Edukacja wczesnoszkolna

Edukacja wczesnoszkolna przypada na okres kształtowania się psychiki dziecka oraz osobowości. Jest to system nauczania w klasach I-III szkoły podstawowej. Jest to płynne przejście z wychowania przedszkolnego do nauczania szkolnego. W nauczaniu tego typu nie stawia się ocen i nie wyodrębnia się poszczególnych przedmiotów. Nauczyciel prowadzi zajęcia według przygotowanego przez siebie planu . Jego zadaniem jest dostosowanie czasu zajęć oraz przerw do aktywności wychowanków. Kształcenie na tym etapie ma charakter zintegrowany . Odwołuje się do doświadczeń dziecka(Więckowski 1995 :123).

Edukacja wczesnoszkolna to optymalny model nauczania dzieci w młodszym wieku szkolnym. Dostosowuje ona treści i organizację procesu kształcenia do właściwości rozwojowych i indywidualnych uczniów. Proces uczenia się opiera się na różnych formach aktywności uczniów ( integracja czynnościowa ). Edukacja ta umożliwia jednoczesne oddziaływanie na wszystkie sfery osobowości uczniów ( integracja psychiczna ). Zastępuje również przyswajanie fragmentów wiedzy z różnych przedmiotów nauczania wiedzą zintegrowaną w obrębie całościowych jednostek tematycznych ( integracja treściowa ). Zakłada również integrowanie w procesie kształcenia różnych strategii oraz metod nauczania i uczenia się: przyswajania, odkrywania, działania i przeżywania ( integracja metodyczna ) i zmierza do łączenia procesu nauczania z wychowaniem, umożliwiając stopniowo uspołecznianie uczniów w tym procesie. ( Adamek 200: 15-25)

Edukacja wczesnoszkolna jako zintegrowana całość uczy samodzielności przy rozwiązywaniu problemów, oryginalności rozwiązań i twórczego podejścia do zadań. Rozwój tych ważnych cech myślenia dokonuje się lepiej i szybciej w procesie nauki integralnej niż w systemie przedmiotowo – lekcyjnym.

Wprowadzenie wielokierunkowej aktywności dziecka poprawia efektywność pracy dydaktycznej i aktywizuje dzieci. Ważne jest, aby tematyka zajęć była dzieciom bliska i związana z ich najbliższym otoczeniem.

W pracy z dzieckiem w młodszym wieku szkolnym realizuję się zadania wychowawcze i dydaktyczne w czterech zakresach:

· Kształcenia myślenia i społecznego porozumiewania się;

· Edukacji zdrowotnej i wychowania fizycznego;

· Kształcenia artystycznego;

· Edukacji społeczno – przyrodniczej.

Te cztery kierunki działania podporządkowane są czterem porom roku, a w ramach tych zagadnień ustala się tematy szczegółowe. W planowaniu dnia aktywności dziecka analizuję się zadania przedmiotów nauczania, ich podstawowe treści, następnie wyodrębnia się problematykę na cały tydzień i wyłaniam temat do realizacji w dniu aktywności. Ukazywanie dzieciom całościowego obrazu świata łączy proces dydaktyczno wychowawczy poprzez trzy formy aktywności dzieci:

· Intelektualną

· Emocjonalną

· Praktyczną.

(Więckowski 1995: 150-155)

W ramach ukazywania dzieciom jednolitego obrazu świata, wykorzystuje się ich naturalną aktywność i poprzez stosowanie metod aktywnych następuje wdrażanie dzieci do ich przyszłych obowiązków i zadań oraz do pełnienia różnych ról społecznych. Żeby integralne nauczanie dobrze spełniło swoje funkcje, należy wyjść od naturalnych potrzeb i zainteresowań dziecka. Nauka ma usamodzielniać dziecko w jego codziennej aktywności i zaspakajać jego ciekawość.

Prowadzenie takiej pracy pedagogicznej jest trudne, ale warto ponosić wszelkie trudy, aby przygotować uczniów pod każdym względem do podjęcia dalszej nauki( Adamek 2000: 26-30).

