1.Układ limfatyczny lub inaczej układ chłonny to otwarty układ naczyń i przewodów, którymi płynie jeden z płynów ustrojowych - limfa, która bierze swój początek ze śródmiąższowego przesączu znajdującego się w tkankach. Układ naczyń chłonnych połączony jest z układem krążenia krwi. Oprócz układu naczyń chłonnych w skład układu limfatycznego wchodzą także narządy i tkanki limfatyczne. Najważniejszą funkcją układu chłonnego jest obrona przed zakażeniami oraz cyrkulacja płynów ustrojowych.
Budowa
Zbudowany jest ze ślepo zakończonych naczyń limfatycznych oraz z tkanki limfatycznej z której zbudowane są węzły chłonne, grudki chłonne i grasica. W jego skład wchodzą także śledziona, migdałki i szpik kostny. W układzie tym płynie żółtawy płyn ustrojowy - limfa, która jest cieczą o składzie zbliżonym do osocza, zawierającym dużą liczbę limfocytów. Z dużych naczyń limfatycznych limfa wlewa się do układu krążenia.
Zadania i funkcjonowanie układu chłonnego
odpornościowa - w węzłach limfatycznych powstają niektóre białe ciałka krwi
neutralizującą - zwalczanie ciał oraz substancji obcych i szkodliwych dla organizmu.
odprowadzającą - odprowadzenie limfy z powrotem do krwi
Krążąca po organizmie limfa zbiera substancje toksyczne i odprowadza je do węzłów chłonnych, skąd są transportowane do nerek i usuwane z organizmu. To, czy układ limfatyczny dobrze funkcjonuje, zależy w dużej mierze od sprawności i elastyczności tkanki łącznej. Jeśli jest zbyt miękka i przepuszczalna, toksyny, zamiast wędrować do węzłów chłonnych, wnikają w inne tkanki np. gromadzą się w komórkach tłuszczowych. Tak więc sprawny układ limfatyczny pomaga w usuwaniu toksyn z komórek tłuszczowych, a wtedy pośrednio zapobiega powiększaniu się cellulitu.
Rozpoczynają go zbierające płyn tkankowy włosowate naczynia limfatyczne. Łączą się one w coraz większe naczynia chłonne, przechodzące następnie w główny przewód piersiowy, łączący się z kolei z układem krwionośnym. Dzięki temu limfa dostaje się do układu krwionośnego i dochodzi do ciągłej wymiany substancji między nią a krwią. Do układu limfatycznego zalicza się też węzły chłonne, np. w pachwinach kończyn. Funkcje układu limfatycznego związane są m.in. z wytwarzaniem tzw. przeciwciał, które łącząc się np. z bakteriami, ułatwiają ich niszczenie przez krwinki białe.
2.Układ
limfatyczny (układ chłonny) jest otwartym układem naczyń i
przewodów, którymi płynie limfa (chłonka jest to płyn o żółtawym
zabarwieniu). Głównym źródłem limfy jest przesącz z osocza
krwi, wydzieliny komórek i przewodu pokarmowego. Skład limfy jest
zbliżony do osocza krwi. Zawiera ona białka, tłuszcze, wodę, sole
mineralne oraz duże ilości białych ciałek krwi.
Układ
limfatyczny składa się z naczyń limfatycznych (chłonnych) oraz
węzłów limfatycznych. Jest to układ otwarty, tzn. drobne naczynia
limfatyczne tego układu „otwierają” się bezpośrednio do
przestrzeni międzykomórkowych.
Układ
limfatyczny pełni w organizmie trzy podstawowe role:
*
odpornościową - w węzłach limfatycznych powstają niektóre białe
ciałka krwi.
*
neutralizującą - zobojętnianie ciał obcych dla organizmu.
*
odprowadzającą- odprowadzenie limfy z powrotem do krwi.
Układ
naczyń limfatycznych bierze początek w przestrzeniach
międzykomórkowych. Ściany tych naczyń są cienkie i wiotkie,
przypominają budową żyły; zastawki naczyń limfatycznych są
gęściej rozmieszczone. Dzięki temu limfa płynie tylko w jednym
kierunku. Od przestrzeni międzykomórkowej, a następnie przez
naczynia limfatyczne włosowate, węzły chłonne, pnie limfatyczne
do odpowiednich żył; później limfa wraca po oczyszczeniu w
węzłach chłonnych do krwiobiegu.
Układ
limfatyczny można podzielić na cztery części:
1.
Naczynia chłonne szyi.
Naczynia
chłonne szyi odprowadzają chłonkę z głowy i szyi. Płyn tkankowy
zanim powróci do układu krążenia, jest filtrowany przez węzły
chłonne w celu wyłapania wszelkich obcych cząsteczek. Pomaga to
chronić organizm przed infekcjami.
2.
Naczynia chłonne klatki piersiowej.
Chłonka
odprowadzana z kończyn górnych i klatki piersiowej przechodzi przez
węzły chłonne pachowe położone w dołach pachowych. W ich
wnętrzu chłonka jest filtrowana. Przefiltrowany płyn spływa
naczyniami chłonnymi klatki piersiowej: przewodem chłonnym prawym i
przewodem piersiowym. Przewód piersiowy jest głównym naczyniem
układu chłonnego, zbiera nadmiar płynu z prawie wszystkich części
ciała. Przewód piersiowy rozpoczyna się pod przeponą, następnie
biegnie w górę wzdłuż przedniej powierzchni kręgosłupa i
uchodzi do dużej żyły leżącej poniżej szyi.
3.
Naczynia chłonne jamy brzusznej.
Nadmiar
płynu tkankowego ze wszystkich narządów jamy brzusznej, w tym
żołądka, wątroby, trzustki i jelit, jest odprowadzany naczyniami
chłonnymi do węzłów chłonnych w jamie brzusznej. Węzły te
filtrują płyn, by usunąć zeń wszelkie szkodliwe cząsteczki,
które mogłyby wywołać infekcję. Stąd przefiltrowany płyn
płynie przewodem piersiowym do serca. Ważną rolę w zwalczaniu
infekcji pełni śledziona, która leży w górnej części jamy
brzusznej, po lewej stronie, zasłonięta dolnymi żebrami. Jedno z
jej głównych zadań polega na umożliwieniu namnażania dwóch
rodzajów komórek, makrofagów i limfocytów, które oczyszczają
krew i biorą udział w reakcjach obronnych. Makrofagi filtrują
krew, usuwając bakterie, resztki i zużyte erytrocyty; limfocyty
niszczą wnikające do ciała mikroorganizmy .
4.
Naczynia chłonne miednicy.
Naczynia
chłonne występują zwykle w grupach . Przykładem może być górna
część uda w okolicy pachwiny. Naczynia chłonne odprowadzają
nadmiar płynu tkankowego z dolnej części tułowia do węzłów
chłonnych. Wewnątrz każdego węzła sieć limfocytów wychwytuje
szkodliwe organizmy, aby nie dopuścić do infekcji.