Prawo konstytucyjne 9.12.2010

Niepisane źródła prawa konstytucyjnego

Z nazwy wynika iż mamy do czynienia z różnicą między prawem zwyczajowym a zwyczajami konstytucyjnymi. Najważniejszą jest fakt, że zwyczaje konstytucyjne nie mają mocy prawnie obowiązującej.

Czym są zwyczaje konstytucyjne?

Zwyczaje konstytucyjne są to pewne reguły zachowania, wykształcone w drodze praktyki działania naczelnych organów państwowych. Ma moc względnie obowiązującą, ma względny charakter obowiązujący, czyli formalnie nie obowiązuje. Co to znaczy względnie obowiązuje? Z tego tytułu nie nastąpią żadne sankcje tak jak by to było gdyby doszło do naruszenia zwyczajowej normy prawa konstytucyjnego.

Przykład.

Szefem rządu jest premier. Najczęściej jest to szef partii wygrywającej wybory. Ale wcale nie musi tak być. Mamy doczynienia z pewną dowolnością.

W przepisach wprowadzonych nowelą kwietniową znalazła się zapiska że Sejm może odrzucić poprawkę senatu kwalifikowaną większością. Została zaakcentowana przewaga Senatu. Została poruszona jedna kwestia. Tylko odrzucenie poprawek Senatu, a co jak się nie zbierze większość głosów w Sejmie?Była poważna luka. Skutków nieodrzucenia poprawki nowela nie regulowała. Przyjęto interpretację luki, że nieodrzucenia oznacza przyjęcie. Kiedy Sejm nie odrzucił takiej poprawki uznano, że trzeba głosować za przyjęciem poprawki. Poprawkę przyjmuje się zwykłą większością głosów. Większość była za nieprzyjęcem poprawki. Sytuacja paradoksalna, ale tak się stało. Sejm powinien się wycofać z podwójnego głosowania-najpierw nad odrzuceniem potem nad przyjęciem, ale tego nie zrobił, powinien zastosować: nieodrzucenie oznacza przyjęcie. Była to sytuacja pata legislacyjnego-ani nie odrzucono poprawki, a nie przyjęto. Skończyła się droga ustawodawcza. Wtedy wnosiło się potem nowy projekt ustawy, zmieniano ten punkt w którym się strony potknęły. Wszystko rozpoczynano od początku.

Metodę podwójnego głosowania propoagowano przez 3 lata. Był to zwyczaj konstytucyjny, bo powstał w drodze praktyki.

Jeżeli Sejm nie odrzuci poprawki Senatu, uważa się ją za przyjętą(tego zwrotu nie było w Noweli Kwietniowej i była lipa ...)

Normy prawa zwyczajowego mogą kształtować się w zakresie spraw nieuregulowanych przepisami prawa pisanego. Kiedy przepisy są niejasne, trzeba to uregulować w drodze praktyki, w drodze działania organów państwowych.

Precedensy konstytucyjne- uregolowane są w lukach konstytucyjnych. Precedens to pierwsze rozstrzygnięcie sprawy nieuregulowanej w normach prawa pisanego z intencją, że taka praktyka w przyszłości się utrzyma. To pierwsze rozstrzygnięcie jest precedensem. Jeżeli się to utrzyma i organ zachowa się po raz kolejnym tak samo powstaje zwyczaj konsytucyjny. Po kilkudziesięciu latach powiemy że będzie to norma prawa zwyczajowego.

Ewolucja polskiego prawa konsytucyjnego

1.Prowizorium konsytucyjne po I wojnie światowej. 1918-1922. Do grudnia 1922 mamy doczynienia z propizorium konstytucyjnym. I prowizorium to okres rządów Tymczasowego Naczelnika Państwa i drugie prowizorium to okres Sejmu Ustawodawczego.

2.Ustrój RP pod rządami konstytucji marcowej z 17.03.1921. Dzielimy go na dwa podokresy:

1a)sprawy były regulowane wg tekstu pierwotnego konsytucji marcowej

b)1926-nowela sierpniowa 2.08.1926, nastąpiło znaczne wzmocnienie kompetencji rządu

3.Ustrój pod rządami konstytucji kwietniowej 23.04.1935.

a)lata 1935-1939 usrój niepodległej RP

b)ustrój RP na uchodźstwie

lipiec-wrzesień 1939 którego organy były uznawane przez aliantów zachodnich

Od początku maja 1939 roku organy były uznawane za jednynych reprezentantów państwa polskiego. doszło do porozumień organów RP i organów Związku Radzieckiego. Organy RP były uznawane za jedynych reprezentantów państwa polskiego do 1945 roku. Doszło do utworzenia Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej-uznawany był za jedyny reprezentant panstwa polskiego.Potem organy funkcjonowały bez uznania narodowego.

4.Okres prowizorium konsytucyjnego po II wojnie lipiec 1944

a)Krajowa Rada Narodowa 1947, do czasu zwołania się Sejmu Ustawodawczego

b)okres sejmu Ustawodawczego luty 1947-lipiec 1952.

5.Ustrój PRL pod rządem konsytucji z 22 lipca 1952 roku.

a)Nowela Kwietniowa 7.04.1989.

Najistotniejsza zmiana do dopuzczenie do współudziału we władzy legalnej opozycji.

6.Prowizorium konsytucyjne w okresie III RP. (bo obowiązywała nadal konstytucja z 1952, tyle że znowelizowane o nowele kwietniową i grudniową).

