Ogólna kolokwium 2

PSYCHOLOGIA HUMANISTYCZNA

Psychologia humanistyczna-powstała w latach 60 jako protest przeciwko behawioryzmowi i psychoanalizie.

Główne założenia:

-Człowiek z natury jest dobry

-Agresja i destrukcja są przejawem tego, że osoba żyje wbrew swojej naturze

-Zachowanie jest uwarunkowane przez "tu i teraz". Kto ucieka od teraz w przeszłości lub przyszłości nie osiągnął pełnego rozwoju(Rogers)

-Człowiek dąży do samorealizacji i harmonijnego rozwoju

-Próba odkrywania mocnych stron człowieka

-Człowiek składa się z ja i organizu, jednak są to aspekty jednaj całości, która w idealnej sytuacji rozwija się harmonijnie.

-Życie społeczne prowadzi do konfliktów i zaburza harmonijny rozwój

-Rozwój jest uwarunkowany wewnętrznie!!

-Persona as a process

-Człowiek, którego rozwój został zablokowany(złe stosunki międzyludzkie, wrogość, błędne wyobrażenia o samym sobie) nie jest w pełni zdrową osobą.

Postulaty wg. Bugentala:

-Człowiek jako taki jest czymś więcej niż tylko sumą swoich części

-Człowiek istnieje w środowisku ludzkim

-Człowiek jest świadomy

-Człowiek dysponuje wrorem

-Człowiek działa celowo

Motywacja człowieka:

-Organizm to całość i ma 1 źródło energii

-Motywacja to funkcja całego organizmu, a nie popędów czy potrzeb

-Główna tendencja to samorealizacja

-Samorealizacja to proces niepowtarzalny, specyficzny dla każdej jednostki

*miłość

*twórczość

*zachowania altruistyczne

*rozwój własnego ja

{Ważniejszy jest proces, a niewymierne efekty}

Dwa rodzaje miłości:

-miłość typu D (Deficiency of love) czyli miłość chora, głód miłości, potrzeba, którą trzeba zaspokoić.

-miłość typu B (Love for the being) czyli miłość romantyczna, prawdziwy związek dwóch osób,branie i dawanie.

Metodologia:

-samoopis i samoocena

-technika Q-sort

Terapia:

-terapia skoncentrowana na kliencie(Rogers)

-terapia niedyrektywna

-terapeuta powinien być;spójny, akceptujący klienta, empatyczny. Nie powien oceniać, krytykować, grać ról

-Głownym założeniem jest przeświadczenie, że człowiek sam wie jakie są jego problemy i jak je rozwiązać, trzeba mu tylko dać odpowiednie warunki do tego

Abraham Maslow

Doktorat z psychologii w 1934r, w latach 50 poznał Kurta Goldsteina i zaczął swoją "krucjatę" związaną z psychologią humanistyczną.

*Kiedy następuje rozwój??

-Gdy krok na przód jest odbierany jako bardziej wspaniały, dający więcej radości i satysfakcji

-Spontaniczne, twórcze doświadczenie zachodzi bez celu-zadowolenie daje sama eksploracja

*Dwa zespoły sił

-Strach powoduje szukanie bezpieczeństwa, zwracanie ku przeszłoście, odwracanie od ryzyka

-Pchanie do przodu, osiągnięciepełni "ja" i niepowtarzalności, pełne wykorzystanie siebie

-Zdrowy rozwój=sytuacje wolnego wyboru między gratyfikacją płynącą z rozwoju(ale bezpieczeństwo musi być zapewnione)

-Rozwój dokonuje się poprzez doświadczanie zadowolenia lub opinie innych ludzi.

*Dwa rodzaje mądrości

-Mądrość ukierunkowana na rozwój

-Mądrość ukierunkowana na obronę

*Hierarchia potrzeb

1/ Potrzeby fizjologiczne: głód, sex, wygoda, ciepło, składniki odżywcze, minerały itp.

2/ Bezpieczeństwo: brak zagrożenia, stabilizacja, struktura

3/ Przynależność: miłość, akceptacja, bycie w grupie itp.

4/ Szacunek i uznanie: sława, respekt, uznanie, reputacja/niższa/, zaufanie do siebie, poczucie własnej wartości i kompetencji, osiągnięcie, self-respec/wyższa/

5/ Poznawcze: wiedza, rozumienie, nowość

6/ Estetyczne: harmonia, pożadek i piękno

7/ Samorealizacja: potrzeby posiadania celów, spełnienia swojego potencjału

8/ Transcendencja: potrzeby duchowe, potrzeba przeżywania "szczytowego doświadcenia"

*Motywacja braku (D-needs)

- pierwsze cztery potrzeby, są jak etapy, przechodzimy z jednego na drugi

- w sytuacji stresowej, kryzysowej może nastąpić regres na niższy poziom

- wydareznie traumatyczne(śmierć rodziców będąc dzieckiem, głód) mogą spowodować fiksację na którejś z potrzeb

*Motywacja rozwoju (B-needs)

- potrzeby wzrostu stają się silniejsze im bardziej je zaspakajamy

- pojawiają się dopiero po zaspokojeniu(przynajmniej w pewnym stopniu) potrzeb braku

- Co to jest samoaktualizacja??

*Maslow twierdził, że tylko 2% populacji może osiągnąć samoaktualizację, gdzie

Rogers uważał, że dzieci robią to w naturalny sposób.

Badania nie potwierdziły takiej hierarchii potrzeb i przechodzenia na kolejne poziomy zaspokojenia. Mimo tego jest to najczęściej cytowna teoria motywacji.........

Maslow interpretuje religię w termainach samoaktualizacji.

Carl Rogers

-Doświadczenie bycia wolnym:

Z wartoście narzuconych z zewnątrz człowiek zmierza do wartości, które odkrywa w sobie.

Podejmuje własne wybory.

Zawierzenie własnym przeżyciom, organizmowi i spontaniczności.

Lęk przed swoją wolnością i odpowiedzalnością.

