jego zakrwawione dłonie przypominają o wymordowaniu szlachty przez chłopów i podkreślają niemożność pojednania obu warstw.
8.	czas współczesny autorowi (przełom XIX i XX w.), lokalizacja w przestrzeni autentycznej wsi, konstrukcja bohaterów (psychologiczna wiarygodność), mimetyzm w kreowaniu obrazu życia wiejskiego (opis przestrzeni, strojów, prac polowych itd.), odtworzenie hierarchii społeczności wiejskiej uniwersalizm ukazywanych problemów (konflikt o kobietę i ziemię, starcie pokoleń), cykliczność czasu (czas prac polowych i chrześcijańskiego kalendarza liturgicznego), mit matki-ziemi, sakralny wymiar chłopskiego życia		2+2
9.	dialektyzacja poredzisz, cytomy, syćko kulasy, krzykanie, kajsi teksty różnią się pod względem fonetycznym; Wyspiański zachowuje ważną cechę dialektalną – mazurzenie (wymawianie sz, ż, cz, dż jako s, z, c, dz), pominiętą przez Reymonta		1+1+1+1
10.	zło drzemiące w człowieku, mroczna strona ludzkiej osobowości, uaktywniająca się w sprzyjających okolicznościach (w momencie, gdy jednostka traci kontakt z cywilizowanym światem i jest zdana sama na siebie); odwołanie do dziejów Kurtza czarna Afryka, mroczna potężna natura (dzicz), tworząca własne prawa, którym biały człowiek nie potrafi się przeciwstawić; odwołanie do przebiegu podróży w górę rzeki Kongo		2+2
11.	honor jako najwyższa wartość odpowiedzialność za własne czyny i podjęte decyzje konieczność nieustannego dokonywania wyborów ludzkie sumienie jako najsurowszy sędzia postępowania niezgodnego z kodeksem etycznym przekonanie, że każdy błąd wpływa na życie człowieka w sposób nieodwracalny		2
Razem (poziom podstawowy)			45
12.	powieść polifoniczna wielość różnorodnych głosów (idei) przedstawionych w utworze starcie (konfrontacja) idei równoważność wszystkich głosów (brak dominacji narratora) dialog jako najważniejszy środek wyrazu pozorny chaos kompozycyjny (logika dialogu ważniejsza niż logika następstw przyczyno-skutkowych)		3
13.	realistyczny obserwator zdarzeń – werystyczny opis świata przedstawionego, budowanie iluzji rzeczywistości, wypowiedzi jedynie lekko dialektyzowane młodopolski artysta – opisy natury, zachwyt przyrodą; technika impresjonistyczna, bogactwo środków poetyckich wiejski gaduła, gawędziarz – uczestnik życia lipieckiej społeczności, relacjonowanie zdarzeń z punktu widzenia gromady; pełna dialektyzacja (język tożsamy z językiem dialogów)		3
14.	ukazanie klęski powstania styczniowego przez pryzmat śmierci jednego z powstańców deheroizacja bohatera, desakralizacja jego śmierci naturalizm: nacechowane słownictwo (zeżreć), epatowanie brzydotą, obrazowość (sopel krwi skrzepłej, okrytej błoną rudawą) polemika z mesjanistyczno-martyrologiczną interpretacją polskich zrywów narodowowyzwoleńczych odczytanie tytułu (ostateczna klęska nadziei na odzyskanie niepodległości) ironia narratora		3
Razem (poziom podstawowy i rozszerzony)			54

2

© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna