3d utwor\'f3w te\-go autora, powie\'9c\'e6 Hellstrom's Hive jest pod wzgl\'eadem dynamiki pro\-wadzenia akcji, jak r\'f3wnie\'bf
 i komercyjnego sukcesu, kt\'f3ry odnios\'b3a, najbardziej zbli\'bfona do najg\'b3o\'9cniejszego dzie\'b3a autora.
\par The Dosadi Experiment (1977) to druga cz\'ea\'9c\'e6 opowie\'9cci o Jorju }{\lang1033\langfe1045\cgrid0\langnp1033 X. }{\f82\cgrid0 McKie. W tej ksi\'b9\'bfce odmienno\'9c\'e6 obcych gatunk\'f3w ukazana zo\-sta\'b3a jeszcze bardziej interesuj\'b9
co i przenikliwie.
\par W 1979 roku po obu stronach oceanu wydano kolejn\'b9 powie\'9c\'e6 au\-tora Diuny, tym razem napisan\'b9 wsp\'f3lnie z Billem Ransomem: The Jesus Incident, b\'ead\'b9ca kontynuacj\'b9 Destination: Void z 1966 roku.
\par Inne powie\'9cci Franka Herberta to: The Heaven Makers (1968; wyd. popr. 1977), Soul Catcher (1972) - powie\'9c\'e6 zaliczana do g\'b3\'f3w\-nego nurtu literatury, Direct Descent (1980), oraz The Lazarus Effect (1983) - druga ksi\'b9\'bfka napisana wsp
\'f3lnie z Billem Ransomem.
\par }{\cgrid0 Frank Herbert d}{\f82\cgrid0 o dzi\'9c pozostaje w Polsce autorem ma\'b3o znanym i niedocenianym. Nie zmieni\'b3y tego pirackie (tzw. "klubowe") wyda\-nia jego ksi\'b9\'bfek. A szkoda, bo cho\'e6 czasami wykonanie w jego pew\-nych powie\'9c
ciach jest s\'b3absze od pomys\'b3u (czy\'bfby autor oszcz\'eadza\'b3 si\'b3y przed kolejnymi "Diunami"?) i przez to mog\'b9 si\'ea one wydawa\'e6 nieco m\'eatne, to jednak jego najlepsze dzie\'b3a zawieraj\'b9 nowe, bardzo interesuj\'b9
ce spojrzenia na dane problemy. Mo\'bfe po edycji "Kronik Diuny" doczekamy si\'ea publikacji innych powie\'9cci tego znakomitego autora}{\cgrid0 ?
\par }{\f82\cgrid0 Oprac. S\'b3awomir Folkman
\par }}##################################################################################################################################################################################################################################################################################################################################{\rtf1\ansi\ansicpg1252\uc1 \deff0\deflang1033\deflangfe1033{\fonttbl{\f0\froman\fcharset238\fprq2{\*\panose 02020603050405020304}Times New Roman;}{\f72\froman\fcharset0\fprq2 Times New Roman;}{\f71\froman\fcharset204\fprq2 Times New Roman Cyr;}
{\f73\froman\fcharset161\fprq2 Times New Roman Greek;}{\f74\froman\fcharset162\fprq2 Times New Roman Tur;}{\f75\froman\fcharset177\fprq2 Times New Roman (Hebrew);}{\f76\froman\fcharset178\fprq2 Times New Roman (Arabic);}
{\f77\froman\fcharset186\fprq2 Times New Roman Baltic;}}{\colortbl;\red0\green0\blue0;\red0\green0\blue255;\red0\green255\blue255;\red0\green255\blue0;\red255\green0\blue255;\red255\green0\blue0;\red255\green255\blue0;\red255\green255\blue255;
\red0\green0\blue128;\red0\green128\blue128;\red0\green128\blue0;\red128\green0\blue128;\red128\green0\blue0;\red128\green128\blue0;\red128\green128\blue128;\red192\green192\blue192;}{\stylesheet{\ql \li0\ri0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin0\itap0 
\fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 \snext0 Normal;}{\*\cs10 \additive Default Paragraph Font;}{\s15\ql \li0\ri0\nowidctlpar\tqc\tx4536\tqr\tx9072\faauto\rin0\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 
\sbasedon0 \snext15 header;}{\*\cs16 \additive \sbasedon10 page number;}{\s17\qj \li0\ri52\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin52\lin0\itap0 \fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\cgrid\langnp1045\langfenp1033 \sbasedon0 \snext17 Body Text;}}{\*\revtbl {Unknown;}}{\info
{\author Zgredzky}{\operator Zgredzky}{\creatim\yr2002\mo4\dy4\hr18\min32}{\revtim\yr2002\mo4\dy4\hr19\min46}{\version6}{\edmins21}{\nofpages150}{\nofwords60867}{\nofchars346945}{\*\company 091999}{\nofcharsws426072}{\vern8247}}
\paperw11909\paperh16834\margl878\margr879\margt1417\margb720 \widowctrl\ftnbj\aenddoc\pgnstart3\noxlattoyen\expshrtn\noultrlspc\dntblnsbdb\nospaceforul\hyphcaps0\horzdoc\dghspace120\dgvspace120\dghorigin1701\dgvorigin1984\dghshow0\dgvshow3
\jcompress\viewkind1\viewscale100\nolnhtadjtbl \fet0\sectd \sbknone\pgnrestart\pgnstarts3\linex0\colsx60\sectdefaultcl {\header \pard\plain \s15\ql \li0\ri0\nowidctlpar\tqc\tx4536\tqr\tx9072\pvpara\phmrg\posxr\posy0\faauto\rin0\lin0\itap0 
\fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {\field{\*\fldinst {\cs16 PAGE  }}{\fldrslt {\cs16\lang1024\langfe1024\noproof 3}}}{\cs16 
\par }\pard \s15\ql \li0\ri360\nowidctlpar\tqc\tx4536\tqr\tx9072\faauto\rin360\lin0\itap0 {
\par }}{\*\pnseclvl1\pnucrm\pnstart1\pnindent720\pnhang{\pntxta .}}{\*\pnseclvl2\pnucltr\pnstart1\pnindent720\pnhang{\pntxta .}}{\*\pnseclvl3\pndec\pnstart1\pnindent720\pnhang{\pntxta .}}{\*\pnseclvl4\pnlcltr\pnstart1\pnindent720\pnhang{\pntxta )}}
{\*\pnseclvl5\pndec\pnstart1\pnindent720\pnhang{\pntxtb (}{\pntxta )}}{\*\pnseclvl6\pnlcltr\pnstart1\pnindent720\pnhang{\pntxtb (}{\pntxta )}}{\*\pnseclvl7\pnlcrm\pnstart1\pnindent720\pnhang{\pntxtb (}{\pntxta )}}{\*\pnseclvl8
\pnlcltr\pnstart1\pnindent720\pnhang{\pntxtb (}{\pntxta )}}{\*\pnseclvl9\pnlcrm\pnstart1\pnindent720\pnhang{\pntxtb (}{\pntxta )}}\pard\plain \qc \li10\ri0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin10\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 KSI\'caGA I}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \li0\ri0\sb178\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin0\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 1. Ci, kt\'f3rzy zadali sobie trud opracowania historii i starali si\'ea od-\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 \'9cwie\'bfy\'e6 pami\'ea\'e6 o dawnych wydarzeniach zabiegaj\'b9c o nie\'9cmierteln\'b9\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 s\'b3aw\'ea tw\'f3
rcy (gdyby bowiem byli milczeli, pozostaliby w ukryciu zalicze-\line ni do rzeszy posp\'f3lstwa), po najwi\'eakszej cz\'ea\'9cci niewiele dbali w swoich\line opowiadaniach o prawd\'ea, a za to tym wi\'eacej stara\'f1 po\'9cwi\'eacili sposobowi\line wyra
\'bfenia i pi\'eakno\'9cci j\'eazyka. Byli przy tym prze\'9cwiadczeni, \'bfe cho\'e6by\line w opowiadaniu ich znalaz\'b3o si\'ea co\'9c zmy\'9clonego, to jednak spotkaj\'b9 si\'ea\line z uznaniem za powab opracowania, a wi\'eaksza czy mniejsza \'9ccis\'b3
o\'9c\'e6 w uj\'ea-\line ciu fakt\'f3w nie\'b3atwo da si\'ea stwierdzi\'e6. Bywaj\'b9 jednak i tacy, kt\'f3rzy po-\line woduj\'b9 si\'ea nieprzyja\'9fni\'b9 czy nienawi\'9cci\'b9 do tyran\'f3w, albo inni jeszcze,\line kt\'f3
rzy dla pochlebstwa lub z szacunku wobec kr\'f3l\'f3w, pa\'f1stwa i os\'f3b\line prywatnych nieznaczne i b\'b3ahe czyny przez wymowne ich przedstawienie\line rozs\'b3awili nadmiernie z uszczerbkiem dla prawdy. Ja natomiast podaj\'ea\line histori\'ea
 nie takich wydarze\'f1, kt\'f3re bym przej\'b9\'b3 od innych dlatego, \'bfe\line by\'b3y mi mo\'bfe nie znane i nie zosta\'b3y przeze mnie samego stwierdzone,\line lecz takich, kt\'f3re s\'b9 w \'9cwie\'bfej jeszcze pami\'eaci u tych, co natkn\'b9 si\'ea
 na\line moje dzie\'b3o, i to uj\'eatych z ca\'b3\'b9 mo\'bfliw\'b9 \'9ccis\'b3o\'9cci\'b9. Tote\'bf spodziewam si\'ea,\line \'bfe poznanie tych wielkich i licznych wydarze\'f1, jakie si\'ea w tak kr\'f3tkim\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-4\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 czasie rozegra\'b3y, sprawi r\'f3wnie\'bf potomnym prawdziw\'b9 przyjemno\'9c\'e6.\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Je\'9cli bowiem kto\'9c przejdzie w my\'9c
li ca\'b3y ten okres czasu od Augusta,\line za kt\'f3rego pa\'f1stwo rzymskie przekszta\'b3ci\'b3o si\'ea w monarchi\'ea}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 1}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 , to na prze-\line 
strzeni okr\'b9g\'b3o dwustu lat a\'bf do czas\'f3w Marka}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 2}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  nie znajdzie tyle prze-\line mian na tronie cesarskim, kt\'f3
re jedna po drugiej nast\'eapowa\'b3y, ani tyle i tak\line zmiennych kolei wojen domowych oraz zewn\'eatrznych, ani takiego mn\'f3st-\line wa powsta\'f1 ludowych i upadk\'f3w miast, tak w naszym kraju, jak i na\line obszarze wielu obcych lud\'f3w, ani te
\'bf tyle wstrz\'b9\'9cnie\'f1 ziemi i zaraz, ani\line tyle wreszcie osobliwych kolei \'bfycia tyran\'f3w i cesarzy, o jakich dawniej\line rzadko albo w og\'f3le si\'ea nie s\'b3ysza\'b3o. Z tych ostatnich jedni d\'b3u\'bfszy czas\line dzier\'bfyli w\'b3
adz\'ea, drudzy kr\'f3tko w\'b3adali, a byli i tacy, co doszli jedynie\line do tytu\'b3u i w\'b3adzy tylko dni par\'ea trwaj\'b9cej, po czym natychmiast zostali}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li528\ri0\sb413\nowidctlpar\faauto\rin0\lin528\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 1}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  Po pokonaniu Marka Antoniusza w 31 r. pod Akcjum i \'9cmierci tego\'bf
 w 30 r.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li514\ri0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin514\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 2}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  Tak nazywa Herodian stale cesarza Marka Aureliusza.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn879\margtsxn907\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li5\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin5\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 obaleni. W tych 60}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 3}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  latach pa\'f1stwo znalaz\'b3o si\'ea na czas d\'b3u\'bfszy czy kr\'f3t-
\line szy pod panowaniem wi\'eakszej liczby w\'b3adc\'f3w, ani\'bfeli tego ten okres cza-}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \li0\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin0\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 su wymaga\'b3, tote\'bf prze\'bfy\'b3o wiele r\'f3\'bfnych podziwu godnych wydarze\'f1\line Jedni bowiem w\'b3adcy, znajduj\'b9cy si
\'ea w starszym ju\'bf wieku, posiadaj\'b9cy\line do\'9cwiadczenie w prowadzeniu spraw pa\'f1stwowych,  rz\'b9dzili wykazuj\'b9c\line dba\'b3o\'9c\'e6 o sw\'b9 s\'b3aw\'ea i dobro poddanych,  inni zupe\'b3nie jeszcze m\'b3odzi\line prowadzili lekkomy\'9c
lny tryb \'bfycia  i wiele  nowo\'9cci wprowadzili.  Przy\line takiej r\'f3\'bfnicy wieku i r\'f3\'bfnicy sposobu \'bfycia odmienne te\'bf by\'b3y ich po-\line }{\fs31\expnd-1\expndtw-7\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 czynania.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi437\li10\ri38\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin38\lin10\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Jaki za\'9c by\'b3 bieg tych wydarze\'f1, opowiem w porz\'b9dku chronologicz-\line nym wed\'b3ug nast\'eapstwa w\'b3adc\'f3
w.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi437\li5\ri29\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin29\lin5\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 2. Markowi}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 4}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 
 w ci\'b9gu jego panowania urodzi\'b3o si\'ea kilka c\'f3rek i dw\'f3ch\line syn\'f3w}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 5}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 . Jeden z tych syn\'f3w, kt\'f3ry nosi\'b3 imi\'ea
 Verissimus}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 6}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 , zmar\'b3 w bar-\line dzo m\'b3odym wieku, tego za\'9c, kt\'f3ry pozosta\'b3 przy \'bfyciu, a zwa\'b3 si\'ea Kom-\line modus}{
\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 7}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 , wychowywa\'b3 ojciec z wielk\'b9 staranno\'9cci\'b9; ze wszystkich stron,\line z rozmaitych kraj\'f3w \'9cci\'b9ga\'b3
 najwybitniejszych uczonych na bardzo ko-\line rzystnych warunkach, by mu wychowywali syna w nieustannym z nim\line obcowaniu. C\'f3rki za\'9c}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 8}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 
, kiedy dosz\'b3y do odpowiedniego wieku, wydawa\'b3 za}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi451\li14\ri14\sb427\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin14\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 3}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  Liczba 60 lat zosta\'b3a przez}{
\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 autora zaokr\'b9glona, bo faktycznie opracowany prze-\line ze\'f1 okres czasu si\'eaga od 180 r. do 238 r., czyli dok\'b3
adnie obejmuje 58 lat. W ksi\'ea-\line dze II 15, 7 m\'f3wi Herodian nawet o 70 latach, kt\'f3re zamierza\'b3 opisa\'e6, czyli dzie\'b3o\line mia\'b3oby si\'eaga\'e6 do 250 r., tj. do ko\'f1ca panowania Filipa Araba (249 r.). Do wyko-\line 
nania tego planu jednak nie dosz\'b3o, najprawdopodobniej skutkiem wcze\'9cniejszej\line \'9cmierci autora, kt\'f3ry musia\'b3 by\'e6 ju\'bf w\'f3wczas w s\'eadziwym wieku, skoro podkre\'9cla,\line \'bfe sam prze\'bfy\'b3 70 lat.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi456\li10\ri14\sl-293\slmult0\nowidctlpar\tx9451\faauto\rin14\lin10\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 4}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  Cesarz }{
\fs26\expnd12\expndtw61\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Marek}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  }{\fs26\expnd12\expndtw60\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Aureliusz}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  }{\fs26\expnd13\expndtw66\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Antoninus}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  urodzi\'b3 si\'ea 26 kwietnia 121 r.\line 
jako Marek Anniusz Werus, w 138 r. adoptowany zosta\'b3 przez cesarza Antonina\line }{\fs26\expnd-1\expndtw-5\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Piusa (138\emdash 161), po kt\'f3rym obj\'b9\'b3 rz\'b9dy (od 7 marca 161 do 17 marca 180).\line }{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 W 145 r. o\'bfeni\'b3 si\'ea z c\'f3rk\'b9 Antonina Piusa, Faustyn\'b9 M\'b3odsz\'b9, kt\'f3ra zmar\'b3a w 176 r.,\line i mia\'b3 z ni\'b9 dwana\'9ccioro dzieci.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi466\li5\ri19\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin19\lin5\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 5}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  M\'f3wi\'b9c o dw\'f3ch synach Herodian nie jest \'9ccis\'b3
y, bo syn\'f3w mia\'b3 Marek Aure-\line liusz sze\'9cciu, lecz czterech z nich zmar\'b3o wcze\'9cnie, przewa\'bfnie w niemowl\'eacym\line wieku, jeden za\'9c (Werus) do\'bfy\'b3 zaledwie si\'f3dmego roku.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi461\li14\ri14\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin14\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 6}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  Imi\'ea V}{
\fs26\expnd11\expndtw59\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 erissimus}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  po\'9cwiadczone jest tylko u Herodiana, gdzie indziej wy-\line st\'ea
puje on jako Marek Anniusz Werus, czyli z nazwiskiem swego ojca przed adop-\line tacj\'b9 przez Antonina Piusa. Urodzony w 163 r., w 166 r. wraz ze swym starszym\line bratem Kommodusem, obwo\'b3any zosta\'b3 Cezarem, lecz umar\'b3 w 169 r.; por. H. }{
\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 A., \'bfy-\line }{\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 wot Marka Aur. }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 21, 3\emdash 5.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi470\li14\ri14\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin14\itap0 {\fs26\expnd-2\expndtw-11\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 7}{\fs26\expnd-2\expndtw-11\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  Nast\'ea
pca M. Aureliusza, }{\fs26\expnd11\expndtw55\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Lucjusz}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  }{\fs26\expnd10\expndtw52\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Aureliusz}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  }{\fs26\expnd8\expndtw40\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Kommodus,}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  }{
\fs26\expnd-2\expndtw-11\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 urodzi\'b3\line }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 si\'ea 31 sierpnia 161 r., 12 pa\'9fdziernika 166 obwo\'b3any zosta\'b3 Cezarem, a 17 listopada\line 176 wsp\'f3\'b3
rz\'b9dc\'b9 z tytu\'b3em Augustus.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi451\li38\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin38\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 8}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  C\'f3rek mia\'b3 Marek Aureliusz sze\'9c\'e6. Najstarsza by\'b3
a }{\fs26\expnd13\expndtw65\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Annia}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  }{\fs26\expnd12\expndtw61\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Galeria}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  A u-\line }{\fs26\expnd10\expndtw54\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 relia}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  }{
\fs26\expnd12\expndtw62\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Faustina}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  ur. 146 r., ale zmar\'b3a ju\'bf przed 182 r. Wcze\'9cnie zmar\'b3a r\'f3wnie\'bf\line jedna z m\'b3odszych c\'f3rek, }{
\fs26\expnd13\expndtw69\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Domicja}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  }{\fs26\expnd11\expndtw56\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Faustyn\'b9.}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  Z pozosta\'b3ych czterech najstar-\line sz\'b9 by\'b3a wed\'b3ug Herodiana I 8, 3 }{\fs26\expnd13\expndtw65\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Annia}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  }{\fs26\expnd10\expndtw51\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Lucilla,}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  ur. ok. 148 r., kt\'f3ra w 164 r,\line wysz\'b3
a za Lucjusza Werusa, wsp\'f3\'b3rz\'b9dc\'ea M. Aureliusza (por. ni\'bfej I 8, 3), a po}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn874\margrsxn874\margtsxn890\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri38\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin38\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 m\'b9\'bf za najwybitniejszych cz\'b3onk\'f3w senatu, przy czym baczy\'b3 na to, by\line dobra\'e6 sobie zi\'eaci\'f3w nie spo\'9cr\'f3d takich, kt\'f3rzy nale\'bfeli do najwy\'bfszej\line szlachty o d
\'b3ugim szeregu przodk\'f3w lub te\'bf do najbogatszych dzi\'eaki swe-\line mu maj\'b9tkowi, lecz spomi\'eadzy ludzi o prawym charakterze i wzorowym\line trybie \'bfycia. Cechy te bowiem uwa\'bfa\'b3 za dobra duchowe, jedynie warto-\line \'9c
ciowe i nieprzemijaj\'b9ce.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi446\li0\ri29\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin29\lin0\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Znamionowa\'b3o go w og\'f3le d\'b9\'bfenie do cn\'f3t wszelkich i umi\'b3owanie\line dawnej literatury, tak \'bfe w tym wzgl
\'eadzie nie ust\'eapowa\'b3 nikomu ani\line z Rzymian, ani z Grek\'f3w. Dowodem tego s\'b9 mowy jego i pisma, jakie do\line nas dosz\'b3y}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 9}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 
. Dla poddanych okaza\'b3 si\'ea dobrotliwym i umiarkowanym\line w\'b3adc\'b9; przybywaj\'b9cych do niego zawsze przyjmowa\'b3 i nie pozwala\'b3 swej\line stra\'bfy przybocznej odprawia\'e6 nikogo, kto chcia\'b3 si\'ea dosta\'e6 do niego. Je-\line 
dyny z cesarzy uprawia\'b3 filozofi\'ea nie tylko w s\'b3owach i przez poznanie jej\line zasad, ale przez stosowanie dostojnych obyczaj\'f3w i skromny tryb \'bfycia.\line Tote\'bf wiek jego wyda\'b3 wielk\'b9 liczb\'ea m\'b9drych m\'ea\'bf\'f3
w, bo poddani lubi\'b9\line zawsze \'bfy\'e6 na\'9claduj\'b9c pogl\'b9dy swego w\'b3adcy.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi442\li5\ri24\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin24\lin5\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 O jego dzielnych i m\'b9drych czynach, w kt\'f3rych przejawia\'b3y si\'ea jego\line wybitne zdolno\'9cci wodza i m\'ea\'bf
a stanu, zar\'f3wno w walkach z ludami bar-\line barzy\'f1skimi zamieszkuj\'b9cymi p\'f3\'b3nocne strony \'9cwiata, jak i z ludami \'bfy-\line j\'b9cymi na wschodzie, pisa\'b3o ju\'bf wielu, i to m\'b9drych ludzi.Ja ze swej stro-\line ny opisa\'b3
em to wszystko, co po \'9cmierci Marka widzia\'b3em czy s\'b3ysza\'b3em\line w toku ca\'b3ego mego \'bfycia, bior\'b9c cz\'ea\'9cciowo osobi\'9ccie udzia\'b3 w wydarze-\line niach na us\'b3ugach cesarza lub pa\'f1stwa}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 

\par }\pard \qj \fi461\li29\ri5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin29\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 3. By\'b3 Marek ju\'bf w s\'eadziwym wieku}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 10}{
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 , kiedy przygniecionego nie tylko\line ci\'ea\'bfarem staro\'9cci, ale i brzemieniem trosk oraz trud\'f3w zaskoczy\'b3a w cza-\line sie pobytu jego w Pannonii}{
\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 11}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  ci\'ea\'bfka choroba. Przeczuwa\'b3 on, \'bfe s\'b3aba jest}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \li24\ri5\sb307\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin24\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 \'9cmierci jego, w 169 r., za Tyberiusza Klaudiusza Pompejana (por. I 6, 4). Za udzia\'b3\line w spisku na \'bf
ycie Kommodusa w 182 r. wygnana zosta\'b3a na wysp\'ea Kapri i wkr\'f3tce\line stracona (por. I 3, 4\emdash 8). M\'b3odsze od niej by\'b3y (nie licz\'b9c ju\'bf Domicji Faustyny)\line }{\fs26\expnd9\expndtw48\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 
Fadilla}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  (por. I 13, 1) i }{\fs26\expnd11\expndtw57\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Kornificja,}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  ur. ok. 161 r., w s\'eadziwym wieku za
\line Karakalli zmuszona do samob\'f3jczej \'9cmierci (por. IV 6, 3). Najm\'b3odsza by\'b3a V i b i a\line }{\fs26\expnd12\expndtw61\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Aurelia}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  }{
\fs26\expnd10\expndtw52\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Sabina,}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  kt\'f3ra wysz\'b3a za Lucjusza Antistiusza Burrusa, kons. z 181 r.\line Jako zi\'eaciowie cesarza znani s\'b9
 poza tym Gnejusz Klaudiusz Sewerus, kons. po raz\line drugi w 176 r., M. Peduceusz Plaucjusz Kwintillus, kons. 177 r., i M. Petroniusz\line Mamertinus, kons. 182 r., nie wiadomo jednak, kt\'f3ry z nich o\'bfeniony by\'b3 z Anni\'b9\line Galeri\'b9
 Faustyna lub Fadilla czy Kornificja.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi451\li48\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin48\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 9}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  Ze spu\'9ccizny literackiej Marka Aureliusza dochowa\'b3y si\'ea
 cz\'ea\'9cciowo jego listy\line w zbiorze korespondencji nauczyciela jego Korneliusza Frontona }{\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 (Epistolarum ad\line M. Caesarem et invicem libri V; Epistolarum ad Antoninum imperatorem et invi-\line 
cem 1. V) }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 oraz po grecku napisane }{\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Rozmy\'9clania. }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Polski przek\'b3ad M. Reitera ze wst\'ea-
\line pem T. Sinki, Warszawa 1937, drugie wydanie z pos\'b3owiem i przypisami K. Le-\line }{\fs26\expnd-1\expndtw-7\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 \'9cniaka, 1958.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li533\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin533\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 10}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  Mia\'b3 w\'f3wczas lat 59.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi466\li62\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin62\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 11}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  W tek\'9ccie greckim jest u ,,Peon\'f3
w", co u Herodiana oznacza prowincj\'ea Pan-\line noni\'ea po\'b3o\'bfon\'b9 nad \'9crodkowym biegiem Dunaju.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn838\margrsxn838\margtsxn907\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li10\ri67\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin67\lin10\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 nadzieja na wyzdrowienie, tote\'bf patrz\'b9c na swego syna, kt\'f3ry sta\'b3 w\'b3a-\line \'9cnie u progu m\'b3odocianego wieku}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 12}{
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 , przej\'eaty by\'b3 obaw\'b9, by ten, gdy zo-\line stanie osierocony w rozkwicie m\'b3odo\'9cci i dojdzie do nieograniczonej, ni-\line czym nie kr\'eapowanej swobody dzia\'b3ania, nie zapomnia\'b3
 o dobrych naukach\line i zasadach, a nie odda\'b3 si\'ea pija\'f1stwu i wybrykom. Bardzo bowiem \'b3atwo\line dusze m\'b3odzie\'f1c\'f3w zbaczaj\'b9 z drogi dobrego wychowania, gdy dadz\'b9 si\'ea\line ponie\'9c\'e6 \'bf\'b9dzy u\'bfywania. Poniewa\'bf
 by\'b3 bardzo uczony, dr\'eaczy\'b3a go w wy-\line sokim stopniu pami\'ea\'e6 o tych, kt\'f3rzy w m\'b3odym wieku obj\'eali w\'b3adz\'ea, jak\line np. Dionizjusz}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 13}{
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 , tyran sycylijski, kt\'f3ry z nadmiernej \'bf\'b9dzy u\'bfywania po-\line lowa\'b3 na coraz to nowe rozkosze i bardzo wysokie nagrody wyznacza\'b3 za\line ich wynalezienie. My\'9cla\'b3 te\'bf o nast\'ea
pcach Aleksandra Wielkiego, ich bucie\line i gwa\'b3tach w stosunku do poddanych, kt\'f3re ha\'f1b\'b9 okry\'b3y ich rz\'b9dy;\line o Ptolemeuszu}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 14}{
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 , kt\'f3ry wbrew prawom macedo\'f1skim i greckim posun\'b9\'b3\line }{\fs30\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 si\'ea do tego, \'bfe si\'ea w rodzonej siostrze zakocha\'b3
, o Antigonosie}{\fs30\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 15}{\fs30\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 , kt\'f3ry pod\line }{\fs30\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 ka
