Akacja (Acacia Mill.) – rodzaj drzew i krzewów należący do rodziny mimozowatych. Liczbę gatunków ocenia się na ok. 1300. Występują w strefie tropikalnej i subtropikalnej całego świata, głównie w międzyzwrotnikowej Afryce, szczególnie Etiopii, Somalii, Kongo i RPA oraz Australii i Tasmanii (tu największe bogactwo – ok. 950 gatunków). W Azji najliczniejsze w Indiach i na Półwyspie Indochińskim. Na półkuli zachodniej północna granica zasięgu przebiega przez Teksas i Nowy Meksyk. Według innej klasyfikacji mimozowate stanowią osobną rodzinę, a rodzaj obejmuje około 600 (wówczas w Australii i na Tasmanii 300 gatunków). Akacje stanowią często składnik flory stepów i sawann.Niektórzy przedstawiciele akacji są roślinami ozdobnymi. Żółte, pachnące migdałami, sprzedawane są często pod nieprawidłową nazwą mimozy. Z akacji otrzymuje się: katechu i gumę arabską.

Klon (Acer L.) – rodzaj roślin z rodziny mydleńcowatych (Sapindaceae) (czasem, zwłaszcza dawniej z wyodrębnianej osobno rodziny klonowatych Aceraceae). Do rodzaju należy około 120 gatunków drzewiastych i krzewiastych, występujących głównie w strefie umiarkowanej (kilka w górach tropikalnych). Występują w największym zróżnicowaniu w Azji, poza tym w Ameryce Północnej i Środkowej, Europie, północnej Afryce.Nowsze systemy klasyfikacyjne roślin okrytonasiennych nie wyróżniają rodziny klonowatych Aceraceae (APG I, APG II, APweb, system Reveala z 2007. Rodzaj klon (Acer) jest siostrzany dla rodzaju Dipteronia, wraz z którym stanowi klad w obrębie podrodziny Hippocastanoideae Burnett (siostrzany dla rodzajów wyodrębnianych dawniej jako rodzina kasztanowcowatych Hippocastanaceae) wchodzącej w skład mydleńcowatych Sapindaceae.Istnieje ponad 100 gatunków klonów na całym świecie. Gatunki są grupowane w liczne sekcje uwzględniające powiązania filogenetyczne.

Bez, dziki bez (Sambucus L.) – rodzaj roślin należący do rodziny piżmaczkowatych (Adoxaceae) wg systemu APG III z 2009. W dawniejszych ujęciach systematycznych rodzaj zaliczany był do przewiertniowatych (Caprifoliaceae) (np. w systemie Cronquista z 1981) lub do monotypowej rodziny bzowatych (w systemie Reveala z lat 1993–1999). Znanych jest około 20 gatunków występujących na półkuli północnej w klimacie umiarkowanym do podzwrotnikowego

Topola (Populus L.) – rodzaj drzew z rodziny wierzbowatych (Salicaceae Mirb.). Zalicza się do niego około 40 gatunków, spośród których typowym jest Populus alba L.[2]. W Polsce występują trzy rodzime gatunki topoli: topola czarna, topola biała i topola osika. Topole czarna, biała i szara występują głównie w lasach łęgowych dużych dolin rzecznych, osika natomiast jest rozpowszechniona w lasach liściastych i mieszanych na terenie praktycznie całego kraju. Popularnym drzewem ozdobnym, ze względu na swój kolumnowy pokrój sadzonym zwłaszcza wzdłuż dróg jest topola włoska stanowiąca odmianę uprawną topoli czarnej. W uprawie często spotykane są także mieszańce topoli czarnej z gatunkami amerykańskimi, określane wspólnie mianem topoli kanadyjskiej. Inne topole sadzone często w Polsce to grupa określana zbiorową nazwą topoli balsamicznych. Pochodzą one z Ameryki Północnej oraz Azji i charakteryzują się wydzielaniem silnego, balsamicznego zapachu przez rozwijające się pąki i młode liście.Topole (wraz z wierzbami) są najszybciej rosnącymi drzewami w klimacie umiarkowanym. Występują na półkuli północnej. Można je spotkać w środowisku wilgotnym, w lasach nadrzecznych; głównie w lasach łęgowych oraz jako domieszkę w innych lasach liściastych.Są to równocześnie drzewa stosunkowo krótko żyjące; długość życia większości gatunków zawiera się w przedziale 100-200 lat. Wyjątkowo notowane są ponad 300-letnie okazy topoli białej i czarnej. Zdecydowanie poniżej 100 lat żyje topola włoska. Nasiona bardzo szybko kiełkują, posiadają puch ułatwiający rozsiewanie. Dzięki nasionom topole są drzewami pionierskimi.

