Socjologia komunikacji dla bystrzaków…

1, 4. Pojęcie instytucji. Typizacja a stopień oczywistości „rzeczywistości społecznej„.

Instytucja - struktura zrytualizowana.

Typizacja jest to ujmowanie w schematy, wzory, stereotypy, ułatwiające postrzeganie i klasyfikowanie; każda typizacja zakłada zasadniczą anonimowość

Rzeczywistość życia codziennego jawi nam się zawsze jako strefa jasności, poza którą pozostaje ciemne tło (…); przedstawia się jako świat intersubiektywny, świat który dzielę z innymi; jest przyjmowana bez zastrzeżeń jako rzeczywistość, nie wymaga dodatkowych weryfikacji. To oczywista oczywistość.

2. Pojęcia: internalizacji, obiektywizacji i eksternalizacji rzeczywistości jako składowe społecznego tworzenia rzeczywistości.

Obiektywizacja: działanie człowieka daje się uprzedmiotowić, zobiektywizować. Przejawia się ono [działanie] w wytworach, które są dostępne, zarówno ich wytwórcom, jak i innym ludziom, jako elementy wspólnego świata. np. gniew zobiektywizowany w postaci broni (nóż wbity w drzwi).

Internalizacja - przyjmowanie za własne narzucanych z zewnątrz postaw, poglądów, norm i wartości.

Eksternalizacja - przejawianie w działaniu wcześniej zinternalizowanych (czyli przyswojonych, uznanych za własne) wartości i norm.

3. Proces instytucjonalizacji a interakcja komunikacyjna.

W wyniku interakcji zachodzi proces instytucjonalizacji.

5. Komunikacja jako instytucja społeczna. (Berger i Luckman „Społeczne tworzenie rzeczywistości”)

Proces instytucjonalizacji:

Działanie – nawyk – wzór – typizacja – instytucja społeczna

Język to kanał komunikacyjny za pomocą, którego możliwe staje się powstanie instytucji. Ze względu na to, że sam sposób przekazywania informacji (komunikacja) podlega procesowi: „działanie - nawyk – wzór – typizacja- instytucja” komunikacja ta staje się instytucją społeczną. W jej skład wchodzą na przykład: reguły gramatyczne, sposoby komunikacji (wysoki/niski kontekst) słownictwo i wszystkie inne zasady obowiązujące podczas komunikacji.

6,7,8 Pojęcie kontekstu, ramy komunikacji. Wysoki i niski kontekst w komunikacji. Kod rozbudowany i ograniczony.

Kontekst to układ czynników determinujący zachowanie uczestników interakcji.

Wysoki kontekst większość informacji bądź zawiera się w fizycznym kontekście, bądź jest zinternalizowania w człowieku, a tylko nieznaczna jej część mieści się w zakodowanej, bezpośrednio nadawanej części przekazu. Działania w ramach HC są głęboko zakorzenione w przeszłości, nie podatne na zmiany i wysoce stabilne. (…) W systemach wysokiego kontekstu ludzie zajmujący odpowiedzialne stanowiska są osobiście i faktycznie, a nie tylko w teorii odpowiedzialni za poczynania swoich podwładnych aż do najskromniejszego z nich. Różne postacie komunikowania związane z HC wykorzystywane są często jako dzieła sztuki. Działają one niczym siła jednocząca, spajająca, są długowieczne i odporne na zmiany. Zazwyczaj komunikowanie związana z HC , w odróżnieniu od komunikowania związanego z niskim kontekstem jest ekonomiczne, szybkie, efektywne i satysfakcjonujące, jednak potrzeba trochę więcej czasu na jej zaprogramowanie. Jeżeli wspomniane programowanie nie zachodzi komunikacja jest niepełna.

Wysokiemu kontekstowi odpowiada kod ograniczony, który stosujemy np. w domu, w atmosferze poufałości i zażyłości.