\'bfdym wzgl\'eadem na\'9cladowa\'b3 Dionizosa, wk\'b3ada\'b3 na g\'b3ow\'ea wieniec\line }{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 z bluszczu zamiast kapelusza i przepaski macedo\'f1skiej, a w r\'eace nosi\'b3\line thyrsos}{
\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 16}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  zamiast ber\'b3a. A jeszcze wi\'eacej niepokoi\'b3 si\'ea, kiedy sobie wspo-\line mnia\'b3 ju\'bf
 nie o dawnych wydarzeniach, lecz o wypadkach z bliskich\line ca\'b3kiem czas\'f3w, a wi\'eac o tym, co wyprawia\'b3 Neron}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 17}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 , kt\'f3ry posun
\'b9\'b3 si\'ea\line a\'bf do zamordowania matki i robi\'b3 z siebie widowisko budz\'b9c \'9cmiech u lu-\line d\'f3w, lub o zuchwa\'b3ych poczynaniach Domicjana}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 18}{
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 , kt\'f3re si\'eaga\'b3y szczyt\'f3w\line okrucie\'f1stwa. Maj\'b9c przed oczyma takie przyk\'b3ady tyranii chwia\'b3 si\'ea}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi480\li58\ri72\sb187\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin72\lin58\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 12}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  Jest w tym pewna przesada, bo Kommodus liczy\'b3 w\'f3
wczas niespe\'b3na 19 lat,\line by\'b3 wsp\'f3\'b3rz\'b9dc\'b9 swego ojca z tytu\'b3em Augusta i by\'b3 ju\'bf \'bfonaty.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi475\li67\ri43\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin43\lin67\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 13}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  Mowa tu o }{
\fs26\expnd13\expndtw67\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Dionizjuszu}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  m\'b3odszym, kt\'f3ry w 367 r. obj\'b9\'b3 po ojcu Dioni-\line zjuszu I rz\'b9dy w Syrakuzach, ale ju\'bf w 356 r. zosta
\'b3 obalony przez Diona i musia\'b3\line uchodzi\'e6 do Lokr\'f3w w p\'b3d. Italii, sk\'b9d wr\'f3ci\'b3 jeszcze do Syrakuz w 347 r., usuni\'eaty\line ponownie przez Timoleonta w 344 r., uszed\'b3 do Koryntu, gdzie po d\'b3u\'bfszym czasie\line }{
\fs26\expnd-1\expndtw-6\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 zmar\'b3.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi470\li72\ri38\sb5\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin38\lin72\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 14}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  }{
\fs26\expnd11\expndtw55\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Ptolemeusz}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  II (ur. ok. 304 r.) obj\'b9\'b3 rz\'b9dy w Egipcie pocz\'b9tkowo (285 r.)\line razem z ojcem, a po \'9c
mierci jego w 283 r. jako jedyny w\'b3adca; by\'b3 zapobiegliwym\line i dba\'b3ym o dobro pa\'f1stwa w\'b3adc\'b9, tote\'bf s\'b9d Herodiana o nim nie jest sprawiedliwy.\line Zastrze\'bfenia budzi\'b3o tylko jego ma\'b3\'bfe\'f1stwo z rodzon\'b9 siostr
\'b9, Arsinoe II, z powodu\line kt\'f3rego otrzyma\'b3 przydomek Filadelfa (mi\'b3uj\'b9cego siostr\'ea).}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi470\li91\ri29\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin29\lin91\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 15}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  O jakiego Antigonosa tu chodzi, trudno powiedzie\'e6, bo ani 
}{\fs26\expnd12\expndtw63\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Antigonos}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  I\line (M o n o f t a l m o s), ani }{\fs26\expnd11\expndtw56\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Antigonos}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  II }{\fs26\expnd8\expndtw40\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 (Gonatas)}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  Dionizjusza nie na\'9cladowali.\line Prawdopodobnie Herodian si\'ea
 pomyli\'b3, a uwagi jego odnosz\'b9 si\'ea do Demetriusza\line Poliorketesa (syna Antigonosa I, a ojca II), kt\'f3ry istotnie bujne prowadzi\'b3 \'bfycie\line }{\fs26\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 i pozwala\'b3 si\'ea czci
\'e6 jako b\'f3g Dionizos.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi475\li106\ri19\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin19\lin106\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 16}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  }{\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 
Thyrsos, }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 laska z drzewa lub trzciny owini\'eata w g\'f3rnej cz\'ea\'9cci bluszczem lub\line winna latoro\'9cl\'b9, atrybut boga Dionizosa, jego otoczenia i czcicieli.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 

\par }\pard \qj \fi480\li110\ri19\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin19\lin110\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 17}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  Cesarz }{
\fs26\expnd13\expndtw67\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Neron}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  (54\emdash 68) zamordowa\'b3 w 59 r. matk\'ea Agrypin\'ea i szuka\'b3 s\'b3awy\line jako artysta popisuj\'b9c si\'ea wyst\'ea
pami w teatrze i cyrku.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi470\li125\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin125\itap0 {\fs26\expnd-1\expndtw-6\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 18}{\fs26\expnd-1\expndtw-6\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  Cesarz }{
\fs26\expnd12\expndtw60\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Domicjan}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  }{\fs26\expnd-1\expndtw-6\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 (81\emdash 96) w swej d\'b9\'bfno\'9c
ci do absolutyzmu dopuszcza\'b3 si\'ea\line }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 wielu akt\'f3w samowoli i wietrzy\'b3 spiski przeciw sobie, ale ocena jego u Herodiana\line jest przejaskrawiona.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn864\margrsxn865\margtsxn897\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri43\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin43\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 mi\'eadzy obaw\'b9 a nadziej\'b9. Niema\'b3o te\'bf przejmowali go niepokojem s\'b9-\line siedni Germanowie, kt\'f3rych jeszcze wszystkich nie podbi\'b3, lecz jednych\line sk\'b3oni\'b3
 do przymierza namow\'b9, a drugich zm\'f3g\'b3 przy pomocy or\'ea\'bfa. Byli\line jednak i tacy, kt\'f3rzy uszli przed nim i na razie zachowywali si\'ea spokoj-\line nie z obawy przed obecno\'9cci\'b9 tak dzielnego cesarza. Liczy\'b3 si\'ea zatem\line 
z mo\'bfliwo\'9cci\'b9, \'bfe sobie zlekcewa\'bf\'b9 nieletniego m\'b3odzie\'f1ca i uderz\'b9 na\line niego, zw\'b3aszcza \'bfe barbarzy\'f1cy s\'b9 bardzo sk\'b3onni do podj\'eacia akcji bojo-\line wej przy pierwszej lepszej sposobno\'9cci.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi413\li10\ri24\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin24\lin10\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 4. Poniewa\'bf tedy dusz\'ea jego tyle trosk nurtowa\'b3o}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 19}{
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 , zwo\'b3a\'b3 swoich\line przyjaci\'f3\'b3 oraz krewnych, kt\'f3rzy si\'ea w jego otoczeniu znajdowali, a kiedy\line si\'ea wszyscy zeszli, przyzwa\'b3 r\'f3wnie\'bf syna i podni\'f3s\'b3szy si\'ea
 z wysi\'b3kiem\line }{\fs30\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 z \'b3o\'bfa tak m\'f3wi\'e6 zacz\'b9\'b3:}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi384\li29\ri5\sb5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin29\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 \'84Nie dziwi mi\'ea to wcale, \'bfe jeste\'9ccie zmartwieni widz\'b9c mi\'ea w takim\line 
stanie. Bo serce ludzkie z natury odczuwa lito\'9c\'e6 dla udr\'eaki bli\'9fnich,\line a wsp\'f3\'b3czucie to pot\'eaguje si\'ea jeszcze wi\'eacej, gdy cierpienie ich staje przed\line naszymi oczyma. Je\'9cli za\'9c chodzi o mnie, to s\'b9dz\'ea, \'bf
e sercem tym wi\'eacej\line jeste\'9ccie ze mn\'b9, bo skoro sam jestem wam oddany, to s\'b3usznie chyba\line \'bfywi\'ea t\'ea nadziej\'ea, \'bfe i wy odp\'b3acacie si\'ea mi r\'f3wn\'b9 \'bfyczliwo\'9cci\'b9. Na-\line desz\'b3
a teraz odpowiednia chwila dla mnie, by si\'ea przekona\'e6, \'bfe nie na\line pr\'f3\'bfno przez tak d\'b3ugi czas darzy\'b3em was godno\'9cciami i dobrodziejstwa-\line mi, a dla was, by\'9ccie si\'ea odwdzi\'eaczyli, wykazuj\'b9c, \'bfe\'9c
cie nie zapomnieli,\line co ode mnie otrzymali\'9ccie. Widzicie tu mojego syna, kt\'f3rego sami wy-\line chowali\'9ccie, kt\'f3ry wchodzi dopiero w wiek m\'b3odociany i potrzebuje ster-\line nik\'f3w jak okr\'eat w czasie burzy i nawa\'b3
nicy, by wobec braku dostateczne-\line go do\'9cwiadczenia w rzeczach koniecznych nie rozbi\'b3 si\'ea o ska\'b3y z\'b3ych\line rad. Zamiast mnie jednego b\'b9d\'9fcie wy dla niego wielu ojcami, czuwajcie\line 
nad nim, doradzajcie mu jak najlepiej. Bo jak \'bfadne zasoby pieni\'ea\'bfne nie\line starcz\'b9 przy braku umiarkowania w tyranii, tak i \'bfadna stra\'bf zbrojna nie\line zdo\'b3a os\'b3oni\'e6 w\'b3adcy, je\'9cli podstaw\'b9 jego panowania nie jest mi
\'b3o\'9c\'e6 pod-\line danych. Tacy przede wszystkim w\'b3adcy na d\'b3ugi czas utwierdzili bez-\line piecznie swoje panowanie, kt\'f3rzy wpoili w dusze swoich poddanych nie\line strach przed swoj\'b9 surowo\'9cci\'b9, lecz prze\'9c
wiadczenie o swej prawo\'9cci. Bo\line nie ci, co s\'b3u\'bf\'b9 z konieczno\'9cci, ale ci, kt\'f3rzy z przekonania s\'b9 pos\'b3uszni,\line dzia\'b3aj\'b9 i cierpi\'b9 trwale, nie budz\'b9c podejrzenia ani te\'bf nie schlebiaj\'b9c\line ob\'b3
udnie, i nigdy nie wy\'b3amuj\'b9 si\'ea z karb\'f3w pos\'b3usze\'f1stwa, je\'9cli si\'ea ich\line do tego nie doprowadzi przez gwa\'b3ty i but\'ea. Trudno jest jednak zachowa\'e6\line miar\'ea i na\'b3o\'bfy\'e6 szranki dla swych po\'bf\'b9da\'f1, je\'9c
li si\'ea posiada zupe\'b3n\'b9 swo-}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi470\li62\ri0\sb182\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin62\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 19}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  \'afe ca\'b3a ta opowie\'9c\'e6 o troskach nurtuj\'b9
cych dusz\'ea umieraj\'b9cego cesarza jest\line wymys\'b3em Herodiana, kt\'f3ry przy tej sposobno\'9cci pragn\'b9\'b3 si\'ea popisa\'e6 znajomo\'9cci\'b9\line dziej\'f3w, to oczywiste. Tak samo retorycznym wypracowaniem jest zamieszczona\line 
tutaj mowa M. Aureliusza do otoczenia, przy czym jako wz\'f3r s\'b3u\'bfy\'b3a Herodianowi\line mowa Cyrusa na \'b3o\'bfu \'9cmierci, podana w dziele Ksenofonta }{\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Wychowanie Cyrusa,\line }{
\fs26\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 VIII 7, 6\emdash 28.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn897\margrsxn898\margtsxn895\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li10\ri34\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin34\lin10\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 bod\'ea post\'eapowania. Je\'9cli zatem b\'eadziecie mu tak radzi\'e6 i przypomina\'e6\line to, co i on sam na w\'b3asne uszy tu s\'b3yszy, to zrobicie z niego i dla siebie\line 
samych, i dla wszystkich najlepszego w\'b3adc\'ea, a pami\'eaci mojej oddacie\line najwi\'eaksz\'b9 przys\'b3ug\'ea, bo tylko w ten spos\'f3b b\'eadziecie mogli zapewni\'e6 jej\line }{\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 nie
\'9cmiertelno\'9c\'e6".}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi422\li0\ri14\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin0\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 Po tych s\'b3owach straci\'b3 Marek przytomno\'9c\'e6 i zamilk\'b3 z os\'b3abienia, osu-\line n\'b9wszy si\'ea w ty\'b3
 bez tchu. Wszystkich obecnych takie ogarn\'ea\'b3o wzrusze-\line nie, \'bfe niekt\'f3rzy nie panuj\'b9c nad sob\'b9 wybuchn\'eali g\'b3o\'9cnym p\'b3aczem. \'afy\'b3\line jeszcze noc i dzie\'f1 jeden, po czym wyzion\'b9\'b3 ducha, pozostawiaj\'b9c u wsp
\'f3\'b3-\line czesnych t\'easknot\'ea za sob\'b9, a wieczyst\'b9 pami\'ea\'e6 swej cnoty na ca\'b3\'b9 przy-\line sz\'b3o\'9c\'e6. Kiedy po \'9cmierci jego wie\'9c\'e6 o tym si\'ea rozesz\'b3a, ca\'b3e wojsko, jakie\line by\'b3o obecne, i rzesze ludu zar
\'f3wno ogarn\'ea\'b3a \'bfa\'b3oba i nie by\'b3o cz\'b3owieka\line na obszarze pa\'f1stwa rzymskiego, kt\'f3ry by bez \'b3ez przyj\'b9\'b3 t\'ea wiadomo\'9c\'e6.\line Wszyscy jakby jednog\'b3o\'9cnie mienili go to ojcem prawdziwym, to dobrotli-\line 
wym kr\'f3lem, to dzielnym, wodzem, to m\'b9drym i rz\'b9dnym w\'b3adc\'b9 i nikt\line nie mija\'b3 si\'ea z prawd\'b9.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi422\li5\ri10\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin5\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 5. Kiedy up\'b3yn\'ea\'b3o dni kilka, w czasie kt\'f3rych uwaga syna zaprz\'b9tni\'eata\line by\'b3a zadaniami zwi\'b9
zanymi z pogrzebem ojca, uznali przyjaciele tego\'bf\line za stosowne przedstawi\'e6 m\'b3odzie\'f1ca wojsku, aby przem\'f3wi\'b3 do \'bfo\'b3nierzy\line i ofiarowa\'b3 im w darze pieni\'b9dze, jak to jest zwyczajem przy obj\'eaciu\line w\'b3
adzy, a przez wspania\'b3omy\'9clny dodatek tym bardziej zjedna\'b3 sobie\line wojsko. Obwieszczono zatem wszystkim, aby si\'ea zgromadzili na zwyk\'b3ym\line placu zebra\'f1 dla ich przyj\'eacia. Wyst\'b9pi\'b3 nast\'eapnie Kommodus i po z\'b3o\'bfe-
\line niu ofiar cesarskich wyszed\'b3 na m\'f3wnic\'ea wzniesion\'b9 dla niego w \'9crodku\line wojska w otoczeniu przyjaci\'f3\'b3 ojcowskich (a by\'b3a z nim znaczna ich liczba,\line i to rozumnych ludzi), po czym wyg\'b3osi\'b3 nast\'eapuj\'b9ce przem
\'f3wienie.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi432\li5\ri0\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin5\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 \'84\'afe dzielicie ze mn\'b9 b\'f3l z powodu tego, co mi\'ea spotka\'b3o, i nie mniej\line ode mnie odczuwacie w sercu \'bfa
\'b3ob\'ea, o tym jestem g\'b3\'eaboko przekonany.\line Uwa\'bfam bowiem, \'bfe i za \'bfycia ojca na r\'f3wni z wami cieszy\'b3em si\'ea jego\line wzgl\'eadami, gdy\'bf wszystkich nas otacza\'b3 swoj\'b9 mi\'b3o\'9cci\'b9, jakby\'9cmy jedno\line 
stanowili cia\'b3o. Wi\'eacej go to przynajmniej cieszy\'b3o, gdy zwa\'b3 mi\'ea towa-\line rzyszem broni, ani\'bfeli gdy mi m\'f3wi\'b3 \'84synu". Bo to ostatnie miano wyra-\line \'bfa\'b3o wsp\'f3lno\'9c\'e6 krwi, a pierwsze natomiast \'b3\'b9czno\'9c
\'e6 z nim w cnocie. Jak-\line \'bfe\'bf cz\'easto zabiera\'b3 mnie w pachol\'eacym jeszcze wieku i poleca\'b3 waszym\line uczuciom wierno\'9cci. Tote\'bf \'bfywi\'ea nadziej\'ea, \'bfe bez \'bfadnych trudno\'9cci spot-\line kam si\'ea u was z wszelk\'b9 
\'bfyczliwo\'9cci\'b9, bo starsi z was winni mi j\'b9 jako\line swemu wychowankowi, a tych, kt\'f3rzy s\'b9 mymi r\'f3wie\'9cnikami, mog\'ea\line s\'b3usznie powita\'e6 jako towarzyszy w rzemio\'9cle wojennym. Wszystkich was\line bowiem ojciec mi\'b3owa
\'b3 jakby jednego syna i do wszelkich cn\'f3t zaprawia\'b3.\line Po nim w mojej osobie da\'b3 wam los cesarza, i to nie adoptowanego, jak\line moi poprzednicy; oni mogli si\'ea szczyci\'e6 w\'b3adz\'b9 w p\'f3\'9fniejszym wieku zdo-\line byt\'b9
, podczas gdy ja jedyny przyszed\'b3em na \'9cwiat w pa\'b3acu cesarskim,}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn857\margrsxn857\margtsxn871\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri34\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin34\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 tak \'bfe nie zna\'b3em kolebki domu prywatnego, lecz z chwil\'b9 opuszczenia \'b3o-\line na matki przyj\'ea\'b3a mi\'ea purpura cesarska i s\'b3o\'f1ce zobaczy\'b3o we mnie\line r\'f3wnocze\'9c
nie nowego cz\'b3owieka i cesarza. Bior\'b9c to pod uwag\'ea, s\'b3usznie\line mo\'bfecie mi\'ea darzy\'e6 swoj\'b9 mi\'b3o\'9cci\'b9, jako nie nadanego wam, ale urodzone-\line go cesarza. Podczas gdy ojciec m\'f3j wzni\'f3s\'b3szy si\'ea do nieba jest ju
\'bf towa-\line rzyszem i wsp\'f3\'b3mieszka\'f1cem bog\'f3w, mnie przypad\'b3o zadanie troszczenia\line si\'ea o ludzi i zarz\'b9dzania sprawami ziemskimi. Ich uporz\'b9dkowanie i usta-\line lenie jest waszym zadaniem, kt\'f3re spe\'b3nicie, je\'9c
li zdusicie z ca\'b3\'b9 energi\'b9\line resztki wojny i granice pa\'f1stwa rzymskiego przesuniecie a\'bf do oceanu.\line Przyniesie wam to s\'b3aw\'ea, a zarazem w ten spos\'f3b godnie uczcicie pami\'ea\'e6\line naszego wsp\'f3lnego ojca, kt\'f3ry, jak m
niemacie, s\'b3yszy, co m\'f3wimy, i przy-\line patruje si\'ea naszym czynom. Szcz\'ea\'9ccie b\'eadzie nam niew\'b9tpliwie towarzy-\line szy\'e6, gdy pe\'b3ni\'e6 b\'eadziemy obowi\'b9zki wobec takiego \'9cwiadka. Wasze po-\line przednie dzi\'eaki m\'ea
stwu osi\'b9gni\'eate sukcesy id\'b9 na rachunek jego m\'b9dro-\line \'9cci i sztuki dowodzenia, ale w nagrod\'ea za czyny, jakich ochotnie dokonacie\line ze mn\'b9, m\'b3odym cesarzem, wy sami zbierzecie s\'b3aw\'ea wiernego oddania\line i m\'ea
stwa. Przez dzielno\'9c\'e6 wasz\'b9 w dzia\'b3aniu opromienicie moj\'b9 m\'b3odo\'9c\'e6\line dostojno\'9cci\'b9, a barbarzy\'f1cy, je\'9cli zaraz na pocz\'b9tku nowego panowania\line zostan\'b9 poskromieni, nie odwa\'bf\'b9 si\'ea obecnie podnie\'9c\'e6
 g\'b3owy lekcewa\'bf\'b9c\line sobie m\'f3j wiek m\'b3odociany, na przysz\'b3o\'9c\'e6 za\'9c l\'eak b\'eadzie ich ogarnia\'e6 na\line wspomnienie porobionych do\'9cwiadcze\'f1".}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi451\li29\ri43\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin43\lin29\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 Tak m\'f3wi\'b3 Kommodus. po czym zjednawszy sobie wojsko przez wspa-\line nia\'b3e dary pieni\'ea\'bfne wr\'f3ci\'b3 do pa
\'b3acu cesarskiego.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi413\li34\ri14\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin34\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 6. Przez jaki\'9c czas tedy wszystko dzia\'b3o si\'ea wed\'b3ug rady przyjaci\'f3\'b3\line ojcowskich, kt\'f3
rzy codziennie zbierali si\'ea u niego, s\'b3u\'bf\'b9c mu najlepszymi\line radami, i tyle tylko zostawiali mu wolnego czasu, ile uwa\'bfali za do-\line stateczne do rozumnej troski o cia\'b3o. Wkr\'f3tce jednak zdobyli sobie jego\line 
zaufanie pewni ludzie ze s\'b3u\'bfby pa\'b3acowej, kt\'f3rzy usi\'b3owali znieprawi\'e6\line charakter m\'b3odocianego cesarza, podobnie jak i pochlebcy przy stole, kt\'f3-\line rzy oceniaj\'b9 szcz\'ea\'9ccie wed\'b3ug
 brzucha i najhaniebniejszej rozpusty. Przy-\line pominali mu oni o rozkoszach \'bfycia w Rzymie, rozwodzili si\'ea nad przy-\line jemno\'9cciami, jakie ono daje dla oka i ucha, wyliczali obfito\'9c\'e6 uciech,\line a wyrzekali na ca\'b3
y klimat nad brzegami Istru, nie pozwalaj\'b9cy na dobre\line zbiory jesienne, zimny i mglisty. \'84Czy nie przestaniesz, panie, m\'f3wili, pi\'e6\line wody marzn\'b9cej i wykopywanej, podczas gdy inni u\'bfywaj\'b9 sobie na cie-\line p\'b3ych \'9fr\'f3d
\'b3ach i orze\'9fwiaj\'b9cych napojach, na balsamicznych zapachach\line i powietrzu, co wszystko jedynie Italia ma w obfito\'9cci". Roztaczaj\'b9c przed\line oczyma m\'b3odzie\'f1ca r\'f3\'bfne pon\'eaty, rozbudzali u niego po\'bf\'b9danie takich roz-
\line }{\fs31\expnd-4\expndtw-24\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 koszy.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi437\li67\ri0\sb24\sl-370\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin67\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 Tote\'bf zwo\'b3awszy nagle swoich przyjaci\'f3\'b3 o\'9cwiadczy\'b3 im, \'bfe t\'easkni za\line ojczyzn\'b9. Poniewa
\'bf jednak wstydzi\'b3 si\'ea przyzna\'e6 do przyczyny tej nag\'b3ej\line decyzji, udawa\'b3, \'bfe \'bfywi obawy, by tam kto\'9c z bogatych patrycjusz\'f3w nie}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn873\margrsxn874\margtsxn883\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li5\ri43\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin43\lin5\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 uprzedzi\'b3 go w opanowaniu \'9cwi\'eatego ogniska w pa\'b3acu cesarskim i na-\line st\'eapnie jakby z zaniku silnego zdobywszy w\'b3adz\'ea i uznanie nie ow\'b3adn\'b9\'b3\line pa\'f1stwem, bo ludno\'9c
\'e6 Rzymu jest dostatecznie liczna, by takiemu dostar-\line }{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 czy\'e6 odpowiedni\'b9 liczb\'ea doborowej m\'b3odzie\'bfy.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi422\li0\ri14\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin0\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Kiedy si\'ea m\'b3odzieniec takimi wzgl\'eadami zas\'b3ania\'b3, wszyscy zebrani\line upadali na duchu i z pos\'ea
pnym spojrzeniem pochylili g\'b3owy ku ziemi. Tyl-\line ko Pompejanus}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 20}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 , kt\'f3ry by\'b3 z nich wszystkich najstarszy i by\'b3 powinowa-\line 
tym jego przez ma\'b3\'bfe\'f1stwo (najstarsza z si\'f3str Kommodusa by\'b3a bowiem\line jego \'bfon\'b9), tak si\'ea odezwa\'b3: \'84Jest to rzecz zrozumia\'b3a, moje dziecko i panie\line m\'f3j, \'bfe t\'easknisz za ojczyzn\'b9, bo i my sami ogarni\'ea
ci jeste\'9cmy podobnym\line pragnieniem zobaczenia swoich, pozosta\'b3ych w domu. Ale t\'easknot\'ea nasz\'b9\line hamuje wzgl\'b9d na wi\'eaksz\'b9 wag\'ea zada\'f1, jakie tu mamy przed sob\'b9, i wi\'eak-\line sz\'b9 ich pilno\'9c\'e6
. Bo tamtych przyjemno\'9cci b\'eadziesz za\'bfywa\'b3 i potem do\line najp\'f3\'9fniejszego wieku, a co si\'ea Rzymu tyczy, to jest on tam, gdzie cesarz\line si\'ea znajduje. Zostawi\'e6 za\'9c wojn\'ea nie doko\'f1czon\'b9 nie uchodzi, a przy tym\line 
jest to rzecz niebezpieczna. Rozbudzimy bowiem tylko zuchwalstwo u bar-\line barzy\'f1c\'f3w, kt\'f3rzy w post\'b9pieniu naszym nie b\'ead\'b9 widzieli t\'easknoty za\line powrotem, lecz ucieczk\'ea i trwog\'ea. B\'eadzie to przecie\'bf
 zaszczytne dla ciebie\line podbi\'e6 ich wszystkich i oprze\'e6 granice pa\'f1stwa o Ocean P\'f3\'b3nocny, a na-\line st\'eapnie wr\'f3ci\'e6 do domu w triumfie, wiod\'b9c w kajdanach wzi\'eatych do\line niewoli kr\'f3l\'f3w i satrap\'f3w barbarzy\'f1c
\'f3w. Takimi bowiem czynami daw-\line niejsi Rzymianie zdobywali sobie wielko\'9c\'e6 i s\'b3aw\'ea. O to za\'9c, \'bfe tam kto\'9c\line si\'eaga po w\'b3adz\'ea, nie potrzebujesz si\'ea obawia\'e6. Najwybitniejsi cz\'b3onkowie\line senatu s\'b9
 bowiem tu z tob\'b9, ca\'b3a zgromadzona ko\'b3o ciebie si\'b3a zbrojna\line stanowi tarcz\'ea os\'b3aniaj\'b9c\'b9 tw\'b9 w\'b3adz\'ea; tutaj s\'b9 wszystkie kasy z pieni\'eadz-\line mi cesarskimi, a pami\'ea\'e6 o twym ojcu zapewni\'b3
a ci na zawsze wierno\'9c\'e6\line }{\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 i mi\'b3o\'9c\'e6 poddanych".}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi442\li29\ri5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin29\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Przem\'f3wieniem tym, obliczonym na zach\'eat\'ea i rozbudzenie zapa\'b3u do\line wielkich czyn\'f3w, odwi\'f3d\'b3 Pomp\'ea
janus m\'b3odzie\'f1ca na kr\'f3tki czas od jego\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 zamiar\'f3w. Bo Kommodus zawstydzony jego s\'b3owami nie zdo\'b3a\'b3 nic rozum-\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 nego odpowiedzie\'e6; odprawi\'b3 wi\'eac swych przyjaci\'f3\'b3 o\'9cwiadczywszy, \'bfe sam\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 zastanowi si\'ea jeszcze dok\'b3
adniej, co czyni\'e6 nale\'bfy. Ale otaczaj\'b9ca go s\'b3u\'bf-\line ba nastawa\'b3a na niego, wi\'eac ju\'bf nie porozumia\'b3 si\'ea wcale z przyjaci\'f3\'b3mi,\line lecz rozes\'b3a\'b3 listy i porozdziela\'b3 wed\'b3ug swego uznania nadz\'f3
r nad brzega-\line mi Istru r\'f3\'bfnym wodzom, kt\'f3rym poleci\'b3, by odpierali napady barbarzy\'f1-}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi437\li43\ri0\sb302\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin43\itap0 {\fs26\expnd6\expndtw33\lang1045\langfe1033\super\charscalex108\langnp1045 20}{\fs26\expnd6\expndtw33\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 Tyberiusz}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045  }{\fs26\expnd9\expndtw47\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 Klaudiusz}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045  }{\fs26\expnd8\expndtw41\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 
Pompejanus,}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045  }{\fs26\expnd-2\expndtw-12\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 o\'bfeniony w 169 r. z c\'f3rk\'b9\line }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 Marka Aureliusza, Lucyll
\'b9, wdow\'b9 po Lucjuszu Werusie, pochodzi\'b3 ze stanu ry-\line cerskiego z Antiochii Syryjskiej, ale dzi\'eaki osobistej dzielno\'9cci doszed\'b3 do najwy\'bf-\line szych godno\'9cci w pa\'f1stwie. By\'b3
 konsulem przed 167 r., potem namiestnikiem Pan-\line nonii, dalej konsulem po raz drugi w 173 r., dow\'f3dc\'b9 w wojnie z Markomanami.\line Po \'9cmierci Kommodusa, kt\'f3rego prze\'bfy\'b3, dwukrotnie uchyli\'b3 si\'ea od przyj\'eacia ofia-\line 
rowanej mu godno\'9cci cesarskiej przez Pertinaksa (H. }{\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 A., \'bfyw. Pert. }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 4, 10) i Didiusza\line Juliana (H. }{
\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 A., \'bfyw. Did. Jul. }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 8, 3).}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \margtsxn888\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 c
\'f3w, a nast\'eapnie zapowiedzia\'b3 sw\'f3j wyjazd do Rzymu. Wodzowie spe\'b3niali\line wi\'eac, oo im zosta\'b3o zlecone, i w przeci\'b9gu nied\'b3ugiego czasu poskromili\line or\'ea\'bfem bardzo wielu barbarzy\'f1c\'f3w, innych wielkimi obietnicami sk
\'b3onili\line z \'b3atwo\'9cci\'b9 do zawarcia uk\'b3adu przyja\'9fni}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 21}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 . Bo barbarzy\'f1cy z natury s\'b9\line chciwi pieni\'ea
dzy i jak lekcewa\'bf\'b9c sobie niebezpiecze\'f1stwa przy pomocy\line napa\'9cci i wypad\'f3w usi\'b3uj\'b9 zdoby\'e6 sobie rzeczy}{\i\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  }{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 niezb\'ea
dne do \'bfycia, tak i za\line wielkie pieni\'b9dze gotowi s\'b9 zachowa\'e6 pok\'f3j. Wiedzia\'b3 o tym Kommodus,\line a \'bfe mia\'b3 pod dostatkiem pieni\'eadzy, wi\'eac okupywa\'b3 wolno\'9c\'e6 od trosk i da-\line wa\'b3 wszystko, czego \'bf\'b9dali.