*Człowiek wg. Rogersa

-jednostka nie jest tylko oniwem w łańcuchu przyczynowo-skutkowym

-wolność-wybór swojego własnego stosunku do spraw(coś czego nikt nigdy nie jest w stanie nam odebrać)jest czymś wew.

-wolność nie jest zaprzeczeniem determinizmu, a jego uzupełnieniem-człowiek wybiera spełnienie się poprzez odegranie roli w zrealizowaniu przeznaczenia

*Ludzkie ja

-centrum ludzkiego doświadczenia

-poczucie tego, kim jesteśmy, w jaki sposób reagujemy na otoczenie, jak oddziałujemy

-Część Ja-wyznawane wartości

-wrażenia na temat nas samych i ocena naszej adekwatności

-każdy z nas ma niepowtarzalny sposób patrzenia na świat-swoiste ramy odniesienia

*Jak nauczyć pacjenta być wolnym??

-autentyczność terapeuty(bez masek, udawania, ukrywania uczuć)

-ciepła, pozytywna i akceptująca postawa wobec klienta-ułatwia zmiany

-brak oceniania, akceptacja wszystkich zachowań i odczuć klienta-bezwarunkowa akceptacja

-empatia, wczucie się w położenie pacjenta

KRYTYKA PSYCH. HUMANISTYCZNEJ

-zbyt wile arbitralnych załzeń(np. człowiek jest z natury dobry)

-trudno przyjąć założenie o tylko 1 sile napędowej-samorealizacj; są przecież inne(kariera, sukces, zaspokojenie bezpieczeństwa, sprawstwo)

-nie tylko teraźniejszość jest regulatorem zachowania

-niedojrzałość metodologiczna

NURT POZNAWCZY

*Kognitywizm

-myślenie o rzeczywistości w kategoriach przetwarzania inf., generowania wiedzy, komputeryzacji, kompetencji językowej

-kognitariusze-osoby zajmujące się tworzeniem, przechowywaniem, organizowaniem, upowszechnianiem, wykorzystywaniem i utajaniem inf. oraz wiedzy, a także nadawaniem im znaczenia-praca z inf.

-wysoki stopień indywidualizacji

-cenią wartości takie jak:wolność indywidualna, tolerancja, pluralizm

-otwarty umysł-postawainkluzji, czyli czerpania z innych kulktur

1.Założenia koncepcji poznawczej:

- Człowiek jest samodzielnym podmiotem , który samodzielnie i celowo działa.

- Człowiek przyjmuje i interpretuje informacje, nadaje im także wartość, podejmuje działania sprawując nad nimi kontrolę.

- Człowiek posiada umiejętność generowania informacji oraz wiedzy, dzięki temu rozwija on kulturę. Ludzie „wychodzą poza posiadaną informację”.

- Umysł człowieka posiada inteligencję, pamięć, zdolność myślenia abstrakcyjnego, właściwości te są wrodzone i rozwijane przez środowisko i kulturę. Umysł jest zawodny i ma swoje granice, jego potencjał nie jest absolutny.

2. Przedstawiciele:

Bruner, Piaget, Simon, Tomaszewski

3.Struktury poznawcze

To systemy informacji wewnętrznych utrwalonych w pamięci (indywidualne doświadczenie i wiedza wytworzona samodzielnie dzięki twórczemu myśleniu). Ich całkowite wyłączenie odebrałoby człowiekowi umiejętność poruszania się po świecie, wiedzę o sobie, zamieniło w twór niezdolny do działania, kojarzenia faktów.

W strukturach poznawczych znajdują się następujące informacje:

* sądy o środowisku naturalnym – znajomość elementarnych praw fizyki, zasad ewolucji organizmów żywych,

* wiedza o kulturze, mniej lub bardziej uporządkowane dane o sztuce, obyczajach, mitach, sprawach metafizycznych.

* Dane o świecie społecznym – czyli o zachowaniu się osób i społeczeństwa, stosunkach międzyludzkich

* Samowiedza, lub struktura „ja” – wiedza o sobie, sądy o swoim charakterze, intelekcie, możliwościach fizycznych.

Struktury poznawcze określa się różnymi kryteriami takimi jak:

- Złożoność - struktury poznawcze charakteryzują się pewną złożonością i można je umieścić w określonym miejscu skali „proste-skomplikowane”.

- Abstrakcyjności-konkretności - człowiek, którego struktury poznawcze cechuje wysoki stopień konkretności ujmuje świat jako ciąg spostrzeganych przedmiotów, nie umie tworzyć pojęć o najwyższym stopniu ogólności. Przeciwnie, człowiek którego struktury są w wysokim stopniu abstrakcyjne potrafi stworzyć hierarchiczny system o wzrastającym stopniu ogólności. Potrafi oderwać się od konkretnej rzeczywistości, manipulować ogólnymi pojęciami, ma większą orientacje w świecie, potrafi rozwiązywać teoretyczne problemy.

- Otwartość – procesy poznawcze są zamknięte gdy człowiek nie zmienia swoich poglądów i przekonań pod wpływem nowych informacji i przeciwnie system ten jest otwartym gdy struktury ulegają zmianom pod wpływem nowych informacji, gdy człowiek modyfikuje przekonania i wyobrażenie o świecie oraz o sobie w miarę poznawania rzeczywistości.

- Aktywność-bierność - z reguły zdobywana wiedza jest bierna, uczeń posiada wiedzę, ale nie potrafi wykorzystać jej w określonym miejscu lub czasie. Bierne struktury poznawcze odgrywają minimalną rolę w sterowaniu zachowaniem.

4. Rodzaje wiedzy

- deklaratywna (narracyjna) – „wiem, że...”, dane o faktach (np. ziemia jest planetą), czasem zawiera informacje zniekształcone, mityczne, sfabrykowane (np. kara to dobra metoda wychowawcza). Wiedzę tą można przekazywać słownie.

- proceduralna (operacyjna) – „wiem, jak...”, sieć danych o metodach, strategiach, programach działania, zwana też umiejętnościami poznawczymi, które pozwalają osiągnąć cele (np. jak jeździć na rowerze). Przekazanie tej wiedzy zwykle wymaga zademonstrowania.