Niski kontekst zakłada, że większość informacji mieści się w kodzie bezpośrednim. LC (low-context) jest bardziej uniwersalny ale pusty treściowo. W systemie LC odpowiedzialność jest rozproszona w całym systemie i trudno ją umiejscowić. Paradoks polega na tym, że gdy w systemie LC coś się wydarzy, każdy szuka alibi, a od „systemu” oczekuje się, że obroni swych członków. Jeżeli potrzebny jest kozioł ofiarny zwykle zostaje nim wybrana osoba o możliwie najniższym stanowisku. Postaci komunikowania związane z LC mają właściwości jednoczące, jednak łatwo poddają się zmianom. Jedna z wad systemów niskiego kontekstu polega na tym, że wraz ze wzrostem rozmiarów staje się coraz bardziej nieporęczny. Ponadto systemy LC są podatne na manipulacje. System niskiego kontekstu nie pozwala sobie na jednakowe traktowanie ludzi - darzy względami tych, którzy mogli zwerbować najwymowniejszych i najzręczniejszych pracowników. Sądy amerykańskie są kwintesencją systemów LC.

Niskiemu kontekstowi odpowiada kod rozbudowany, którym posługują się np. lekarze, prawnicy i dyplomaci w czasie pracy.

9. Model telegraficznej i orkiestralnej komunikacji.

Model telegraficzny – para nadawca – odbiorca. Przekaz z jednego punktu do drugiego. Tak jak w:

Model Jacobsona:

Kontekst

Nadawca -- Komunikat -- Odbiorca

Kontakt

Kod

Opartym na schemacie ogólnego systemu komunikacji Shannona:

Przy czym, w powyższym schemacie, przekazana ilość informacji nie jest rozumiana potocznie, lecz jako „abstrakcyjna wielkość statystyczna określająca komunikat niezależnie od jego znaczenia”. (bity!)

Model orkiestralnej komunikacji (Goffman, Hall) ma na celu uzmysłowienie, że każda jednostka raczej uczestniczy w komunikacji, niż ją rozpoczyna i kończy. Nie można nie komunikować. Komunikacja to ciągły proces społeczny łączący mowę, spojrzenie, gest, przestrzeń międzyludzką. Posługujemy się nieświadomie gramatyką komunikacji (partyturą), a samo pojęcie „komunikacji” powraca do swojego źródła by znów znaczyć tyle co „dzielić się, uczestniczyć”.

10. Co to jest ekstensja.

„Człowiek to twór z zadziwiającą (…) przeszłością. Od innych zwierząt oddzielił się, wypracowując to, co nazywamy ekstensjami (…) organizmu. Komputer jest ekstensją pewnego fragmentu mózgu, telefon - głosu (…) język rozszerza doświadczenia w czasie i przestrzeni (…) gatunek nasz przeniósł ewolucję ze swojego ciała na swoje ekstensje, przez co wydatnie przyśpieszył procesy ewolucyjne.”

11, 12. Przeniesienie ekstensji, ekstensje pierwotne i wtórne.

Ekstensje pierwotne cechuje niski kontekst. np. system obrony rakietowej, szybko się starzeje

Ekstensję wtórną cechuje wysoki kontekst np. katedra, od setek lat siedlisko wierzeń i koncepcji religijnych, zmiany wyłącznie czysto estetyczne

Przeniesienie ekstensji

???

(zegar stanowiący ekstensje ludzkiego zegara biologicznego, z czasem zastąpił go, w konsekwencji czego, dla człowieka współczesnego istnieje tylko ten zegar na ścianie.)

13. Czas jako forma komunikacji

Czas jest wpleciony w materię naszej egzystencji, do tego stopnia, że kontroluje on i determinuje wszystko co robimy.

14. Synchronizacja

Naturalna, ogólnoludzka, modyfikowana kulturowo zdolność dostosowywania się do innych uczestników interakcji. Uskutecznia, ułatwia prace i działanie, komunikowanie (nadawanie na tych samych falach).

15. Czas Monochroniczny i polichroniczny

Są oddzielone od siebie i nie mieszają się z sobą. Oba posiadają swoje mocne i słabe strony.

Czas monochroniczny – po kolei. Wszystko zdominowane jest przez harmonogramy. Szufladkujemy dzięki czemu możliwe jest skoncentrowanie się na każdej sprawie osobno. Dopuszcza tylko ograniczoną liczbę zdarzeń w czasie, co stwarza priorytety zarówno jeśli chodzi o ludzi jak i o funkcje. Jest arbitralny i narzucony - wyuczony. Zorientowany na zadanie, procedury. np.. kolejka w sklepie

Czas polichroniczny – wszystko naraz. System tego typu wpływa na kanalizowanie i przepływ informacji, kształt i formę sieci międzyludzkich powiązań oraz mnóstwo innych ważnych socjalnych i kulturowych cech społeczeństwa. Kładzie nacisk na angażowanie się ludzi i dokonywanie transakcji niż trzymanie się rozkładu zajęć. Często przez to dochodzi do niepoważnego traktowania np. spotkań w konsekwencji czego mogą nie dojść do skutku. Przykładem może być arabski/śródziemnomorski bazar.