}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi446\li19\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin19\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 7. Gdy obwieszczono wyjazd cesarza, w obozie powsta\'b3o ogromne po-\line ruszenie i wszyscy chcieli z nim wraca\'e6, by si
\'ea wyrwa\'e6 z kraju nieprzy-\line jacielskiego, a zakosztowa\'e6 rozkoszy \'bfycia w Rzymie. Skoro za\'9c wie\'9c\'e6\line dalej si\'ea rozesz\'b3a i do Rzymu przybyli pos\'b3a\'f1cy donosz\'b9cy o przybyciu\line cesarza, lud rzymski niezmiernie si\'ea
 uradowa\'b3, wi\'b9\'bf\'b9c najlepsze nadzieje\line z obecno\'9cci\'b9 cesarza, s\'b9dzili bowiem, \'bfe m\'b3odzieniaszek p\'f3jdzie w \'9clady\line }{\fs30\expnd-1\expndtw-6\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 swego ojca.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi437\li10\ri0\sb5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin10\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Kommodus odby\'b3 drog\'ea z m\'b3odzie\'f1czym po\'9cpiechem, przeci\'b9ga\'b3 szybko\line przez miasta, kt\'f3re le\'bf
a\'b3y po drodze, przyjmowany wsz\'eadzie po cesarsku,\line a gdy si\'ea zjawi\'b3 w\'9cr\'f3d \'9cwi\'eatuj\'b9cych t\'b3um\'f3w, \'9cci\'b9ga\'b3 na siebie pe\'b3ne od-\line dania i t\'easknoty spojrzenia wszystkich. Kiedy si\'ea zbli\'bfy\'b3
 do Rzymu, ca\'b3y\line senat i wszyscy mieszka\'f1cy miasta t\'b3umnie wylegli naprzeciw, nie panu-\line j\'b9c wprost nad sob\'b9, pragn\'b9c wyprzedzi\'e6 jeden drugiego, nios\'b9c ze sob\'b9\line ga\'b3\'b9zki wawrzynu i wszelkie kwiaty, jakie w\'f3
wczas kwit\'b3y, ile ich kto\line zdo\'b3a\'b3 zebra\'e6; tak ci\'b9gn\'eali naprzeciw niego daleko od miasta, by zobaczy\'e6\line m\'b3odego, dostojnego cesarza. T\'easknota ich p\'b3yn\'ea\'b3a ze szczerego serca, bo\line si\'ea w\'9cr\'f3d nich urodzi
\'b3 i wychowa\'b3, a nale\'bfa\'b3 do trzeciej z rz\'eadu generacji\line cesarskiej i pochodzi\'b3 z prastarej szlachty rzymskiej. Bo r\'f3d jego ojca\line nale\'bfa\'b3 do pierwszych rodzin senatorskich, a matka cesarza, Faustyna}{
\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 22}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 ,\line by\'b3a c\'f3rk\'b9 Antoninusa z przydomkiem Pius, przez matk\'ea za\'9c swoj\'b9 po-\line chodzi\'b3a od Hadriana i nawi\'b9zywa\'b3
a do Trajana, jako swego pradziadka.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi442\li14\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin14\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Takie tedy by\'b3o pochodzenie Kommodusa. Przy rozkwicie wieku m\'b3o-\line docianego powierzchowno\'9c\'e6 jego by\'b3
a przyjemna dla oka ze wzgl\'eadu na\line harmonijn\'b9 budow\'ea cia\'b3a i pi\'eakno twarzy o m\'easkim wyrazie. Spojrzenie\line jego oczu by\'b3o pogodne i ogniste, w\'b3osy z natury sfalowane i z\'b3ociste, tak\line \'bfe kiedy szed\'b3 czasem w s\'b3
o\'f1cu, tak dalece ja\'9cnia\'b3y ognistym blaskiem, i\'bf}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi470\li14\ri14\sb298\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin14\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 21}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  Wed\'b3ug Kasjusza Diona LXXII l\emdash 
3 Kommodus rezygnuj\'b9c z owoc\'f3w zwy-\line ci\'eastwa swego ojca sam na \'b3agodnych warunkach zawar\'b3 pok\'f3j z Markomanami,\line Kwadami i Burami, bo spieszy\'b3 si\'ea do Rzymu.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi470\li14\ri5\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin14\itap0 {\fs26\expnd-1\expndtw-7\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 22}{\fs26\expnd-1\expndtw-7\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  Matka Kommodusa, }{
\fs26\expnd11\expndtw56\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 Faustyna}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  }{\fs26\expnd-1\expndtw-7\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 (m\'b3odsza), by\'b3a c\'f3rk\'b9 cesarza Antonina
\line }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 Piusa i Faustyny (starszej), c\'f3rki Marka Anniusza Werusa, konsula z 123 r., oraz\line Rupilii Faustyny. Przez ojca, kt\'f3ry by\'b3 adoptowany przez Hadriana (nie przez matk\'ea,\line jak b\'b3
\'eadnie twierdzi tu Herodian, kt\'f3ry widocznie uwa\'bfa\'b3 Faustyn\'ea starsz\'b9 za c\'f3rk\'ea\line Hadriana), spokrewniona by\'b3a z Hadrianem i Trajanem.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn881\margrsxn881\margtsxn888\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri53\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin53\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 jedni mniemali, \'bfe wychodz\'b9c posypuje je z\'b3otym proszkiem, a drudzy\line podziwem zdj\'eaci m\'f3wili, i\'bf jaka\'9c niebia\'f1ska aureola otacza od urodzenia\line jego g\'b3ow\'ea
; na policzkach za\'9c jego zaznacza\'b3 si\'ea wschodz\'b9cy zarost. Kiedy\line wi\'eac Rzymianie zobaczyli swego cesarza w takiej postaci, przyjmowali go\line z najrozmaitszymi okrzykami rado\'9cci, obrzucali go kwiatami i wie\'f1cami.\line Skoro wszed
\'b3 do Rzymu}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex102\langnp1045 23}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 , uda\'b3 si\'ea do \'9cwi\'b9tyni Jowisza i innych bog\'f3w,\line nast\'eapnie przyzna\'b3 senatowi i \'bfo\'b3nierzom pozosta
\'b3ym w Rzymie nagrody\line dzi\'eakczynne za to, i\'bf mu dochowali wierno\'9cci, po czym wycofa\'b3 si\'ea do\line }{\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 pa\'b3acu cesarskiego.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi422\li0\ri19\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin19\lin0\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 8. Przez jaki\'9c czas w ci\'b9gu paru najbli\'bfszych lat okazywa\'b3 pe\'b3ny sza-\line cunek przyjacio\'b3om, kt\'f3
rych mu ojciec zostawi\'b3, i we wszystkich poczy-\line naniach post\'eapowa\'b3 za ich rad\'b9. Skoro jednak sarn uj\'b9\'b3 w\'b3adz\'ea w swe\line }{\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 r\'eace, mianowa\'b3
 naczelnikiem si\'b3 zbrojnych}{\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\super\charscalex102\langnp1045 24}{\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045  Perennisa}{
\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\super\charscalex102\langnp1045 25}{\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 , cz\'b3owieka italskie-\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 go pochodzenia, uchodz\'b9
cego za do\'9cwiadczonego wodza (dlatego w\'b3a\'9cnie\line powierzy\'b3 mu komend\'ea wojskow\'b9). Ten wyzyskuj\'b9c jego wiek m\'b3odociany,\line pozwoli\'b3 mu oddawa\'e6 si\'ea u\'bfywaniu zmys\'b3owemu i pija\'f1stwu, a odsun\'b9\'b3\line 
go od trosk i trud\'f3w zwi\'b9zanych z w\'b3adz\'b9 cesarsk\'b9 i sam przej\'b9\'b3 ca\'b3y\line zarz\'b9d pa\'f1stwa. Kierowa\'b3 si\'ea przy tym niepohamowan\'b9 \'bf\'b9dz\'b9 bogactw,\line kt\'f3ra ka\'bfe zapomina\'e6 lekcewa\'bf\'b9
co zawsze o tym, co zosta\'b3o zdobyte,\line a zabiega\'e6 nienasycenie o to, czego si\'ea jeszcze nie posiada. Zacz\'b9\'b3}{\i\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045  }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 od tego,\line \'bf
e oczernia\'b3 przyjaci\'f3\'b3 ojca, i tych, co byli bogaci i znakomitego rodu po-\line dawa\'b3  podejrzenie u m\'b3odzieniaszka i straszy\'b3 go nimi, aby mu zostawi\'b3\line swobod\'ea ich zg\'b3adzenia i zagarni\'eacia ich maj\'b9tku}{
\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex102\langnp1045 26}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 .}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi437\li24\ri24\sb10\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin24\lin24\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 Przez jaki\'9c czas co prawda pow\'9cci\'b9ga\'b3a m\'b3odzie\'f1ca pami\'ea\'e6 o ojcu\line 
i wstyd przed jego przyjaci\'f3\'b3mi. Jednakowo\'bf jak gdyby jaki\'9c z\'b3y i pod-\line st\'eapny los zawzi\'b9\'b3 si\'ea na to, by zniszczy\'e6, co by\'b3o u niego z umiarkowania\line i poczucia przyzwoito\'9cci, zaszed\'b3 nast\'eapuj\'b9
cy wypadek. Mia\'b3 Kommodus}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li499\ri0\sb293\sl-302\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin499\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 23}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  Dnia 21  pa\'9fdziernika 180 r. (H. }{
\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 A., \'bfyw. Komm.  }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 12, 7).}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li485\ri0\sl-302\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin485\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 24}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  \'8cci\'9cle naczelnikiem (prefektem) gwardii pretoria\'f1skiej.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi446\li34\ri10\sl-302\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin34\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 25}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  Herodian i autorowie greccy nazywaj\'b9
 go Perennios, ale u autor\'f3w \'b3aci\'f1skich\line nazwisko jego brzmi Perennis, co po\'9cwiadczone jest i na napisach. Jego nazwisko\line rodowe by\'b3o prawdopodobnie Tigidiusz (H. }{\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 A., \'bf
yw. Komm. }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 4, 7). Twierdzenie He-\line rodiana, \'bfe mianowany zosta\'b3 prefektem przez Kommodusa, nie jest \'9ccis\'b3e, bo we-\line d\'b3ug H. }{\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 
A., \'bfyw. Komm. }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 14, 8 by\'b3 prefektem ju\'bf za Marka Aureliusza wraz z za-\line }{\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 s\'b3u\'bf
onym w walkach z Germanami Tarruteniuszem Paternusem, kt\'f3rego jednak\line }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 pozby\'b3 si\'ea przez spowodowanie przeniesienia go do senatu, a wkr\'f3tce potem i jego\line \'9c
mierci (182 r.). O Tarruteniuszu nie ma jednak u Herodiana \'bfadnej wzmianki, po-\line dobnie jak i o wszechw\'b3adnym w pierwszych latach panowania Kommodusa ulu-\line bie\'f1cu jego, Saeterusie, str\'f3\'bfu sypialni cesarskiej.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi451\li53\ri0\sb5\sl-302\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin53\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 26}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  Wbrew temu, co tu Herodian m\'f3
wi, nie podejrzany o stronniczo\'9c\'e6 Kasjusz\line Dion, wsp\'f3\'b3cze\'9cnie \'bfyj\'b9cy i do senatu w\'f3wczas nale\'bf\'b9cy, stwierdza (LXXII 10, 1),\line \'bfe Perennis \'84ca\'b3kiem bezinteresownie i bardzo rozumnie prowadzi\'b3 sprawy pa\'f1-
\line stwa, zapewniaj\'b9c i Kommodusowi, i ca\'b3emu pa\'f1stwu bezpiecze\'f1stwo". Jedyny za-\line rzut, jaki mu Dion robi, to stracenie Tarruteniusza Paternusa.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn881\margrsxn881\margtsxn895\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 siostr\'ea, kt\'f3ra by\'b3a najstarsza z ca\'b3ego rodze\'f1stwa, imieniem Lucylla}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 27}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 . By-
\line \'b3a ona poprzednio \'bfon\'b9 cesarza Lucjusza Werusa}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 28}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 , kt\'f3rego Marek zrobi\'b3\line swym wsp\'f3\'b3rz\'b9dc\'b9 i wyda\'b3
 za niego sw\'b9 c\'f3rk\'ea, robi\'b9c z tego ma\'b3\'bfe\'f1stwa\line najsilniejsz\'b9 wi\'ea\'9f serdecznych z nim stosunk\'f3w. Kiedy jednak ze zrz\'b9-\line dzenia losu Lucjusz umar\'b3, ojciec wyda\'b3 j\'b9 za Pompejanusa zostawiaj\'b9c\line 
jej nadal odznaki godno\'9cci cesarzowej, kt\'f3re pozwoli\'b3 siostrze zatrzyma\'e6\line r\'f3wnie\'bf i Kommodus. A wi\'eac w teatrze zasiada\'b3a na tronie cesarskim i no-\line szono przed ni\'b9 ogie\'f1. Gdy jednak i Kommodus poj\'b9\'b3 \'bfon\'ea
 imieniem\line Kryspina}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 29}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 , okaza\'b3a si\'ea konieczno\'9c\'e6 oddania pierwsze\'f1stwa \'bfonie rz\'b9dz\'b9-\line 
cego cesarza, z czego Lucylla by\'b3a mocno niezadowolona, uwa\'bfaj\'b9c cze\'9c\'e6\line okazywan\'b9 tamtej za uchybienie dla siebie. Poniewa\'bf wiedzia\'b3a, \'bfe m\'b9\'bf\line jej, Pompejanus, serdecznie si\'ea do Kommodusa odnosi, nic mu nie po-
\line wiedzia\'b3a o planach zamachu na tron, ale usi\'b3owa\'b3a wybada\'e6 zapatrywa-\line nia niejakiego Kwadratusa}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 30}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 , m\'b3odzie\'f1
ca znakomitego rodu i bogatego,\line z kt\'f3rym, jak j\'b9 oczerniano, utrzymywa\'b3a nawet i stosunek mi\'b3osny.\line Skar\'bfy\'b3a si\'ea przed nim nieustannie na odebranie jej prawa pierwsze\'f1stwa\line i sk\'b3oni\'b3a wkr\'f3tce m\'b3odzie\'f1
ca, \'bfe uknu\'b3 plan, kt\'f3ry mia\'b3 si\'ea okaza\'e6 zgub-\line ny i dla niego, i dla ca\'b3ego senatu. Dobra\'b3 on bowiem do sprzysi\'ea\'bfenia\line pewnych ludzi spo\'9cr\'f3d najwybitniejszych senator\'f3w, mi\'eadzy nimi pew-\line nego m\'b3
odzie\'f1ca nale\'bf\'b9cego r\'f3wnie\'bf do senatu, imieniem Kwintianus}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 31}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 ,\line cz\'b3owieka porywczego i zuchwa\'b3ego, kt\'f3rego nam\'f3wi
\'b3, aby ukrywszy szty-\line let pod sukni\'b9 i wypatrzywszy czas i miejsce odpowiednie, napad\'b3 na\line Kommodusa i zabi\'b3 go, zapewniaj\'b9c, \'bfe reszt\'ea sam za\'b3atwi, jak nale\'bfy,\line przy pomocy rozdawnictwa pieni\'eadzy. Jako\'bf
 ten stan\'b9\'b3 u wej\'9ccia do amfi-\line teatru (jest ono ciemne, tote\'bf spodziewa\'b3 si\'ea, \'bfe zostanie nie zauwa\'bfony),\line doby\'b3 sztyletu i niespodziewanie podszed\'b3 ku Kommodusowi, wo\'b3aj\'b9c po-\line t\'ea\'bfnym g\'b3osem: \'84
Senat ci to posy\'b3a!" Poniewa\'bf nie zdo\'b3a\'b3 wpierw go ugo-\line dzi\'e6, lecz straci\'b3 czas na wzniesienie okrzyku i pokazanie sztyletu, uj\'eaty}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li475\ri0\sb422\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin475\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 27}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  Por. wy\'bfej I 2, 2 i uw.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 

\par }\pard \qj \fi480\li0\ri10\sb5\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin0\itap0 {\fs26\expnd-1\expndtw-8\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 28}{\fs26\expnd-1\expndtw-8\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  Cesarz }{
\fs26\expnd11\expndtw57\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 Lucjusz}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  }{\fs26\expnd6\expndtw31\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 Werus,}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  }{\fs26\expnd-1\expndtw-8\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 wsp\'f3\'b3rz\'b9dc\'b9 Marka Aureliusza (161\emdash 169), by\'b3\line }{
\fs26\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 synem Lucjusza Cejoniusza Kommodusa, kt\'f3ry by\'b3 adoptowany przez Hadriana,\line }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 lecz wcze\'9cnie umar\'b3
. Syn tego Cejoniusza adoptowany z kolei wraz z M. Aureliu-\line szem przez cesarza Antonina Piusa nosi\'b3 nazwisko }{\fs26\expnd12\expndtw62\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 Lucjusz}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  }{
\fs26\expnd11\expndtw59\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 Aureliusz}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  Kom-\line }{\fs26\expnd8\expndtw43\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 modus,}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  a po obj\'eaciu rz\'b9d\'f3w }{\fs26\expnd12\expndtw61\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 Lucjusz}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  }{
\fs26\expnd11\expndtw56\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 Aureliusz}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  }{\fs26\expnd8\expndtw41\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 Werus.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi470\li5\ri10\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin5\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 29}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  B r u t t i a }{
\fs26\expnd12\expndtw60\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 Kryspina}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  }{\fs26\expnd12\expndtw63\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 Augusta}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  by\'b3a c\'f3rk\'b9 Gajusza Bruttiusza, konsula\line z 180 r., a po\'9clubi\'b3a Kommodusa za \'bfycia ojca jeszcze przed wyjazdem tego\'bf na\line wojn\'ea z Markomanami w 178 r. Pos\'b9dzona o udzia
\'b3 w spisku 182 r., skazana zosta\'b3a\line na wygnanie i wkr\'f3tce potem stracona.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi475\li10\ri10\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin10\itap0 {\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 30}{\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  By\'b3 to }{
\fs26\expnd10\expndtw52\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 Marek}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  }{\fs26\expnd11\expndtw59\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 Ummidiusz}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  }{\fs26\expnd11\expndtw59\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 Kwadratu}{\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 s, brat cioteczny Lucylli, bo\line }{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 ojciec jego, Ummidiusz Kwadratus, konsul z 167 r., by\'b3 o\'bfeniony z m\'b3odsz\'b9 siostr\'b9\line cesarza Marka Aureliusza, a wi\'eac ciotk\'b9 Lucylli, Anni\'b9 Kornificj\'b9 Faustyn\'b9.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi475\li5\ri5\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin5\itap0 {\fs26\expnd-2\expndtw-14\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 31}{\fs26\expnd-2\expndtw-14\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  By\'b3 to }{
\fs26\expnd9\expndtw48\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 Klaudiusz}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  }{\fs26\expnd9\expndtw48\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 Pompejanus}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  }{\fs26\expnd8\expndtw43\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 Kwintianus,}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  }{
\fs26\expnd-2\expndtw-14\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 syn m\'ea\'bfa Lucylli\line }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 Pompejana z jego pierwszego ma\'b3\'bfe\'f1stwa, o\'bfeniony z jej c\'f3rk\'b9 z poprzedniego ma\'b3-
\line \'bfe\'f1stwa z Lucjuszem Werusem.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn869\margrsxn869\margtsxn878\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li14\ri72\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin72\lin14\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 zosta\'b3 przez stra\'bf przyboczn\'b9 cesarza. Poni\'f3s\'b3 te\'bf kar\'ea za sw\'f3j nierozum,\line kt\'f3ry wykaza\'b3 zapowiadaj\'b9c raczej sw\'f3j zamach ani\'bfeli go wykonuj\'b9c,\line pozwalaj
\'b9c si\'ea wpierw pozna\'e6 i uj\'b9\'e6, a pozostawiaj\'b9c tamtemu czas, by\line }{\fs30\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 spostrzec si\'ea w por\'ea i mie\'e6 na baczno\'9cci.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi432\li10\ri38\sb5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin38\lin10\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 By\'b3a to dla m\'b3odocianego cesarza pierwsza i najpowa\'bfniejsza przyczy-\line na nienawi\'9c
ci jego do senatu. Wypowiedziane w\'f3wczas s\'b3owa zrani\'b3y jego\line dusz\'ea i wszystkich senator\'f3w zar\'f3wno uwa\'bfa\'b3 za swoich wrog\'f3w, pami\'ea-\line taj\'b9c zawsze o tym okrzyku napastnika. Tak\'bfe Perennis mia\'b3 teraz do-\line 
stateczny poz\'f3r i pow\'f3d do dzia\'b3ania, tote\'bf radzi\'b3 mu nieustannie uprz\'b9-\line ta\'e6 i usuwa\'e6 wszystkich co najwybitniejszych ludzi, kt\'f3rych maj\'b9tki za-\line garnia\'b3, tak \'bfe z najwi\'eaksz\'b9 \'b3atwo\'9cci\'b9 sta\'b3 si
\'ea najbogatszym cz\'b3owiekiem\line swego czasu. W wyniku surowego \'9cledztwa, przeprowadzonego przez Pe-\line rennisa, kaza\'b3 Kommodus bez lito\'9cci straci\'e6 swoj\'b9 siostr\'ea}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 32}{
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 , jak i wszyst-\line kich czy to nale\'bf\'b9cych do sprzysi\'ea\'bfenia, czy te\'bf obci\'b9\'bfonych jakimkol-\line }{\fs30\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 
wiek podejrzeniem.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi432\li14\ri29\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin29\lin14\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 9. Kiedy Perennis uprz\'b9tn\'b9\'b3 wszystkich, dla kt\'f3rych Kommodus \'bfywi\'b3\line szacunek i kt\'f3
rzy mu okazywali \'bfyczliwo\'9c\'e6 ze wzgl\'eadu na ojca oraz tro-\line skali si\'ea o jego dobro, a przez to zapewni\'b3 sobie nieograniczony wp\'b3yw,\line uknu\'b3 plan przyw\'b3aszczenia sobie w\'b3adzy cesarskiej. W tym celu nak\'b3oni\'b3\line }{
\fs30\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 Kommodusa, aby synom jego w m\'b3odocianym wieku odda\'b3 dow\'f3dztwo nad\line }{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 wojskami stoj\'b9cymi w Ilirii, a sam 'gromadzi\'b3
 ogromne pieni\'b9dze, aby\line wspania\'b3ymi darami sk\'b3oni\'e6 wojsko do buntu. Jako\'bf synowie jego pota-\line jemnie \'9cci\'b9gali si\'b3y zbrojne, aby zagarn\'b9\'e6 w\'b3adz\'ea z chwil\'b9, kiedy Perennis\line }{
\fs30\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 sprz\'b9tnie Kommodusa.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi418\li34\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin34\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 Lecz planowany zamach zosta\'b3 wykryty w osobliwy spos\'f3b. Rzymianie\line \'9cwi\'eac\'b9
 igrzyska ku czci Jowisza Kapitoli\'f1skiego, przy czym jak to w re-\line zydencji cesarskiej bywa, urz\'b9dza si\'ea wszelkiego rodzaju widowiska za-\line r\'f3wno teatralne, jak i gimnastyczne}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 33
}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 . Widzem i s\'eadzi\'b9 jest przy tym ce-\line sarz wraz z innymi kap\'b3anami, na kt\'f3rych z biegiem czasu przychodzi\line kolej. Kiedy wi\'eac Kommodus przyby\'b3, by przys\'b3ucha\'e6 si\'ea s\'b3
awnym za-\line wodnikom, zasiad\'b3 w lo\'bfy cesarskiej w teatrze}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 34}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  wype\'b3nionym z zacho-\line waniem \'9ccis\'b3ego porz\'b9
dku (bo dostojnicy zasiedli na osobnych miejscach\line honorowych, jakie ka\'bfdemu z nich by\'b3o wyznaczone). Zanim jeszcze za-\line cz\'ea\'b3o si\'ea jakie\'9c przem\'f3wienie czy przedstawienie na scenie, wbieg\'b3 na}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi470\li48\ri10\sb365\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin48\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 32}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  Herodian nie jest tu \'9ccis\'b3y, bo wed\'b3ug H. }{
\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 A., \'bfyw. Komm. }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 4, 4; 5, 7 Lucylla\line skazana zosta\'b3a na wygnanie na wysp\'ea Capri i dopiero p\'f3\'9fniej stracona.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi446\li53\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin53\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 33}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  By\'b3y to tzw. \'84zawody kapitoli\'f1
skie" (agon Capitolinus), zaprowadzone przez\line cesarza Domicjana w 86 r. (Censorinus 18, 15), a \'9cwi\'eacone por\'b9 letni\'b9 co cztery lata,\line }{\fs26\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 obejmuj\'b9ce zawody muzyk\'f3
w, \'9cpiewak\'f3w, poet\'f3w, przedstawienia teatralne oraz\line }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 popisy gimniczne. Tu mo\'bfe chodzi\'e6 tylko o zawody przypadaj\'b9ce na rok 182, bo\line nast\'eapnych zawod\'f3w w 186 r. Perennis ju
\'bf nie do\'bfy\'b3.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi456\li72\ri0\sl-322\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin72\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 34}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  By\'b3o to niew\'b9
tpliwie odeum zbudowane przez Domicjana na produkcje mu-\line }{\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 zyczne na Polu Marsowym.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn869\margrsxn869\margtsxn910\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li14\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin14\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 scen\'ea jaki\'9c cz\'b3owiek w stroju filozofa, z lask\'b9 w r\'eaku i torb\'b9 przewieszon\'b9\line na ciele na p\'f3\'b3 nagim, i stan\'b9wszy na \'9crodku skinieniem r\'eaki nakaza\'b3 lu-\line 
dowi milczenie, po czym w te ozwa\'b3 si\'ea s\'b3owa: \'84Nie jest to odpowiednia\line pora dla ciebie, by \'9cwi\'eatowa\'e6 teraz, bawi\'e6 si\'ea widowiskami i ucztami, bo\line nad karkiem twoim wisi miecz Perennisa i je\'9cli nie b\'eadziesz si\'ea
 mia\'b3 na\line baczno\'9cci przed niebezpiecze\'f1stwem, kt\'f3re ju\'bf nie zbli\'bfa si\'ea, lecz stoi\line przed tob\'b9, to zginiesz, zanim si\'ea spostrze\'bfesz. Perennis bowiem sam tu\line gromadzi przeciw tobie si\'b3y zbrojne i \'9crodki pieni
\'ea\'bfne, a synowie jego\line staraj\'b9 si\'ea przeci\'b9gn\'b9\'e6 wojsko w Ilirii na jego stron\'ea. Je\'9cli go wi\'eac nie\line wyprzedzisz, jeste\'9c zgubiony".}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi461\li0\ri10\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin0\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 M\'f3wi\'b3 tak, czy to \'bfe szed\'b3 za jakim\'9c natchnieniem bo\'bfym, czy te\'bf \'bfe\line si\'ea powa\'bfy\'b3
 na to, by zdoby\'e6 sobie s\'b3aw\'ea \emdash  bo dot\'b9d by\'b3 nie znanym i nic\line nie znacz\'b9cym cz\'b3owiekiem \emdash  czy wreszcie w nadziei, \'bfe w zamian za to\line otrzyma od cesarza wspania\'b3\'b9 nagrod\'ea. Kommodusa ogarn\'ea\'b3
o takie prze-\line ra\'bfenie, \'bfe siedzia\'b3 bez s\'b3owa, a wszyscy obecni my\'9cleli sobie wprawdzie,\line \'bfe s\'b3owa te maj\'b9 sw\'b9 podstaw\'ea, ale udawali, \'bfe temu nie wierz\'b9. Perennis\line kaza\'b3 go natychmiast uwi\'eazi\'e6
 jako szale\'f1ca i k\'b3amc\'ea, a potem wyda\'e6 na\line spalenie. Tak\'b9 wi\'eac kar\'ea poni\'f3s\'b3 ten cz\'b3owiek za swoj\'b9 odwag\'ea okazan\'b9\line nie w por\'ea. Ale ludzie z otoczenia Kommodusa i wszyscy, kt\'f3rzy udawali\line \'bfyczliwo
\'9c\'e6 dla Perennisa, lecz dawno ju\'bf byli nienawistnie do niego uspo-\line sobieni, bo przez}{\i\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  }{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 pych\'ea swoj\'b9 i gwa\'b3ty niezno\'9cnie im ci
\'b9\'bfy\'b3, skorzystali\line w\'f3wczas z dogodnej sposobno\'9cci, by podj\'b9\'e6 pr\'f3b\'ea podania go w podej-\line rzenie. Jako\'bf by\'b3o znaczone, \'bfe Kommodus uniknie zamachu, a Perennis\line zginie marnie wraz z synami. Nied\'b3ugo potem
 przyby\'b3o bowiem kilku\line \'bfo\'b3nierzy w tajemnicy przed synem Perennisa i przywie\'9fli monety, na\line kt\'f3rych by\'b3 jego wizerunek wybity. Uszli oni uwagi Perennisa, chocia\'bf\line by\'b3
 prefektem, i pokazali Kommodusowi owe monety, a zarazem przed-\line stawili nie znane mu szczeg\'f3\'b3y uknutego zamachu, za co otrzymali wiel-\line kie nagrody pieni\'ea\'bfne. Kommodus wys\'b3a\'b3 noc\'b9 swych ludzi do Perennisa,\line kt\'f3
ry nic o tym nie wiedzia\'b3 i nic takiego nie przewidywa\'b3, i kaza\'b3 mu\line \'9cci\'b9\'e6 g\'b3ow\'ea}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 35}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 . Nast\'eapnie, aby wyprzedzi\'e6
 wie\'9c\'e6 o tym wydarzeniu, wy-\line prawi\'b3 czym pr\'eadzej swoich pos\'b3a\'f1c\'f3w, kt\'f3rzy mieli zlecenie pod\'b9\'bfa\'e6\line z wi\'eaksz\'b9 szybko\'9cci\'b9 ani\'bfeli wie\'9c\'e6, tak by mogli przyby\'e6 do syna Perenni-\line sa, zanim si
\'ea dowie o tym, co zasz\'b3o w Rzymie, a w li\'9ccie uj\'eatym w tonie\line przyjacielskim zrobi\'b3 mu nadziej\'ea powo\'b3ania go na jeszcze wy\'bfsze stano-\line wisko i kaza\'b3 mu przyby\'e6 do Rzymu. M\'b3odzieniec da\'b3 wiar\'ea temu, bo nic
\line nie wiedzia\'b3 o poczynionych przygotowaniach i zamierzeniach ani o losie\line swego ojca, zw\'b3aszcza \'bfe pos\'b3a\'f1cy o\'9cwiadczyli mu, \'bfe i ojciec da\'b3 mu takie\line zlecenie ustne, ale nie przys\'b3a\'b3 listu uwa\'bfaj\'b9c, \'bf