5. Filtr informacyjny

W sytuacji nadmiaru informacji występuje zjawisko selekcji. Uważa się, że istnieje filtr informacyjny, który poprzez zjawisko koncentracji decyduje o tym jakie informacje są przyjmowane, a jakie blokowane. Filtr ten nie działa doskonale, często ludzie popełniają błędy, blokując potrzebne informacje. Występuje też tendencyjna selekcja danych. Często ludzie akceptują tylko te dane, które spełniają ich oczekiwania.

6. Deficyt informacyjny

Jeżeli w środowisku brakuje danych potrzebnych do skutecznego działania występuje deficyt informacji. Ludzie wykonują wtedy czynności eksploracyjne czyli aktywnie poszukują istotnych wiadomości.

7.Deprywacja sensoryczna

Deprywacja sensoryczna jest to odcięcie jednostki od bodźców świata zewnętrznego i dopływu wszelkiej informacji. Odizolowane od środowiska osoby wykazały zaburzenia w procesie percepcji, mniej adekwatnie spostrzegały ludzi i przedmioty, po dłuższej izolacji pojawiały się halucynacje. Wystąpiły zaburzenia w procesie myślenia z zapamiętywaniem, zaburzenia emocjonalne, silny lęk, senność. Człowiek może nawet strącić poczucie tożsamości, mieć trudności z oceną wartości zjawisk, uruchamianiem programów działania. Tak więc zaburzeniu ulegają podstawowe struktury poznawcze.

8.Metabolizm informacyjny

Metabolizm informacyjny - jest to operacja polegająca na odbiorze i przemianie danych zewnętrznych.

9. Przeciążenie informacyjne

Jeżeli w środowisku występuje nadmiar danych człowiek nie jest w stanie ich zasymilować i sprawnie działać. W sytuacji nadmiaru informacji następuje zjawisko selekcji – człowiek przyjmuje tylko te informacje, które są dla niego użyteczne.

10. Myślenie twórcze

M. Boden wyróżniła dwa rodzaje twórczości i innowacji

- twórczość psychologiczna (typu P) – w umyśle osoby pojawiają się pomysły, idee i hipotezy, nowe z punktu widzenia jego indywidualnego życia, np. ulepszenia techniczne we własnym mieszkaniu, osiągnięcia znane ludzkości od dawna, a wzbogacające indywidualne doświadczenie człowieka

- myślenie historyczne (typu H) – prowadzi do odkryć i wynalazków technicznych, naukowych, czy organizacyjnych które do tej pory nie były znane ludzkości i stanowią wkład do kultury np. teoria grawitacji Newtona.

11.Przyczyny twórczości

Istnieją dwa modele próbujące wytłumaczyć przyczyny samej twórczości

- model konfliktowy – źródłem wszelkiej twórczości są konflikty motywów, frustracje i wewnętrzne sprzeczności. Odkrywanie i konstruowanie nowych form jest zastępczą metodą rozwiązywania takich konfliktów. W wypadku niezaspokojenia podstawowych potrzeb czy pragnień człowiek kompensuje deficyty wartości rozwiązując problemy naukowe czy artystyczne. Jednostka stara się sublimować energię popędową chcąc uniknąć frustracji. Twórczość nie jest naturalną działalnością osoby a raczej formą obrony przed skutkami konfliktu i frustracji.

- model spełnienia – twórczość to metoda aktualizacji naturalnych potencji jednostki, rodzajem samospełnienia. Twórczość i ekspresja to najlepsze sposoby zaspokojenia potrzeby samorealizacji

12. Rodzaje wartości:

-wartości dionizyjskie – najwyżej oceniane są takie dobra jak: konsumpcja, komfort czy wygodne życie; dąży się do życia pełnego radości i satysfakcji

-wartości heraklesowe – dążenie do dominacji nad innymi ludźmi, do zdobycia władzy i sławy; nieważne są komfort i wygody, ważna jest jedynie kontrola nad otoczeniem, grupami i strukturami społecznymi

-wartości prometejskie – człowiek widzi siebie jako cząstkę wspólnoty; często podejmuje działania altruistyczne oraz prospołeczne. Walka z cierpieniem, złem, okrucieństwem czy represjami posiada dla niego najwyższą wartość

-wartości apolińskie – człowiek przypisuje najwyższe znaczenie twórczości, poznawania świata, rozwojowi nauki i sztuki

-wartości sokratyczne – najwyższym dobrem człowieka staje się poznawanie i rozumienie samego siebie oraz doskonalenie własnej osobowości

13. Emocje

Emocje służą do:

-czynnik spustowy zachowania; inicjują zachowanie

-przygotowują, mobilizują organizm do działania

-pełnią funkcje informacyjne

-pośredniczą w procesach uczenia się, przez warunkowanie

-ludzie porozumiewają się poprzez emocje (jest to prymitywny język np. u dzieci)

-funkcje regulacyjne – regulują zachowanie poprzez wpływ na tempo reakcji

-wpływają na procesy poznawcze – myślenie, uczenie się, postrzeganie (zbyt silne emocje wpływają negatywnie na te procesy, słabe mają jednak znaczenie we wzroście aktywacji i efektywności działania

-przejawiają się w zmianach stanu świadomości

Frustracja – zespół negatywnych emocji związanych z przerwaniem działania; tym silniejsza im bardziej zależy nam na celu. Jest zależna od sposobu postrzegania źródeł zablokowania celowego działania. Jeśli źródła te postrzegamy w sobie rodzi się lęk, strach lub autoagresja.

Jeśli źródła te postrzegamy na zewnątrz rodzi się agresja (intencjonalne działanie człowieka) także w przypadku losowych zdarzeń.

PROCESY MYŚLOWE-PODSTAWOWE MECHANIZMY. RODZAJE PAMIĘCI.

*Pamięć- są to procesy, dzięki kórym informacja jest kodowana, przechowywana w umyśle i z niego wydobywana.

