Poznań, 15.11.2010r.

Pedagogika, spec. resocjalizacja

I rok SUM

Podróż jako projekt edukacyjny

Niektórzy ludzie twierdzą, że podróże to czas dobrej zabawy, oderwania się od codziennej rzeczywistości, często też zapomnienie o problemach, czy przytłaczających sytuacjach. Choć nie wszyscy zdają sobie sprawę z nieocenionych walorów edukacyjnych podróży, to z pewnością każdy zna powiedzenie „podróże kształcą”. I nie ważne dokąd i na jak długo się udajemy
w podróż. Ważne jest bowiem to, jakie ma ona dla nas znaczenie, co zyskujemy dzięki takiej podróży, czego ona nas uczy i na ile potrafimy tę zdobytą podczas podróży wiedzę, wykorzystać w naszym życiu.

O podróżach pisano wiele, zarówno w kategoriach pejoratywnych, jak i pozytywnych. Często podróże stawały się natchnieniem dla poetów i wynalazców. To podczas nich powstawały najsłynniejsze dzieła literackie, czy wynalazki techniczne. Obecnie wręcz zapanowała moda na podróże, a rozwój techniki i nauki umożliwia podróżowanie do odległych miejsc świata, bez większych przeszkód. Z tych możliwości korzystają nie tylko ludzie zamożni, czy doświadczeni, ale także Ci, dla których krótkoterminowy wyjazd staje się podróżą marzeń. "Zlikwidowanie granic" w krajach europejski spowodowało także, iż coraz więcej młodych ludzi wyjeżdża zagranicę w różnych celach. Niektórzy odbywają podróże turystyczne, inni wyjeżdżają do pracy, a jeszcze inni pragną zdobywać wykształcenie poza granicami własnego państwa. Dzięki różnym programom stypendialnym, jakie oferują kraje europejskie (i nie tylko) można także odbyć część studiów w innym państwie. W swojej pracy pragnę przedstawić doświadczenia i walory edukacyjne płynące z podróży, a raczej pobytu zagranicznego w ramach programu Erasmus mojej koleżanki Pauliny.

Paulina ukończyła w tym roku studia pierwszego stopnia na kierunku pedagogika, natomiast obecnie jest studentką germanistyki oraz pracy socjalnej. W momencie wyjazdu
w ramach programu Erasmu, celem odbycia części studiów na uczelni partnerskiej Fachhochschule Köln, Paulina miała ukończony 20. rok życia i była na drugim roku studiów licencjackich. Jak sama wspomina, decyzja o wyjeździe była dla niej wyjątkowo trudna. Po pierwsze Paulina nie brała udziału w kursie językowym poprzedzającym wyjazd, więc obawiała się, że umiejętności językowe, jakie posiadała, będą niewystarczające. Po drugie, ani uczelnia partnerska, ani macierzysta nie gwarantowały zakwaterowania stypendystom, a samodzielne szukanie zakwaterowania było bardzo uciążliwe. Jednak pomijając wszystkie sprawy formalne, największa trudność w podjęciu decyzji o wyjeździe wynikała z sytuacji rodzinnej, w jakiej Paulina się znajdowała. Po śmierci swojej mamy pomagała tacie w opiece i wychowaniu dwóch młodszych sióstr w wieku 3 i 12 lat. Obawiała się, że nie poradzi sobie z tęsknotą za domem
i narzeczonym, że brak kontaktu „face to face” z bliskimi będzie negatywnie wpływał nie tylko na nią, ale także na członków jej rodziny.

Pomimo zobowiązań rodzinnych i lęku, że nie zdoła sprostać wysokim wymaganiom
i oczekiwaniom, Paulina jednak zdecydowała się wziąć udział w programie.

Głównymi czynnikami motywującymi ją do wyjazdu była chęć „sprawdzenia’ siebie, nauka języka, poznanie innej kultury i wszystkiego, co z nią związane. W rozmowie z Pauliną dało się także wyczuć, iż wyjazd był dla niej pewną formą zmiany sytuacji, w jakiej się znajdowała. Miała okazję zrobić coś dla siebie, rozwinąć swoje możliwości, nabyć nowych kompetencji i poszerzyć własne horyzonty. Dodatkowo przed wyjazdem stworzyła listę celów, jakie chciałaby osiągnąć podczas pobytu zagranicą, aby po powrocie móc skonfrontować, na ile w rzeczywistości udało jej się zrealizować swoje plany i zamierzenia. Na liście znalazły się między innymi podniesienie kwalifikacji językowych na poziom C1 (poziom biegłości językowej wg Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego), zaliczenie semestru na uczelni partnerskiej, zdobycie kontaktów towarzyskich i zawodowych, itd.