e pismo cesarskie jest\line wystarczaj\'b9ce. Wi\'eac cho\'e6 si\'ea z\'bfyma\'b3 i by\'b3 niezadowolony, \'bfe pozostawia}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \fi475\li5\ri0\sb283\sl-312\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin5\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 35}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  W 185 r., a wi\'ea
c dopiero w trzy lata po owej scenie w teatrze, z kt\'f3r\'b9 He-\line rodian \'b3\'b9czy\'b3 widocznie upadek Perennisa.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn873\margrsxn874\margtsxn893\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li10\ri38\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin38\lin10\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 powzi\'eate plany nie doko\'f1czone, to jednak ufaj\'b9c, \'bfe przemo\'bfne stanowisko\line ojca jeszcze jest niewzruszone, wybra\'b3 si\'ea w drog\'ea. Kiedy jednak stan\'b9\'b3\line 
na gruncie Italii, ludzie, kt\'f3rzy otrzymali takie zlecenie, zg\'b3adzili go. Taki\line tedy los spotka\'b3 ich obu}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 36}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 . Kommodus ustanowi\'b3
 teraz dw\'f3ch prefekt\'f3w,\line uwa\'bfaj\'b9c za rzecz bezpieczniejsz\'b9 nie powierza\'e6 tak wielkiej w\'b3adzy jed-\line nemu cz\'b3owiekowi, poniewa\'bf spodziewa\'b3 si\'ea, \'bfe podzielona nie b\'eadzie\line do\'9c\'e6 silna, by mog\'b3a budzi
\'e6 po\'bf\'b9danie godno\'9cci cesarskiej.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi418\li0\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin0\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 10. Po up\'b3ywie nied\'b3ugiego czasu znowu uknuto spisek na niego, a to\line w taki spos\'f3b. By\'b3 niejaki Maternus, kt
\'f3ry by\'b3 dawniej \'bfo\'b3nierzem i do-\line pu\'9cci\'b3 si\'ea wielu wyst\'eapk\'f3w, a\'bf opu\'9cci\'b3 szeregi i sk\'b3oniwszy tak\'bfe i innych\line do ucieczki ze s\'b3u\'bfby zebra\'b3 w kr\'f3tkim czasie wielk\'b9 band\'ea z\'b3oczy\'f1c\'f3
w.\line Napada\'b3 z nimi i \'b3upi\'b3 najpierw wsi i osady wiejskie, a kiedy dosta\'b3\line }{\fs30\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 w swe r\'eace znaczne sumy pieni\'ea\'bfne, zebra\'b3 jeszcze wi\'eaksz\'b9 gromad\'ea
 zbrod-\line }{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 niarzy obiecuj\'b9c im wielkie dary i udzia\'b3 w \'b3upach. Tote\'bf robili wra-\line \'bfenie ju\'bf nie bandyt\'f3w, ale wojska nieprzyjacielskiego, napadali bowiem\line 
i na wielkie miasta, si\'b3\'b9 otwierali znajduj\'b9ce si\'ea w nich wi\'eazienia, wypu-\line szczali na wolno\'9c\'e6 zamkni\'eatych w nich za jakiekolwiek przewinienia wi\'ea\'9f-\line ni\'f3w obiecuj\'b9c im bezpiecze\'f1
stwo i przez tego rodzaju dobrodziejstwa\line sk\'b3aniali ich do wsp\'f3\'b3dzia\'b3ania. Grasowali w ten spos\'f3b po ca\'b3ym kraju\line Celt\'f3w i Iber\'f3w}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 37}{
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 , napadaj\'b9c nawet na najwi\'eaksze miasta, kt\'f3re podpalali,\line a nast\'eapnie grabili, po czym si\'ea wycofywali. Kiedy o tym doniesiono\line Kommodusowi, z najwi\'eakszym gniewem i gro\'9fbam
i rozes\'b3a\'b3 listy do na-\line miestnik\'f3w prowincji zarzucaj\'b9c im gnu\'9cno\'9c\'e6 i rozkaza\'b3 gromadzi\'e6 woj-\line sko przeciw bandytom}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 38}{
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 . Ci na wie\'9c\'e6 o tym, \'bfe wojsko si\'ea zbiera przeciw\line nim, opu\'9ccili te okolice, kt\'f3re dot\'b9d pustoszyli, i wycofali si\'ea niepostrze-\line \'bfenie szybkimi marszami przez niedost
\'eapne drogi drobnymi oddzia\'b3ami do\line Italii. Maternus my\'9cla\'b3 teraz ju\'bf i o godno\'9cci cesarskiej, i przedsi\'eawzi\'ea-\line ciach wi\'eakszych rozmiar\'f3w. Wobec tego bowiem, \'bfe poprzednie jego po-\line czynania da\'b3
y nad wszelkie spodziewanie bardzo pomy\'9clne wyniki, na-\line bra\'b3 przekonania, \'bfe musi znale\'9f\'e6 powodzenie przy przeprowadzeniu ja-\line kiego\'9c wielkiego zamys\'b3u, albo te\'bf skoro ju\'bf raz znalaz\'b3 si\'ea w tak nie-\line 
bezpiecznym po\'b3o\'bfeniu, nie zginie bez \'9cladu i s\'b3awy. Poniewa\'bf wiedzia\'b3,}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi466\li34\ri5\sb240\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin34\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 36}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  Inaczej przedstawia tragi
czny koniec Perennisa Kasjusz Dion LXXII 9, 2\emdash 4.\line Wed\'b3ug niego oskar\'bfy\'b3a go grupa 1500 (oszczepnik\'f3w) przyby\'b3a z Brytanii ze skarg\'b9\line na Perennisa, jakoby d\'b9\'bfy\'b3 do obalenia Kommodusa, a wprowadzenia na tron swego
\line syna, po czym Kommodus pod wp\'b3ywem Kleandra, nienawidz\'b9cego Perennisa, wyda\'b3\line wszechw\'b3adnego dot\'b9d ministra \'bfo\'b3nierzom na stracenie; wraz z nim zgin\'ea\'b3a jego\line \'bfona i siostra tudzie\'bf
 dwaj synowie. O rzekomych knowaniach syna, kt\'f3ry jakoby\line kaza\'b3 bi\'e6 monety ze swym wizerunkiem, nie ma u Diona ani s\'b3owa.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li509\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin509\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 37}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  Tj. po Galii i Hiszpanii.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi451\li58\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin58\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 38}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  W\'f3wczas to (w 188 r.) celem poskromienia plagi dezerter\'f3
w (ad }{\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 comprehen-\line dendos desertores) }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 wys\'b3any zosta\'b3 do Galii Gajusz Pescenniusz Niger, p\'f3\'9fniejszy\line wsp\'f3\'b3
zawodnik Septymiusza Sewera w walce o godno\'9c\'e6 cesarsk\'b9; por. }{\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 H. A., \'bfyw.\line }{\i\fs26\expnd-1\expndtw-7\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Pesc. }{
\fs26\expnd-1\expndtw-7\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 3, 4\emdash 5.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn876\margrsxn877\margtsxn917\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li5\ri10\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin5\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 \'bfe nie ma do rozporz\'b9dzenia takiej si\'b3y, by wyst\'b9pi\'e6 przeciw Kommoduso-\line wi w otwartej walce, twarz\'b9 w twarz, uwa\'bfa\'b3 bowiem, \'bfe masy ludu\line rzymskiego jeszcze s\'b9
 przywi\'b9zane do Kommodusa, a otaczaj\'b9ca go stra\'bf\line przyboczna jest mu oddana, spodziewa\'b3 si\'ea osi\'b9gn\'b9\'e6 swe zamierzenia\line podst\'eapem i chytro\'9cci\'b9. Tote\'bf obmy\'9cli\'b3 sobie plan nast\'eapuj\'b9cy.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi427\li0\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin0\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 Corocznie z pocz\'b9tkiem wiosny w pewnym dniu}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 39}{
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  oznaczonym urz\'b9-\line dzaj\'b9 Rzymianie ku czci Matki Bog\'f3w uroczyst\'b9 procesj\'ea, w kt\'f3rej nios\'b9\line przed bogini\'b9 wszelkie przedmioty b\'ead\'b9ce znamieniem bogactwa, jakie\line 
kto posiada, tudzie\'bf kosztowno\'9cci cesarskie, budz\'b9ce podziw zar\'f3wno ze\line wzgl\'eadu na materia\'b3, jak i wykonanie. Wszystkim pozostawiona jest przy\line tym nieograniczona swoboda najrozmaitszych igraszek i ka\'bfdy przybiera\line mask
\'ea, jak\'b9 zechce. Nie ma tak wielkiej lub dostojnej godno\'9cci, kt\'f3rej\line by ka\'bfdy, je\'bfeli zechce, nie m\'f3g\'b3 odgrywa\'e6 w odpowiednim przebraniu\line i tak ukry\'e6 prawd\'ea, \'bfe nie\'b3atwo jest odr\'f3\'bfni\'e6 rzeczywist\'b9
 osobisto\'9c\'e6 od\line na\'9cladowanej. Tote\'bf Maternus uwa\'bfa\'b3, \'bfe b\'eadzie to pora odpowiednia do\line przeprowadzenia niepostrze\'bfenie zamachu. Umy\'9cli\'b3 sobie mianowicie, \'bfe\line sam przebierze si\'ea w str\'f3j cz\'b3
onka gwardii cesarskiej, uzbroi podobnie\line swych towarzyszy i wmiesza si\'ea w gromad\'ea gwardzist\'f3w, a \'bfe nikt nie\line b\'eadzie si\'ea mia\'b3 przed nimi na baczno\'9cci, z \'b3atwo\'9cci\'b9 uderz\'b9 na Kommo-\line dusa i ubij\'b9
 go. Ale plan zosta\'b3 zdradzony. Kilku z jego towarzyszy przy-\line by\'b3o bowiem wcze\'9cniej do miasta i donios\'b3o o przygotowywanym zama-\line chu, a pobudzi\'b3a ich do tego zawi\'9c\'e6, \'bfe mogliby w jego osobie mie\'e6 pana,\line 
cesarza, zamiast herszta bandy zb\'f3jeckiej. Tote\'bf zanim nadesz\'b3a uroczy-\line sto\'9c\'e6, Maternus zosta\'b3 schwytany i \'9cci\'eaty, a wsp\'f3lnicy spisku ponie\'9cli za-\line s\'b3u\'bfon\'b9 kar\'ea. Kommodus za\'9c z\'b3o\'bfy\'b3
 bogini ofiar\'ea i \'9clubowa\'b3 dary wotyw-\line ne, po czym dope\'b3ni\'b3 uroczysto\'9cci i w radosnym nastroju kierowa\'b3 pro-\line cesj\'b9 ku czci bogini, a lud wraz z uroczysto\'9cci\'b9 \'9cwi\'eaci\'b3 ocalenie cesarza.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi480\li24\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin24\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 11. Czcz\'b9 za\'9c Rzymianie t\'ea bogini\'ea, jak si\'ea z tradycji historycznej do-\line wiadujemy, z nast\'eapuj\'b9
cej przyczyny, kt\'f3r\'b9 tu wspomnie\'e6 uzna\'b3em za\line s\'b3uszne dlatego, \'bfe nie jest ona znana u niekt\'f3rych Grek\'f3w. Powiadaj\'b9\line mianowicie, \'bfe pos\'b9g bogini spad\'b3 z nieba, ale nie wiedz\'b9, ani z jakiego\line 
jest on materia\'b3u, ani jaki artysta go zrobi\'b3, ani te\'bf nie ma na nim \'9cladu\line dotkni\'eacia r\'eaki ludzkiej. Istnieje tylko podanie, \'bfe spad\'b3 on niegdy\'9c z nie-\line ba w pewnej miejscowo\'9cci we Frygii, zwanej Pessinus. Nazw\'ea t
\'ea mia\'b3a\line otrzyma\'e6 ta miejscowo\'9c\'e6 w\'b3a\'9cnie od tego pos\'b9gu, kt\'f3ry tam spad\'b3 z nie-}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi451\li38\ri0\sb307\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin38\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 39}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  By\'b3o to w dniu 25 marca, \'84
dniu wesela" (Hilaria), kiedy ku czci Wielkiej Matki\line Bog\'f3w (Cybeli) urz\'b9dzano r\'f3\'bfne maskarady, po czym 27 marca niesiono w uro-\line czystej procesji pos\'b9g Cybeli do potoku Almo, by go tam obmy\'e6. Do tego udarem-\line 
nienia zamachu na cesarza odnosz\'b9 si\'ea mo\'bfe monety z napisem: Laetitia lub Hila-\line ritas (por. H. }{\fs26\expnd10\expndtw51\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Mattingly,}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  E. A. }{
\fs26\expnd9\expndtw47\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Sydenham,}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  }{\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 The Roman Imperial Coins, }{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Londyn\line 1930, t. III, s. 382 i nn.), bite przez Kommodusa w 188 r. Ca\'b3a ta jednak opowie\'9c\'e6\line o Maternusie si\'eagaj\'b9cym rzekomo po godno\'9c\'e6 cesarsk\'b9 nigdzie indziej nie jest po-
\line \'9cwiadczona i jest wysoce nieprawdopodobna.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn835\margrsxn835\margtsxn941\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li14\ri29\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin29\lin14\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 ba}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 40}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  i po raz pierwszy tam\'bfe zosta\'b3 zobaczony. Wed\'b3ug tego, co u innych\line 
znajdujemy, przysz\'b3o tam. podobno do wojny mi\'eadzy Ilusem z Frygii\line a Tantalem z Lidii, wed\'b3ug jednych o granice, wed\'b3ug innych o porwanie\line Ganimedesa}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 41}{
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 ; w walce tej, kt\'f3ra d\'b3ugo toczy\'b3a si\'ea z r\'f3wnym szcz\'ea\'9cciem,\line po obu stronach pad\'b3a znaczna liczba ludzi i ta sm\'eatna okoliczno\'9c\'e6 da\'b3a\line pow\'f3
d do takiej nazwy tej miejscowo\'9cci. Podanie m\'f3wi, \'bfe tam i Gani-\line medes porwany znikn\'b9\'b3 w chwili, kiedy go wydzierali sobie z jednej\line strony brat, a z drugiej kochanek, a \'bfe cia\'b3o m\'b3odzie\'f1ca znikn\'ea\'b3o bez \'9cla-
\line du, wi\'eac wypadek jego zmieniono w cud bo\'bfy i stworzono opowie\'9c\'e6 o por-\line waniu go przez Zeusa. We wspomnianym Pessinus \'9cwi\'eacili Frygowie\line z dawien dawna dzik\'b9 uroczysto\'9c\'e6 nad przep\'b3ywaj\'b9c\'b9 opodal rzek\'b9
 Gal-\line lus}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 42}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 , od kt\'f3rej maj\'b9 nazw\'ea kap\'b3anie rzezani ku czci bogini. Kiedy wzmog-\line \'b3a si\'ea pot\'ea
ga Rzymian, otrzymali podobno wyroczni\'ea, \'bfe pa\'f1stwo ich\line utrzyma si\'ea i pot\'ea\'bfnie si\'ea rozro\'9cnie, je\'9cli sprowadz\'b9 do siebie bogini\'ea\line z Pessinus. Wys\'b3ali tedy pos\'b3\'f3w do Frygii i prosili o wydanie im wizerun-
\line ku bogini}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 43}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 . Jako\'bf z \'b3atwo\'9cci\'b9 uzyskali zgod\'ea, bo si\'ea powo\'b3ywali na po-\line krewie\'f1stwo i zapewniali, \'bf
e pochodz\'b9 od Eneasza Frygijczyka. Pos\'b9g\line bogini przeniesiony zosta\'b3 na okr\'eat, kiedy jednak przyby\'b3 do uj\'9ccia Tybru,\line bo Rzymianie pos\'b3ugiwali si\'ea nim pod\'f3wczas jako portem, statek stan\'b9\'b3\line moc\'b9 bo\'bf\'b9
 zatrzymany. Rzymianie przez czas d\'b3u\'bfszy usi\'b3owali tedy ca\'b3y-\line mi gromadami ruszy\'e6 okr\'eat z miejsca, ale mu\'b3 stawia\'b3 op\'f3r i statek nie\line poci\'b9gn\'b9\'b3 dalej, a\'bf sprowadzono na\'f1 kap\'b3ank\'ea b
ogini Westy. Jako taka\line powinna by\'b3a zachowa\'e6 dziewictwo, obawiano si\'ea jednak, \'bfe da\'b3a si\'ea\line uwie\'9c\'e6. Kiedy mia\'b3 si\'ea odby\'e6 s\'b9d nad ni\'b9, uprosi\'b3a lud, aby rozstrzygni\'ea-\line 
cie w tej sprawie zostawili bogini z Pessinus, po czym rozwi\'b9zawszy prze-\line pask\'ea przyczepi\'b3a j\'b9 do przodu okr\'eatu i zanios\'b3a pro\'9cb\'ea do bogini, aby\line pozwoli\'b3a, by okr\'eat ruszy\'b3 za ni\'b9, je\'9cli jest czyst\'b9
 dziewic\'b9. Jako\'bf z chwil\'b9,\line gdy przyczepi\'b3a do okr\'eatu przepask\'ea, ten ruszy\'b3 za ni\'b9 bez trudno\'9cci. Po-}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi466\li86\ri24\sb360\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin24\lin86\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 40}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  Doszukiwano si\'ea mianowicie zwi\'b9zku nazwy Pessin
us z pierwiastkiem \'84pet"\line wyst\'eapuj\'b9cym w s\'b3owie oznaczaj\'b9cym upadanie.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi461\li96\ri14\sb5\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin96\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 41}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  }{
\fs26\expnd7\expndtw39\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Ilus,}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  syn Trosa, mityczny za\'b3o\'bfyciel Ilionu, czyli Troi, toczy\'b3 jakoby walk\'ea\line z legendarnym Tantalem, kr\'f3
lem miasta Sypilos, pod\'f3wczas stolicy Lid\'f3w. G a n i-\line m e d e s, syn Trosa, a wi\'eac brat Ilusa, m\'b3odzieniec niezwyk\'b3ej urody, wed\'b3ug jednej\line wersji porwany zosta\'b3 przez Tantala, co sta\'b3o si\'ea przyczyn\'b9 wojny mi\'ea
dzy nim a Ilu-\line sem, wed\'b3ug innej przez Zeusa wyst\'eapuj\'b9cego w postaci or\'b3a.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi461\li110\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin110\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 42}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  Rzeka Gallus znana jest jako dop\'b3yw lewobrze\'bfny r
zeki Sangarios w dol-\line nym jej biegu na terenie Bitymi. Ale t\'ea sam\'b9 nazw\'ea nosi\'b3a niewielka rzeczka, r\'f3w-\line nie\'bf lewobrze\'bfny dop\'b3yw rzeki Sangarios w g\'f3rnym jej biegu, nad kt\'f3r\'b9 le\'bfa\'b3o\line 
miasto Pessinus. Woda z niej wprowadza\'b3a rzekomo pij\'b9cych j\'b9 w stan oszo\'b3omie-\line nia. Nazwa Gallus, kt\'f3r\'b9 okre\'9clano r\'f3wnie\'bf kap\'b3an\'f3w kastrat\'f3w w s\'b3u\'bfbie bogini\line Cybeli, zdaje si\'ea by\'e6 ma\'b3
oazjatyckiego pochodzenia, w ka\'bfdym razie nie mo\'bfe mie\'e6\line nic wsp\'f3lnego z ludem Gal\'f3w, czyli Celt\'f3w (zw. w Ma\'b3ej Azji Galatami).}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi461\li139\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin139\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 43}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  By\'b3o to w 205 r. p.n.e., bezpo\'9crednio przed podj\'ea
ciem rozstrzygaj\'b9cej walki\line z Kartagi\'f1czykami w Afryce.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn849\margrsxn850\margtsxn912\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li14\ri67\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin67\lin14\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 dziwiali wi\'eac Rzymianie i  oczywisty  cud  bogini,  i  dow\'f3d  cnotliwo\'9cci\line }{\fs31\expnd-1\expndtw-8\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 dziewicy.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 

\par }\pard \qj \fi461\li0\ri62\sb5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin62\lin0\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Tyle zatem opowie\'9cci o bogini z Pessinus, kt\'f3r\'b9 tu przytoczy\'b3em\line w ambitnym prze\'9cwiadczeniu, \'bf
e z wdzi\'eaczno\'9cci\'b9 si\'ea z ni\'b9 zapoznaj\'b9 ci, co\line nie znaj\'b9 dok\'b3adnie dziej\'f3w rzymskich.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi451\li5\ri43\sb5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin43\lin5\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Kommodus jednak, kiedy unikn\'b9\'b3 zamachu Maternusa, otoczy\'b3 si\'ea\line liczniejsz\'b9 stra\'bf\'b9 przyboczn\'b9
 i rzadko tylko wyst\'eapowa\'b3 publicznie, a ba-\line wi\'b3 po najwi\'eakszej cz\'ea\'9cci w posiad\'b3o\'9cciach cesarskich na przedmie\'9cciach\line i w dalszych stronach miasta, usuwaj\'b9c si\'ea od wykonywania s\'b9downictwa\line i innych czynno
\'9cci ze stanowiskiem cesarza zwi\'b9zanych.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi442\li14\ri29\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin29\lin14\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 12. Zdarzy\'b3o si\'ea oko\'b3o tego czasu}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 44}{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 , \'bfe Itali\'ea nawiedzi\'b3a gro\'9fna zaraza,\line zw\'b3aszcza w mie\'9ccie Rzymie kl\'easka ta przybra\'b3a wielkie rozmiary, bo\line przy istniej\'b9
cym tu z natury przeludnieniu, ze wszystkich stron \'9cci\'b9ga\'b3o\line tu mn\'f3stwo ludzi. Tote\'bf \'9cmier\'e6 poch\'b3ania\'b3a wiele ofiar, i to zar\'f3wno w\'9cr\'f3d\line zwierz\'b9t domowych, jak i ludzi}{
\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 45}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 . Za rad\'b9 pewnych lekarzy wyjecha\'b3\line w\'f3wczas Kommodus do Laurentum, bo jest to miejscowo\'9c\'e6 o zdrowym\line powietrzu, po\'b3o
\'bfona w cieniu wielkich gaj\'f3w laurowych (st\'b9d jej nazwa).\line Tote\'bf uchodzi\'b3a za bezpieczne schronienie; m\'f3wiono mianowicie, \'bfe za-\line bezpiecza ona przed zab\'f3jczym powietrzem ze wzgl\'eadu na mi\'b3\'b9 wo\'f1 i za-\line 
pach wawrzynu, a zarazem rozkoszny cie\'f1 tych drzew. Nawet ci, co\line w mie\'9ccie zostali na polecenie lekarzy, zatykali sobie nos i uszy bardzo\line wonna ma\'9cci\'b9 i ustawicznie stosowali okadzanie pachn\'b9cymi zio\'b3ami, po-\line niewa\'bf
 zapewniano, \'bfe takie zapachy wype\'b3niaj\'b9 otwory zmys\'b3\'f3w i skut-\line kiem tego nie dopuszczaj\'b9 do wch\'b3aniania znajduj\'b9cych si\'ea w powietrzu\line zarazk\'f3w, a je\'9cli nawet jaki\'9c si\'ea wci\'9cnie, to niszcz\'b9 go dzi\'ea
ki swej wi\'eak-\line szej mocy. A jednak mimo to wszystko zaraza straszliwie szala\'b3a poch\'b3a-\line niaj\'b9c mn\'f3stwo ludzi i wszelkich zwierz\'b9t domowych.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi432\li48\ri5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin48\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Do tego do\'b3\'b9czy\'b3 si\'ea te\'bf g\'b3\'f3d, kt\'f3ry zapanowa\'b3 w mie\'9ccie z nast\'eapu-\line j\'b9
cej przyczyny. By\'b3 niejaki Kleander, Frygijczyk z pochodzenia, jeden\line z takich, kt\'f3rych zwyk\'b3o si\'ea z urz\'eadu publicznie sprzedawa\'e6. Dosta\'b3 si\'ea\line on jako niewolnik do s\'b3u\'bfby cesarskiej i wzrasta\'b3 razem z Kommodusem,
\line zosta\'b3 te\'bf przez niego wyniesiony do takiej godno\'9cci i w\'b3adzy, \'bfe skupi\'b3\line w swym r\'eaku i dow\'f3dztwo stra\'bfy przybocznej i opiek\'ea nad sypialni\'b9 ce-\line sarsk\'b9, i naczeln\'b9 komend\'ea nad \'bfo\'b3
nierzami gwardii cesarskiej}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 46}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 . Boga-\line ctwo i zbytkowny tryb \'bfycia rozbudzi\'b3y u niego pragnienie godno\'9cci ce-}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li533\ri0\sb302\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin533\itap0 {\fs25\lang1045\langfe1033\super\langnp1045 44}{\fs25\lang1045\langfe1033\langnp1045  W 187\emdash 188 r. (?).}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi480\li62\ri5\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin62\itap0 {\fs25\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\super\charscalex108\langnp1045 45}{\fs25\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045  Wed\'b3
ug Kasjusza Diona (LXXII 14, 8) zaraza poch\'b3ania\'b3a dziennie cz\'easto\line }{\fs25\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 i 2000 ofiar.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi456\li67\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin67\itap0 {\fs25\lang1045\langfe1033\super\charscalex108\langnp1045 46}{\fs25\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045  \'d3w }{
\fs25\expnd11\expndtw58\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 Kleander}{\fs25\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045  z pochodzenia niewolnik, wyzwolony prawdopodobnie przez\line Marka Aureliusza (st\'b9d pe\'b3ne nazwisko jego }{
\fs25\expnd12\expndtw64\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 Marek}{\fs25\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045  }{\fs25\expnd13\expndtw65\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 Aureliusz}{
\fs25\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045  }{\fs25\expnd9\expndtw46\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 Kleander),\line }{\fs25\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 odgrywa\'b3 decyduj\'b9c\'b9 rol\'ea na dworze Kommodusa ju\'bf
 od \'9cmierci Perennisa (185 r.),\line do kt\'f3rego obalenia w znacznej mierze si\'ea przyczyni\'b3. Twierdzenie jednak Herodia-\line na, \'bfe d\'b9\'bfy\'b3 do godno\'9cci cesarskiej, stanowi z pewno\'9cci\'b9 retoryczn\'b9 przesad\'ea.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn880\margrsxn881\margtsxn914\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li38\ri14\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin38\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 sarskiej. Pocz\'b9\'b3 wi\'eac gromadzi\'e6 pieni\'b9dze, skupywa\'b3 i magazynowa\'b3 wiel-\line kie ilo\'9cci zbo\'bfa, spodziewaj\'b9c si\'ea, \'bfe b\'eadzie mia\'b3 za sob\'b9 lud i wojsko,\line je
\'9cli wywo\'b3awszy wpierw brak potrzebnych \'9crodk\'f3w \'bfywno\'9cci, przez hoj-\line ne rozdawnictwo zjedna sobie odczuwaj\'b9cych braki}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 47}{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 . Ponadto wzni\'f3s\'b3\line olbrzymi gmach na \'e6wiczenia fizyczne, kt\'f3ry odda\'b3 im jako \'b3a\'9fni\'ea pu-\line bliczn\'b9. Takimi przyn\'eatami zatem usi\'b3owa\'b3 sobie lud pozyska\'e6.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi437\li10\ri0\sb5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin10\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Rzymianie byli jednak wrogo do niego usposobieni, jego obwiniali za\line 
swoje cierpienia, nienawidzili jego nienasyconej \'bf\'b9dzy bogactwa i naj-\line pierw w teatrach zrywali si\'ea t\'b3umnie do wyst\'b9pie\'f1 i obelg przeciw niemu,\line w ko\'f1cu za\'9c ruszyli gromadnie ku willi podmiejskiej}{
\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 48}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 , gdzie w\'b3a\'9cnie ba-\line wi\'b3 Kommodus, i domagali si\'ea z wrzaskiem \'9cmierci Kleandra. Podczas\line gdy wok\'f3\'b3
 willi Kommodusa t\'b3umy si\'ea przewala\'b3y, a on sam w oddalonych\line jej cz\'ea\'9cciach oddawa\'b3 si\'ea swoim przyjemno\'9cciom, nic nawet nie wiedz\'b9c\line o tej ha\'b3a\'9cliwej demonstracji, bo Kleander zabroni\'b3 donie\'9c\'e6 mu cokolwiek
\line o tym, co si\'ea dzieje; nagle, nieoczekiwanie dla ludu, zjawi\'b3a si\'ea na rozkaz\line Kleandra ca\'b3a konnica cesarska w pe\'b3nym uzbrojeniu}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 49}{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 , kt\'f3ra tratowa\'b3a\line i rani\'b3a wszystkich, co im w drodze stan\'eali. Lud nie by\'b3 w stanie im si\'ea\line przeciwstawi\'e6, bo byli bez broni wobec uzbrojonych, piesi wobec konnych,\line tote
\'bf rzucili si\'ea do ucieczki w stron\'ea miasta. Gin\'ea\'b3o przy tym wielu ludzi,\line nie tylko od pocisk\'f3w \'bfo\'b3nierzy lub stratowania przez konie, ale skutkiem\line \'9ccisku w t\'b3oku, kt\'f3ry du\'bfo poch\'b3on\'b9\'b3 ofiar, bo uchodz
\'b9c przed ko\'f1mi\line jedni wpadali na drugich. A\'bf do bram Rzymu zatem \'9ccigali ich je\'9fd\'9fcy\line nie znajduj\'b9c \'bfadnej przeszkody i bezlito\'9cnie wycinali wszystkich, kt\'f3-\line rych dopadli. Kiedy jednak ci, co w mie\'9c
cie zostali, zobaczyli nieszcz\'ea-\line \'9ccie, jakie tamtych dotkn\'ea\'b3o, zamkn\'eali wej\'9ccia do dom\'f3w i wyszed\'b3szy\line na dachy pocz\'eali razi\'e6 je\'9fd\'9fc\'f3w kamieniami i ceg\'b3ami. Tych dotkn\'b9\'b3 teraz\line 
ten sam los, jaki poprzednio zgotowali tamtym, bo nikt nie wyst\'eapowa\'b3 do\line walki z nimi, a tylko t\'b3um godzi\'b3 w nich ju\'bf z bezpiecznego miejsca, tak\line \'bfe pokryci ranami nie wytrzymali i rzucili si\'ea do ucieczki; wielu z nich\line 
nawet zgin\'ea\'b3o. Skutkiem nieustannego gradu miotanych kamieni, konie\line st\'b9paj\'b9c na tocz\'b9ce si\'ea g\'b3azy potyka\'b3y si\'ea i zrzuca\'b3y swych je\'9fd\'9fc\'f3w.\line Kiedy tak po obu stronach wielu zgin\'ea\'b3o, rzucili si\'ea
 ludowi z pomoc\'b9\line }{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 i piesi \'bfo\'b3nierze w mie\'9ccie, \'bfywi\'b9cy nienawi\'9c\'e6 do je\'9fd\'9fc\'f3w}{
\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 50}{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 .}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi475\li0\ri24\sb365\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin24\lin0\itap0 {\fs26\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\super\charscalex101\langnp1045 47}{\fs26\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045 
 Wbrew temu dobrze z pewno\'9cci\'b9 poinformowany Kasjusz Dion twierdzi\line }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045 (LXXII 13, 2), \'bfe brak \'bfywno\'9cci spowodowany zosta\'b3 przez \'f3wczesnego naczelnika\line urz\'eadu \'bfywno\'9c
ciowego }{\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045 (praefectus annonae), }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045 Papiriusza Dionizjusza, kt\'f3ry sk\'b3\'f3cony\line z Kleandrem chcia\'b3 przeciw niemu zwr\'f3ci\'e6
 oburzenie ludno\'9cci. Tak si\'ea te\'bf sta\'b3o.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi466\li10\ri24\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin24\lin10\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex101\langnp1045 48}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045  Wed\'b3ug Kasjusza Diona (LXXII 5, 3) by\'b3
a to willa braci Kwintyllian\'f3w przy\line Drodze Appijskiej, kt\'f3r\'b9 Kommodus zagarn\'b9\'b3 po zamordowaniu w\'b3a\'9ccicieli.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi451\li24\ri14\sl-312\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin24\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex101\langnp1045 49}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045  Byli to niew\'b9tpliwie je\'9fd\'9fcy ze stra\'bf
y przybocznej cesarza, tzw. }{\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045 equites sin-\line gulares Augusti, }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045 rekrutowani z German\'f3w.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi475\li14\ri24\sl-312\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin24\lin14\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex101\langnp1045 50}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045  Byli to pretorianie, kt\'f3rzy po\'b3\'b9czyli si\'ea z ludno