16,17. Typy przestrzeni, dystanse. (E.T.Hall)

Przestrzeń trwała - obejmuje zarówno zmaterializowane, jak i niewidoczne wzorce, które kierują zachowaniem człowieka. (…) stanowi ona coś w rodzaju formy odlewniczej, modelującej większą część naszych zachowań. np. budynki, struktura miasta/przedmieści, układ pomieszczeń w mieszkaniu itp..

Przestrzeń na pół trwała - analogicznie - choć bardziej podatna na zmiany, np.. rozmieszczenie mebli w europejskim mieszkaniu lub rozmieszczenie ścian w japońskim. (co pokazuje, że trwałość przestrzeni jest zrelatywizowana kulturowo - ściany stanowią w europie przestrzeń trwałą).

Przestrzeń nieformalna - dystanse.

Dystanse:

1. Intymny - wyczuwalny zapach i ciepłota ciała drugiej osoby, widzimy ją zniekształconą;

2. Indywidualny - w zasięgu ręki

3. Społeczny - np. w pracy

4. Publiczny - styl formalny, zwracamy większą uwagę na dobór słów, chcąc zostać usłyszanym, musimy mówić głośno.

19,20,21. Przekazem jest przekaźnik, media zimne i gorące, historia wg. McLuhana.

Przekazem jest przekaźnik - każde „przedłużenie” nas samych czy wszelka nowa technika, wpływają na życie jednostki i społeczeństwa w ten sposób, że rozszerzają skalę naszego życia i działania. Podświadome przyjmowanie wobec przekaźników postawy uległości, sprawia, że stają się one dla nas, ich użytkowników, więzieniem bez ścian. Powszechne u nas mniemanie, iż liczy się tylko sposób wykorzystania przekaźnika, to wytwór odrętwiałego umysłu technicznego idioty. Treści docierające do nas za pośrednictwem przekaźnika są niczym kiełbasa, którą włamywacz rzuca psu, aby uśpić jego czujność. Przekaźnik oddziałuje silnie i intensywnie właśnie dlatego, że jego treścią jest już inny przekaźnik.

Przekaźniki gorące powodują niewielki udział odbiorcy w samym procesie przekazu, podczas gdy przekaźniki zimne wymagają aktywnego współuczestnictwa w uzupełnianiu przekazywanej treści. Gorąca telewizja konta zimna literatura piękna.

Historia świata - por. 23,24. ;)

23, 24. Czas księgi, zegara i pieniądza jako form komunikacji społecznej. Tyrania chwili - charakterystyka, krytyka, konsekwencje. „TYRANIA CHWILI” - ERIKSEN

Tyrania chwili rozpoczyna się wraz z wynalezieniem pisma - oddzieleniem języka od mówiącego.

Czas księgi:

Pismo jest narzędziem eksternalizacji myśli, założeń i uczuć. Początkowo wykorzystywane do spisów i religii - narzędzie kontroli. W religii pismo zawierało element magiczny, a ludzi piśmiennych postrzegano jako posiadaczy niemal nadprzyrodzonej mocy, poza tym, za pomocą pisma można było autoryzować konkretne wersje mitów - w ten sposób położono fundament pod współczesne religie. „Grecki cud” - przejście od myśli mitycznej do filozoficznej - rozrywa mityczną jedność aktów mowy, pojęć i rzeczywistości. Pismo wyzwala z ograniczeń mowy - wyjście poza tu i teraz - umożliwia dzięki temu, kumulowanie wiedzy. Pismo stanowi instrument przejścia od społeczeństwa, które można by nazwać konkretnym (jego podstawą są osobiste stosunki międzyludzkie, pamięć, lokalna religia i ustnie przekazywane mity), do społeczeństwa abstrakcyjnego, opartego na formalnym ustawodawstwie, archiwach, religii Księgi i spisanej historii. Jest to pierwszy krok do społeczeństwa informacyjnego.

Czas zegara:

Tak jak pismo eksternalizuje język, tak zegar czas, który staje się czymś wymiernym i istniejącym obiektywnie. Kina, transport publiczny i przede wszystkim fabryki nie mogą działać bez zegara - zegar synchronizuje ludzi. Rewolucja przemysłowa.