*Rodzaje pamięci, ze względu na format przechowywania inf.:

-epizodyczna- dotycząca nas

-semantyczna- ogólna

-proceduralna- jak się coś robi.

*Procesy pamięciowe:

-kodowanie- kody wizualne, akustyczne, semantyczne(podst.znaczenie)

-przechowywanie-powtarzanie

-odtwarzanie-za pomocą reguły dekodowania

-metapamięć-świadomość funkcjonowania własnej pamięci

*3 stadia pamięci-czas przechowywania-magazynowy model pamięci Atkinsona i Shiffrina

-sensoryczna

<-zapis inf. trwa bardzo krótko

-ślady pamięciowe(wrażenia wzrokowe) są przechowywane we wzrokowym rejestrze sensorycznym przez ok 1 sek.

-sakadyczne ruchy oka-przeskoki omiatające obserwowany obiekt, ok.4 razy na sek. Pozwalają zachować ciągłość percepcji wzrokowej.

-pamięć ikoniczna- bardzo dokładne odwzorowanie rzeczywistości, ale nie trwałe( do sek.)

-pamięć echoiczna-rejestr zmysłowy zawierający wrażenia słuchowe(do kilku sek.)

-pamięć eideniczna(wyobraźnia)-umiejętność przetwarzania w pamięci dokładnego zapisu bodźów wzrokowych

-krótkotrwała, operacyjna(STM)

-do ok 1 min. pomaga powtarzanie.

-porcjowanie-magicznie7+/-2(Miller)

-wartość semantyczna odpowiada za łączenie obiektów w porcje

-nowa inf. zastępuje starą

*Wg.Baddleya.

-pamięć krótkotrwała służy wykonywaniu bieżących operacji umysłowych(uczenie się, myślenie, rozumowanie)

-pamięć operacyjna składa się z 3 systemów, które się wzajemnie uzupełniają:

1/centralny system wykonawczy(nadrzędny;centralna część pola uwagi)

2/notes wzrokowo-przestrzenny

3/pętla fonologiczna(kontrolny system artykulacyjny+magazyn fonologiczny=powtórki wew.)

-długotrwała(LTM)

-zniekształcona przez nasze schematy, przekonanie, potrzeby

-można manipulować przypominaniem używając pewnych schematów w pyt.

-problem z naocznymi świadkami

-pojemnośćinf.mózgu jest praktycznie nieograniczona, problemem może być

utracenie wskazówek wydobycia

-transfer z STM do LTM:powtarzanie, powiązanie nowej inf. z już znaną, nadając

jej sens.

*Organizacja

-inf.(p.deklaratywna)są organizowane hierarchicznie

-ułatwia przypominanie/rekonstrukcję inf.

-pobudzenie jednego elementu w gr.ułatwia dostęp do innych(sieć semantyczna)

*Efekt kolejności-pierwszy(efekt pierwszeństwa) i ostatni(efekt świeżości)element w szeregu jest najlepiej zapamiętywany.[dot.STM]

*Interferencja-zjawisko polegające na zakłócniu inf., którą chcemy zapamiętać przez inny bodziec/myśl/działanie.dot.STM.]

*Przypominanie o wiele łatwiej zachodzi w otoczeniu w jakim następowało zapamiętywanie

*Pojęcia-kategoria psychiczna grupująca przedmioty, relacje, działania, abstrakcje lub właściwości o wspólnych cechach. Pojęcia upraszczają świat. Są stworzone przez bezpośredni kontakt z przedmiotami lub ich symbolami.

*Sądy i schematy poznawcze

-sąd-jednostka znaczenia, składająca się z pojęć i wyrażająca jednolitą ideę. Wyraża wiedzę lub przekonania. Łączą się w sieć inf., poglądów, skojarzeń.

-schemat poznawczy-zintegrowana sieć wiedzy, przekonań i oczekiwań dot. określonego tematu lub aspektu rzeczywistości.

*Świadomość

-procesy podświadome:zachodzą poza świadomością, ale są w razie potrzeby dla niej dostępne(np. czynności automatyczne)

-procesy nieświadome:pozostają poza świadomością i są dla niej niedostępne(np.intuicja)

-przetwarzanie bezrefleksyjne

*Rozumowanie:

-dedukcyjne: wniosek musi być prawdziwy, jeśli założenia są prawdziwe. Jest to rozumowanie "od ogółu do szczegółu"-proste wyciąganie wniosków.

-indukcyjne: prawdziwe założenie nie gwarantuje prawdziwego wniosku. Jest to rozumowanie "od szczegółu do ogółu"-nauka opiera się na takim właśnie rozmuowaniu.

-logika to pewne narzędzie, ale nie mówi o prawdziwości założeń.

-dialektyczne:rozważanie argumentów za i przeciw, aby zanleźć najlepsze rozwiązanie

*Myślenie:

-dywergencyjne:poszukiwanie alternatywnych rozwiązań, różnych dróg dojścia do celu(twórczość)

-konwergencyjne:celem jest znalezienie jednego, prawidłowego rozwiązania

*Bariery w myśleniu:

-algorytm:metoda gwarantująca uzyskanie rozwiązania, nawet, gdy nie rozumiemy jej funkcjonoania

-heurystyka:praktyczna zasada wskazująca sposób postępowania lub rozwiązania problemu, lecz nie gwarantująca rozwiązania optymalnego."Droga na skróty".

-heurystyka dostępności:tendencja do oceniania prawdopodobieństwa danego typu zdarzeń na podst. łatwości znajdowania przykładów.

-koszty a straty:łatwiej przyjąć koszty a nie straty, choć zależy to od sytuacji.

-tendencja do potwierdzania:skłonność do wyszukiwania lub uwzględniania jedynie tych inf., które potwierdzają nasze dotychczasowe poglądy.

-nastawienie percepcyjne:tendencja do spostrzeżeń zgodnych z oczekiwaniami

-myślenie retrospekywne:"wiedziałem, że to się zdarzy". Syt. może wydawć się prostsza niż była naprawdę.