Kasztanowiec (Aesculus L.) – rodzaj drzew, rzadziej krzewów należących do rodziny mydleńcowatych (Sapindaceae). Obejmuje ok. 25 gatunków pochodzących z południowo-wschodniej Europy, Ameryki Północnej oraz Azji wschodniej. W Polsce wszystkie uprawiane gatunki są sztucznie introdukowane przez człowieka.Kasztanowce to rośliny trujące.

Orzech włoski (Juglans regia L.) – gatunek drzewa liściastego z rodziny orzechowatych. W stanie dzikim występuje na Bałkanach, w południowo-wschodniej Europie, południowo-zachodniej, środkowej i wschodniej Azji oraz w Himalajach i południowo-zachodnich Chinach..Należy do gatunków światłolubnych, wymagających dobrego nasłonecznienia do bujnego rozrostu. Drzewa szczepione zaczynają owocowanie relatywnie wcześnie (ok. 5-6 roku życia) i owocują do 150 - 200 lat. Drzewa na własnych korzeniach są bardzo długowieczne i owocują do 400, 500 lat (owocowanie rozpoczynają między 12 a 15 rokiem życia), choć są znane również starsze, owocujące drzewa w Europie południowej.

Jabłoń (Malus Mill.) – rodzaj roślin wieloletnich należący do rodziny różowatych. Występuje powszechnie w strefie klimatów umiarkowanych. Znanych jest ok. 25 gatunków dziko rosnących, w Polsce występuje kilka z nich (głównie jako rośliny uprawne).

Gatunek leczniczy

Pokrój

Liść lipy

Tilia insularis, kwiatostan

Lipa (Tilia) – rodzaj długowiecznych drzew należący do podrodziny lipowatych. Rosną w umiarkowanej strefie półkuli północnej.Rośliny wieloletnie, drzewa. Kwiaty są zwykle pachnące i miododajne. Są to dość długowieczne drzewa. W Polsce najstarsza lipa rośnie w wsi Cielętniki (gmina Dąbrowa Zielona, woj. śląskie). Ma 525 lat, obwód pnia ok. 10 m, wysokość ok. 35 m (2000 r.).

Wiąz (Ulmus L. ) – rodzaj drzew, rzadziej krzewów z rodziny wiązowatych (Ulmaceae), obejmujący ok. 25 gatunków. Występują w strefie umiarkowanej półkuli północnej.

Czereśnia ptasia (Cerasus avium (L.) Moench.) – gatunek rośliny należący do rodziny różowatych. Jest to prawidłowa nazwa botaniczna tej rośliny, zazwyczaj jednak używa się nazwy czereśnia, czasami także trześnia. Rodzime obszary jej występowania to Europa oraz Azja Zachodnia i Kaukaz, rozprzestrzeniła się też gdzieniegdzie poza te obszary[2]. W Polsce rośnie dziko na terenie całego kraju, od nizin po pogórze i niższe tereny górskie (po 700-900 m n.p.m.), jednak głównie na południu kraju. Jest w wielu odmianach powszechnie uprawiana jako drzewo owocowe.Występuje w lasach liściastych, lasach mieszanych, w zadrzewieniach śródpolnych i w czyżniach. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla All. Carpinion[4]. Kwitnie od kwietnia do maja. Owoce często zjadane są przez ptaki, które przyczyniają się do rozsiewania czereśni (ornitochoria).

Olsza czarna (Alnus glutinosa Gaertn.) – gatunek drzewa należącego do rodziny brzozowatych. Olsza czarna to jedno z ważniejszych drzew wilgotnych zarośli nadbrzeżnych i lasów łęgowych niżu. Rośnie prawie na całym obszarze Europy, a także na niektórych obszarach Azji i w północno-zachodniej Afryce. W górach i na żwirowiskach rzecznych ustępuje miejsca olszy szarej.Jest gatunkiem szybkorosnącym, żyje do ok. 120 lat. Najstarsza olsza czarna w Polsce rośnie w Nekli w woj. wielkopolskim. Ma wysokość 32 m, obwód 392 cm i wiek 185 lat (2010 r.).