\'9cci\'b9 przeciw znienawidzonym\line barbarzy\'f1com germa\'f1skim.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }{\lang1045\langfe1033\langnp1045 \sect }\sectd \marglsxn867\margrsxn867\margtsxn898\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \fi427\li0\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin0\itap0 
\fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 13. Mimo \'bfe w ten spos\'f3b ju\'bf wojna domowa wybuch\'b3a, nikt nie\line chcia\'b3 donie\'9c\'e6 Kommodusowi, co si\'ea dzieje, bo wszyscy dr
\'bfeli przed prze-\line mo\'bfn\'b9 w\'b3adz\'b9 Kleandra. W ko\'f1cu najstarsza ze si\'f3str Kommodusa, imie-\line niem Fadilla}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 51}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 , wpad\'b3
a do cesarza (\'b3atwy bowiem mia\'b3a dost\'eap i nikt jej\line tego nie broni\'b3 jako siostrze) i rzuciwszy si\'ea na ziemi\'ea z rozpuszczonymi\line w\'b3osami, tak \'bfe przedstawia\'b3a istny obraz smutku i bole\'9cci, zawo\'b3a\'b3a:\line \'84Siedz
\'b9c tu w spokoju, nie wiedz\'b9c, co si\'ea dzieje, znalaz\'b3e\'9c si\'ea, Cesarzu,\line w najwi\'eakszym niebezpiecze\'f1stwie, a my, twoja rodzina, omal nie zgin\'ea-\line li\'9cmy. Odpad\'b3 od ciebie i lud rzymski, i przewa\'bfna cz\'ea\'9c\'e6 
\'bfo\'b3nierzy. To,\line czego nie oczekiwali\'9cmy od nikogo z barbarzy\'f1c\'f3w, wyrz\'b9dzaj\'b9 nam nasi\line ludzie i ci, kt\'f3rych obsypywa\'b3e\'9c najwi\'eakszymi dobrodziejstwami, s\'b9 teraz\line twoimi wrogami. Kleander uzbroi\'b3
 przeciw tobie i lud, i wojsko. Por\'f3\'bf-\line nieni i sk\'b3\'f3ceni stoj\'b9 pod broni\'b9, jedni, to jest lud, z nienawi\'9cci, drudzy,\line a jest to ca\'b3a jazda, z mi\'b3o\'9cci do niego, i mszcz\'b9c jedni drugich zbroczyli\line miasto krwi\'b9
 w walce bratob\'f3jczej. W wir nienawi\'9cci tak jednej, jak\line i drugiej strony i my zostali\'9cmy wci\'b9gni\'eaci, je\'9cli czym pr\'eadzej nie wydasz\line na \'9cmier\'e6 tego pod\'b3ego niewolnika, kt\'f3ry okaza\'b3 si\'ea ju\'bf dla nich przy-
\line czyn\'b9 tak wielkiego nieszcz\'ea\'9ccia, a wkr\'f3tce i na nas \'9cci\'b9gnie zgub\'ea".\line Po tych s\'b3owach rozdar\'b3a szat\'ea, a i niekt\'f3rzy z obecnych nabrali odwagi\line s\'b3ysz\'b9c siostr\'ea
 cesarza i nastraszyli Kommodusa. Ten przera\'bfony, boj\'b9c\line si\'ea, \'bfe gro\'bf\'b9ce mu niebezpiecze\'f1stwo nie nadchodzi, ale ju\'bf wisi nad nim,\line ka\'bfe przyzwa\'e6 Kleandra, kt\'f3ry wprawdzie nic nie wiedzia\'b3 o tym, \'bfe\line 
cesarzowi o wszystkim ju\'bf doniesiono, ale si\'ea tego domy\'9cla\'b3. Kiedy wi\'eac\line przyby\'b3, kaza\'b3 go Kommodus uj\'b9\'e6 i odci\'b9\'e6 mu g\'b3ow\'ea, kt\'f3r\'b9 zatkni\'eat\'b9 na\line d\'b3ug\'b9 w\'b3\'f3czni\'ea wys\'b3a\'b3 jako r
adosne i upragnione widowisko dla ludu}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 52}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 .\line W ten spos\'f3b za\'bfegnano nieszcz\'ea\'9ccie i obie strony zaniecha\'b3y walki. \'afo\'b3-
\line nierze bowiem widz\'b9c, \'bfe stracony zosta\'b3 ten, za kt\'f3rego walczyli, l\'eakali\line si\'ea gniewu cesarza, zrozumieli bowiem, \'bfe dali si\'ea uwie\'9c\'e6, i to, co zrobili,\line podj\'eali wbrew jego woli; lud za\'9c by\'b3 zadowolony, 
\'bfe pomsta dotkn\'ea\'b3a tego,\line kt\'f3ry by\'b3 winien ich nieszcz\'ea\'9ccia. Stracono r\'f3wnie\'bf i dzieci Kleandra\line (a mia\'b3 dw\'f3ch syn\'f3w) oraz wyci\'eato tych wszystkich, kt\'f3rzy byli znani\line jako jego przyjaciele. Cia\'b3
a ich wleczono po ulicach i l\'bfono je na wszelki\line spos\'f3b, a wreszcie sponiewierane zabrali i wrzucili do kana\'b3\'f3w. Takiego\line }{\fs30\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 ko\'f1ca doczekali si\'ea
 Kleander i jego przyjaciele, i\'bf m\'f3g\'b3by kto\'9c powiedzie\'e6,\line }{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 \'bfe natura d\'b9\'bfy\'b3a tylko do tego, aby na przyk\'b3adzie jednego cz\'b3owieka po-\line kaza\'e6, jak to ma\'b3
y i niespodziewany zwrot losu mo\'bfe go wznie\'9c\'e6 z dna\line n\'eadzy na najwy\'bfsze szczyty i zn\'f3w str\'b9ci\'e6 go z wy\'bfyny w przepa\'9c\'e6.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi442\li48\ri10\sl-374\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin48\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 Kommodus obawia\'b3 si\'ea wprawdzie, \'bfeby wzburzenie ludu nie zwr\'f3ci\'b3o\line si\'ea
 przeciwko niemu, mimo to ulegaj\'b9c namowom swego otoczenia wr\'f3ci\'b3}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \fi475\li48\ri0\sb283\sl-312\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin48\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 51}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  Wed\'b3ug Kasjusza Diona (LXXII 13, 5) by\'b3
a to nie Fadilla, ale kochanka Kom-\line modusa, Marcja; por. ni\'bfej I 16, 4.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li528\ri0\sb5\sl-312\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin528\itap0 {\fs26\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 52}{\fs26\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  Z ko\'f1cem 189 r.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \margtsxn922\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li14\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin14\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 
do miasta przyj\'eaty przez t\'b3umy ludu w\'9cr\'f3d radosnych okrzyk\'f3w i uda\'b3\line si\'ea do pa\'b3acu cesarskiego. Przeszed\'b3szy jednak takie niebezpiecze\'f1stwa\line odnosi\'b3 si\'ea do wszystkich z wielk\'b9 nieufno\'9cci\'b9, bez lito\'9c
ci wydawa\'b3 wyro-\line ki \'9cmierci i z \'b3atwo\'9cci\'b9 dawa\'b3 wiar\'ea wszelkim oskar\'bfeniom, nikogo te\'bf\line z powa\'bfnych ludzi nie cierpia\'b3 w swoim otoczeniu; przeciwnie, odwr\'f3ci\'b3\line si\'ea teraz od wszelkich powa\'bfnych zaj
\'ea\'e6, a ca\'b3\'b9 dusz\'b9 odda\'b3 si\'ea w niewol\'ea\line wyuzdanego, zmys\'b3owego u\'bfywania, kt\'f3remu ho\'b3dowa\'b3 nieprzerwanie czy\line dniem, czy noc\'b9. Przep\'eadzeni zostali z jego dworu wszelcy ludzie rozumni\line i cho\'e6
by tylko \'9crednio wykszta\'b3ceni jako podejrzani o knowania, a ow\'b3ad-\line n\'eali nim weso\'b3kowie i kuglarze najpodlejszego rodzaju. Pocz\'b9\'b3 si\'ea kszta\'b3-\line ci\'e6 w prowadzeniu woz\'f3w wy\'9ccigowych oraz w walce z bliska z dzikimi
\line zwierz\'eatami i oddawa\'b3 si\'ea tym sztukom bez jakiegokolwiek wyczucia\line przyzwoito\'9cci, kt\'f3re przecie\'bf winno rozumnego w\'b3adc\'ea cechowa\'e6, a po-\line chlebcy s\'b3awili te jego wyczyny jako tytu\'b3 do chwa\'b3
y z powodu sprawno-\line \'9cci i m\'eastwa.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi456\li0\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin0\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 14. Oko\'b3o tego czasu wyst\'b9pi\'b3y te\'bf pewne znaki wr\'f3\'bfebne. Raz po raz\line dawa\'b3y si\'ea widzie\'e6
 przy dniu gwiazdy na niebie, przy czym niekt\'f3re\line z nich by\'b3y wyci\'b9gni\'eate na d\'b3ugo\'9c\'e6, tak \'bfe wydawa\'b3y si\'ea, jakby zawis\'b3y\line w powietrzu. Cz\'easto przychodzi\'b3y na \'9cwiat r\'f3\'bfnego rodzaju zwierz\'eata,\line 
odbiegaj\'b9ce od swej naturalnej postaci o wygl\'b9dzie niezwyk\'b3ym, z cz\'b3orir-\line kami cia\'b3a do nich niedostosowanymi. Z kolei przysz\'b3o jednak najwi\'eaksze\line nieszcz\'ea\'9ccie, kt\'f3re wszystkich w smutku pogr\'b9\'bfy\'b3
o, a zarazem obudzi\'b3o\line og\'f3lny niepok\'f3j co do przysz\'b3o\'9cci, bo widziano w nim niedobr\'b9 prze-\line powiedni\'ea i znak z\'b3owrogi. Cho\'e6 bowiem uprzednio \'bfaden deszcz nie\line spad\'b3 ani nawet nie zebra\'b3y si\'ea
 chmury, a tylko przejawi\'b3o si\'ea nieznaczne\line trz\'easienie ziemi, czy to od pioruna, kt\'f3ry uderzy\'b3 w nocy, czy te\'bf od ognia,\line kt\'f3ry skutkiem trz\'easienia wybuchn\'b9\'b3 sk\'b9d\'9c z ziemi, ofiar\'b9 po\'bfaru pad\'b3a\line \'9c
wi\'b9tynia Pokoju}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 53}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 , najwi\'eaksza i najpi\'eakniejsza spo\'9cr\'f3d dzie\'b3 budownictwa\line w mie\'9ccie. A by\'b3
a ona najbogatsza z wszystkich \'9cwi\'b9ty\'f1 ze wzgl\'eadu na\line bezpiecze\'f1stwo, jakie zapewnia\'b3a, przyozdobiona w bogate dary wotywne\line ze z\'b3ota i srebra; ka\'bfdy te\'bf przechowywa\'b3 tam kosztowno\'9cci, jakie po-\line siada\'b3
. Tote\'bf po\'bfar, jaki wybuch\'b3 \'f3wczesnej nocy, wielu z bogaczy zrobi\'b3\line biedakami. Dlatego zawodzili wszyscy, op\'b3akuj\'b9c zar\'f3wno kl\'eask\'ea publicz-\line n\'b9, jak i ka\'bfdy z osobna swoje w\'b3asne straty.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi437\li5\ri24\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin24\lin5\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Ale ogie\'f1, kt\'f3ry strawi\'b3 \'9cwi\'b9tyni\'ea i wszystko w jej s\'b9siedztwie, ogar-\line n\'b9\'b3 z kolei przewa\'bf
n\'b9 cz\'ea\'9c\'e6 miasta i najpi\'eakniejsze budynki}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 54}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 . Sp\'b3on\'ea\'b3a te\'bf\line \'9cwi\'b9tynia Westy, przy tej sposobno\'9c
ci zobaczono ods\'b3oni\'eaty przez po\'bfar\line }{\fs30\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 pos\'b9\'bfek Pallady, kt\'f3ry wed\'b3ug podania przywieziony zosta\'b3 z Troi,}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi466\li0\ri24\sb346\sl-307\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin24\lin0\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\langnp1045 53}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045  }{\i\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 Templum Pacis }{
\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 zbudowana przez cesarza Wespazjana w 75 r. na wsch\'f3d od\line forum Augusti na obszernym placu tej samej nazwy. By\'b3y tam mi\'eadzy innymi z\'b3o-\line \'bfone kosztowno\'9cci ze \'9cwi\'b9tyni jerozolimskiej.}{
\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li470\ri0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin470\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex76\langnp1045 54}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex76\langnp1045  W 191 r.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn825\margrsxn826\margtsxn909\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li77\ri14\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin77\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 a czczony i w ukryciu przechowywany jest przez Rzymian. W\'f3wczas je-\line dnak po raz pierwszy od czasu przybycia jego do Italii z Ilionu zobaczyli\line }{
\fs30\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 go na swe oczy nasi wsp\'f3\'b3cze\'9cni, bo dziewice, kap\'b3anki Westy, porwa\'b3y po-\line }{\fs30\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 s\'b9\'bfek i przenios
\'b3y go \'9crodkiem Drogi \'8cwi\'eatej do pa\'b3acu cesarskiego}{\fs30\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 55}{\fs30\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 . Sp\'b3o-\line }{
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 n\'ea\'b3o te\'bf wiele dalszych dzielnic miasta, i to bardzo pi\'eaknych, bo po\'bfar\line szerz\'b9cy si\'ea kilka dni po\'bfera\'b3 wszystko i nie usta\'b3 pierwej, a\'bf spad\'b3y ulew-\line 
ne deszcze, kt\'f3re zatrzyma\'b3y jego poch\'f3d. Dlatego w ca\'b3ym tym wyda-\line rzeniu upatrywano palec bo\'bfy i wszyscy \'f3wcze\'9cni ludzie wierzyli, \'bfe\line z woli i mocy bog\'f3w, jak zacz\'b9\'b3 si\'ea ten po\'bfar, tak i usta\'b3. Niekt
\'f3rzy wnosili\line te\'bf z tego wydarzenia, \'bfe zniszczenie \'9cwi\'b9tyni bogini Pokoju jest zapowie-\line dzi\'b9 wojny. Jako\'bf bieg dalszych wydarze\'f1, jak to z kolei poka\'bfemy, przez\line swe zako\'f1czenie potwierdzi\'b3 to panuj\'b9ce ju
\'bf uprzednio mniemanie.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi442\li0\ri5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin0\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Pod wra\'bfeniem tak wielu ustawicznie spadaj\'b9cych na miasto kl\'eask\line lud rzymski nie patrzy\'b3 ju\'bf \'bf
yczliwie na Kommodusa, a przyczyn\'ea raz po\line raz spadaj\'b9cych na nich nieszcz\'ea\'9c\'e6 pocz\'eali sk\'b3ada\'e6 na jego mordy doko-\line nywane bez s\'b9du i inne przewinienia, jakie przy swym sposobie \'bfycia\line pope\'b3nia\'b3. Bo post\'ea
pki jego nie by\'b3y ju\'bf dla nikogo tajemnic\'b9, zw\'b3aszcza\line \'bfe nawet on sam nie chcia\'b3 kry\'e6 si\'ea z nimi, i je\'9cli oskar\'bfano go o czynienie\line czego\'9c w ukryciu domowym, to on mia\'b3 czelno\'9c\'e6 pokazywa\'e6
 to publicznie,\line (poszed\'b3 ju\'bf do tego stopnia szale\'f1stwa i ob\'b3\'b9kania, \'bfe zastrzeg\'b3 si\'ea prze-\line ciw okre\'9claniu go imieniem rodowym, i zamiast ,,Kommodus, syn Marka"\line kaza\'b3 si\'ea nazywa\'e6 \'84
Herkulesem, synem Jowisza", \'bfe z\'b3o\'bfy\'b3 str\'f3j rzymski\line i cesarski, a przybra\'b3 si\'ea w sk\'f3r\'ea lwa i w r\'eaku nosi\'b3 maczug\'ea. Przybie-\line ra\'b3 si\'ea te\'bf w szaty purpurowe i z\'b3otem tkane, tak \'bfe budzi\'b3 po\'9c
miewisko\line \'b3\'b9cz\'b9c jednocze\'9cnie w swym przybraniu i wystawno\'9c\'e6 stroju kobiecego,\line i si\'b3\'ea heros\'f3w. W takim zatem stroju wyst\'eapowa\'b3 publicznie. A zmieni\'b3\line te\'bf nazwy miesi\'eacy w roku i usun\'b9
wszy dawne przezwa\'b3 je wszystkie od\line swoich przydomk\'f3w}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 56}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 , kt\'f3re po najwi\'eakszej cz\'ea\'9cci urobione by\'b3y od Her-\line 
kulesa, jako najdzielniejszego bohatera. Po ca\'b3ym mie\'9ccie ustawia\'b3 swoje\line pos\'b9gi, przy czym pos\'b9g ustawiony naprzeciw gmachu zebra\'f1 senatu\line przedstawia\'b3 go w postawie naci\'b9gania \'b3uku, chcia\'b3 bowiem, by nawet po-\line 
s\'b9gi jego budzi\'b3y groz\'ea przed nim.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi470\li106\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin106\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 15. Pos\'b9g ten po \'9cmierci jego kaza\'b3 senat usun\'b9\'e6, a na jego miejsce\line ustawi\'b3 statu\'ea bogini Wolno
\'9cci. Kommodus, kt\'f3ry wyzby\'b3 si\'ea teraz wszel-}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi480\li96\ri0\sb355\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin96\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex109\langnp1045 53}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045  Wed\'b3ug Kasjusza Diona (LXXII 24, 2) r\'f3wnie\'bf pa
\'b3ac cesarski zosta\'b3 w\'f3wczas\line }{\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 w znacznej cz\'ea\'9cci zniszczony przez ogie\'f1. Ods\'b3oni\'eacie pos\'b9\'bfka Pallady po\'9cwiadczone\line }{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 jest jedynie u Herodiana (por. nadto V 6, 3), dlatego historyczno\'9c\'e6 tego faktu bywa\line podawana w w\'b9tpliwo\'9c\'e6, zw\'b3aszcza \'bfe i wiadomo\'9c\'e6 o pochodzeniu z Troi jest hi-\line }{
\fs26\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 storycznie bezwarto\'9cciowa.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi470\li110\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin110\itap0 {\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\super\charscalex109\langnp1045 56}{\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045  Wed\'b3
ug Kasjusza Diona (LXXII 15, 3), kt\'f3ry w pe\'b3ni po\'9cwiadcza wspomniane\line }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 u Herodiana przemianowanie miesi\'eacy, mia\'b3y si\'ea one odt\'b9d nazywa\'e6: Amazonius,\line }{
\fs26\expnd-1\expndtw-6\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 Invictus, Felix, Pius, Lucius, Aelius, Aurelius, Commodus, Augustus, Herculeus,\line }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 Romanus, Exsuperantius; por. H. }{
\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 A., \'bfyw. Komm. }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 11, 8.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn847\margrsxn847\margtsxn876\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 kich skrupu\'b3\'f3w, urz\'b9dza\'b3 publiczne widowiska, na kt\'f3rych nie uwa\'bfa\'b3\line ni\'bfej godno\'9cci ubija\'e6 w\'b3asnor\'eacznie wszelkiego rodzaju dzikie zwierz\'eata\line i stacza\'e6
 w pojedynk\'ea walki z najdzielniejszymi m\'b3odzie\'f1cami. Kiedy si\'ea\line wie\'9c\'e6 o tym rozesz\'b3a, zbiegli si\'ea ludzie z ca\'b3ej Italii i kraj\'f3w s\'b9siednich,\line aby zobaczy\'e6, czego nigdy przedtem ani nie widziano, ani nie s\'b3
yszano.\line Wsz\'eadzie bowiem o tym m\'f3wiono, jak niezawodna jest jego r\'eaka, jak sa-\line dzi si\'ea na to, by w rzucie pociskiem czy wystrzale z \'b3uku nie chybi\'e6 celu.\line Zaprawiali go w tym bawi\'b9cy w jego otoczeniu znakomici \'b3
ucznicy par-\line tyjscy i maureta\'f1scy, mistrzowie w rzucie oszczepem, on jednak g\'f3rowa\'b3\line nad nimi wszystkimi zr\'eaczno\'9cci\'b9. Kiedy wi\'eac nadesz\'b3y dni widowiska,\line amfiteatr}{
\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 57}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  by\'b3 przepe\'b3niony; dla Kommodusa urz\'b9dzono biegn\'b9c\'b9 wok\'f3\'b3\line galeri\'ea, aby si\'ea nie nara\'bfa\'b3 na niebezpiecze
\'f1stwo walcz\'b9c z bliska ze\line zwierz\'eatami, a rzuca\'b3 pociski z g\'f3ry, z bezpiecznego miejsca popisuj\'b9c si\'ea\line raczej celno\'9cci\'b9 ni\'bf m\'eastwem. Jelenie wszelakie i antylopy oraz inne\line zwierz\'eata rogate pr\'f3cz byk\'f3w
}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 58}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  dobija\'b3 p\'eadz\'b9c za nimi w po\'9ccigu i wy-\line przedzaj\'b9c je w biegu, po czym powala\'b3 je dobrze wymierzonymi ciosami,\line 
lwy za\'9c, pantery i inne szlachetne zwierz\'eata k\'b3ad\'b3 pociskami miotanymi\line z g\'f3ry uganiaj\'b9c wok\'f3\'b3 areny. I nigdy si\'ea nie zdarzy\'b3o, by potrzebowa\'b3\line do tego drugiego oszczepu lub by cios, kt\'f3ry zadawa\'b3, nie by\'b3
 \'9cmiertelny.\line }{\fs30\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Bo p\'eadz\'b9c naprz\'f3d zwierz\'eatom wymierza\'b3 cios w czo\'b3o lub serce i nigdy po-\line }{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 
cisk jego nie wbija\'b3 si\'ea w inn\'b9 cz\'ea\'9c\'e6 cia\'b3a, \'bfeby ich nie rani\'b3 r\'f3wnocze-\line \'9cnie i nie zabija\'b3. A \'9cci\'b9gano mu na ten cel zwierz\'eata ze wszystkich stron\line \'9cwiata, tote\'bf widzieli\'9cmy w\'f3
wczas takie, kt\'f3re dot\'b9d tylko na obrazach\line podziwiali\'9cmy. Bo pokazywa\'b3 Rzymianom wszelkiego rodzaju zwierz\'eata,\line kt\'f3re ubija\'b3, i z Indii, i z Etiopii, zw\'b3aszcza nie znane u nas przedtem, tak\line z po\'b3
udnia, jak i z dalekiej p\'f3\'b3nocy. Celno\'9c\'e6 jego r\'eaki budzi\'b3a zdumienie\line u wszystkich. Raz np. u\'bfy\'b3 pocisk\'f3w, kt\'f3rych koniec mia\'b3 kszta\'b3t p\'f3\'b3-\line ksi\'ea\'bfyca}{
\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 59}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 , i miota\'b3 je na strusie maureta\'f1skie, kt\'f3re p\'eadzi\'b3y z niezmiern\'b9\line szybko\'9cci\'b9 dzi\'eaki sile swych n\'f3
g i uderzeniom skrzyde\'b3 jak \'bfagle roz-\line pi\'eatych, i ucina\'b3 im g\'b3owy u g\'f3ry szyi, tak \'bfe maj\'b9c obci\'eate g\'b3owy p\'eadem\line pocisku mkn\'ea\'b3y jeszcze dalej, jak gdyby si\'ea im nic nie sta\'b3o. Kiedy raz\line 
pantera w najwi\'eakszym p\'eadzie rzuci\'b3a si\'ea na cz\'b3owieka, kt\'f3ry j\'b9 z klatki\line wypuszcza\'b3, uprzedzi\'b3 j\'b9, zanim go rozszarpa\'b3a, i zabi\'b3, a jemu uratowa\'b3\line \'bfycie, bo ostrze jego w\'b3\'f3czni pierwej j\'b9 ugodzi
\'b3o, nim go jej z\'eaby do-\line si\'eag\'b3y. Innym razem, z podziemi sto lw\'f3w naraz wypuszczono, r\'f3wn\'b9 ilo-}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi485\li62\ri19\sb355\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin19\lin62\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 57}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 
 Amfiteatr zbudowany przez Wespazjana (amphiteatrum Flavium), dzi\'9c tzw.\line }{\fs26\expnd-1\expndtw-9\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Koloseum.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li538\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin538\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 58}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  Prawdopodobnie ze wzgl\'eadu na rol\'ea, jak\'b9 gra\'b3
 byk w kulcie Mitrasa.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi451\li72\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin72\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 59}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  \'afe takie pociski bywa\'b3y u\'bfywane, wskazuje wsp\'f3\'b3
czesna p\'b3askorze\'9fba na sar-\line kofagu znajduj\'b9cym si\'ea obecnie w Muzeum Kapitoli\'f1skim, gdzie przedstawiony jest\line ch\'b3opiec wypuszczaj\'b9cy na strusie z \'b3uku strza\'b3\'ea o p\'f3\'b3ksi\'ea\'bfycowym ko\'f1cu; por.\line }{
\fs26\charscalex105 E. H o h l, }{\i\fs26\charscalex105 Kaiser Kommodus und Herodian, }{\fs26\charscalex105 Sitzungsber. d. Ak. d. Wiss. zu Berlin,\line }{\fs26\charscalex87 1954, s. 26.}{
\par \sect }\sectd \marglsxn871\margrsxn872\margtsxn876\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li5\ri24\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin24\lin5\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 \'9cci\'b9 oszczep\'f3w wszystkie pozabija\'b3, a \'bfe zabite zwierz\'eata d\'b3u\'bfszy czas tam\line le\'bfa\'b3y, wi\'eac ka\'bfdy m\'f3g\'b3 spokojnie je policzy\'e6 i stwierdzi\'e6, \'bf
e ani jeden po-\line cisk nie chybi\'b3.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi442\li0\ri5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin0\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Dzi\'eaki tym wyczynom cho\'e6 i me godzi\'b3y si\'ea one z godno\'9cci\'b9 cesarsk\'b9,\line zdoby\'b3 sobie przecie\'bf
 u swoich rodak\'f3w pewn\'b9 wzi\'eato\'9c\'e6 jako cz\'b3owiek\line odwa\'bfny i celny strzelec. Kiedy jednak wszed\'b3 na aren\'ea amfiteatru nagi\line i uzbroiwszy si\'ea podj\'b9\'b3 walk\'ea jako gladiator, w\'f3wczas lud zobaczy\'b3 hanieb-\line 
ne widowisko, jakie przedstawia\'b3 sarn cesarz rzymski z dostojnego rodu,\line kt\'f3rego ojciec i przodkowie zdobyli tyle trofe\'f3w zwyci\'easkich, podczas\line gdy on sam chwyci\'b3 za bro\'f1 \'bfo\'b3niersk\'b9 nie przeciw barbarzy\'f1com, jakby
\line to odpowiada\'b3o powadze pa\'f1stwa rzymskiego, ale ha\'f1bi\'b3 swe dostojne\line stanowisko przez wyst\'b9pienie w niegodnej i pogarda okrytej roli gla-\line diatora}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 60}{
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 . Przychodzi\'b3o mu to \'b3atwo co prawda pokona\'e6 przeciwnik\'f3w, po-\line suwa\'b3 si\'ea nawet do tego, \'bfe zadawa\'b3 im rany, poniewa\'bf wszyscy mu ulega-\line li widz\'b9
c w nim cesarza, nie gladiatora. W szale\'f1stwie swoim poszed\'b3 tak\line daleko, \'bfe nie chcia\'b3 nawet mieszka\'e6 w pa\'b3acu cesarskim, ale zamierza\'b3\line przenie\'9c\'e6 si\'ea do koszar gladiator\'f3w}{
\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 61}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 . Poleci\'b3 te\'bf nazywa\'e6 si\'ea imieniem nie\line Herkulesa, ale pewnego s\'b3awnego, niedawno zmar\'b3ego gladiatora}{
\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 62}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 . G\'b3ow\'ea\line olbrzymiego pos\'b9gu, zw. kolosem, czczonego przez Rzymian jako wizeru-\line nek Heliosa, kaza\'b3 odpi\'b3owa\'e6
, a na jej miejscu umie\'9cci\'e6 swoj\'b9}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 63}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 , na pod-\line stawie za\'9c po\'b3o\'bfy\'e6 napis podaj\'b9
cy jak zwykle jego rodowe nazwisko oraz\line tytu\'b3y, tylko \'bfe zamiast przydomka \'84Germanikus" [zwyci\'eazca German\'f3w]\line by\'b3o zwyci\'eazca tysi\'b9ca gladiator\'f3w}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 64}{
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 .}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi470\li14\ri14\sb5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin14\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 16. Wreszcie jednak musia\'b3 nadej\'9c\'e6 kres tego szale\'f1stwa i pa\'f1stwo\line rzymskie uwolni\'b3o si\'ea
 od jego tyranii. Mia\'b3o si\'ea to dokona\'e6 w dniu za-\line czynaj\'b9cym nowy rok (w dniu tym bowiem \'9cwi\'eac\'b9 Rzymianie uroczysto\'9c\'e6,\line kt\'f3r\'b9 wi\'b9\'bf\'b9 z najstarszym bogiem rodzimym Italii}{
\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 65}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 ). Powiadaj\'b9 bowiem,}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi485\li5\ri14\sb240\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin5\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 60}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  Wed\'b3ug Kasjusza Diona (LXXII 19, 3) za wyst\'ea
py te pobiera\'b3 ze skarbu wy-\line }{\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 nagrodzenie w wysoko\'9cci miliona sesterc\'f3w (250 000 denar\'f3w).}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi466\li10\ri10\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin10\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 61}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  Wiadomo\'9c\'e6 ba\'b3amutna, bo Kommodus nie \'84zamierza
\'b3 przenie\'9c\'e6 si\'ea do koszar\line gladiator\'f3w", lecz przeni\'f3s\'b3 si\'ea do domu Wektyliusz\'f3w }{\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 (aedes Vectilianae) }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 na g\'f3rze
\line Celius, utrzymuj\'b9c, \'bfe na Palatynie nie mo\'bfe spa\'e6. Tam te\'bf zosta\'b3 zabity; por.\line }{\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 H. A., \'bfyw. Komm. }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 16, 5; }{
\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 \'bfyw. Pert. 5, }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 6; Oro\'9c. VII 16, 4.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi475\li10\ri5\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin10\itap0 {\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 62}{\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  Wiadomo\'9c\'e6 nie\'9ccis
\'b3a, bo z imienia Herkulesa Kommodus nie zrezygnowa\'b3,\line }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 a tylko przyj\'b9\'b3 tytu\'b3 zwolnionego g\'b3o\'9cnego gladiatora imieniem Scaevus: }{
\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 primus\line }{\i\fs26\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 palus secutorum, }{\fs26\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 pierwszy zapa\'9cnik mi\'ea
dzy sekutorami, tj. gladiatorami, kt\'f3rzy\line }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 walczyli uzbrojeni w he\'b3m z przy\'b3bic\'b9, tarcz\'ea i miecz; por. H. }{\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 A., \'bfyw. Komm. }{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 15, 8;\line Kasjusz Dion LXXII 22, 3.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi470\li19\ri10\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin19\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 63}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  Owa olbrzymia statua przedstawia\'b3
a pierwotnie Nerona, na rozkaz kt\'f3rego\line zosta\'b3a zbudowana, potem Heliosa i wreszcie przetworzona zosta\'b3a na pos\'b9g Kom-\line modusa przez wymian\'ea g\'b3owy i dodanie atrybut\'f3w Herkulesa, tj. maczugi i le\'bf\'b9-\line cego u st\'f3
p lwa spi\'bfowego (Kasjusz Dion LXXII 22, 3).}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi485\li19\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin19\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 64}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  Stwierdza to i Kasjusz Dion (LXXII 22, 3), cho\'e6 podaje inn
\'b9 liczb\'ea zwy-\line }{\fs26\expnd-1\expndtw-8\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 ci\'eastw (1200).}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li504\ri0\sb5\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin504\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 65}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  Mowa o Janusie,  kt\'f3ry w pradawnych  czasach  mia\'b3  by
\'e6 kr\'f3lem na  g\'f3rze}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn861\margrsxn862\margtsxn898\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri29\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin29\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 \'bfe i Saturn, kt\'f3ry obalony zosta\'b3 przez Jowisza z tronu i zst\'b9pi\'b3 na ziemi\'ea,\line zosta\'b3 przez niego przyj\'eaty w go\'9ccin\'ea i \'bfy\'b3 tu u niego w ukryciu w obawie\line 
przed tyrani\'b9 swego syna. St\'b9d w\'b3a\'9cnie ta kraina Italii otrzyma\'b3a swe\line }{\fs30\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 imi\'ea i nazwana zosta\'b3a Lacjum, wi\'eac nazw\'ea greck\'b9 przeniesiono do\line }{
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 rodzimego s\'b3ownictwa}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 66}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 . Dlatego te\'bf jeszcze i teraz Italowie ku czci tego\line 