-dysonans poznawczy:stan napięcia wywołany utzrymaniem się jednocześnie dwóchelementów poznania, które są psychologicznie niespójne, lub w skutek niezgodności poglądów z zachowaniem. Napięcie to jest uciążliwe, ludzie dążą do jego redukcji(Festinger).

-podst. błąd atrybucji: w wyjaśnianiu zach.innych osób tendencja do przeceniania czynników osobowościowych, a niedocenianie wpływu sytuacji.

*Pozostałe pojęcia z literatury:

-asymilacja:proces dopasowywania nwych inf. do istniejących struktur poznawczych, ich modyfikowanie, jeśli jest to niezbędna dla "dopasowania"-Piaget.

-akomodacja:proces modyfikowania istniejących struktur poznawczych w odp. na doświadczenie i nowy inf.-Piaget.

-operacje: czynności psych., które są poznawczo odwracalne. "Bieg myśli" w przód i tył.

-myślenie egocentryczne: postrzeganie świata tylko z włąsnego pkt. widzenia, niezdolność do przyjmowania perspektywy innych osób.

-tendencja do obrony ego: w wyjaśnieniu własnego zach. tendencja do przypisywnia sobie właściwego postępowania i racjonalizowaniu własnych błędów.

-nastawienie percepcyjne: tendencja do rozwiązywnia problemów przy użyciu procedur, które były

skuteczne pezdtem w odniesieniu do podobnych problemów.

ZAŁOŻENIA PSYCH. EWOLUCYJNEJ I SOCJOBIOLOGICZNEJ.

*Teoria Darwina

-jednostki różnią się między sobą w obrębie gatunku

-część tych różnic dziedziczona jest od rodziców

-między osobnikami tego samego gatunku istnieje konkurencja

-niektóre osobniki więc pozostawiają więcej potomstwa niż inne, a potomstwo to dziedziczy chrakterystyki rodziców

-pozostają osobniki najlepiej przystosowane do życia w danych warunkach

*Uzupełnienie teorii Darwina-neodarwinizm

-jednostka walczy o przetrwanie, ale jednak są takie zach., które występują, mimo, że nie są przystosowawcze i zmniejszają prawdopodobieństwo przeżycia

-proces selekcji służy takim zach., które sprzyjają przetrwaniu gatunku

*Teoria doboru grupowegoV.C.Wynnie-Edwardsa

-nie wszystkie zach. służą danemu gatunkowi-zdażają się akty kanibalizmu, wew.danego gatunku toczą się walki

-gatunek często podzielony jest na gr., które nie sprzyjają ich przetrwaniu(np.afrykańskie lwice)

*Koncepcja E.O.Wilsona

-motorem zmian ewolucyjnych jest rozprzestrzenianie genotypu

-proces selekcji wyklucza te zach., które nie przyczyniają się do przekazania genotypu następnemu pokoleniu

*Agresja

-Lorenz-przejawy agresji i wrogich zach. mają chrakter rytualny i turniejowy, w związku z tym wew.gatunku występują rzadko

-dokładniejsze badania-ciężkie walki nie są wyjątkiem od reguły

-J.M.Smith-analiza kosztów i zysków z walki-dwe skrajne strategie:jastrząb vs. gołąb

-strategia ewolucyjnie stabilna-strategi mieszana, do której dążą wszystkie osobniki danej

populacji

-opłacalność strategii zależy od tego ile jednostek ją stosuje

-strategia mieszana jest opłącalna wtedy, kiedy koszt otwartej walki przewyższa zwycięstwo

*Opieka u ssaków

-duża inwestycja w rozwój

-opieka samicy, bo:dostarcza mleka, samiec może się w tym czasie kojarzyć z innymi samicami

-w naturze rzadko występuje syt., żeby samica byłą niezdolna do samodzielnego wych. dzieci

*Dzieciobójstwo

-przypadki u naczelnych i lwów

-analiza zach. w kategoriach adaptacyjnych-zabicie potomków rywala powoduje szybszy powrót samic do zdolności rozrodczych

*Zyski i straty życia w gr.

-zyski:

-presja drapieżnicza

-działania obronne

-inf. o pożywieniu

-zdobycie ofiary

-oszczędność ciepła(u ryb)

-straty:

-ograniczone pożywienie

-partnerzy sexualni

*Ewolucja społeczeństw

-kooperacja:

-często u ryb i owadów:podział pracy i funkcji

-rzadko u płazów i gadów

-rzadko u ptaków-wyjątek:wspólne gniazdowanie oraz pomocnicy w gnieździe

-ssaki raczej nie tworzą stałych związków, wyjątek golce

-mechanizmy:

-grupy złożone z samolubów

-zach.altruistyczne-teoria doboru krewniaczego-zach.prospołeczne dot.krewniaków-

altruizm nepotyczny

-dany gen sprzyja zach.altruistycznemu-korzysta osobnik spokrewniony-zach.jest

przystosowawcze-rozmnażanie nosicieli genu

-teoria altruizmu wzajemnego-zach.prospołeczne są bardziej prawdopodobne, gdy mogą być odwzajemnione

*Altruizm:

-działanie na korzyść innych włanym kosztem(nepotyczny lub wzajemny), umożliwiają to emocje społ. i moralne

-pokrewieństwo genetyczne wpływa na związki między ludźmi, ale w samej rodzinie także jest konflikt co do podziału inwestycji rodzicielskich-równowaga pomiędzy inwestowaniem a zachowaniem dobrego stanu zadrowia

-Próżniactwo społ.-potrzeba karania"pasażerów na gapę"

-wspaniałomyślność w czystej postaci może powstać ewolucyjnie w środ.,gdzie ludziom zależy na odróżnieniu fałszywych przyjaciół od sprzymierzeńców-gwrancja, żę będą dotrzymywać obietnic

-Makiawelistów można spotkać w każdej klasie społ-deprywacja nie zawsze prowadzi do deprawacji

-deprywacja:stan psych.wynikający z braku zaspokojenia jakiejś istotnej potrzeby czł.-

biol., sensorycznej, emocjonalnej, kult. czy społ.