Roślina jednopienna z oddzielnymi kwiatostanami męskimi i żeńskimi, rozwijającymi się przed liśćmi, bardzo wczesną wiosną (od lutego do kwietnia), wiatropylna. Owocować po raz pierwszy zaczynają drzewa 20–30-letnie. Nasiona wysypują się zimą.Drewno nie zróżnicowane na biel twardziel.Olsza czarna porasta brzegi rzek, rowów melioracyjnych, stawów, bagna. Roślina światłolubna. Rośnie w miejscach wilgotnych. Unika podłoży wapiennych, suchych i gleb piaszczystych. Rosnąca w takich warunkach roślina przyjmuje krzaczastą formę. Megafanerofit. W Sudetach i Karpatach bardzo rzadka i występuje tylko w reglu dolnym. Tworzy czyste lub mieszane drzewostany (olsy).

Jarząb pospolity, jarząb zwyczajny, jarzębina (Sorbus aucuparia L.) – gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny różowatych. Występuje w Europie, południowo-zachodniej Azji, zachodniej Syberii. W Polsce pospolity na całym obszarze.Rozwój

Roślina wieloletnia, megafanerofit. Żyje 80-100 lat (wg niektórych źródeł tylko do 60 lat[2]). Pojedyncze okazy osiągają znacznie starszy wiek, np. jedna z jarzębin w Świnoujściu przekroczyła wiek 130 lat[3]. Kwiaty przedsłupne, kwitną od maja do czerwca[4]. Mają charakterystyczny zapach gorzkich migdałów. Owoce rozsiewane są przeważnie przez ptaki (ornitochoria).

Siedlisko

Lasy, zarośla, miedze. W Tatrach górska, krzewiasta odmiana (var. glabrata Wimm et Gr.) dochodzi aż do piętra kosówki, stanowiąc znaczącą domieszkę do kosodrzewiny. Jarzębina jest bardzo tolerancyjna pod względem wymagań środowiskowych.

Fitosocjologia

Podgatunek S. aucuparia ssp. glabrata jest gatunkiem charakterystycznym dla Ass. Pado-Sorbetum (regionalnie), Ass. Sorbo-Aceretum (regionalnie) oraz gatunkiem charakterystycznym i wyróżniającym dla związku zespołów (All.) Rhododendro-Vaccinienion (regionalnie)[5].

Genetyka

Liczba chromosomów 2n=34.

Dąb (Quercus L.) – rodzaj drzew, rzadziej wysokich krzewów, zaliczony do rodziny bukowatych (Fagaceae Dumort.). Należy do niego ok. 200 gatunków występujących prawie wyłącznie w strefie umiarkowanej półkuli północnej oraz w wyższych partiach gór strefy tropikalnej. Najdalej na południe występują na Wyspach Sundajskich.

Brzoza (Betula L.) – rodzaj drzew i krzewów należący do rodziny brzozowatych. Obejmuje około 35-60 gatunków – różnica w ocenie liczby gatunków jest m.in. wynikiem łatwego tworzenia mieszańców międzygatunkowych o trudnym do ustalenia statusie taksonomicznym.Rozwój

Roślina wieloletnia, jednopienna. Kwiaty rozwijają się na wiosnę wraz z liśćmi. Kwitnie od kwietnia do maja. Owoce dojrzewają zazwyczaj w lipcu-początku września. Brzoza produkuje ogromne ilości nasion – około 50 mln / ha. Zdolność kiełkowania jest jednak niewielka (ok. 15%) i utrzymuje się krótko – najdalej do wiosny następnego roku.Brzozę cechuje szybkie rozprzestrzenianie się. Ponadto brzoza wytwarza odrośla z pnia, utrzymujące się do ok. 80 lat. Całkowity czas życia brzozy rzadko przekracza 200 lat.

Wymagania

Drzewa światłolubne, pionierskie, zazwyczaj o małych wymaganiach pokarmowych i wilgotnościowych. Występują zazwyczaj na gorszych, piaszczystych glebach, a także na północnej granicy lasu.

Grusza (Pyrus L. ) – rodzaj w większości niewielkich drzew z rodziny różowatych (Rosaceae). Pierwotnie cały rodzaj występował w strefie umiarkowanej Eurazji nie sięgając jednak tak daleko na północ jak jabłoń, gdyż wymagania cieplne grusz są wyższe. Systematyka grusz jest bardzo zawiła. Gatunki łatwo się ze sobą krzyżują, tworząc liczne podgatunki i formy przejściowe. Dlatego wśród systematyków brak zgody co do podziału grusz, rozgraniczenia i liczby ich gatunków oraz odmian botanicznych. Obecnie szacuje się (w zależności od autora), że rodzaj Pyrus zawiera od 30 do 60 gatunków. W ciągu liczącej co najmniej 30 wieków uprawy gruszy wyselekcjonowano kilka tysięcy odmian uprawnych, które dzieli się na dwie grupy w zależności od dominującego udziału genów z poszczególnych gatunków na grusze zachodnie (europejskie) i grusze wschodnie (azjatyckie).Rosną zarówno na stanowiskach zacienionych jak i słonecznych, zwykle pojedynczo lub w grupach. W Kaukazie tworzą gęste zarośla i lasy. Zajmują bardzo różne siedliska, suche, świeże i wilgotne, większość gatunków preferuje siedliska żyzne i ciepłe. Grusze są w wysokim stopniu odporne na zapylenie i zawartość dwutlenku siarki w powietrzu.