boga, kt\'f3ry si\'ea u nich ukrywa\'b3, \'9cwi\'eac\'b9 najpierw uroczysto\'9c\'e6 zw. Satur-\line nalia}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 67}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 , a nast\'eapnie z pocz\'b9
tkiem nowego roku obchodz\'b9 \'9cwi\'eato ku czci\line boga italskiego. Na pos\'b9gach przedstawiaj\'b9 go o dwu twarzach, poniewa\'bf\line wyobra\'bfa i pocz\'b9tek, i koniec roku. Gdy nadchodzi to \'9cwi\'eato, Rzymianie\line \'9cciskaj\'b9 si\'ea
 wzajemnie i sk\'b3adaj\'b9 sobie \'bfyczenia, a zarazem jeden drugiemu\line robi przyjemno\'9c\'e6 przez wr\'eaczanie upomink\'f3w w pieni\'b9dzach czy te\'bf\line wszelkiego rodzaju pi\'eaknych rzeczach, jakie ziemia i morze wydaje, w\'b3a-\line dze za
\'9c, kt\'f3rych imieniem nast\'eapnie rok si\'ea oznacza}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 68}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 , w\'f3wczas po raz\line pierwszy przywdziewaj\'b9
 doroczne szaty purpurowe. W dniu tym, tak\line uroczy\'9ccie przez wszystkich \'9cwi\'eaconym, Kommodus powzi\'b9\'b3 zamiar wy-\line st\'b9pi\'e6 publicznie wychodz\'b9c nie z pa\'b3acu cesarskiego, jak to jest zwy-\line czajem, lecz z koszar gladiator
\'f3w, i pokaza\'e6 si\'ea Rzymianom nie w cesar-\line skiej pi\'eaknie bramowanej purpurowej szacie, ale w uzbrojeniu gladiatora\line w orszaku innych gladiator\'f3w.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi422\li19\ri10\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin19\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 O tym swoim zamy\'9cle powiedzia\'b3 jednak Marcji, kt\'f3r\'b9 najwi\'eacej ceni\'b3\line po\'9cr\'f3d swych na\'b3o\'bf
nic i kt\'f3ra te\'bf w niczym prawie nie r\'f3\'bfni\'b3a si\'ea od\line }{\fs30\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 \'9clubnej \'bfony, przys\'b3ugiwa\'b3y jej bowiem wszystkie honory cesarzowej\line }{
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 pr\'f3cz ognia}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 69}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 . Marcja dowiedziawszy si\'ea o tym tak niedorzecznym i nie-\line 
przyzwoitym jego zamiarze pocz\'ea\'b3a go pocz\'b9tkowo b\'b3aga\'e6 i upad\'b3szy do\line n\'f3g jego zaklina\'b3a go ze \'b3zami, aby nie ha\'f1bi\'b3 godno\'9cci w\'b3adcy rzym-\line skiego i nie zadawa\'b3 si\'ea z gladiatorami, lud\'9fmi nie maj\'b9
cymi nic do stra-\line cenia, w\'9cr\'f3d kt\'f3rych grozi mu niebezpiecze\'f1stwo. Mimo usilnych pr\'f3\'9cb\line nic nie uzyska\'b3a jednak, tote\'bf odesz\'b3a zalana \'b3zami, a Kommodus wezwa\'b3\line do siebie prefekta gwardii, Letusa}{
\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 70}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 , i zarz\'b9dc\'ea sypialni swojej, Eklektu-}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li24\ri0\sb677\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin24\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Janikulus i przyj\'b9\'b3 u siebie uciekaj\'b9cego przed Jowiszem Saturna (w tek\'9ccie grecka\line }{
\fs26\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 nazwa Kronos).}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi-701\li1200\ri19\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin19\lin1200\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 66}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  Nazw\'ea Latium wyprowadzano od \'b3aci\'f1skiego s\'b3
owa }{\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 lateo }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 wzgl\'eadnie greckiego\line }{\fs26\expnd-2\expndtw-12\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 ukrywa\'e6 si\'ea.}{
\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi485\li24\ri14\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin24\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 67}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  Uroczysto\'9c\'e6 t\'ea, kt\'f3r\'b9 pierwotnie \'9cwi\'ea
cono 17 grudnia, przed\'b3u\'bfono potem na\line szereg dni nast\'eapnych, tak \'bfe \'b3\'b9czy\'b3a si\'ea w\'b3a\'9cciwie ze \'9cwi\'eatem Nowego Roku.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li499\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin499\itap0 {\fs26\expnd-2\expndtw-10\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 68}{\fs26\expnd-2\expndtw-10\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  Tj. konsulowie.}{
\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi461\li38\ri5\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin38\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 69}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  Nie noszono przed ni\'b9 zapalonej pochodni, co od czas\'f3
w Antonin\'f3w stano-\line wi\'b3o przywilej cesarza i jego \'bfony, nie mia\'b3a te\'bf tytu\'b3u Augusty i innych praw\line honorowych. Po \'9cmierci Kommodusa wysz\'b3a za m\'b9\'bf za Eklektusa i podobnie jak\line on na rozkaz Didiusza Juliana zosta
\'b3a stracona.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi466\li43\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin43\itap0 {\fs26\expnd9\expndtw48\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 70}{\fs26\expnd9\expndtw48\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Kwintus}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  }{\fs26\expnd9\expndtw48\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Emilianus}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  }{\fs26\expnd6\expndtw32\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 
Letus,}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  }{\fs26\expnd-1\expndtw-5\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 prefekt pretorian\'f3w, znany jest tylko\line }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 z roli, jak\'b9 odegra
\'b3 przy zamordowaniu Kommodusa, wyniesieniu na tron Perti-\line naksa i jego obaleniu, stracony zosta\'b3 przez Didiusza Juliana.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn857\margrsxn857\margtsxn917\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li5\ri34\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin34\lin5\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 s\'b9}{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 71}{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 , i kaza\'b3 im poczyni\'e6
 wszelkie przygotowania, poniewa\'bf zamierza\'b3 sp\'ea-\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 dzi\'e6 noc w koszarach gladiator\'f3w, sk\'b9d wyruszy\'b3 celem z\'b3o\'bfenia ofiar\line noworocznych, aby da\'e6 si\'ea widzie\'e6
 Rzymianom w pe\'b3nym uzbrojeniu.\line Ci r\'f3wnie\'bf zwracali si\'ea do niego z pro\'9cbami i usi\'b3owali go przekona\'e6, by\line nie robi\'b3 niczego, co si\'ea nie godzi ze stanowiskiem cesarza.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi442\li0\ri38\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin38\lin0\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 17. Lecz Kommodus wpad\'b3 w gniew i odprawi\'b3 ich, po czym uda\'b3\line si\'ea do swej komnaty, aby si\'ea po\'b3o\'bfy
\'e6 do snu, jak to zwyk\'b3 by\'b3 czyni\'e6 ko\'b3o\line po\'b3udnia. Wzi\'b9wszy tabliczk\'ea z rodzaju tych, kt\'f3re si\'ea sporz\'b9dza z cienko\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 
zestruganych deseczek lipowych, sk\'b3adanych do \'9crodka, wypisuje nazwiska\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 tych, kt\'f3rych nale\'bfy straci\'e6 w nocy. Pierwsza by\'b3a Marcja, po niej szli\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Letus i Eklektus, za nimi wielka liczba najpowa\'bfniejszych senator\'f3w. Star-\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 szych bowiem, pozosta\'b3ych jeszcze przyjaci
\'f3\'b3 ojca pragn\'b9\'b3 wszystkich\line uprz\'b9tn\'b9\'e6, bo wstydzi\'b3 si\'ea mie\'e6 w tych dostojnych m\'ea\'bfach naocznych\line \'9cwiadk\'f3w swych czyn\'f3w sromotnych. Maj\'b9tki bogaczy zamierza\'b3 roz-\line dzieli\'e6 w darze mi\'eadzy 
\'bfo\'b3nierzy i gladiator\'f3w, aby pierwsi go strzegli,\line a drudzy bawili. Zapisawszy tabliczk\'ea po\'b3o\'bfy\'b3 j\'b9 na \'b3o\'bfu w przekonaniu,\line \'bfe nikt tam nie wejdzie.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi403\li24\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin24\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 A mia\'b3 takiego ca\'b3kiem ma\'b3ego ch\'b3opczyka, jakich zazwyczaj bogaci\line Rzymianie ku swej przyjemno\'9cci chowaj
\'b9, przy czym ci ca\'b3kiem nie maj\'b9\line odzienia, a tylko s\'b9 z\'b3otem i kosztownymi kamieniami przyozdobieni.\line Ot\'f3\'bf Kommodus kocha\'b3 ponad wszystko to swoje pachol\'ea, tak \'bfe cz\'easto\line nawet z nim sypia\'b3. Nazywa\'b3o si
\'ea ono Filokommodus, a wi\'eac i w imieniu\line wyra\'bfa\'b3a si\'ea mi\'b3o\'9c\'e6 cesarza ku ch\'b3opcu. Ch\'b3opczyk ten, kt\'f3ry bawi\'b3 si\'ea\line gdzie\'9c indziej, kiedy Kommodus wyszed\'b3 do zwyk\'b3ej k\'b9pieli i pijatyki,\line wpad\'b3
 do komnaty, jak to by\'b3o jego zwyczajem, i by mie\'e6 co\'9c do zabawy,\line zabra\'b3 tabliczk\'ea le\'bf\'b9c\'b9 na \'b3o\'bfu, po czym wyszed\'b3 z pokoju. Jakim\'9c trafem\line osobliwym natkn\'ea\'b3a si\'ea na niego Marcja, kt\'f3ra poniewa\'bf
 r\'f3wnie\'bf bardzo\line lubi\'b3a ch\'b3opczyka, u\'9cciska\'b3a go i uca\'b3owa\'b3a, ale zabra\'b3a mu tabliczk\'ea\line w obawie, by przez sw\'f3j nierozum nie zniszczy\'b3 nie\'9cwiadomie podczas\line zabawy czego\'9c wa\'bfnego. Poznawszy r\'eak
\'ea Kommodusa, tym wi\'eacej si\'ea\line spieszy\'b3a, by pismo przeczyta\'e6. Kiedy zobaczy\'b3a, \'bfe jest to wyrok \'9cmierci,\line \'bfe w\'b3a\'9cnie ona ma umrze\'e6 przed wszystkimi, a za ni\'b9 p\'f3j\'9c\'e6 maj\'b9 Letus\line i Eklektus, \'bf
e wreszcie gotuje si\'ea tak straszny mord i innych, zawo\'b3a\'b3a\line z p\'b3aczem sama do siebie: \'84Pi\'eaknie, Kommodusie. Wi\'eac to taka jest twoja\line wdzi\'eaczno\'9c\'e6 za oddanie i mi\'b3o\'9c\'e6, z jak\'b9 przez lat tyle znosi\'b3
am brutalno\'9c\'e6\line twoj\'b9 i pija\'f1stwo! Ale ty, pijaczyno, nie we\'9fmiesz g\'f3ry nad trze\'9fw\'b9 ko-\line biet\'b9!" Po tych s\'b3owach wezwa\'b3a do siebie Eklektusa, bo jako str\'f3\'bf sy-\line pialni cesarskiej i do niej zachodzi\'b3
, oczerniano j\'b9 nawet, \'bfe z nim utrzy-\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 muje bli\'bfsze stosunki. Poda\'b3a mu tabliczk\'ea m\'f3wi\'b9c: \'84Zobacz, jak\'b9 to mamy\line }{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 \'9cwi\'eaci\'e6 nocn\'b9 uroczysto\'9c\'e6". Eklektus przeczyta\'b3 i przerazi\'b3 si\'ea (a by\'b3}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \fi480\li72\ri0\sb307\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin72\itap0 {\fs26\expnd0\expndtw-4\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 71}{\fs26\expnd0\expndtw-4\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  }{
\fs26\expnd9\expndtw49\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Eklektus,}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045    }{\fs26\expnd0\expndtw-4\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 z  pochodzenia   Egipcjanin,   by\'b3   wyzwole\'f1
cem   cesarza   Werusa\line }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 (H. }{\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 A., \'bfyw. Wer. }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 9, 5), a za Kommodusa zarz\'b9dc\'b9
 jego sypialni.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn864\margrsxn864\margtsxn886\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Egipcjaninem z pochodzenia, z natury swojej cz\'b3owiekiem zuchwa\'b3ym,\line zarazem przedsi\'eabiorczym i daj\'b9cym si\'ea powodowa\'e6 gniewem). Zapiecz\'ea-\line towa\'b3 wi\'eac tabliczk\'ea
 i przez pewnego zaufanego pos\'b3a\'b3 j\'b9 Letusowi do\line przeczytania. Ten r\'f3wnie\'bf przera\'bfony przybywa do Marcji rzekomo, by si\'ea\line naradzi\'e6 z nimi nad wydanymi przez cesarza rozkazami i jego przeniesie-\line niem do
 koszar gladiator\'f3w. Udaj\'b9c zatem, \'bfe si\'ea zastanawiaj\'b9 nad jego\line sprawami, porozumieli si\'ea co do tego, \'bfeby podj\'b9\'e6 jak\'b9\'9c akcj\'ea i uprzedzi\'e6\line }{
\fs30\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 go ani\'bfeli si\'ea narazi\'e6 na zgub\'ea, stwierdzaj\'b9c r\'f3wnocze\'9cnie, \'bfe nie ma czasu\line }{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 na oci\'b9ganie si\'ea ni zw
\'b3ok\'ea. Postanowili poda\'e6 Kommodusowi zab\'f3jcz\'b9\line trucizn\'ea, przy czym Marcja o\'9cwiadczy\'b3a, \'bfe zrobi to z wielk\'b9 \'b3atwo\'9cci\'b9.\line Ona to bowiem zwyk\'b3a przyrz\'b9dza\'e6 i podawa\'e6 mu pierwszy nap\'f3j, by go\line 
wypija\'b3 z tym wi\'eaksz\'b9 przyjemno\'9cci\'b9 jako z r\'b9k kochanki. Kiedy wi\'eac\line przyby\'b3 z k\'b9pieli, wrzuci\'b3a do pucharu trucizn\'ea, zmiesza\'b3a j\'b9 z wonnym\line winem i poda\'b3a do wypicia. Poniewa\'bf cesarz po d\'b3ugiej k
\'b9pieli i \'e6wicze-\line niach fizycznych w walce z dzikimi zwierz\'eatami odczu\'b3 silne pragnienie,\line wi\'eac wypi\'b3 to jako sw\'f3j zwyk\'b3y ulubiony nap\'f3j, nic nie miarkuj\'b9c. Na-\line tychmiast jednak dosta\'b3 zawrotu g\'b3owy i ogarn
\'ea\'b3a go senno\'9c\'e6, wi\'eac s\'b9-\line }{\fs30\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 dz\'b9c, \'bfe pochodzi to ze zm\'eaczenia, po\'b3o\'bfy\'b3 si\'ea do snu, podczas gdy Eklektus\line }{
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 i Marcja kazali wszystkim z jego otoczenia usun\'b9\'e6 si\'ea i odej\'9c\'e6 do swego\line domu, by mu zapewni\'e6 spok\'f3j. I przy innych bowiem okazjach odczuwa\'b3\line 
pospolicie Kommodus takie zjawiska w nast\'eapstwie pija\'f1stwa. Poniewa\'bf\line cz\'easto si\'ea k\'b9pa\'b3 i cz\'easto jada\'b3, nie mia\'b3 \'bfadnej ustalonej pory do wypo-\line czynku, lecz nieprzerwanie u\'bfywa\'b3 r\'f3\'bfnych przyjemno\'9c
ci, kt\'f3rym ho\'b3do-\line wa\'b3 nawet i z niech\'eaci\'b9 o ka\'bfdej porze, jaka go zaskoczy\'b3a. Nied\'b3ugi czas\line le\'bfa\'b3 zatem spokojnie, kiedy jednak trucizna dosta\'b3a si\'ea do \'bfo\'b3\'b9dka i jelit,\line ogarn\'ea\'b3
o go zamroczenie i pocz\'ea\'b3y go szarpa\'e6 wymioty, czy to dlatego,\line \'bfe spo\'bfyte poprzednio jedzenie wraz z wielk\'b9 ilo\'9cci\'b9 p\'b3yn\'f3w wyrzuca\'b3o\line trucizn\'ea, czy te\'bf z powodu uprzedniego za\'bfycia \'9crodk\'f3
w przeciwdzia\'b3aj\'b9-\line cych zatruciu, kt\'f3re cesarze zwykli bra\'e6 za ka\'bfdym, razem przed wszel-\line kimi posi\'b3kami. Poniewa\'bf wymioty by\'b3y bardzo gwa\'b3towne, przestraszyli\line si\'ea zamachowcy, \'bfe wyrzuci zupe\'b3nie trucizn
\'ea i wr\'f3ci do przytomno\'9cci,\line a wtedy wszyscy zgin\'b9. Nam\'f3wili wi\'eac pewnego t\'eagiego i silnego m\'b3o-\line dzie\'f1ca imieniem Narcyz, by uda\'b3 si\'ea do Kommodusa i udusi\'b3 go, za co\line w nagrod\'ea obiecali mu da\'e6
 wielkie sumy. Jako\'bf ten wpad\'b3 do komnaty\line cesarza i os\'b3abionego z powodu trucizny i upicia zabi\'b3 zaciskaj\'b9c mu\line }{\fs30\expnd-4\expndtw-21\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 gard\'b3o}{
\fs30\expnd-4\expndtw-21\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 72}{\fs30\expnd-4\expndtw-21\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 .}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi456\li62\ri0\sb293\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin62\itap0 {\fs26\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 72}{\fs26\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  Wsp\'f3\'b3cze\'9cnie 
\'bfyj\'b9cy i z pewno\'9cci\'b9 dobrze poinformowany Kasjusz Dion\line }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 (LXXII 22, 4) inaczej jednak przedstawia ostatnie chwile Kommodusa. Nie m\'f3wi\line nic o znalezionej jakoby przez ch\'b3
opca tabliczce z nazwiskami skazanych na \'9cmier\'e6.\line Inicjatorami zamachu byli Eklektus i Letus, kt\'f3rzy nie chcieli dopu\'9cci\'e6 do za-\line mierzonego zamordowania obu konsul\'f3w desygnowanych na 193 r. (Kwintusa So-\line 
zjusza Falkona i Gajusza Juliusza Erucjusza Klarusa) oraz skandalu, jakim by\'b3oby\line wyst\'b9pienie cesarza przy obj\'eaciu konsulatu w ich miejsce w stroju gladiatora}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn881\margrsxn882\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \fi437\li0\ri14\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Taki to by\'b3 koniec \'bfycia Kommodusa, kt\'f3ry panowa\'b3 trzyna\'9ccie lat od\line \'9cmierci swego ojca. Urodzeniem g\'f3rowa\'b3 on nad wszystkimi poprzednimi\line cesarzami, pi\'eakno\'9cci\'b9
 przewy\'bfsza\'b3 wszystkich wsp\'f3\'b3czesnych mu ludzi,\line przy niezwyk\'b3ej symetrii swej budowy fizycznej, a je\'9cli trzeba co\'9c po-\line wiedzie\'e6 o jego dzielno\'9cci, to nie ust\'eapowa\'b3 nikomu w celno\'9cci i pewno\'9cci\line r\'ea
ki, tylko \'bfe swe uzdolnienia \emdash  jak wy\'bfej m\'f3wi\'b3em \emdash  nies\'b3aw\'b9 okrywa\'b3\line przez niegodny tryb \'bfycia.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \li14\ri0\sb480\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin14\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 w uroczystym pochodzie na Kapitol. Dlatego w\'b3a\'9cnie porozumieli si\'ea z Marcj\'b9, kt\'f3ra\line poda\'b3
a Kommodusowi trucizn\'ea w mi\'easie wo\'b3owym, a gdy ta nie dzia\'b3a\'b3a do\'9c\'e6 szybko,\line Marcj\'b9 wezwa\'b3a Narcyza, kt\'f3ry cesarza udusi\'b3. Wersja ta bez w\'b9tpienia jest bar-\line dziej prawdopodobna, zw\'b3aszcza \'bfe anegdota o ch
\'b3opcu i tabliczce z nazwiskami\line skazanych przej\'eata jest zapewne z historii cesarza Domicjana (Kasjusz Dion LXXII\line 15, 3). }{\fs26\charscalex105 Por. E. H o h l, }{\i\fs26\charscalex105 Die Ermordung des Commodus, }{\fs26\charscalex105 Phil. 
}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Wochenschr. LII, 1932,\line }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex81\langnp1045 s. 911 i nn.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn866\margrsxn867\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qc \li0\ri130\nowidctlpar\faauto\rin130\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 KSI\'caGA II}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi427\li0\ri43\sb221\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin43\lin0\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 1. Po zg\'b3adzeniu Kommodusa, jak to opowiedziano w pierwszej ksi\'ea-\line dze tej historii, spiskowcy pragn\'b9
c ukry\'e6 to, co si\'ea sta\'b3o, by zmyli\'e6 czuj-\line no\'9c\'e6 pretorian\'f3w stoj\'b9cych na stra\'bfy pa\'b3acu cesarskiego, zawin\'eali cia\'b3o\line jego w jaki\'9c lichy kobierzec, zwi\'b9zali je dobrze i w\'b3o\'bfywszy na barki\line dw\'f3
ch oddanych sobie niewolnik\'f3w, kazali je wynie\'9c\'e6 jako jaki\'9c sprz\'eat\line zb\'eadny z komnaty cesarskiej. Nios\'b9cy wynie\'9cli je przez \'9crodek stra\'bfy,\line z kt\'f3rej jedni byli upici, drudzy wprawdzie czuwali, ale r\'f3wnie\'bf byli
\line ow\'b3adni\'eaci senno\'9cci\'b9 i odpoczywali wsparci na w\'b3\'f3czniach trzymanych\line w r\'eakach, inni jeszcze nie troszczyli si\'ea bynajmniej o to, co by to by\'e6\line mog\'b3o, co wynoszono z pokoju, bo nic im na tym nie zale\'bfa\'b3
o, aby to\line wiedzie\'e6. W ten spos\'f3b ukradkiem wyniesiono cia\'b3o cesarza przez bram\'ea\line pa\'b3acu, w\'b3o\'bfono noc\'b9 na w\'f3z i przewieziono na przedmie\'9ccie.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi403\li24\ri10\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin24\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Letus i Eklektus naradzali si\'ea tymczasem z Marcj\'b9, co by nale\'bfa\'b3o\line zrobi\'e6. Powzi\'ea
li postanowienie rozpu\'9cci\'e6 pog\'b3osk\'ea o \'9cmierci cesarza, \'bfe\line umar\'b3 nagle na atak apoplektyczny, s\'b9dzili bowiem, \'bfe pog\'b3oska taka\line }{\fs30\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 z \'b3atwo\'9cci
\'b9 znajdzie wiar\'ea, poniewa\'bf jego nienasycone i nadmierne\line }{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 ob\'bfarstwo by\'b3o os\'b3awione. Nast\'eapnie postanowili wybra\'e6 jakiego\'9c starszego\line i rozumnego m\'ea\'bfa, kt\'f3
ry by przej\'b9\'b3 w\'b3adz\'ea, by i sami mogli si\'ea ratowa\'e6,\line i wszyscy mogli swobodnie odetchn\'b9\'e6 po okresie twardej i nieokie\'b3znanej\line tyranii. Zastanawiaj\'b9c si\'ea nad tym mi\'eadzy sob\'b9, nie znale\'9fli nikogo, kto\line 
by si\'ea tak do tego nadawa\'b3, jak Pertinaks}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 1}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 . Ten Pertinaks by\'b3 rodem z Ita-\line lii, okry\'b3 si\'ea wielekro\'e6 s\'b3aw\'b9
 jako wojownik i m\'b9\'bf stanu, zebra\'b3 te\'bf wiele\line trofe\'f3w zwyci\'easkich w walkach z Germanami i barbarzy\'f1cami na Wscho-\line dzie, a osta\'b3 si\'ea jedyny z dostojnych przyjaci\'f3\'b3 ojca Kommodusa. Jako\'9c nie\line straci\'b3
 go Kommodus, cho\'e6 by\'b3 najwi\'eacej ceniony z przyjaci\'f3\'b3 i wodz\'f3w}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi456\li48\ri0\sb178\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin48\itap0 {\fs26\expnd12\expndtw63\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 1}{\fs26\expnd12\expndtw63\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Publiusz}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  }{\fs26\expnd12\expndtw61\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Helwiusz}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  }{
\fs26\expnd12\expndtw64\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Pertinaks}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  (ur. l VIII 126 r.), kr\'f3tkotrwa\'b3y na-\line st\'ea
pca Komniodusa (od l stycznia do 28 marca 193 r.), ze skromnych warunk\'f3w\line (ojciec jego by\'b3 wyzwole\'f1cem i drobnym kupcem) robi\'b3 pocz\'b9tkowo karier\'ea w s\'b3u\'bf-\line bie wojskowej, po czym w nagrod\'ea za swe zas\'b3ugi, zw\'b3
aszcza w wojnie z Germanami,\line wprowadzony zosta\'b3 przez Marka Aureliusza do senatu, otrzyma\'b3 komend\'ea legionu,\line godno\'9c\'e6 konsula }{\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 (suffectus) }{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 w 175 r., namiestnictwo w Mezji, Syrii i Dacji. Za Kom-\line modusa usun\'b9\'b3 si\'ea pocz\'b9tkowo. do rodzinnej Ligurii, ale po \'9cmierci Perennisa wr\'f3-\line ci\'b3 do czynnego \'bfycia, by\'b3
 namiestnikiem Afryki w 188 r., prefektem miasta Rzymu,\line a w 192 r. konsulem zwyczajnym wraz z Kommodusem.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn864\margrsxn865\margtsxn879\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li5\ri53\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin53\lin5\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Marka, czy to dlatego, \'bfe \'bfywi\'b3 szacunek dla jego dostojno\'9cci, czy te\'bf\line uwa\'bfa\'b3 go za ubogiego. Mia\'b3 bowiem Pertinaks i ten tytu\'b3 do s\'b3awy, \'bfe\line cho\'e6
 z wszystkich najwi\'eacej mia\'b3 pieni\'eadzy w r\'eakach, to jednak mniej\line ni\'bf wszyscy posiada\'b3 maj\'b9tku.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi398\li0\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin0\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Ot\'f3\'bf do tego Pertinaksa p\'f3\'9fn\'b9 noc\'b9, gdy wszyscy byli we \'9cnie pogr\'b9-\line \'bfeni, przybywaj\'b9 Letus
 i Eklektus w towarzystwie niewielkiej grupy\line wtajemniczonych. Poniewa\'bf drzwi domu zastali zamkni\'eate, obudzili\line od\'9fwiernego. Kiedy ten drzwi otworzy\'b3 i zobaczy\'b3 stoj\'b9cych przed nim\line \'bfo\'b3nierzy tudzie\'bf Letusa, kt\'f3
rego zna\'b3 jako prefekta gwardii, przera\'bfony\line i zmieszany doni\'f3s\'b3 o tym swemu panu. Ten jednak kaza\'b3 im przyj\'9c\'e6\line do siebie, powiadaj\'b9c, \'bfe zbli\'bfa si\'ea chwila zgrozy, kt\'f3rej zawsze oczekiwa\'b3.\line Powiadaj\'b9, 
\'bfe zachowa\'b3 taki spok\'f3j ducha, \'bfe nawet nie wsta\'b3 z \'b3o\'bfa,\line lecz pozosta\'b3 w pozycji le\'bf\'b9cej, a kiedy wszed\'b3 Letus z Eklektusem, cho\'e6\line by\'b3 przekonany, \'bfe przybywaj\'b9, by go zamordowa\'e6, pozdrowi\'b3
 ich i ze\line spokojem, nawet z nie przybledni\'eatym obliczem rzek\'b3: \'84Od dawna ju\'bf\line ka\'bfdej nocy oczekiwa\'b3em takiego ko\'f1ca \'bfycia i ostawszy si\'ea jedyny jeszcze\line z przyjaci\'f3\'b3 jego ojca dziwi\'b3em si\'ea, \'bf
e Kommodus ze mn\'b9 zwleka. Czemu\'bf\line si\'ea wi\'eac wahacie? Zr\'f3bcie, co wam nakazano, a ja uwolni\'ea si\'ea od pr\'f3\'bfnej\line nadziei i nieustannego strachu". Na to Letus odpar\'b3: \'84Przesta\'f1\'bfe m\'f3wi\'e6\line }{
\i\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 rzeczy }{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 niegodne ciebie i twego poprzedniego \'bfycia. Nie przybywamy tu\line do ciebie, by ci\'ea straci\'e6, lecz by siebie samych i pa\'f1
stwo rzymskie rato-\line wa\'e6. Tyran zosta\'b3 bowiem powalony, poni\'f3s\'b3szy zas\'b3u\'bfon\'b9 kar\'ea. my\'9cmy\line mu zgotowali los, jaki on nam zamy\'9cla\'b3 zgotowa\'e6. Przybywamy do ciebie,\line aby w twe r\'eace z\'b3o\'bfy\'e6 godno\'9c
\'e6 cesarsk\'b9, bo wiemy, \'bfe wyr\'f3\'bfniasz si\'ea\line w senacie skromno\'9cci\'b9 \'bfycia, wielkim powa\'bfaniem i dostojno\'9cci\'b9 wieku,\line a zarazem jeste\'9c przedmiotem mi\'b3o\'9cci i czci u ludu. Dlatego oczekujemy,\line \'bf
e to, co robimy, b\'eadzie po ich my\'9cli, a dla nas oka\'bfe si\'ea zbawienne".\line Lecz Pertinaks tak na to powiedzia\'b3: \'84Przesta\'f1cie szydzi\'e6 ze starca i przy-\line pisywa\'e6 mi takie tch\'f3rzostwo, usi\'b3uj\'b9c oszuka\'e6 mnie naprz
\'f3d, by potem\line mnie zamordowa\'e6". \'84Ale\'bf przeciwnie, zawo\'b3a\'b3 Eklektus, lecz skoro nie\line dajesz wiary naszym s\'b3owom, to we\'9fmij t\'ea tabliczk\'ea i przeczytaj! A znasz\line r\'eak\'ea Kommodusa, bo przecie\'bf
 odczytujesz zazwyczaj jego or\'eadzie. Zoba-\line czysz w\'f3wczas, jakiego niebezpiecze\'f1stwa unikn\'eali\'9cmy, \'bfe nie jest to\line u\'b3uda, lecz szczera prawda, co m\'f3wimy". Przeczytawszy to pismo, da\'b3 si\'ea\line Pertinaks przekona\'e6
 przyby\'b3ym, kt\'f3rzy ju\'bf dawniej byli jego przyjaci\'f3\'b3mi,\line i kiedy dowiedzia\'b3 si\'ea o wszystkim, co si\'ea sta\'b3o, wyrazi\'b3 swoj\'b9 zgod\'ea.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi451\li53\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin53\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 2. Postanowiono teraz uda\'e6 si\'ea do obozu i wypr\'f3bowa\'e6 nastr\'f3j \'bfo\'b3-\line nierzy. Letus wzi\'b9\'b3
 to na siebie, aby ich pozyska\'e6, poniewa\'bf \'bfywili przed\line nim jako swym dow\'f3dc\'b9 pewien respekt. Pozabierali wi\'eac ze sob\'b9 i in-\line nych, kto tam by\'b3 obecny, i pospieszyli do obozu. Min\'ea\'b3a ju\'bf tymczasem\line wi\'ea
ksza cz\'ea\'9c\'e6 nocy, a \'bfe nadchodzi\'b3a uroczysto\'9c\'e6}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 2}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 , przede dniem si\'ea ko\'b3o}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li533\ri0\sb293\nowidctlpar\faauto\rin0\lin533\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex102\langnp1045 2}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045  Uroczysto\'9c\'e6 Nowego Roku; por. I 16, 1.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn871\margrsxn872\margtsxn902\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li24\ri5\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin24\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 wszystkiego krz\'b9tano. Wysy\'b3aj\'b9 tedy kilku pewnych ludzi, kt\'f3rzy mieli\line obwie\'9cci\'e6, \'bfe Kommodus umar\'b3, a Pertinaks jest w drodze do obozu, by\line si\'ea cesarzem obwo\'b3a\'e6
. Kiedy si\'ea ta wie\'9c\'e6 rozesz\'b3a, lud ca\'b3y, jakby entu-\line zjazmem ogarni\'eaty, wpad\'b3 w szalon\'b9 rado\'9c\'e6, ka\'bfdy z uciech\'b9 donosi\'b3 o tym\line swym krewnym, zw\'b3aszcza powa\'bfnym i bogatym ludziom, wiedziano bo-\line 
wiem, \'bfe na nich przede wszystkim dyba\'b3 Kommodus. Biegali r\'f3wnie\'bf\line po \'9cwi\'b9tyniach i przy o\'b3tarzach zanosili mod\'b3y dzi\'eakczynne do bog\'f3w.\line Wznosili r\'f3\'bfne okrzyki, jedni wo\'b3ali, \'bfe run\'b9\'b3 tyran, inni, 
\'bfe gladiator,\line a jeszcze inni miotali na niego jeszcze bardziej obel\'bfywe wyrazy. Wszelkie\line odezwania, kt\'f3re strach poprzednio trzyma\'b3 na uwi\'eazi, powtarzano teraz\line swobodnie, skoro nast\'b9pi\'b3o bezpiecze\'f1stwo i wolno\'9c
\'e6. Najwi\'eaksza cz\'ea\'9c\'e6\line ludzi p\'eadem bieg\'b3a w stron\'ea obozu. A spieszyli tam przede wszystkim\line powodowani obaw\'b9, \'bfe mo\'bfe \'bfo\'b3nierze niezbyt ochotnie poddadz\'b9 si\'ea pod\line w\'b3adz\'ea
 Pertinaksa. Przewidywali bowiem, \'bfe \'bfo\'b3nierze przyzwyczajeni do\line \'9clepej uleg\'b3o\'9cci i zaprawieni w grabie\'bfach i gwa\'b3tach nie pogodz\'b9 si\'ea\line \'b3atwo z rozumnymi rz\'b9dami. Dlatego w\'b3a\'9cnie t\'b3umnie si\'ea
 zbiegli, aby ich\line zmusi\'e6 do uleg\'b3o\'9cci.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi451\li34\ri0\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin34\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 Po przybyciu do obozu Letus i Eklektus weszli wiod\'b9c ze sob\'b9 Perti-\line naksa, po czym Letus zwo\'b3awszy \'bfo\'b3