-deprawacja:sprowadzenie z uczciwej drogi, znieprwaienie

-psychopaci notoryczni vs.warunkowi

-ceną uchodzenia za osobę wiarugodną jest niemożność kłamania w żywe oczy-musimy wierzyć własnej propagandzie

-ludzie przeceniają swoje umiejętności, uczciwość, hojność i autonomię, także wkład w wysiłek grupy

-mają poczucie, że mnie korzystają na kompromisie

-samooszukiwanie się-by zachować pozytywny obraz siebie

*Związki między mężczyznami a kobietmi, wg.Pinkera

-samce rywalizują, by pozostawić jak najwięcej potomków, samice wybierają, bo zależy im na jakości

-sex mimo wszystko nie jest traktowany swobodnie-ukrywamy się, żeby uchronić się od zazdrości

*Moralność

-ludziom towarzyszy przekonanie, że zasady moralne mają chrakter uniwersalny

-nieukaranie ich działania jest niewłaściwe-uzasadniane jest wymierzanie kar odwołujące się do sprawiedliwości boskiej czy państwa

-osłupienie moralne-tak złe, że nie może byc prawdą; instynktowne odczucia

-włączanie bądź wył.emocji moralnych

-przełączanie pomiędzy ocenianiem w kategoriach preferencji a oceną w kat. wartości

-równowaga-wiele zach.przestajemy oceniać w kat.moralnych, a zaczynamy w preferencji, inne z kolei moralizujemy.

-tabu i świętość pewnych wartości

-próby targowania się między wartościami świętymi a świeckimi powodują szkody we własnej tożsamości moralnej

-Co sprzyja zach.niemoralnym:

-ideologie utopijne

-etapowy proces podejmowania decyzji

-rozmywanie odpowiedzialności

*Moralność a emocje

-związane z potępianiem innych

-związane z chwaleniem innych

-związane z łączeniem się w cierpieniu z innymi

-negatywne, w stos.do samego siebie

*3sfery moralności:

-etyka autonomii

-etyka społ.-kojarzy prestiż z moralnością(wysoki status=cnota)

-etyka boskości

-mieszanina sprawiedliwości, statutu i czystości

*Ewolucyjne korzenie ludzkich związków

-dobór naturalny-większa szansa przetrwania osobników najlepiej przystosowanych

-dobór płciowy-ewolucja cechyz uwagi na jej zalety w procesie reprodukcyjnym

-siła zmian ewolucyjnych-współzawodnictwo z rywalami tej samej płci i preferencje samic

*Partner

-wybieranie:ewolucyjnie wykształcone kryteria wyboru

-przyciąganie:samce ostrzej rywalizują niż samice

-utrzymanie przy sobie, np.zazdrość

-wymiana-rozwód(stosunek szkód do korzyści, prawdopodobieństwo znalezienia nowego, koszty rozstania); dla kobiet gorzej

-konflikt, np.mniej czasu do rozpoczęcia aktywności sexualnej

*Różne modele związków

-poligynia:1 mężczyzna, wiele żon

-poliandria:1 kobieta, wielu mężów

-monogamia:1 mąż, 1 żona

-promiskuityzm:dużo kontaktów sexualnych

*Rozumienie sexualności; bariery

-miłość romantyczna

-postrzeganie czasu

-ideologia

-normy a opis zach.

-konsekwencje ewolucyjne

-feminizm

*Wymagania kobiet

-przepis na idealnego męża:

-przynosi dużo zysków

-nie przynosi dużo kosztów

-najważniejsze jest to, że kobiety będą różniły się pod względem przypisywania ważności poszczególnych cech męskich-wszystko zależy od kontekstu sytuacyjnego.

*Strategia kobieca

-zidentyfikować ważne cechy

-rozpoznać, czy mężczyzna je posiada

-scalić poszczególneinf.o mężczyźnie

*Ważne inf.o mężczyźnie

-zasoby ekonomiczne:

-możliwe do zebrania, ochronienia i skontrolowania przez mężczyzn

-skłonność do dzilenia się z kobietą

-zysk związany z byciem z jednym mężczyzną powinien przwyższać zyski

związania się z wieloma mężczyznami

-wskaźniki: pośrednie:związane z osobowością czy kondycją fiz.; bezpośrednie

-pozycja społ.:władza jest wskaźnikiem posiadania dóbr materialnych

-badania:

-u kobiet zasoby ekonomiczne ważne, ale nie koniecznie

-u mężczyzn pożądane, ale niezbyt ważne

-kobiety uznają zasoby ekon.jako dwukrotnie ważniejsze niż mężczyźni

-dla kobie pozycja społ. ważna na pograniczu z konieczna

-dla mężczyzn pozycja społ. nie aż tak ważna

-wiek:

-kobiety wolą mężczyzn starszych od siebie o ok.3,5 roku. Wg. nich starsi mężczyźni są

bogatsi, dojrzalsi, bardziej stali w uczuciach. Nie może on być jednak za stary, gdyż wtedy

pojawia się prawdopodobieństwo śmierci lub dużych różnic charakterologicznych

-mężczyzna sukcesu to mężczyzna:

-pracowity

-ambitny

-zainteresowany pracą i karierą

*Niezawodność i stałość uczuciowa:

-niezawodność(odpowiedzialność)ceniona tak samo wysoko u obu płci, stałość bardziej ceniona przez kobiety

-pogoda ducha

-więcej pozytywnej energii niż lęków

-niezłomność

*Inteligencja

-kobiety cenią inteligencję partnera wyżej niż mężczyźni

-inteligentny, bo:

-umie przekonywać innych

-wywiera wpływ

-więcej pkt.widzenia

-trafne przewidywanie

-lepiej radzą sobie z komunikacją i rozwiązywaniem problemów

*Dopasowanie

-podobieństwo

-uzupełnianie się cech

-wniosek:szukamy partnerów podobnych do siebie-pod względem inteligencji, wartości, przynależności do gr.społ., ekstrawersji, ugodowości, sumienności

-praktyczne, bo osoby o takich cechach mają szanse u partnerów o cechach podobnych

*Wielkoć i siła fiz.