Czas pieniądza:

Uniwersalny pieniądz nadaje transakcji abstrakcyjny wymiar i narzuca jeden standard rozległemu obszarowi (całemu światu). Eksternalizuje transakcje ekonomiczne, odcina je od ludzi.

Por. notacja nutowa.

W związku z powyższym wzrasta standaryzacja społeczeństwa. Wynalazek druku prowadzi zarówno do standaryzacji języka jak i światopoglądu (zainteresowanie tym co aktualnie drukowane). Powstanie gazety łączy się z powstaniem świadomości narodowej. Poprzez eksternalizację czasu, języka, gospodarki, pamięci, moralności i wiedzy, poszczególne jednostki stają się zbędne.

Przyspieszenie. W średniowieczu odległość fizyczna przekładała się na odległość w czasie. Czarne śmierć w XIV wieku potrzebowała lat by przemierzyć kontynenty, ILOVEYOU dni. Kolej i telegraf - ziarna Internetu. “Reader’s digest” publikuje skrócone wersje powieści; składane przez specjalistów (taśma montażowa).

Spiętrzenie. Współczesna kultura pędzi co sił, ale nie posuwa się ani o centymetr. Piętrzy się w gorę, zamiast iść do przodu i wypełnia każde wolne miejsce.

25. Sieciowa ontologia społeczna – pojęcie sieci bezskalowych – charakterystyka. Bendyk/ Barabasi i Bonabeau

Sieć bezskalowa - w jej strukturze występuje niewielka liczba węzłów komunikacyjnych odgrywających istotną rolę w przekazywaniu informacji.

W opozycji do sieci losowej, w której każdy z węzłów posiada porównywalną liczbę połączeń (np. mapa połączeń drogowych USA), w sieci bezskalowej istnieją węzły o nieporównywalnie większej liczbie połączeń [w tym sensie układ nie ma skali - niektóre węzły mogą mieć nieskończoną liczbę połączeń, a inne dwa ;) - mapa połączeń lotniczych].

Sieci bezskalowe charakteryzuje:

• Odporność na przypadkowe ataki, a wrażliwość na te dokładnie przemyślane i zaplanowane

• W sieci bezskalowej, nawet najmniej zaraźliwy wirus będzie się rozprzestrzeniał i utrzymywał (krytyczny poziom zaraźliwości 0%).

Przykłady: epidemie, mody, wirusy komputerowe, plotki, kontakty między ludźmi, itp.

26. Netokracja: feudalizm - kapitalizm - netokracja.

Społeczna ewolucja przebiega w sposób całkowicie dowolny, pewne mutacje okazują się lepiej przystosowane. Nie chodzi o przetrwanie najsilniejszych, raczej - najlepiej przystosowanych. Najlepszy sposób adaptowania się do nowych warunków zmienia się wraz z tymi warunkami. Nowa klasa dominująca składa się z jednostek i grup, które przez czysty przypadek znalazły się blisko punktu w którym znalazła się nowa wartość stała.

"Netokracja" przewiduje, że nadejście nowego paradygmatu życia społecznego (i władzy) jest praktycznie nieuniknione, tylko rozłożone w czasie. Przejęcie pałeczki od kapitalizmu nie jest zamierzonym przez kogoś sekretnym celem, a wynika bezpośrednio z przemian technologicznych. Kres arystokracji położyła prasa drukarska - burżuazji jako klasie rządzącej śmierć przyniesie Internet. Z początku wydaje się, że nowe narzędzie jedynie udoskonala istniejący system, ale w którejś chwili wymyka się rachubom i zaczyna działać według własnej logiki. Zyskują na tym ci, którzy są skupieni wokół nowej idei, a tracą ci, którzy są związani ze starą.

28. Fizyka społeczna sieci - szanse i zagrożenia

Do opisu dynamiki procesów zachodzących w sieciach społecznych doskonale nadają się modele matematyczne z obszaru fizyki ciała stałego. Przejścia fazowe - zjawiska przebiegające w krytycznym memencie, kiedy gwałtownie zmieniają sie właściwości układu.

Szanse:

Możliwość przewidywania lub określania prawdopodobieństwo przejść fazowych w społeczeństwie.