Czeremcha zwyczajna (Padus avium Mill.) – gatunek drzewa lub dużego krzewu z rodziny różowatych. Znana także pod nazwami: czeremcha pospolita, śliwa kocierpka, trzemcha, czeremucha, smrodynia. Występuje w całej Europie, Azji Mniejszej i zachodniej Syberii[2]. W Polsce jest rośliną pospolitą.Drewno

Dosyć twarde i sprężyste, o drobnych słojach.

Cechy fitochemiczne

Związki lotne wydzielane przez kwiaty zawierają dużo bakteriobójczych fitoncydów. Kora, liście i kwiaty roztarte w palcach wydzielają silny, nieprzyjemny zapach. Kora i pąki liściowe zawierają glikozydy cyjanogenne (prulaurazyna, prunazyna). Nasiona zawierają amigdalinę (ok. 1,5%), która łatwo ulega hydrolitycznemu rozkładowi, dając w efekcie silnie trujący cyjanowodór (kwas pruski)[3].

Rozwój

Kwitnie w kwietniu i w maju. Kwiaty przedsłupne[4], owadopylne. Roślina miododajna. Owoce dojrzewają we wrześniu – październiku[3]. Nasiona rozsiewane są przez ptaki.

Genetyka

Liczba chromosomów 2n=32[5].

Siedlisko

Olsy, lasy mieszane, zarośla, łęgi, wzdłuż rzek, strumieni i brzegów jezior[2]. Lubi gleby bogatsze, dość wilgotne, preferuje stanowiska częściowo zacienione. Megafanerofit. Jest gatunkiem charakterystycznym dla All. Alno-Ulmion[6].

Rekordowe rozmiary

Najgrubsza czeremcha zwyczajna w Polsce rośnie koło Poznania, w miejscowości Brączewo, w leśnictwie Daniele (nadleśnictwo Oborniki). Ma obwód 163 cm i wysokość 17 m[7].

Wiśnia (Cerasus Miller) – rodzaj roślin należący do rodziny różowatych (Rosaceae). Występuje w około 60 gatunkach w strefie umiarkowanej półkuli północnej, głównie we wschodniej Azji. W Polsce w stanie naturalnym występują tylko dwa gatunki wiśni: wiśnia karłowata, rosnąca na wyżynach południowych, prawnie chroniona, oraz czereśnia ptasia, zwana trześnią.

Śliwa

Prunus L. – rodzaj krzew rodzaj krzewów i drzew z rodziny różowatych (Rosaceae Juss). Występuje w strefie umiarkowanej i ciepłej półkuli północnej, obecnie odmiany uprawne i ozdobne rozpowszechnione na całym świecie. Do rodzaju tego należą gatunki określane zwyczajowymi nazwami jako: brzoskwinia, czeremcha, czereśnia, laurowiśnia, morela, wiśnia, śliwa.

Leszczyna (Corylus L.) – (orzech laskowy) rodzaj drzew i krzewów klasyfikowany w różnych systemach do rodziny brzozowatych lub leszczynowatych. Należy tu 15 gatunków występujących na obszarach umiarkowanych Europy, Azji i Ameryki Północnej. Gatunkiem typowym jest Corylus avellana[2].

Buk (Fagus L.) – rodzaj drzew z rodziny bukowatych obejmujący 9–10 gatunków^[2]. Występują one głównie w strefie umiarkowanej na półkuli północnej. W Polsce występuje w stanie naturalnym tylko buk zwyczajny (Fagus sylvatica L.). Uprawianych jest kilka gatunków obcych i liczne odmiany ozdobne buka zwyczajnego

Grab (Carpinus L.) – rodzaj drzew z rodziny brzozowatych (w niektórych systemach klasyfikacyjnych okrytonasiennych wyłączany w odrębną rodzinę Stylocerataceae lub leszczynowatych). W Polsce występuje jeden gatunek rodzimy i kilka introdukowanych, ale rzadko uprawianych (prawie wyłącznie w kolekcjach). Na świecie rośnie 25 gatunków, przede wszystkim w Azji Wschodniej i Ameryce Północnej.