-przede wszystkim ochrona

-niski wzrost raczej niepożądany, ale to zależy od wzrostu kobiety

-wzrost świadczy o możliwości podporządkowania sobie innych

*Zdrowie

-cecha ważna, lub konieczna dla kobiet

-świadczy o tym także sposób zach.-db.nastrój, energia, ożywienie

-dlaczego??:

-zarażenie się chorobą

-brak spełniania przez mężczyznę funkcji

-śmierć partnera

-przekazanie słabszych genów dzieciom

*Miłość i zaangażowanie

-podst.-dzielenie się zasobami, zaangażowanie w związek

-Czym jest miłość:

-rezygnacja z innych związków:wierność

-planowanie małżeństwa i wspólnych dzieci

-wsparcie uczuciowe

-miłość jest najważniejsza i niezbędna do budowy związku

-wisienka na torcie:życzliwość(inwestowanie zasobów w partnera) i szczerość

*Strukturalna bezsilność kobiet

-kobiety poszukują mężczyzn o dużych zasobach, gdyż same ich nie posiadają-dane pokazują, że nie do końca tak jest-nawet bogate kobiety preferują mężczyzn zamożnych

*Czego pragną mężczyźni(w zamian za swoje zaangażowanie)

-czemu mężczyźni się angażują:

-bo oczekują tego samego od kobiety

-pozyskanie wartościowej partnerki

-podwyższają szanse przeżycia jego dzieci

-są nauczycielami dla swoich dzieci

-młodość:

-bo płodność kobiety z wiekiem spada("W cenie"są kobiety młodsze o ok.2,5 roku)

-różnica wiekowa zależy także od wieku mężczyzny, 50cio latek chce 30sto latkę:P

-najmniejszej różnicy oczekują Skandynawowie, największej w Nigerii i Zambii

-kryteria urody:

-gładka cera

-pełne wargi

-błyszczące włosy

-sprężystość ruchów

-twarze symetryczne

-kształt ciała:

-figury średnie

-nie jest sprecyzowana ilość tkanki tłuszczowej

-ważna proporcja talii do bioder, preferowana proporcja niższa świadcząca o szybszym

dojrzewaniu

-ważność wyglądu:

-mężczyźni wymieniają go częściej jako cechę pożadaną u przyszłej żony

-wymieniają także więcej cech fiz.

-ważność wyglądu u obu płci narasta

*Czemu uroda jest ważna??

-bo jest oznaką zdrowia i możliwości rozrodczych

-wpływa na odbiór pozycji społ.mężczyzny-mężczyźni są świadomi swoich zdolności do pozyskania bardziej atrakcyjnych partnerek

-piękna żona lepiej świadczy o mężczyźnie niż przstojny mąż o kobiecie

*Upodobania homosexualistów

-teoria wykształcania homosexualizmu: pośrednie realizowanie sukcesu reprodukcyjnego- inwestowanie wysiłków w wychowanie krewnych?

-kryteria wyboru partnera tej samej płci: podobnie jak w przypadku par heterosexualnych- mężczyźni wolą partnerów młodszych, atrakcyjnych fiz., lesbijki nie przywiązują takiej wagi do cech fiz.

*Wpływ mediów

-kreowanie poziomów standardów urody, którym normalni ludzie nie są w stanie sprostać

-skutek-spadek ocen atrakcyjności własnych partnerów owocuje spadkiem zadowolenia ze związku

*Dziewictwo i wierność

-mężczyźni nie są świadomi, kiedy kobiety są płodna-problem pewności ojcostwa

-rozwiązanie: małżeństwo, związek z dziwicą(dziewictwo jest coraz mniej ważne)-ważniejsza jednak jest przyszła wierność, prognozowana na podst.ilości stosunków przedmałżeńskich

PSYCHOLOGIA (MIĘDZY)KULTUROWA

*Jakiej psychologii się uczymy??

-psych.społ., która docierała do nas w ostatnich dekadach XX wieku była w przeważającej mierze produktem amerykańskim

-większość podręczników psych.społ. opiera się na badaniach amerykańskich

-milczące założenie, że przedst.mechanizmy są uniwersalne dla wszystkich ludzi

-ostatnimi czasy podejście kulturowe umacnia się, wykonuje się większą ilość badań oraz zwiększa się świadomość i otwartość części badaczy

*Czym jest kultura??

-zestaw wspólnych reguł rządzących zach. członków wspólnoty lub społ. oraz zbiór wartości, przekonań i postaw podzielanych przez większość członków tej wspólnoty

-"Jako pojęcie abstrakcyjne i niejasne, dorównuje takim konstruktom jak piękno czy inteligencja, których precyzyjna definicja stanowi wyzwanie dla najświatlejszych umysłów"

*Psychologia a antropologia

-Psychologowie kultury: badają oddziaływanie kultury na ludzi w niej żyjących

-Badania międzykulturowe: porównywania członków różnych społ. opisując ich wspólne cechy ludzkie, jak i swoiste cechy kulturowe

-Antropologia: obyczaje grup kulturowych jako całości, a nie jednostkowe procesy psychologiczne

*Skrypty kulturowe

-scenariusze sytuacyjne, oraz wkomponowane w nie wzorce interakcji jednostek i wzajemnych oczekiwań; normatywnie sankcjonowane i powszechnie przyjęte w danej kulturze. Wskutek powtarzalności i wyuczenia, regulacja psych. w ramach skryptu chrakteryzuje się znacznym stopniem automatyzacji.(Boski, van de Vijver, Hurme i Miluska; 1999)

-wykonujemy je automatycznie-bezrefleksyjnie

-są ściśle związane z normami panującymi w danej kulturze

-złamanie skryptu kulturowego wiąże się z dość dużym dyskomfortem

*Ślepota kulturowa

-będąc zanurzeni we własnej kulturze, ciężko nam stwierdzić co jest dla niej swoiste(jak z oddychaniem). Przebywając w kulturze obcej następuje ignorowanie bądź błędne(zgodne ze standardami kultury własnej)rozpoznanie sygnałów ze środowiska.