Zintegrowana edukacja wczesnoszkolna powinna:

- zapewnić dziecku harmonijny rozwój osobowości w sferach: intelektualnej, fizycznej, psychicznej i moralnej,

- rozwijać podstawowe umiejętności służące świadomemu uczeniu się, głównie umiejętności czytania, pisania, liczenia,

- uwzględniać indywidualne potrzeby dziecka, umacniać wiarę we własne siły i umożliwiać osiąganie sukcesu

- stwarzać warunki rozwijania samodzielności, kreatywności i zainteresowań

- ukazywać uczniom świat jako zintegrowaną całość

- przybliżać metody aktywnego poznawania rzeczywistości

- czynić dziecko podmiotem zabiegów edukacyjnych zintegrowanych wokół jego osoby.

Płaszczyzną integracji jest integrowanie celów dydaktycznych z wychowawczymi pod względem treści i metod nauczania oraz możliwości wielostronnego działania.

Proces ten powinien:

- przygotować uczniów do dalszej edukacji i rozbudzać ciekawość poznawczą

- uczyć działania i właściwych zachowań w różnych sytuacjach szkolnych i pozaszkolnych

- wdrażać do uczestnictwa w życiu środowiska lokalnego

- zachęcać do troski o własne zdrowie, higienę i bezpieczeństwo

- prowadzić do poprawnego posługiwania się językiem polskim w mowie i w piśmie

- nauczyć dostrzegać problemy matematyczne w życiu codziennym i stopniowo je matematyzować. (Więckowski 1998: 230-240)

J. Hanisz wyróżnia następujące cele i zadania edukacji wczesnoszkolnej:

Głównym celem jest wspomaganie dziecka w jego rozwoju fizycznym , intelektualnym, estetycznym i emocjonalnym. Do innych celów zalicza się:

- kształtowanie kompetencji komunikowania się ludzi ( posługiwanie się językiem ojczystym, , umiejętności matematyczne, zdolności wyrażania swoich przeżyć, emocji),

-kształtowanie kompetencji współdziałania i współżycia z ludźmi (wdrażanie do uczestnictwa w różnych grupach społecznych, umiejętności wczuwania się w sytuację innego człowieka )

- rozwijanie kompetencji odróżniania, wyodrębniania związków między środowiskiem, a człowiekiem (rozbudzanie zainteresowań przyrodniczych, umożliwianie poznania piękna, stwarzanie sytuacji w których dziecko odkrywa i poznaje siebie),

- zdobywanie umiejętności dotyczących sztuki(przygotowanie do odbioru dzieła literackiego, rozbudzanie wrażliwości estetycznej na piękno )

- wdrążanie do poznania wytworów techniki( właściwe planowanie i organizowanie procesu ,który prowadzi do powstania nowego wytworu). (Hanisz 2001 : 165)

Cele edukacji wczesnoszkolnej obejmują całość oddziaływań edukacyjnych i wskazują wszelkie możliwe warunki do odkrywania i nabywania wiedzy o świecie.

Hanisz wyróżnia również zadanie edukacji wczesnoszkolnej (Hanisz 2001 :167)

1. Odkrywanie wszelkich predyspozycji dziecka , rozwijanie jego możliwości.

2. Kształtowanie w dziecku pozytywnego stosunku do nauki i szkoły.

3.Rozwinąć w dziecku podstawowe narzędzia uczenia się: pisanie , czytanie, malowanie, pamięć , myślenie, ćwiczenia dotyczące skupienia uwagi.

4. Kształtowanie w dziecku samodzielnego poszukiwania wiedzy , prowadzenia badań w celu jej zdobycia.

5.Wdrążyć dziecko do aktywnego życia społecznego.

Ważne w edukacji wczesnoszkolnej jest zwrócenie uwagi na integrację między przedmiotową według J. Galanta (1994: 136-139) jest to ukazanie dzieciom uzupełnienia treści z jednego przedmiotu innym przedmiotem. Wyróżnia on trzy podstawowe formy integracji międzyprzedmiotowej:

· Treściową - zbieżne w czasie opracowywanie zbliżonej tematyki różnych przedmiotów oraz wykorzystywanie wiadomości wcześniej zdobytych.

· Czynnościową – czynności typowe dla jednego przedmiotu przenosi się na inne lekcje.

· Rozszerzoną – wiązanie treści różnych przedmiotów.

Podsumowując w nauczaniu wczesnoszkolnym główny nacisk kładzie się na aktywizowanie dziecka. Należy wspierać u ucznia funkcję stymulującą jego rozwój. Nauczyciel powinien tak kierować czynnościami uczniów aby rozwijać ich aktywność, zdolności, talenty ( Więckowski 1995: 127).