Nowela grudniowa 22.12.1989

-koniec PRL

-pocztątek III RP,państwa demokratycznego...

7.Od 22.12.1989-17.10.1997 to również okres prowizorium konsytucyjnego

a)uchwalenie Małej Konsytucji 1952

b)okres obowiązywania małej konstytucji 17.10.1992-17.10.1997

8.Ustrój pod rządem konstytucji z 2.04.1997, rozpoczyna się od 17.10.2010

Początki III RP. Nowela kwietniowa. Była to kilkunasta zmiana konstytucji PRL, ale zwracając uwagę na rodzaj zmian, możemy powiedzieć, że była to pierwsza istotna nowelizacja konstytucji PRL, która zmieniała w sposób zasadniczy ustrój socjalistyczny w Polsce. W niczym nie naruszono istoty ustroju komunistycznego, kierownicza rola nadal należała do partii komunistycznej. Ogłoszono program reform tego ustroju w kierunku demokratyzacji. Przełomem była nowela kwietniowa z 7.04.1989. Dodawano nowe rozdziały, np. przepisy o Senacie. Przepisy o prezydencie dodane do konstytucji jako rozdział 3a. Głównym celem, ideom tych zmian, było przekształcenie ustroju PRL poprzez wprowadzenie do Parlamentu Legalnej Opozycji,

Zmiany strukturalne naczelnych organów państowowych:

1.Dotyczyły parlamentu, organów władzy, wykonawczej i sądowniczej.

Struktura Parlementu:

a)przywrócenie Senatu, miał składać się ze 100 Senatorów wybieranych po dwóch Senatorów. Po 3 dla województwa stołeczego i katowickiego. Wybory te nie były równe. Równość polega na tym, że ilość przedstawicieli w danym okręgu jest ustalana na podstawie liczby mieszkańców. Przecież w województwach liczba mieszkańców była bardzo zróżnicowana.

W jaki sposób Senatorowie mieli być wybierani?

Rzeczą ważną jest że wprowadzono wolne, w pełni demokratyczne wybory. Kandydatów mogły zgłaszać wszystkie partie polityczne, opozycyjne też, grupy bezpartyjne. Licza kandydatów sięgała kilkunastu lub kilkudziesięciu. Zostały uchwalone dwie nowe ordynacje wyborcze:do Senatu była oparta na zasadzie wolnych wyborów. każdy wyborca dysponował 2 lub 3głosami. Jaki był wynik wyborów do Senatu?PZPR,PSL i Stonnictwo Demokratyczne nie uzyskały żadnego głosu. 1 bezpartyjny i 99 mandatów dla Solidarności. W sumie 100% do Solidarności.

b)wybory do Sejmu-wybory kontraktowe. Nazwa wywodzi się od kontraktu, który był zawarty w trakcie obrad okrągłego stołu. So Senatu wybory będą w pełni wolne i demokratyczne, ale Senatu będzie Izbą niższą, a Sejm wyższa.

Partia komunistyczna nie oddaje władzy, tylko ją ogranica-65 partia komunistyczna,( 5 % dla katolików), 35 dla opozycji.

35% stanowiło 161 mandatów.

299 dla komunistów

O każdy mandat mogło walczyć kilkunastu kandydatów.

299-35-35 to była lista krajowa, tych posłów nie wyłaniano w okręgach, na których głosowali wszyscy. Co stało się z kandydatami do listy krajowej?

W ordynacji wyborczej było powiedziane, że kandydat musi uzyskać bezwzględną większość głosów. Konsekwencją musiały być 2 tury głosowania, gdzie mandaty nie zostały przyznane. Przechodziły 2 osoby z największą liczbą głosów.

Co z listą krajową?Tylko dwóch kandydatów przekroczyło poprzeczkę. Powtórnie lista nie mogła podlegać głosowaniu. Lista zrostała rozdysponowana na okręgi.

161 mandatów zdobyła Solidarność 161+99 mandatów w jednej i w drugiej izbie.

c)przywrócenie urzędu prezydenta

d)dodano rozdział 3a(przepisy o prezydencie)

-przepisy o Senacie dodano w rozdziale o Sejmie

Czym był urząd prezydenta? Przywrócenie głowy państwa, bo dotychczas Rada Państwa to sprawowała. Prezydenta miało wybierać Zgromadzenie Narodowe, bezwzględną większością głosów. Prezydentem został wybrany Jaruzelski.

e)skasowano Radę Państwa

f)kandydata na premiera miał przedstawiać prezydent i sejm bezwzględną większością głosów wybierał premiera

Zmiany władzy sądowniczej.

a)przedtem sędziów mianowała Rada Państwa. Sędziowie byli niezawiśli, ale oczywiście było to fikcyjne. Sędziowie nie byli mianowani na czas nieokreślony, nie było nieodwoływalności.Kandytat musiał dawać rękojmie należytego wykonywania obowiązków sędziowskich(z punktu widzenia partii komunistycznej). Miano wprowadzić gwarancję tej niezawisłości.

Krajowa Rada Sądownictwa-w skład wchodzili przedstawiciele wybierani przez sędziów, posłowie senatorowie, przedstawiciele wszystkich trzech władz, w tym Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego.Mianował Prezydent ale na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa. Była gwarancja niezawisłości i niezależności władzy sądowniczej.