*Psychologiczne wymiary kultury

-są to efekty prac koncepcyjnych i skal pomiarowych, dzięki którym wielość niepowtarzalnych kultur zostaje uporządkowana na pewnych wymiarach

-PKW są użyteczne w wyjaśnianiu różnic międzykulturowych w zakresie zach. społ.

-np.skrytpy dot. powitań i zwracania się do rozmówcy a wymiar Dystans Władzy

-oparte są na populacyjnym a nie jednostkowym poziomie analizy

-innymi słowy:obiektem pomiaru jest kultura a nie pojedyncza osoba

-uwaga, nie można przeskakiwać między poziomami, np.kraje bogate są generalnie szczęśliwe, jednak nie ma związku między dochodem a poczuciem szczęścia jednostek

*Bogactwo a szczęście

-słaba zależność na poziomie jednostkowym(mikro)

-silna zależność na poziomie kulturowym(makro)

-pułapka emigranta:osoby opuszczające swój kraj, kierują się porównaniami z poziomu makro, zaś po przeniesieniu się doświadczają dobrostanu(lub jego braku) z poziomu mikro.

*Wymiary kultury wg.Hofstede

-badania Hofstede dot. wartości w kontekście organizacji pracy i przeprowadzone były w latach 1968-72 obejmując 116000pracowników na różnych szczeblach zarządzania.

-dystans władzy, hierarchiczność[PDI];(gerontokracja, szacunek dla starszych wiekiem i pozycją; brak równości)

-indywidualizm-kolektywizm[IDV]:

-indywidualizm odnosi się do społ. w którym więzi między jednostkami są luźne; od każdego oczekuje się, że sam będzie dbał o siebie i swoją najbliższą rodzinę.

Indywidualizm jest zatem odniesieniem do jednostki, która jest najważniejsza.

Stałość cech "kowal swojego losu", "wierność samemu sobie", niezależność i

autonomia.

-kolektywizm odnosi się do społ.gdzie jednostki od urodzenia przez całe swe życie są

zintegrowane z silnymi, spójnymi gr."swoich", które to gr.zapewniają na stałe ochronę w zamian za bezwarunkową lojalność.

Kolektywizm jest zatem odniesieniem się do gr.społ. i relacji, odgrywanie społ. ról by

być wartościowym członkiem społ.; wspólnota, wsparcie i troska o innych.

-męskość-kobiecość[MAS]:

-kultury męskiem charakteryzują sie wartościami "twardymi", instrumentalnymi

-kultury kobiece chrakteryzują się wartościami "miękkimi", których rdzeniem jest

jakość stos.międzyludzkich

-unikanie niepewności[UA]:

-stopień zagrożenia jaki członkowie danej kultury odczuwają w związku z niepewnymi lub nieznanymi im sytuacjami.

*Co jest uniwersalne, a co nie??

-uniwersalne:

-ekspresja emocji(Ekman)

-zestaw cech osobowości(Wielka Piątka)

-kulturowo zależne:

-kwestie związane z samooceną

-spostrzeganie(np.dźwięków, kolorów)

-sposób myślenie(analityczność vs holistyczność)

-przyczyny przeżywanie pozytywnych emocji

*Reguły kulturowe

-mowa ciała: pewne elementy mowy ciała są uniwersalne, jednak wiele zależy od kultury, np:

-patrzenie w oczy: uczciwość i szczerość w USA

brak szacunku i agresywność w Korei, Japonii, Tajlandii.

-odległość podczas rozmowy: blisko w kulturze arabskiej

daleko w zachodniej

-kontekst:

-kultury wysokiego kontekstu: zwraca się szczegulną uwagę na komunikację niewerbalną, nie mówi się pewnych rzeczy wprost i zakłada wspólny kontekst

w interakcję-wiedzę, postawy, historię

-kultury niskiego kontekstu: większe zwrócenie uwagi na bezpośrednią, wrebalną

komunkację.

-czas:

-kultury jednoczasowe: terminy, harmonogramy i robienie jednej rzeczy na raz;

punktualność, prywatność, własna przestrzeń

-kultury wieloczasowe: relacje z innymi ważniejsze niż terminy, wielowątkowość

działania; łatwa zmiana planów, wspólny obszar działania, brak punktualności.

-Japończycy:łączą elementy obu systemów(punktualność+wielowątkowość)

*Poznanie a kultura

-wszystkie aspekty poznania są osadzone w kontekście społ. i kulturowy

-w różnych kulturach potrzebne i pielęgnowane są różne umiejętności(np.myśliwi-oriętacja przestrzenna; rolnicy-liczenie)

-wpływ poziomu aspiracji rodziców i samych dzieci na wyniki szkolne

*Osobowość i poczucie tożsamości

-tożsamość etniczna: ścisła identyfikacja z własna gr. rasową, religijna i etniczną

-akulturacja: członkowie gr. stanowiącej mniejszość w danym społ. zaczynają się identyfikować z głównym nurtem kulturowym.

*Ulupełnienie, literatura:

-konstrukcjonizm społ.: pogląd, że nie istnieje uniwersalna prawda na temat ludzkiej natury, ponieważ ludzie rozmaicie konstruują rzeczywistość w zależności od kultury i historii.

-etnocentryzm: przkonanie, że własna gr.etniczna, naród lub religia jest lapsza lepsza od innych.

-stereotyp: schemat poznawczy lub zbiorowe wyobrażenie gr. oparte na przekonaniu, że wszyscy członkowie gr. mają wspólną cechę bądź cechy(pozytywne, negatyne, obojętne)

-socjalizacja-przekazywnie z pokolenia na pokolenie

-korzyści społ:zjednują poparcie innych

-korzyści ekonomiczne i usprawiedliwienie dyskryminacji.

KONIEC :D