nierzy przem\'f3wi\'b3 w te s\'b3owa:}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi442\li0\ri5\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin0\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 \'84Cesarz nasz, Kommodus, umar\'b3 skutkiem ataku apoplektycznego, win\'ea\line takiej \'9c
mierci nikt inny nie ponosi, jak on sam, bo cho\'e6 najlepiej zawsze\line mu radzili\'9cmy dla jego dobra, nie chcia\'b3 nas s\'b3ucha\'e6, a wiem sam dobrze,\line jaki tryb \'bfycia prowadzi\'b3; tote\'bf zgin\'b9\'b3 dostawszy ataku duszno\'9c
ci skutkiem\line przejedzenia. Dosi\'eagn\'b9\'b3 go wi\'eac kres \'bfycia, jaki mia\'b3 przeznaczony. Nie\line jedna jest i nie ta sama u wszystkich ludzi przyczyna \'9cmierci, przy wiel-\line kiej jednak swej rozmaito\'9ccf wszystkie prowadz\'b9
 do jednego kresu \'bfycia.\line Wszelako w miejsce jego my i lud rzymski przyprowadzamy wam m\'ea\'bfa,\line kt\'f3rego wiek budzi szacunek, cz\'b3owieka znanego z nieskazitelnego \'bfycia,\line wypr\'f3bowanej w czynach dzielno\'9c
ci. Wszak starsi z was mieli sposobno\'9c\'e6\line osobi\'9ccie zapozna\'e6 si\'ea z jego czynami wojennymi, a wszyscy inni w ci\'b9gu\line tylu lat zawsze czcili go i podziwiali jako prefekta miasta. Los daje wi\'eac\line 
wam nie tylko cesarza, ale i ojca zacnego. Obj\'eacie w\'b3adzy przez niego\line nape\'b3ni rado\'9cci\'b9 nie tylko was, kt\'f3rzy tu pe\'b3nicie stra\'bf przyboczn\'b9, ale\line i tych, kt\'f3rzy stoj\'b9 obozem nad brzegami rzek i na granicach pa\'f1
stwa\line rzymskiego, a pami\'eataj\'b9 o dokonanych pod jego wodz\'b9 czynach. Barba-\line rzy\'f1c\'f3w za\'9c ju\'bf nie b\'eadziemy \'b3agodzi\'e6 przy pomocy pieni\'eadzy, lecz pod-\line porz\'b9dkuj\'b9 si\'ea nam pami\'eataj\'b9
c o tych bolesnych do\'9cwiadczeniach, jakie\line poczynili, kiedy on w wojnach z nimi dowodzi\'b3".}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi432\li14\ri14\sb14\sl-360\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin14\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 Kiedy tak Letas m\'f3wi\'b3, lud nie wytrzyma\'b3 ju\'bf d\'b3u\'bfej i, podczas gdy\line \'bfo\'b3
nierze jeszcze zwlekali i oci\'b9gali si\'ea, obwo\'b3a\'b3 Pertinaksa Augustem,\line }{\fs30\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 nazwa\'b3 go ojcem ojczyzny i s\'b3awi\'b3 go wznosz\'b9c wszelkiego rodzaju okrzy-\line }{
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 ki rado\'9cci. W\'f3wczas i \'bfo\'b3nierze, co prawda nie z takim zapa\'b3em, ale pod}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn859\margrsxn860\margtsxn941\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri48\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin48\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 naciskiem zebranych t\'b3um\'f3w (byli bowiem ze wszystkich stron otoczeni\line przez lud, a przy tym w niewielkiej liczbie i bez broni, jak to przy uro-\line czysto\'9cci noworocznej), r\'f3wnie\'bf 
wznie\'9cli okrzyk i obwo\'b3ali Pertinaksa\line Augustem. Na imi\'ea jego z\'b3o\'bfyli zwyk\'b3\'b9 przysi\'eag\'ea i ofiary i z wie\'f1cami wa-\line wrzynowymi na g\'b3owie lud ca\'b3y jak i wojsko, poniewa\'bf \'9cwit ju\'bf si\'ea zbli-\line \'bfa
\'b3, odprowadzili Pertinaksa do pa\'b3acu cesarskiego.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi394\li10\ri14\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin10\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 3. Skoro ten znalaz\'b3 si\'ea osadzony w mieszkaniu cesarskim, dok\'b9d go,\line jak wy\'bfej powiedzia\'b3em, powiedli 
\'bfo\'b3nierze i lud, pogr\'b9\'bfy\'b3 si\'ea w pos\'eap-\line nych troskach. Bo cho\'e6 uchodzi\'b3 za cz\'b3owieka silnego ducha i wobec\line wszelkich trudno\'9cci wykazywa\'b3 dot\'b9d dzielno\'9c\'e6, to jednak obecne po\'b3o-\line \'bf
enie przejmowa\'b3o go l\'eakiem, nie tylko ze wzgl\'eadu na w\'b3asne bezpie-\line cze\'f1stwo (bo nawet wi\'eaksze niebezpiecze\'f1stwa cz\'easto dot\'b9d sobie lekce-\line wa\'bfy\'b3), ile raczej skutkiem rozmy\'9cla\'f1 nad nag\'b3
ym upadkiem tyranii oraz\line t\'b9 okoliczno\'9cci\'b9, \'bfe jest w senacie pewna grupa ludzi znakomitego pocho-\line dzenia, kt\'f3rzy, jak podejrzewa\'b3, nie znios\'b9 tego, by po cesarzu z naj-\line \'9cwietniejszego rodu mia\'b3a w\'b3adza przej
\'9c\'e6 na cz\'b3owieka, kt\'f3ry doszed\'b3 do\line niej, mimo \'bfe ze skromnego i nieznanego rodu pochodzi\'b3. Cho\'e6 bowiem\line chwalono jego spos\'f3b \'bfycia z powodu prawo\'9cci i zdoby\'b3 sobie s\'b3aw\'ea czy-\line 
nami wojennymi, to jednak, o ile chodzi o szlachetno\'9c\'e6 rodu, pozostawa\'b3\line w tyle daleko za patrycjuszami. Tote\'bf gdy dzie\'f1 nasta\'b3, pod\'b9\'bfy\'b3 do miejsca\line zebra\'f1 senatu, ale nie pozwoli\'b3, by przed nim ogie\'f1 nie
siono, czy te\'bf\line wznoszono w g\'f3r\'ea jakie\'9c inne oznaki w\'b3adzy cesarskiej}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 3}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 , zanim nie upewni\line si\'ea
 co do stanowiska senatu. Kiedy jednak w chwili jego pojawienia si\'ea\line wszyscy jednog\'b3o\'9cnie przyj\'eali go radosnymi okrzykami i powitali mianem\line Augusta i cesarza, pocz\'b9tkowo wzbrania\'b3 si\'ea od przyj\'eacia w\'b3adzy i prosi\'b3,
\line by mu to wybaczono, wskazuj\'b9c na sw\'f3j wiek podesz\'b3y}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 4}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  tudzie\'bf na to,\line \'bfe godno\'9c\'e6 ta budzi zawi\'9c\'e6, \'84
jest przecie\'bf tylu znakomitych m\'ea\'bf\'f3w \emdash \line m\'f3wi\'b3 \emdash  dla kt\'f3rych bardziej by\'b3aby odpowiednia w\'b3adza cesarska".\line Uj\'b9wszy w ko\'f1cu za r\'eak\'ea Glabriona}{
\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 5}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  poci\'b9gn\'b9\'b3 go ku sobie i kaza\'b3 usi\'b9\'9c\'e6\line na tronie cesarskim. A by\'b3 to najznakomitszy ze wszystkich patrycjusz\'f3w
\line (przynajmniej wyprowadza\'b3 sw\'f3j r\'f3d od Eneasza, syna Afrodyty i Anchi-\line zesa) i niedawno po raz drugi piastowa\'b3 godno\'9c\'e6 konsula. Ten jednak za-\line wo\'b3a\'b3: \'84Dobrze, wi\'eac ja w\'b3a\'9cnie, kt\'f3rego uwa\'bf
asz za najgodniejszego ze\line wszystkich, odst\'eapuj\'ea ci w\'b3adz\'ea, a wraz ze mn\'b9 i wszyscy inni przekazuj\'b9\line ci z \'bfyczeniami szcz\'ea\'9ccia wszelk\'b9 swobod\'ea dzia\'b3ania". Dopiero w\'f3wczas,\line gdy wszyscy na ni
ego nastawali i pro\'9cbami go n\'eakali, z wahaniem i nie-\line ch\'eaci\'b9 wyszed\'b3 na tron cesarski i tak przem\'f3wi\'b3:}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li504\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin504\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 \'84Ta wysoce zaszczytna dla mnie godno\'9c\'e6 i zapa\'b3 niezwyk\'b3y, z jakim}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li523\ri0\sb293\sl-307\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin523\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 3}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  Mowa o p\'eakach r\'f3zg z toporami }{
\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 (fasces).}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li518\ri0\sl-307\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin518\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 4}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  Mia\'b3 w\'f3wczas niespe\'b3na 66 lat.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \fi461\li62\ri0\sl-307\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin62\itap0 {\fs26\expnd12\expndtw62\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 5}{\fs26\expnd12\expndtw62\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Maniusz}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045   }{\fs26\expnd11\expndtw55\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Acyliusz}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045   }{
\fs26\expnd10\expndtw51\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Glabrion,}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  syn konsula z 152 r., sam konsul dwu-\line krotnie, po raz drugi z Kommodusem w 186 r.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 

\par \sect }\sectd \marglsxn883\margrsxn883\margtsxn907\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li5\ri0\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin5\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 dajecie mi pierwsze\'f1stwo przed tylu znakomitymi w\'9cr\'f3d was m\'ea\'bfami, zapa\'b3\line nie budz\'b9cy podejrzenia o pochlebstwo, lecz stanowi\'b9cy dow\'f3d i r\'eakojmi\'ea\line waszej \'bfycz
liwo\'9cci, innemu doda\'b3by odwagi i otuchy do przyj\'eacia ochotnie\line tego, co mi powierzyli\'9ccie, a zarazem wzbudzi\'b3by nadziej\'ea, \'bfe zadanie\line b\'eadzie u\'b3atwione, gdy\'bf nietrudno przyjdzie sprawowa\'e6 rz\'b9dy, gdy si\'ea ma
\line do czynienia z \'bfyczliwymi poddanymi. Ale mnie przera\'bfaj\'b9 te dowody\line wielkiego i wyj\'b9tkowego oddania, kt\'f3rego zaszczyt w pe\'b3ni odczuwam,\line i wprawiaj\'b9 mnie w niema\'b3e zak\'b3opotanie. Gdzie bowiem mamy do czynie-\line 
nia z wielkimi dobrodziejstwami, niemo\'bfliw\'b9 jest rzecz\'b9 w r\'f3wnej mierze\line si\'ea odp\'b3aci\'e6, bo je\'9cli za ma\'b3\'b9 przys\'b3ug\'ea odp\'b3aci si\'ea kto\'9c wi\'eakszym \'9cwiad-\line czeniem, to ludzie nie my\'9cl\'b9
 o tym, czy przysz\'b3o to \'b3atwo, ile raczej uwa-\line \'bfaj\'b9 to za wyraz wdzi\'eaczno\'9cci; je\'9cli za\'9c kto\'9c pierwszy zrobi co\'9c dobrego\line i przez to na\'b3o\'bfy na kogo\'9c d\'b3ug wdzi\'eaczno\'9cci nie do sp\'b3acenia, to o tym,
\line kto si\'ea nie odwdzi\'eaczy w odpowiednim stopniu, nie powiedz\'b9, \'bfe nie by\'b3\line w stanie tego uczyni\'e6, lecz nazw\'b9 go cz\'b3owiekiem bez serca i niewdzi\'eacz-\line }{
\fs30\expnd-1\expndtw-6\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 nikiem.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi451\li0\ri0\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin0\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Tote\'bf widz\'ea, \'bfe spad\'b3o na mnie nadzwyczaj ci\'ea\'bfkie zadanie, je\'9cli mam\line w spos\'f3b nale\'bfyty okaza
\'e6 si\'ea godnym tak wielkiego zaszczytu, jakim mnie\line obdarzyli\'9ccie. Bo zasiadanie na pierwszym miejscu, je\'9cli nie ma mu si\'ea\line ujmy przynosi\'e6, polega nie na jego zajmowaniu, ale na czynach. Im\line wi\'eaksza jest nienawi\'9c\'e6
 do tej n\'eadznej przesz\'b3o\'9cci, tym wi\'eaksze nadzieje si\'ea\line \'b3\'b9cz\'b9 z przysz\'b3o\'9cci\'b9, w oczekiwaniu jej wspania\'b3o\'9cci. Ci\'ea\'bfkie przej\'9ccia na\line zawsze te\'bf zachowuje si\'ea w pami\'eaci, a powodzenie, w miar
\'ea jak si\'ea z niego\line korzysta, zaciera si\'ea we wspomnieniach, gdy\'bf i wolno\'9c\'e6 nie przepe\'b3nia\line ludzi w tym stopniu rado\'9cci\'b9, jak smuci ich niewola. Tak samo nikt, kto\line beztrosko swoich d\'f3br u\'bfywa, nie poczuwa si\'ea
 wobec nikogo do wdzi\'eacz-\line no\'9cci z tego powodu, uwa\'bfaj\'b9c, \'bfe zbiera owoce tego, co jest jego w\'b3asno-\line \'9cci\'b9, ale gdy straci swe mienie, na zawsze pami\'eata o tym, co mu t\'ea zgry-\line zot\'ea zgotowa\'b3. Podobnie i w 
\'bfyciu pa\'f1stwowym, je\'9cli zajdzie jaka\'9c ko-\line rzystna zmiana, nikt nie uwa\'bfa, by osobi\'9ccie mia\'b3 z tego jak\'b9 szczeg\'f3l-\line niejsz\'b9 korzy\'9c\'e6, bo o wsp\'f3lne dobro i interes spo\'b3eczny niewiele si\'ea tro-\line szcz
\'b9 ludzie, ka\'bfdy z osobna; je\'9cli za\'9c jego w\'b3asne interesy nie rozwijaj\'b9\line si\'ea po jego my\'9cli, to ka\'bfdy jest zdania, \'bfe nic osobliwego na zmianie nie\line zyska\'b3. Ci za\'9c, kt\'f3rzy si\'ea przyzwyczaili do bujnego \'bf
ycia dzi\'eaki nierozum-\line nej i rozrzutnej szczodrobliwo\'9cci tyrana, zmiany rz\'b9du na rozumniejszy,\line umiarkowany, licz\'b9cy si\'ea z wyczerpaniem skarbu, nie nazywaj\'b9 rozumnym\line }{
\fs30\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 zaprowadzeniem oszcz\'eadno\'9cci i odpowiedniej, rozwa\'bfnej administracji,\line }{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 lecz wymy\'9claj\'b9 na sk\'b9pstwo i n\'eadzne 
\'bfycie, nie zastanawiaj\'b9c si\'ea nad tym,\line \'bfe hojne i bezmy\'9clne rozdawanie pieni\'eadzy nie by\'b3oby mo\'bfliwe bez sto-\line sowania grabie\'bfy i gwa\'b3tu, a zasada, by wszystkie \'b3aski \'9cwiadczy\'e6 rozum-\line nie i wed\'b3ug zas
\'b3ug ka\'bfdego bez stosowania jakiejkolwiek przemocy i bez\line zdobywania zasob\'f3w pieni\'ea\'bfnych w spos\'f3b nieprawy, nakazuje rozumn\'b9}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn869\margrsxn869\margtsxn900\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li10\ri29\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin29\lin10\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 oszcz\'eadno\'9c\'e6 w szafowaniu zdobytymi prawnie \'9crodkami. Maj\'b9c to na\line uwadze powinni\'9ccie mnie popiera\'e6 w prze\'9cwiadczeniu, \'bfe zarz\'b9d pa\'f1stwa\line jest wsp\'f3
lnym naszym zadaniem, a wy jeste\'9ccie cz\'b3onkami rz\'b9du naj-\line lepszych, a nie poddanymi tyrana, winni\'9ccie wi\'eac i sami \'bfywi\'e6 dobr\'b9\line nadziej\'ea, i rozbudza\'e6 j\'b9 u wszystkich poddanych".}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 

\par }\pard \qj \fi461\li0\ri29\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin29\lin0\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 Takimi s\'b3owy podni\'f3s\'b3 Pertinaks na duchu senat, tak \'bfe wszyscy\line wznosili ku czci jego radosne okrzyki i sk
\'b3adali mu w ho\'b3dzie zapewnienia\line szacunku, po czym odprowadzili go do \'9cwi\'b9tyni Jowisza i innych \'9cwi\'b9-\line ty\'f1. Z\'b3o\'bfywszy odpowiednie ofiary, jakie si\'ea sk\'b3ada przy obj\'eaciu rz\'b9d\'f3w,\line }{
\fs30\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 wr\'f3ci\'b3 do pa\'b3acu cesarskiego.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi422\li0\ri0\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin0\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 4. Kiedy si\'ea rozesz\'b3a wie\'9c\'e6 o tym, co powiedzia\'b3 w senacie i napisa\'b3\line w edyktach do ludu, zapanowa\'b3
a og\'f3lna rado\'9c\'e6, bo spodziewali si\'ea wszy-\line scy, \'bfe b\'ead\'b9 w nim mieli nie cesarza, lecz czcigodnego oraz dobrotliwego\line w\'b3adc\'ea i ojca. \'afo\'b3nierzom bowiem nakaza\'b3 wystrzega\'e6 si\'ea wszelkich czy-\line n\'f3
w brutalnych w stosunku do obywateli, zabroni\'b3 im nosi\'e6 w r\'eakach\line topory i bi\'e6 kogokolwiek z przechodni\'f3w, s\'b3owem wszelkimi sposobami\line usi\'b3owa\'b3 zaprowadzi\'e6 porz\'b9dek i karno\'9c\'e6; przy wyst\'eapach publicznych\line 
oraz w s\'b9dach okazywa\'b3 \'b3agodno\'9c\'e6 i szlachetno\'9c\'e6. Przez swe d\'b9\'bfenie do\line tego, by wsp\'f3\'b3zawodniczy\'e6 z rz\'b9dami Marka i na\'9cladowa\'e6 je, radowa\'b3\line starszych, kt\'f3rzy sobie tamte czasy przypomina
li, a u wszystkich innych,\line kt\'f3rzy z surowej i brutalnej tyranii przeszli do rozumnego i beztroskiego\line trybu \'bfycia, z wielk\'b9 \'b3atwo\'9cci\'b9 zdoby\'b3 sobie \'bfyczliwo\'9c\'e6. Wie\'9c\'e6 o jego\line \'b3agodnych rz\'b9dach obieg\'b3
a wszystkie ludy poddane Rzymianom i z nimi\line zaprzyja\'9fnione, jako te\'bf wszystkie obozy i wywo\'b3a\'b3a zachwyt dla jego pa-\line nowania. Ale nawet i te ludy barbarzy\'f1skie, kt\'f3re poprzednio usi\'b3owa\'b3y\line zrzuci\'e6
 jarzmo rzymskie i buntowa\'b3y si\'ea, ch\'eatnie okazywa\'b3y wobec niego\line }{\fs30\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 uleg\'b3o\'9c\'e6, powodowan\'b9 strachem na wspomnienie o jego m\'eastwie wypr\'f3bo-\line }{
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 wanym w poprzednich wyprawach wojennych, a zarazem w zaufaniu do\line jego charakteru, \'bfe nikomu bez zaczepki krzywdy nie wyrz\'b9dzi, bo ka\'bfde-\line go traktuje wed\'b3ug zas\'b3ugi, r\'f3
wnie daleki od niew\'b3a\'9cciwego okazywania\line \'b3aski, jak i brutalnego gwa\'b3tu. Tote\'bf ze wszystkich stron przybywa\'b3y po-\line selstwa, znak, \'bfe wszyscy si\'ea ciesz\'b9, i\'bf Pertinaks rz\'b9dzi pa\'f1stwem rzym-\line }{
\fs30\expnd-2\expndtw-11\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 skim.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi418\li38\ri5\sb5\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin38\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 Wszyscy ludzie tedy zar\'f3wno publicznie, jak i prywatnie radowali si\'ea\line dobrze uporz\'b9dkowanymi i \'b3
agodnymi rz\'b9dami. Ale to, co wszystkich cie-\line szy\'b3o, dra\'bfni\'b3o tylko \'bfo\'b3nierzy stoj\'b9cych w Rzymie, kt\'f3rzy zazwyczaj\line stanowi\'b9 gwardi\'ea przyboczn\'b9 cesarzy. Znajduj\'b9c teraz przeszkod\'ea w gra-\line bie\'bfy i gwa
\'b3tach, przywo\'b3ani do porz\'b9dku i karno\'9cci widzieli w \'b3agod-\line nych i \'b3askawych rz\'b9dach ujm\'ea i obraz\'ea dla siebie oraz hamulec roz-\line kie\'b3znanej samowoli; tote\'bf nie chcieli znosi\'e6 rz\'b9du, kt\'f3ry zaprowadzi\'b3
 na-\line le\'bfyty porz\'b9dek. Zacz\'eali wkr\'f3tce od tego, \'bfe z niech\'eaci\'b9 tylko spe\'b3niali\line rozkazy, albo te\'bf i w og\'f3le spe\'b3nia\'e6 ich nie chcieli. Sko\'f1czy\'b3o si\'ea za\'9c na}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn883\margrsxn884\margtsxn893\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li10\ri19\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin19\lin10\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 tym, \'bfe nie min\'ea\'b3y nawet dwa ca\'b3e miesi\'b9ce jego panowania, a wi\'eac czas\line nied\'b3ugi, w ci\'b9gu kt\'f3rego poczyni\'b3 jednak wiele rozumnych i doskona\'b3ych\line zarz\'b9dze\'f1
 i rozbudzi\'b3 u swych poddanych najlepsze nadzieje na przy-\line sz\'b3o\'9c\'e6, gdy z\'b3y los z zawi\'9cci wszystko zwali\'b3 i nie dopu\'9cci\'b3 do przepro-\line wadzenia podziwu godnych i po\'bfytecznych zamys\'b3\'f3w.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi427\li10\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin10\itap0 {\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Przede wszystkim bowiem wyda\'b3 zarz\'b9dzenie, \'bfe wszelk\'b9 ziemi\'ea\line }{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 w Italii i w prowincjach, kt\'f3ra nie jest uprawiana i zupe\'b3nie le\'bfy od-\line \'b3ogiem, ka\'bfdy mo\'bfe zajmowa\'e6, ile tylko zechce, cho\'e6by by\'b3a i w\'b3asno\'9cci\'b9\line 
cesarza; kto tak\'b9 ziemi\'b9 si\'ea zajmie i doprowadzi j\'b9 do stanu uprawnego,\line b\'eadzie jej w\'b3a\'9ccicielem}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 6}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 . Uprawiaj\'b9
cym przyzna\'b3 zwolnienie od wszelkich\line podatk\'f3w przez lat dziesi\'ea\'e6 i nienaruszalno\'9c\'e6 przez ca\'b3y czas posiadania.\line Domeny cesarskie zabroni\'b3 rejestrowa\'e6 na swoje nazwisko, o\'9cwiadczyw-\line szy, \'bfe nie s\'b9
 one prywatn\'b9 w\'b3asno\'9cci\'b9 ka\'bfdorazowego cesarza, lecz\line }{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 publicznym maj\'b9tkiem pa\'f1stwa rzymskiego}{
\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 7}{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 . Wszystkie op\'b3aty, jakie\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 
poprzednio za tyranii Kommodusa wymy\'9clono dla pomno\'bfenia dochod\'f3w\line pieni\'ea\'bfnych, pobierane nad brzegami rzek, w portach miast i przy po-\line dr\'f3\'bfowaniu drogami zni\'f3s\'b3, a przywr\'f3ci\'b3 dawny stan zwolnie\'f1 od nich}{
\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 8}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 .\line }{\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Jak plany jego wskazywa\'b3y, zamierza\'b3
 jeszcze dalsze dobrodziejstwa\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 \'9cwiadczy\'e6 swym poddanym, bo zacz\'b9\'b3 przep\'eadza\'e6 z miasta sykofant\'f3w\line i kaza\'b3 ich wsz\'eadzie kara\'e6, maj\'b9c to na oku, by nikt nie pada
\'b3 ofiar\'b9 po-\line twarzy i fa\'b3szywych oskar\'bfe\'f1. Tote\'bf senat przede wszystkim i wszyscy\line inni oczekiwali, \'bfe p\'eadzi\'e6 b\'ead\'b9 \'bfycie bezpieczne i szcz\'ea\'9cliwe. Bo tak by\'b3\line skromny i tak przestrzega\'b3 zasady r
\'f3wno\'9cci, \'bfe syna swego, kt\'f3ry by\'b3\line ju\'bf dorastaj\'b9cym m\'b3odzie\'f1cem, nawet nie wprowadzi\'b3 do pa\'b3acu cesar-\line skiego, ale zostawi\'b3 go w swoim domu rodzinnym i kaza\'b3 mu na r\'f3wni\line z innymi ucz\'easzcza\'e6
 do zwyk\'b3ych zak\'b3ad\'f3w nauczania i \'e6wicze\'f1 fizycz-\line nych oraz spe\'b3nia\'e6 tam wszelkie zadania jak ka\'bfdy inny bez jakiego-\line kolwiek udzia\'b3u w blaskach i ceremoniale cesarskim}{
\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 9}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 .}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li475\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin475\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 5.   Gdy tak szcz\'ea\'9cliwie i praworz\'b9dnie kszta\'b3towa\'b3o si\'ea \'bfycie, jedynie}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 

\par }\pard \qj \fi470\li24\ri10\sb355\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin24\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 6}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  Zarz\'b9dzenie takie wyda\'b3 ju\'bf cesarz Hadrian }{
\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 (lex Hadriana de rudibus agris,\line }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 CIL VIII 25, 416); prawo Pertinaksa przypomina\'b3o zapewne i okre\'9cla\'b3o bli\'bfej jego\line }{
\fs26\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 postanowienia.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi475\li29\ri10\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin29\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 7}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  Wprowadzi\'b3 zatem rozr\'f3\'bfnienie mi\'eadzy osobistym maj
\'b9tkiem cesarza i jego\line rodziny }{\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 (res privata) }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 a dobrami koronnymi (tzw. }{\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 patrimonium), 
}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 zostaj\'b9cymi do roz-\line porz\'b9dzenia ka\'bfdorazowego cesarza jako spadek po dawnych cesarzach.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi475\li19\ri5\sb10\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin19\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 8}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  Jak z tekstu wynika, nie chodzi\'b3o przy tym o zupe\'b3
ne zniesienie op\'b3at od obro-\line tu towarem, tzw. }{\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 portorium, }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 a tylko o przywr\'f3cenie stanu rzeczy istniej\'b9cego przed\line 
wprowadzeniem podwy\'bfki za Kommodusa.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi461\li19\ri0\sb5\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin19\itap0 {\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 9}{\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  Odrzuci\'b3 r\'f3wnie\'bf
 tytu\'b3 Augusty przyznany jego \'bfonie (Flavia Titiana). Na\line }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 prowincji niezupe\'b3nie si\'ea jednak do tych zlece\'f1 stosowano, posiadamy bowiem na-\line pisy, a z Aleksandrii i monety, na kt
\'f3rych widnieje i Titiana Augusta, i Cezar\line }{\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Pertinax (por. H. C o h e n, }{\i\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Medailles imperiales, }{
\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Leipzig 1930, t. III, s. 397). vSyn prze-\line }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 trwa\'b3 nast\'eapne burzliwe czasy, osi\'b9gn\'b9\'b3 nawet godno\'9c\'e6
 konsula i dopiero przez Ka-\line rakall\'ea zosta\'b3 stracony (por. IV 6, 3).}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn874\margrsxn874\margtsxn895\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri0\sl-365\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 pretorianie nie byli zadowoleni z istniej\'b9cych stosunk\'f3w t\'easkni\'b9c za gra-\line bie\'bfami i gwa\'b3tami, jakie uprawiali za poprzednich rz\'b9d\'f3w despotycznych,\line za \'bf
yciem rozpustnym i pijackim; postanowili wi\'eac usun\'b9\'e6 Pertinaksa,\line kt\'f3ry by\'b3 im niezno\'9cnym ci\'ea\'bfarem, a poszuka\'e6 sobie kogo innego, kto by\line im znowu zostawi\'b3 niczym nie kr\'eapowan\'b9, zupe\'b3nie bezkarn\'b9 swobod
\'ea.\line Nagle zatem, kiedy nikt tego si\'ea nie spodziewa\'b3, lecz wszyscy \'bfyli w spo-\line koju, wtargn\'eali do pa\'b3acu cesarskiego z pochylonymi w\'b3\'f3czniami i doby-\line }{
\fs31\expnd-1\expndtw-5\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 tymi mieczami. S\'b3u\'bfba w pa\'b3acu cesarskim zaskoczona tym zdumie-\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 waj\'b9cym i nieoczekiwanym atakiem popad\'b3a w pop
\'b3och i nie stawi\'b3a im\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 oporu, zw\'b3aszcza \'bfe by\'b3o jej niewiele w stosunku do gromady napastnik\'f3w,\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 
a przy tym by\'b3a nieuzbrojona wobec uzbrojonych. Jeden po drugim opusz-\line cza\'b3 stanowiska, jakie mia\'b3 zlecone, czy to przy bramie dziedzi\'f1ca, czy\line przy innych wej\'9cciach i rzuca\'b3 si\'ea do ucieczki. Kilku z nich tylko odda-\line 
nych Pertinaksowi donios\'b3o mu o wtargni\'eaciu owych [\'bfo\'b3nierzy] i radzi\'b3o\line mu ucieka\'e6 i odda\'e6 si\'ea pod ochron\'ea ludu. Cho\'e6 rada ich w istniej\'b9cej\line sytuacji by\'b3a zbawienna, nie da\'b3 si\'ea jednak przekona\'e6, uwa
\'bfaj\'b9c to za nie-\line godne i ma\'b3oduszne, niezgodne z jego dotychczasowym \'bfyciem i do-\line konanymi czynami; nie chcia\'b3 ani ucieka\'e6, ani si\'ea ukry\'e6. Przeciwnie,\line stawi\'b3 czo\'b3a niebezpiecze\'f1stwu i ruszy\'b3
 do nich, aby z nimi pom\'f3wi\'e6,\line w nadziei, \'bfe zdo\'b3a ich przekona\'e6 i odwiedzie ich od bezmy\'9clnego za-\line miaru. Wyszed\'b3szy ze swej komnaty usi\'b3owa\'b3 dowiedzie\'e6 si\'ea od napot-\line kanych przyczyny tego zaj\'9ccia i stara
\'b3 si\'ea ich przekona\'e6, by nie pope\'b3-\line niali szale\'f1stwa, zachowuj\'b9c i teraz jeszcze powa\'bfn\'b9 i dostojn\'b9 postaw\'ea,\line pilnuj\'b9c godno\'9cci cesarza, nie okazuj\'b9c ani \'9cladu zastraszenia czy tch\'f3-\line 
rzostwa, ani te\'bf zni\'bfaj\'b9c si\'ea do pr\'f3\'9cb.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi442\li5\ri10\sb5\sl-365\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin5\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 \'84Dla mnie \emdash  m\'f3wi\'b3 \emdash  \'9cmier\'e6 z waszych r\'b9k nie jest niczym wielkim\line ani ci\'ea\'bf
kim, bo jestem ju\'bf stary i do p\'f3\'9fnej staro\'9cci wysoko cze\'9c\'e6 swoj\'b9\line nosz\'ea. Ka\'bfde \'bfycie ludzkie z konieczno\'9cci ma sw\'f3j kres wytkni\'eaty. Je\'9cli\line jednak wy, kt\'f3rzy uchodzicie za gwardi\'ea i stra\'bf przyboczn
\'b9 cesarza, wy,\line }{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 kt\'f3rzy macie go chroni\'e6 przed niebezpiecze\'f1stwami z zewn\'b9trz, sami chce-\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 cie by\'e6 jego mor
dercami i splami\'e6 swoje r\'eace ju\'bf nie tylko krwi\'b9 wsp\'f3\'b3-\line obywatela, ale nawet cesarza, to zastan\'f3wcie si\'ea nad tym, by czyn ten\line ohydny w tej chwili nie okaza\'b3 si\'ea dla was r\'f3wnie\'bf niebezpieczny w przy-\line sz
\'b3o\'9cci. Nie poczuwam si\'ea do tego, bym wam jak\'b9\'9c przykro\'9c\'e6 wyrz\'b9dzi\'b3.\line Je\'9cli za\'9c oburzacie si\'ea na \'9cmier\'e6 Kommodusa, to nie ma w tym nic osobli-\line wego, \'bfe go \'9cmier\'e6 dosi\'eag\'b3a, bo przecie\'bf by
\'b3 tylko cz\'b3owiekiem. A je\'9cli\line s\'b9dzicie, \'bfe pad\'b3 ofiar\'b9 zamachu, nie moja w tym wina. Wiecie bowiem,\line \'bfe jestem poza wszelkim podejrzeniem, \'bfe o tym, co wtedy si\'ea sta\'b3o,\line podobnie jak wy nic nie wiedzia\'b3
em; tote\'bf je\'9cli \'bfywicie jakie\'9c podejrzenia,\line musicie gdzie indziej skierowa\'e6 swoje zarzuty. A chocia\'bf on zgin\'b9\'b3, to\line przecie\'bf na niczym wam zbywa\'e6 nie b\'eadzie z tych rzeczy, kt\'f3re [mo\'bfna}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn876\margrsxn877\margtsxn895\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li10\ri53\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin53\lin10\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 wam da\'e6] w spos\'f3b przyzwoity i wed\'b3ug zas\'b3ugi, bez stosowania wobec\line mnie gwa\'b3tu lub grabie\'bfy".}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi442\li0\ri38\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin38\lin0\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 Kiedy tak mniej wi\'eacej pr\'f3bowa\'b3 do nich m\'f3wi\'e6, niewiele ju\'bf bra-\line kowa\'b3o, by pewn\'b9 cz\'ea\'9c\'e6
 ich przekona\'b3, bo istotnie wielu z nich zawr\'f3-\line ci\'b3o i zacz\'ea\'b3o si\'ea wycofywa\'e6 z szacunku dla s\'eadziwego wieku dostojnego\line w\'b3adcy. Nie sko\'f1czy\'b3 jednak jeszcze m\'f3wi\'e6, gdy inni rzucili si\'ea ku niemu\line 
i zamordowali go}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex102\langnp1045 10}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 . Po dokonaniu tak okrutnego czynu przestraszyli si\'ea\line swego zuchwalstwa, wi\'eac chc\'b9c wyprzedzi\'e6