Zagrożenia:

Uprzedmiotowienie podmiotu. Poddanie w wątpliwość wyjątkowości człowieka jako samodzielnego, rozumnego i bytu społecznego.

29,30.

Za Wiki

Przemoc symboliczna jest to miękka forma przemocy, która nie daje po sobie poznać, że jest przemocą. Polega na uzyskiwaniu różnymi drogami takiego oddziaływania klas dominujących czy uprzywilejowanych na całość społeczeństwa i na klasy podporządkowane, by podporządkowani postrzegali rzeczywistość, w tym samą relację dominacji, której są ofiarą, w kategoriach percepcji i oceny, które wyrażają interes klas dominujących. W ten sposób podporządkowani postrzegają swoją sytuację jako naturalną lub nawet korzystną czy pożądaną dla nich samych, bo postrzegają rzeczywistość społeczną w kategoriach stworzonych przez klasy dominujące w celu legitymizacji ich dominującej pozycji.

Jak zostaje wcielana przemoc symboliczna?

Grupa społeczna może wywierać nacisk symboliczny, gdy posiada wystarczająco duży kapitał symboliczny, który uzyskuje w drodze konwersji nań innych odziedziczonych lub zdobytych kapitałów (kulturalnego, społecznego, etc.). Duży kapitał symboliczny pozwala oddziaływać przemocą symboliczną (lub władzą symboliczną), np. takimi sposobami jak:

1. poprzez system edukacji i wpajane przezeń treści,

2. poprzez symboliczną otoczkę pola władzy, na którą mogą się składać np.: monumentalna architektura, onieśmielająca "szarego człowieka", insygnia i atrybuty władzy, od korony królewskiej po perukę czy młotek sędziego;

3. specyficzny język, np. prawniczy, naukowy lub w inny sposób elitarny, np. wyrafinowany literacko i w ten sposób demaskujący "prostactwo" języka przedstawicieli klas podporządkowanych;

4. tytuły szlacheckie, naukowe, prawnicze, kościelne, etykiety VIP, etc.

5. poprzez otaczanie się wyrafinowaną, ekskluzywną (czyli etymologicznie wykluczającą) sztuką, drogimi przedmiotami, strojami, pojazdami;

6. oraz innego rodzaju formy tworzenia dystansu (distanciation) społecznego dzielącego pole władzy czy jakąś węższą w jego obrębie klasę społeczną od reszty społeczeństwa, zwłaszcza od klas podporządkowanych, ale także od innych klas konkurencyjnych.

Przemoc symboliczna jest najskuteczniejszą formą sprawowania władzy nad klasami podporządkowanymi, gdyż z reguły nie dostrzegają one nawet, że jest to forma przemocy. Są one przekonane, że jest to naturalny porządek, że osoby i grupy społeczne posiadające duży kapitał symboliczny po prostu są lepsze i ich lepsze społeczne usytuowanie jest normalne, nie poddają go więc refleksji.

31. Czym jest habitus?

Habitus - system schematów myśli, percepcji, oceniania i działania. Jest matrycą percepcji.

Koncepcja ta - stworzona przez Arystotelesa, a rozwinięta przez P. Bourdieu, zakłada, że habitusem jest całe pomysłotwórcze otoczenie określonej osoby. Obejmuje to także osobiste wierzenia, skłonności oraz sposoby rozwiązywania problemów (wybór drogi, odpowiednie zachowanie). Teoria habitusu kwestionuje założenia koncepcji wolnej woli ( ang. free will), z racji tego, że zakłada ograniczoną (przez usposobienie, czy gotowość do działania) możliwość wyboru. Jednak człowiek nie jest automatem, ponieważ każdy habitus wykazuje pewną elastyczność, ale żaden nie jest wyłącznie wolną wolą.

Ogromna część koncepcji habitusu zwraca uwagę na to, że istnieją nieograniczone możliwości działania, o których dana osoba nigdy by nie pomyślała. Z tego powodu takie opcje realnie nie istnieją, ponieważ nie można z nich korzystać. W typowych sytuacjach społecznych jednostka polega na znacznym zasobie scenariuszy zachowań i dużym zasobie wiedzy, co ukazuje człowieka jako posiadającego pewien obraz świata i przygotowanego do reakcji w określonej sytuacji.

Całkowite poznanie habitusu danej osoby nie jest możliwe, ze względu na fakt, że jest on zakorzeniony w podświadomości.