Możliwość wyjazdu pozwoliła jej, jak sama to określa, poznać siebie. Podczas wyjazdu spotkało ją wiele sytuacji, które zaskakiwały, dziwiły, a także czasami rozczarowywały. Szczególnie w jej pamięci utkwiły chwile, tuż po przyjeździe do Kolonii: „Pierwsze dni
w nowym mieście były trochę stresujące, ale i zarazem fascynujące. Pierwsza podróż U-bahn, pierwsze kroki na uczelni, zapierający dech w piersiach widok kolońskiej Katedry. Wszystko było ciekawe i nowe.” Duże wrażenie zrobiła na niej sama uczelnia, a w szczególności panujący tam klimat i zwyczaje. Studiowanie na zachodniej uczelni różni się trochę od nauki w naszych szkołach wyższych. Różnice te polegają na większej swobodzie, a zarazem większym zaangażowaniu studentów w naukę. Paulina zaznaczyła, że studenci uczelni partnerskiej realizowali mniejszą ilość przedmiotów w semestrze, a np. cały czwarty semestr poświęcony był wyłącznie na praktykę studencką. Wśród samych studentów panowała większa swoboda- na uczelni znajdował się specjalny ‘pokój studencki”, gdzie mogli oni palić, a nawet pić piwo. Można tam było także kupić skrypty do zajęć, czy przejrzeć oferty pracy, wywieszone na tablicy ogłoszeń. Styl prowadzenia zajęć był porównywalny na obu uczelniach (partnerskiej oraz macierzystej), jednak Paulina zwróciła uwagę na treści przekazywane studentom: „U nas często bywało tak, że im więcej, tym lepiej. Tam z kolei nie liczyła się ilość, a jakość treści. Na zajęciach
z Etwicklungspsychopatology problem anoreksji był omawiany na trzech spotkaniach, gdzie
u nas zazwyczaj poświęca się mu najwyżej 30 minut, bo w referacie trzeba ująć jeszcze mnóstwo innych chorób, czy zaburzeń.”

Choć Paulina ocenia cały swój wyjazd bardzo pozytywnie, to wspomina także sytuacje dla niej stresujące, bądź nieprzyjemne: „Nigdy nie miałam problemów z autoprezentacją. Jednak wystąpienie przed grupą zupełnie obcych ludzi i referowanie treści w języku obcym, wywołało lęk i zakłopotanie. Trudności sprawiało też samo przygotowywanie referatów, czy prac zaliczeniowych, zwłaszcza na początku mojego pobytu. Nie znałam jeszcze na tyle niemieckiego, żeby móc swobodnie czytać obcą literaturę, zwłaszcza naukową.” Opowiadając o negatywnych emocjach i doznaniach, wspomina także o stereotypach, jakie wciąż panują wśród obcokrajowców o Polakach. Nigdy jednak nie odczuła bezpośrednio niechęci wobec niej, która mogłaby wynikać z jej narodowości.

Paulina oprócz nauki akademickiej i poszerzenia własnych zasobów poznawczych, miała okazję poznać różne kultury (Kolonia słynie z wielokulturowości), nie tylko niemiecką. Zaprzyjaźniła się z dwoma Turczynkami, które mieszkały za ścianą w żeńskim, prywatnym akademiku. Dzięki tej znajomości po raz pierwszy odwiedzić Meczet, czy turecką dzielnicę
w mieście, nazywaną małym Istambułem. Kontakt z wielokulturowością pomógł jej w otwarciu się na innych ludzi, przyczynił się także do porzucenia licznych stereotypów o innych oraz rozbudził w niej chęć poznawania i doświadczania różnic kulturowych.

Cała rozmowa na temat zagranicznego wyjazdu Pauliny przebiegała w bardzo miłej atmosferze. Opowieści Pauliny były niezwykle ciekawe i fascynujące. W niektórych momentach tych wspomnień i opowieści obie czułyśmy wzruszenie. Paulina bardzo dużo nauczyła się nie tylko o sobie, o swoich możliwościach i ograniczeniach, ale także o innych ludziach. Lekcji życia, jaką przeszła podczas wyjazdu, z pewnością nie da się skategoryzować i ocenić. Jestem przekonana, że te doświadczenia pomogły ukształtować jej osobowość i tożsamość, a także wkroczyć w fazę wczesnej dorosłości.

Faza wczesnej dorosłości jest okresem największych zmian i wyzwań. Jest to również najkorzystniejszy okres zarówno pod względem biologicznym (wysoka wydolność organizmu, dobra kondycja, dużo sił witalnych i energii życiowej), jak i psychicznym. Wczesną fazę dorosłości charakteryzuje bowiem różnorodność podejmowanych zadań oraz inicjatyw, a także kreatywność, innowacyjność i elastyczność w ich realizacji. Przed młodą osobą stoją niezwykle ważne zadania rozwojowe i decyzje rzutujące na przyszłość. Do najważniejszych z nich należą: opuszczenie domu rodzinnego, uniezależnienie się od rodziny, uzyskanie życiowej autonomii
i samoświadomości, stworzenie sobie nowych warunków życia, wybór drogi edukacyjnej
i zawodowej, wybór partnera życiowego (bądź decyzja o pozostaniu w stanie wolnym), wybór
i funkcjonowanie w określonej grupie społecznej. W tym okresie jednostka uczy się rozwiązywać problemy, radzić sobie w sytuacjach trudnych, podejmować decyzje i ponosić za nie odpowiedzialność. Rozwija się także samoświadomość, co przyczynia się do budowania własnego światopoglądu, systemu wartości i moralności.

Radzenie sobie z zadaniami, jakie stoją przed jednostką w fazie wczesnej dorosłości wymagają od niej dojrzałości w sferze intelektualnej, emocjonalnej i społecznej. Musi ona bowiem posiadać zdolność do podejmowania wyzwań i ich oceny, wyboru decyzji oraz sprostaniu licznym trudnościom życiowym. Ponadto musi ją cechować odporność na stres oraz umiejętność inicjowania i utrzymywania trwałych, zdrowych relacji interpersonalnych, a także przejmowanie odpowiedzialności za siebie i inne osoby.

Uważam, że wyjazd Pauliny za granicę odegrał bardzo dużą rolę w kształtowaniu się jej tożsamości. Diametralna zmiana otoczenia oraz wielość i różnorodność zadań, jakim musiała sprostać, spowodowała, że wkroczyła w fazę wczesnej dorosłości z dużym bagażem doświadczeń. Niewątpliwie dużo nauczyła się w czasie zagranicznego pobytu, a korzyści, jakie osiągnęła z tego projektu edukacyjnego, będą procentować także w przyszłości.