 atak ze strony ludu, bo wie-\line dzieli, \'bfe lud ze wzburzeniem przyjmie to, co si\'ea sta\'b3o, biegiem wycofali\line si\'ea do obozu, zatarasowali wszystkie bramy i wej\'9ccia i zamkn\'eali si\'ea\line wewn\'b9trz mur\'f3w ustawiwszy stra\'bf
e na wie\'bfach, aby si\'ea broni\'e6, je\'9cliby\line lud przypu\'9cci\'b3 szturm do mur\'f3w.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi446\li24\ri34\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin34\lin24\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 Taki koniec dosi\'eagn\'b9\'b3 Pertinaksa}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex102\langnp1045 11}{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 , o kt\'f3rego \'bfyciu i zasadach powy-\line \'bfej by\'b3a mowa.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi437\li19\ri14\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin19\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 6. Kiedy wiadomo\'9c\'e6 o zamordowaniu cesarza rozesz\'b3a si\'ea w\'9cr\'f3d ludu,\line wszystkich ogarn\'ea\'b3
o wzburzenie i \'bfal, biegali te\'bf jakby sza\'b3em ogarni\'eaci.\line Poruszenie, jakie obj\'ea\'b3o masy, by\'b3o jednak bezsilne, bo szukali sprawc\'f3w,\line a nie mogli ich ani znale\'9f\'e6, ani dosi\'eagn\'b9\'e6. Z najwi\'eakszym b\'f3lem przyj
\'eali\line jednak fakt dokonany, uwa\'bfaj\'b9c go za og\'f3lne nieszcz\'ea\'9ccie, cz\'b3onkowie\line senatu, kt\'f3rzy stracili w nim dobrotliwego ojca i zacnego przyw\'f3dc\'ea.\line Znowu stan\'ea\'b3o przed nimi gro\'9fne widmo tyranii, bo jasn\'b9
 by\'b3o dla nich\line rzecz\'b9, \'bfe \'bfo\'b3nierze znajduj\'b9 w niej upodobanie.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi418\li24\ri0\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin24\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 Kiedy min\'b9\'b3 tak gdzie\'9c jeden i drugi dzie\'f1, ten i \'f3w z ludu boj\'b9c si\'ea\line o siebie pocz\'b9\'b3 si\'ea
 wycofywa\'e6, a ludzie na powa\'bfnych stanowiskach ucie-\line kli do swych maj\'b9tk\'f3w najdalej od miasta po\'b3o\'bfonych, aby siedz\'b9c na\line miejscu nie ponie\'9cli szwanku ze strony nowego rz\'b9du. Natomiast \'bfo\'b3nie-\line 
rze zobaczywszy, \'bfe lud zachowuje spok\'f3j i nikt si\'ea nie o\'9cmiela wyst\'b9pi\'e6\line przeciw nim z powodu przelanej krwi cesarza, wprawdzie nie wychodzili\line z obozu, w kt\'f3rym si\'ea zamkn\'eali, ale wyprowadzili na mury tych spo\'9cr\'f3d
\line siebie, kt\'f3rzy mieli najsilniejszy g\'b3os, i og\'b3osili, \'bfe godno\'9c\'e6 cesarska jest\line na sprzeda\'bf, obiecuj\'b9c, \'bfe j\'b9 temu oddadz\'b9, kto da wi\'eacej, i wprowadz\'b9\line go bezpiecznie pod os\'b3on\'b9
 broni do cesarskiego pa\'b3acu. Kiedy si\'ea rozesz\'b3a\line wie\'9c\'e6 o tym og\'b3oszeniu, nikt z powa\'bfniejszych i stateczniejszych senato-\line r\'f3w, kt\'f3rzy mimo znakomitego pochodzenia lub bogactwa ocaleli jeszcze\line 
w nieznacznej liczbie w okresie tyranii Kommodusa, ani nie podszed\'b3 do\line mur\'f3w, ani nie okazywa\'b3 ochoty w tak niegodny i haniebny spos\'f3b za\line pieni\'b9dze kupowa\'e6 w\'b3adz\'ea cesarsk\'b9. Znalaz\'b3 si\'ea jednak niejaki Julian}{
\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex102\langnp1045 12}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 ,}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \fi470\li43\ri0\sb360\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin43\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 10}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  Wed\'b3ug \'bfyciorysu jego (H. }{
\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 A., \'bfyw. Pert. }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 11, 9) pierwszy cios w\'b3\'f3czni\'b9 zada\'b3\line mu \'bfo\'b3nierz germa\'f1skiego  pochodzenia  (z  plemienia  Tungr\'f3
w)   imieniem  Tausius.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li523\ri0\sb14\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin523\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 11}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  Wed\'b3ug Kasjusza Diona (LXXIII 11, 4) 28 marca 193 r.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \fi480\li58\ri0\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin58\itap0 {\fs26\expnd0\expndtw-4\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 12}{\fs26\expnd0\expndtw-4\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  Wed\'b3
ug   Kasjusza   Diona   (LXXIII   11,   1),   kt\'f3rego   \'9cwiadectwo   jest   tu   bez-\line }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 wzgl\'eadnie   wiarogodne,   opr\'f3\'bfniony   przez   zamordowanie   Pertinaksa   tron   cesarski}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn876\margrsxn877\margtsxn888\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri0\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 kt\'f3ry piastowa\'b3 ju\'bf godno\'9c\'e6 konsula, uchodzi\'b3 za bardzo bogatego cz\'b3o-\line wieka. P\'f3\'9fnym wieczorem, kiedy siedzia\'b3 przy uczcie podpity ju\'bf i roz-\line 
ochocony, doniesiono mu o og\'b3oszeniu \'bfo\'b3nierzy; nale\'bfa\'b3 bowiem do grona\line tych, kt\'f3rzy os\'b3awieni byli z powodu niemoralnego, bujnego \'bfycia. Ot\'f3\'bf\line \'bfona jego i c\'f3rka}{
\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 13}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  tudzie\'bf gromada jego towarzyszy sto\'b3u sk\'b3onili go, by\line zerwa\'b3 si\'ea z \'b3o\'bfa i pospieszy\'b3 do obozu w celu zasi\'eagni
\'eacia wiadomo\'9cci.\line Przez ca\'b3\'b9 drog\'ea doradzali mu, by przyj\'b9\'b3 porzucon\'b9 godno\'9c\'e6 cesarsk\'b9\line i maj\'b9c pod dostatkiem pieni\'eadzy prze\'9ccign\'b9\'b3 wszystkich w wysoko\'9cci\line ofiarowanej sumy, je\'9cliby si\'ea
 nawet znale\'9fli jacy\'9c wsp\'f3\'b3zawodnicy. Sko-\line ro wi\'eac podszed\'b3 pod mury, pocz\'b9\'b3 wo\'b3a\'e6 obiecuj\'b9c da\'e6 wszystko, co ze-\line chc\'b9, zapewniaj\'b9c, \'bfe posiada ogromne pieni\'b9dze oraz skarbce wype\'b3nione\line z
\'b3otem i srebrem. W tym samym jednak czasie zjawi\'b3 si\'ea te\'bf, by kupi\'e6\line sobie w\'b3adz\'ea cesarsk\'b9, r\'f3wnie\'bf Sulpicjanus}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 14}{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 , kt\'f3ry tak\'bfe by\'b3 poprzednio\line konsulem, a nawet prefektem miasta, ojciec \'bfony Pertinaksa. Ale jego\line nie dopu\'9ccili \'bfo\'b3nierze, bo bali si\'ea jego powinowactwa z Pertinaksem,
\line a podejrzewali, czy nie kryje si\'ea w tym jaki\'9c podst\'eap, maj\'b9cy na celu\line pomst\'ea za \'9cmier\'e6 tego\'bf. Natomiast spu\'9cciwszy na d\'f3\'b3 drabin\'ea, wyci\'b9gn\'eali\line na mur Juliana. Nie chcieli bowiem wcze\'9c
niej bram otworzy\'e6, zanim si\'ea\line nie upewni\'b9, ile pieni\'eadzy dostan\'b9. Kiedy si\'ea dosta\'b3 do nich, przyobieca\'b3\line im, \'bfe przywr\'f3ci do czci pami\'ea\'e6 o Kommodusie, ustawi z powrotem jego\line pos\'b9gi, kt\'f3re senat kaza
\'b3 usun\'b9\'e6, zostawi im wszelkie swobody, jakie\line posiadali za jego rz\'b9d\'f3w, i ka\'bfdemu \'bfo\'b3nierzowi da tyle pieni\'eadzy, ile nie\line o\'9cmieliliby si\'ea \'bf\'b9da\'e6, ani nie spodziewaliby}{
\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 15}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  si\'ea otrzyma\'e6; z wyp\'b3at\'b9 za\'9c\line pieni\'eadzy zwleka\'e6 nie b\'eadzie, ale natychmiast po\'9cle po nie do domu.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi442\li10\ri0\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin10\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Sk\'b3onieni tymi obietnicami \'bfo\'b3nierze z takimi nadziejami rozbudzony-\line mi obwo\'b3
ali Juliana imperatorem i postanowili, \'bfe do swego w\'b3asnego ro-\line }{\fs31\expnd0\expndtw-4\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 dowego nazwiska dobierze sobie jeszcze imi\'ea Kommodus. Nast\'eapnie\line }{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 wznie\'9cli w g\'f3r\'ea znaki bojowe, umie\'9ccili na nich z powrotem wizerunki\line tamtego i przygotowali si\'ea, by odprowadzi\'e6 wybra\'f1ca do pa\'b3acu cesar-\line skiego. Julian z\'b3o\'bfy\'b3
 w obozie zwyk\'b3e w takich razach ofiary jako cesarz\line i ruszy\'b3 na miasto otoczony orszakiem pretorian\'f3w liczniejszym, ni\'bf to\line zazwyczaj bywa\'b3o. Poniewa\'bf przy pomocy gwa\'b3tu i wbrew woli ludu\line w spos\'f3
b haniebny i nieprzyzwoity kupi\'b3 sobie w\'b3adz\'ea, wi\'eac s\'b3usznie si\'ea}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \li19\ri5\sb298\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin19\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 zosta\'b3 tego samego dnia obsadzony. Pierwszy zjawi\'b3 si\'ea w obozie Sulpicjanus, wy-\line s\'b3
any tam przez Pertinaksa dla uspokojenia buntuj\'b9cych si\'ea \'bfo\'b3nierzy, a przyby\'b3y\line nieco p\'f3\'9fniej z zewn\'b9trz Didiusz Julianus z nim si\'ea licytowa\'b3.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li509\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin509\itap0 {\fs26\expnd-2\expndtw-14\lang1045\langfe1033\super\charscalex108\langnp1045 13}{\fs26\expnd-2\expndtw-14\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045  \'afona   }{
\fs26\expnd8\expndtw42\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 Manila}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045    }{\fs26\expnd8\expndtw40\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 Scantilla}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045  }{\fs26\expnd-2\expndtw-14\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 i c\'f3rka   }{\fs26\expnd9\expndtw47\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 Didia}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045    }{\fs26\expnd6\expndtw30\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 Clara.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi499\li19\ri5\sb10\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin19\itap0 {\fs26\expnd-2\expndtw-12\lang1045\langfe1033\super\charscalex108\langnp1045 14}{\fs26\expnd-2\expndtw-12\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045  }{
\fs26\expnd9\expndtw45\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 Tytus}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045  }{\fs26\expnd10\expndtw51\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 Flawiusz}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045  }{\fs26\expnd9\expndtw47\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 Sulpicjanus,}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045  }{
\fs26\expnd-2\expndtw-12\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 te\'9c\'e6 Pertinaksa i jego nast\'eapca na\line }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 stanowisku prefekta miasta, stracony zosta\'b3
 w 197 r. przez Septimiusza Sewera jako\line }{\fs26\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 zwolennik Klodiusza Albina.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi475\li34\ri0\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin34\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex108\langnp1045 15}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045  Wed\'b3ug Kasjusza Diona (LXXIII 10, 4\emdash 5) licytuj\'b9
cy si\'ea z Sulpicjuszem Di-\line diusz Julianus ofiarowa\'b3 po 25 000 sesterc\'f3w (czyli 6250 denar\'f3w) na g\'b3ow\'ea, pod-\line czas gdy jego wsp\'f3\'b3zawodnik dawa\'b3 po 20 000 sesterc\'f3w (czyli po 5000 denar\'f3w).}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn886\margrsxn886\margtsxn866\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li5\ri29\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin29\lin5\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 obawia\'b3, \'bfe lud stawi mu op\'f3r. \'afo\'b3nierze przywdziali wi\'eac pe\'b3ne uzbroje-\line nie i zwarli si\'ea ciasno w lini\'ea bojow\'b9, by w razie potrzeby podj\'b9\'e6 walk\'ea,\line 
a swojego cesarza wzi\'eali do \'9crodka, wznosz\'b9c nad jego g\'b3ow\'b9 tarcze\line i w\'b3\'f3cznie, by w czasie pochodu nie spad\'b3 gdzie\'9c jaki\'9c kamie\'f1 rzucony,\line i powiedli go tak do pa\'b3acu cesarskiego. Nikt z ludu nie o\'9cmieli\'b3
 si\'ea na\line \'bfaden sprzeciw, ale te\'bf nie by\'b3o \'bfadnych okrzyk\'f3w radosnych, jakimi\line }{\fs30\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 zwykli wita\'e6 cesarzy przy ich wyst\'eapach. Przeciwnie, wszyscy trzymali si
\'ea\line }{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 z daleka, miotali na niego przekle\'f1stwa i obelgi, \'bfe za pieni\'b9dze kupi\'b3\line }{\fs30\expnd-1\expndtw-6\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 sobie w\'b3adz\'ea.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi418\li5\ri10\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin5\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 Po raz pierwszy ujawni\'b3 si\'ea w\'f3wczas rozk\'b3ad karno\'9cci \'bfo\'b3nierzy, kt\'f3-\line rzy dali si\'ea ogarn\'b9
\'e6 nienasyconej i haniebnej \'bf\'b9dzy pieni\'b9dza i nauczyli\line si\'ea nie dba\'e6 o szacunek wobec swoich w\'b3adc\'f3w. Bo fakt, \'bfe przeciwko\line ludziom, kt\'f3rzy o\'9cmielili si\'ea na okrutny czyn zamordowania cesarza, nikt\line nie wyst
\'b9pi\'b3 ani te\'bf nikt si\'ea nie sprzeciwi\'b3 tak haniebnemu wystawieniu\line na sprzeda\'bf i sprzedaniu za pieni\'b9dze godno\'9cci cesarskiej, by\'b3 pocz\'b9tkiem\line i przyczyn\'b9 ich nieprzyzwoitego i niezgodnego z zasad\'b9 karno\'9c
ci zacho-\line wania tak\'bfe i w nast\'eapnym czasie; ich \'bf\'b9dza pieni\'eadzy i lekcewa\'bfenie\line w\'b3adc\'f3w posuwaj\'b9ce si\'ea a\'bf do przelewu krwi tylko si\'ea bowiem pot\'eago-\line }{
\fs30\expnd-2\expndtw-13\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 wa\'b3y.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi427\li0\ri5\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin0\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 7. Kiedy wi\'eac Julian doszed\'b3 do w\'b3adzy, zape\'b3nia\'b3 sw\'f3j czas hulanka-\line }{
\fs30\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 mi i pijatykami, z w\'b3a\'9cciw\'b9 sobie lekkomy\'9clno\'9cci\'b9 nie dba\'b3 o sprawy pa\'f1-\line }{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 stwowe, a sam odda\'b3 si\'ea
 bezwstydnemu u\'bfywaniu zmys\'b3owemu. Okaza\'b3o\line si\'ea, \'bfe i \'bfo\'b3nierzy ok\'b3ama\'b3 i oszuka\'b3, bo nie zdo\'b3a\'b3 spe\'b3ni\'e6 danej im obiet-\line nicy. Nie posiada\'b3 bowiem tak wielkiego maj\'b9tku osobistego, jakim si\'ea
\line chwali\'b3, ani te\'bf w skarbie pa\'f1stwowym nic si\'ea nie znajdowa\'b3o}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex109\langnp1045 10}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 , gdy\'bf\line wszystko by\'b3o wypr\'f3\'bf
nione skutkiem rozpusty i rozrzutnych a bezmy\'9cl-\line nych wydatk\'f3w Kommodusa. Wobec tej bezczelno\'9cci i bezwstydu za-\line wiedzeni w swych nadziejach \'bfo\'b3nierze oburzali si\'ea, a lud widz\'b9c ich na-\line str\'f3j okazywa\'b3 mu wzgard
\'ea, tak \'bfe l\'bfy\'b3 go, gdy si\'ea pokazywa\'b3 publicznie,\line i szydzi\'b3 z jego haniebnych, w\'b9tpliwej jako\'9cci rozrywek. W cyrku, gdzie\line najwi\'eacej lud si\'ea zbiera i ujawnia swe nastroje, obrzucali go obelgami,\line }{
\fs30\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 a wywo\'b3ywali nazwisko Nigra}{\fs30\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\super\charscalex109\langnp1045 17}{\fs30\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 , nazywaj
\'b9c tego\'bf zbawc\'b9 pa\'f1stwa rzym-\line }{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 skiego i godnym przedstawicielem w\'b3adzy cesarskiej, wyra\'bfaj\'b9c zarazem\line \'bfyczenie, \'bfeby im jak najpr\'eadzej pospieszy\'b3 z pomoc\'b9
, bo cierpi\'b9 pod\line }{\fs30\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 uciskiem haniebnej tyranii.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li475\ri0\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin475\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 \'d3w Niger by\'b3 przed wielu laty konsulem, a w tym czasie, kiedy si\'ea}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi475\li19\ri0\sb538\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin19\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 16}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  Wed\'b3ug \'9cwiadectwa Kasjusza Diona (LXXIII 5, 4) po 
\'9cmierci Kommodusa\line by\'b3o w skarbie 250 000 denar\'f3w, a wi\'eac suma umo\'bfliwiaj\'b9ca Julianowi wynagrodze-\line nie zaledwo 40 \'bfo\'b3nierzy.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi461\li34\ri5\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin34\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 17}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  }{
\fs26\expnd14\expndtw74\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Gajusz}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  }{\fs26\expnd12\expndtw61\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Pescenniusz}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  }{\fs26\expnd8\expndtw44\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Niger,}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  jeden z zas\'b3u\'bfonych oficer\'f3w w s\'b3u\'bfbie\line 
Marka Aureliusza i Kommodusa, konsul }{\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 (suffectus) }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 ok. 189 r., namiestnik Syrii od\line 191 r., gdzie w kwietniu 193 r. obwo\'b3any zosta\'b3
 cesarzem.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn874\margrsxn874\margtsxn912\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li10\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin10\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 w Rzymie rozgrywa\'b3y opowiedziane powy\'bfej wydarzenia, by\'b3 zarz\'b9dc\'b9\line ca\'b3ej Syrii. By\'b3 to w\'f3wczas ludny i bardzo wielki okr\'eag administracyjny,\line bo i ca\'b3
a Fenicja, i obszary si\'eagaj\'b9ce a\'bf do Eufratu podlega\'b3y  w\'b3adzy\line Nigra}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 18}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 . Sam by\'b3 cz\'b3owiekiem do\'9c\'e6 posuni\'ea
tym w latach, kt\'f3ry zdoby\'b3\line sobie imi\'ea wielu wybitnymi czynami. Kr\'b9\'bfy\'b3a o nim s\'b3awa, \'bfe jest dziel-\line ny i zr\'eaczny, a w swym trybie \'bfycia na\'9claduje Pertinaksa, co zjednywa\'b3o\line mu serce Rzymian. Tote\'bf
 przy wszelkich t\'b3umnych zebraniach wywo\'b3ywali\line ustawicznie jego nazwisko i podczas gdy Juliana w jego obecno\'9cci obrzu-\line cali obelgami, na cze\'9c\'e6 tamtego, mimo \'bfe by\'b3 nieobecny, wznosili okrzyki,\line jakby by\'b3 cesarzem.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi427\li19\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin19\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 Kiedy do Nigra dosz\'b3a wie\'9c\'e6 o nastrojach ludu rzymskiego i nieustan-\line nych okrzykach na jego cze\'9c\'e6
 przy sposobno\'9cci wielkich zebra\'f1, zrobi\'b3o\line to na nim oczywi\'9ccie du\'bfe wra\'bfenie, tak \'bfe da\'b3 si\'ea ponie\'9c\'e6 nadziei na\line zdobycie godno\'9cci cesarskiej. Oczekiwa\'b3 bowiem, \'bfe przyjdzie mu to bar-\line dzo \'b3
atwo, raz ze wzgl\'eadu na to, \'bfe o Juliana nie dbali otaczaj\'b9cy go \'bfo\'b3-\line nierze, poniewa\'bf nie spe\'b3ni\'b3 obietnic wyp\'b3acenia im dar\'f3w pieni\'ea\'bfnych,\line a po wt\'f3re i dlatego, \'bfe lud tamtym pogardza\'b3
 jako niegodnym w\'b3adzy,\line kt\'f3r\'b9 sobie kupi\'b3. Pocz\'b9tkowo omawia\'b3 t\'ea spraw\'ea z niewielu legatami le-\line gion\'f3w, trybunami i wybitnymi \'bfo\'b3nierzami, kt\'f3rych zaprasza\'b3 do domu\line i zjednywa\'b3 sobie, podaj\'b9
c im dochodz\'b9ce z Rzymu doniesienia, bo si\'ea\line wie\'9c\'e6 o tym rozesz\'b3a i dotar\'b3a do uszu i wiadomo\'9cci zar\'f3wno \'bfo\'b3nierzy,\line jak i innych ludzi na Wschodzie. Spodziewa\'b3 si\'ea bowiem, \'bfe w ten spos\'f3b\line naj\'b3
atwiej wszyscy stan\'b9 po jego strome, je\'9cli si\'ea dowiedz\'b9, \'bfe nie sam\line podst\'eapnie zabiega o w\'b3adz\'ea cesarsk\'b9, ale idzie za wezwaniem i na pro\'9cby\line o pomoc ze strony Rzymian. Istotnie wszyscy si\'ea poruszyli i bez wahania
\line opowiedzieli si\'ea przy nim, nalegaj\'b9c i ze swej strony na niego, by si\'eagn\'b9\'b3\line po w\'b3adz\'ea. Lud Syryjczyk\'f3w jest z natury swej \'b3atwo pobudliwy i sk\'b3on-\line ny do wprowadzania zmian w istniej\'b9cych stosunkach. \'af
ywili jednak\line i pewne przywi\'b9zanie do Nigra, kt\'f3ry dobrotliwie nimi rz\'b9dzi\'b3 i najcz\'ea-\line \'9cciej \'9cwi\'eaci\'b3 razem z nimi ich uroczysto\'9cci. A Syryjczycy s\'b9 z usposobie-\line nia swego rozmi\'b3owani w ich urz\'b9dzaniu; zw
\'b3aszcza mieszka\'f1cy Antiochii,\line bardzo du\'bfego i bogatego miasta, niemal przez ca\'b3y rok \'9cwi\'eac\'b9 jakie\'9c\line uroczysto\'9cci, to w samym mie\'9ccie, to na jego przedmie\'9cciach. \'afe za\'9c Niger\line ustawicznie urz\'b9dza\'b3
 im widowiska, kt\'f3re tak lubi\'b9, i zostawia\'b3 im swo-\line bod\'ea w obchodzeniu swych \'9cwi\'b9t i weseleniu si\'ea, wi\'eac oczywi\'9ccie mia\'b3\line u nich wzi\'eacie, jako \'bfe robi\'b3, co by\'b3o im mi\'b3e.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi456\li29\ri10\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin29\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 8. Zdaj\'b9c sobie z tego spraw\'ea ze wszystkich stron \'9cci\'b9ga\'b3 swych \'bfo\'b3-\line nierzy na dzie\'f1
 oznaczony i w obecno\'9cci t\'b3um\'f3w miejscowej ludno\'9cci wy-\line szed\'b3 na przygotowan\'b9 trybun\'ea, z kt\'f3rej tak przem\'f3wi\'b3:}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi470\li38\ri5\sb350\sl-312\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin38\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 18}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 
 Za Septymiusza dotychczasowa prowincja Syria podzielona zosta\'b3a na dwie\line prowincje: Fenicj\'ea ze stolic\'b9 w Tyrze i Syri\'ea Coel\'ea lub Celesyri\'ea ze stolic\'b9 w An-\line }{
\fs26\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 tiochii.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn873\margrsxn874\margtsxn890\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \fi427\li0\ri29\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin29\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 \'84Moje \'b3agodne usposobienie i ostro\'bfno\'9c\'e6 w podejmowaniu zuchwa-\line \'b3ych przedsi\'eawzi\'ea\'e6 jest wam zapewne od dawna znana. I teraz nie by\'b3bym\line przed wami wyst\'b9pi\'b3 z t
\'b9 mow\'b9, gdybym si\'ea kierowa\'b3 w\'b3asnymi tylko\line zamys\'b3ami i nierozumn\'b9 nadziej\'b9 albo te\'bf po\'bf\'b9daniem wi\'eakszych wido-\line k\'f3w na przysz\'b3o\'9c\'e6. Ale mnie wzywaj\'b9 Rzymianie i nieustannie z krzy-\line 
kiem nastaj\'b9, \'bfeby poda\'e6 im r\'eak\'ea na ratunek i nie dopuszcza\'e6 do tego, by\line ta s\'b3aw\'b9 okryta i wysoko przez przodk\'f3w ceniona w\'b3adza mia\'b3a zosta\'e6 tak\line haniebnie poni\'bfona. Je\'9cli jednak kuszenie si\'ea na tak w
ielkie przedsi\'ea-\line wzi\'eacie bez dostatecznego powodu jest lekkomy\'9clno\'9cci\'b9 i zuchwalstwem,\line to z drugiej strony na tego, co by si\'ea oci\'b9ga\'b3 wobec wezwa\'f1 i pr\'f3\'9cb, spada\line zarzut zar\'f3wno tch\'f3
rzostwa, jak i zdrady. Dlatego wyst\'b9pi\'b3em przed wa-\line mi, aby si\'ea dowiedzie\'e6, co o tym my\'9clicie, co zdaniem waszym nale\'bfa\'b3oby\line uczyni\'e6; w was pragn\'ea mie\'e6 doradc\'f3w i wsp\'f3lnik\'f3w w przedsi\'eawzi\'eaciu,\line 
bo i wynik jego, je\'9cli to szcz\'ea\'9cliwie si\'ea powiedzie, wsp\'f3ln\'b9 tak wam, jak\line i mnie przyniesie korzy\'9c\'e6. To nie marne i czcze nadzieje mi\'ea poci\'b9gaj\'b9,\line lecz wzywa mnie lud rzymski, kt\'f3
remu bogowie oddali panowanie nad\line ca\'b3ym \'9cwiatem i w\'b3adz\'ea cesarsk\'b9, wzywa mi\'ea chwiej\'b9cy si\'ea tron cesar-\line ski, kt\'f3rego \'bfaden z ostatnich w\'b3adc\'f3w nie zdo\'b3a\'b3 jeszcze trwale pode-\line prze\'e6. St\'b9
d przedsi\'eawzi\'eacie nasze b\'eadzie bezpieczne, bo mamy za sob\'b9\line opini\'ea tych, kt\'f3rzy nas wzywaj\'b9, a nie ma nikogo, kto by m\'f3g\'b3 si\'ea nam\line przeciwstawi\'e6 i opiera\'e6. Wys\'b3ani stamt\'b9d pos\'b3a\'f1cy zapewniaj\'b9, 
\'bfe nawet\line \'bfo\'b3nierze, kt\'f3rzy za pieni\'b9dze sprzedali mu w\'b3adz\'ea, nie s\'b9 jego wiernymi\line str\'f3\'bfami i s\'b3ugami, bo nie spe\'b3ni\'b3 obietnic, jakie poczyni\'b3. Powiedzcie za-\line tem, jakie wasze zdanie!"}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi422\li19\ri14\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin19\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 W ten spos\'f3b mniej wi\'eacej przem\'f3wi\'b3, a ca\'b3e wojsko i zgromadzony\line t\'b3um ludzi natychmiast obwo\'b3
ali go imperatorem i powitali mianem Au-\line gusta. Narzucili mu na ramiona purpur\'ea cesarsk\'b9, zebrali i inne odznaki\line godno\'9cci cesarskiej, o ile si\'ea to da\'b3o zrobi\'e6 na poczekaniu, i nios\'b9c przed\line nim ogie\'f1
 poprowadzili go do \'9cwi\'b9ty\'f1 w Antiochii, a nast\'eapnie do jego\line w\'b3asnego mieszkania, kt\'f3re uwa\'bfali teraz ju\'bf nie za dom prywatny, ale\line za pa\'b3ac cesarski, i stosownie do tego przybrali z zewn\'b9trz symbolami\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 cesarskiej godno\'9cci.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi422\li38\ri0\sl-370\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin38\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 Niger mia\'b3 teraz dusz\'ea przepe\'b3nion\'b9 wielk\'b9 rado\'9cci\'b9, uwa\'bfa\'b3 bowiem,\line \'bfe w\'b3
adza jego jest mocno ugruntowana, skoro si\'ea opiera na woli ludu\line rzymskiego i przywi\'b9zaniu otaczaj\'b9cych go ludzi: Bo gdy wie\'9c\'e6 o tym\line jakby na skrzyd\'b3ach rozesz\'b3a si\'ea po wszystkich ludach, kt\'f3re mieszkaj\'b9\line na l
\'b9dzie po\'b3o\'bfonym naprzeciw Europy, nie by\'b3o nikogo, kto by nie po-\line spieszy\'b3 ochotnie z wyra\'bfeniem mu ho\'b3du, i do Antiochii s\'b3ano pos\'b3\'f3w,\line jakby do uznanego og\'f3lnie cesarza. Nawet satrapowie i kr\'f3lowie z drugiej
\line strony Tygrysu i Eufratu przysy\'b3ali zapewnienia rado\'9cci i obiecywali po-\line moc w razie potrzeby. On ze swej strony odpowiada\'b3 im wspania\'b3ymi da-\line rami i dzi\'eakuj\'b9c za gor\'b9ce uczucia oraz obietnice, zapewnia\'b3, \'bf
e nie po-}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn866\margrsxn867\margtsxn897\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li5\ri38\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin38\lin5\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 trzebuje sprzymierze\'f1c\'f3w; w\'b3adza jego jest bowiem utrwalona, tak \'bfe\line panowa\'e6 b\'eadzie bez rozlewu krwi.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi442\li5\ri29\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin29\lin5\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 Upojony takimi nadziejami, zaniedba\'b3 gnu\'9cnie troski o dalszy bieg\line sprawy i odda\'b3 si\'ea rozkoszom \'bf
yciowym, zabawiaj\'b9c si\'ea z Antioche\'f1czy-\line kami, wysiaduj\'b9c przy ucztach i widowiskach. Nie my\'9cla\'b3 za\'9c o marszu\line na Rzym, dok\'b9d nale\'bfa\'b3o si\'ea jak najbardziej spieszy\'e6. Mimo \'bfe koniecz-\line no\'9c\'e6 nakazywa
\'b3a czym pr\'eadzej pod\'b9\'bfa\'e6 do wojsk stoj\'b9cych w Ilirii i zjed-\line na\'e6 je dla siebie wpierw, ni\'bf go kto inny wyprzedzi, on nawet nie doni\'f3s\'b3\line im o tym, co si\'ea sta\'b3o, spodziewaj\'b9c si\'ea, \'bfe tamtejsi \'bfo\'b3
nierze, kiedy si\'ea\line w ko\'f1cu o wszystkim dowiedz\'b9, przy\'b3\'b9cz\'b9 si\'ea do \'bfycze\'f1 Rzymian i woli\line }{\fs30\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 wojsk wschodnich.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi413\li5\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin5\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 9. Podczas gdy on tak sobie to wyobra\'bfa\'b3 i dawa\'b3 si\'ea ponosi\'e6 czczym,\line i nieokre\'9clonym nadziejom, wiadomo
\'9c\'e6 o wydarzeniach, jaki\'9c zasz\'b3y, do-\line tar\'b3a do Pannonii i Ilirii oraz ca\'b3ego tamtejszego wojska, kt\'f3re stoi nad\line brzegami Istru i Renu na stra\'bfy pa\'f1stwa rzymskiego, trzymaj\'b9c na uwi\'ea-\line zi barbarzy\'f1c\'f3
w z drugiej strony. Dowodzi\'b3 za\'9c wszystkimi wojskami\line panno\'f1skimi (podlega\'b3y bowiem jednej komendzie) Sewerus}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 19}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  z pocho-\line 
dzenia Libijczyk, jako zarz\'b9dca cz\'b3owiek r\'f3wnie dzielny, jak energiczny,\line zaprawiony w twardym i surowym trybie \'bfycia, z niezwyk\'b3\'b9 \'b3atwo\'9cci\'b9\line umiej\'b9cy znosi\'e6 trudy, bystry w planowaniu i szybki w przeprowadzeniu
\line obmy\'9clanych zamierze\'f1. Kiedy wi\'eac otrzyma\'b3 wiadomo\'9c\'e6, \'bfe opr\'f3\'bfniony\line tron cesarski porwali [Julian i Niger], wzi\'b9wszy pod uwag\'ea lekkomy\'9clno\'9c\'e6\line jednego a gnu\'9cno\'9c\'e6 drugiego, postanowi\'b3 si
\'eagn\'b9\'e6 po w\'b3adz\'ea w pa\'f1stwie}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 20}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 .\line Sk\'b3oni\'b3y go do tego sny, kt\'f3re mu otwiera\'b3y takie widoki, oraz wypowie-\line 
dzi wyroczni, czy te\'bf jeszcze inne znaki, jakie si\'ea ukazuj\'b9 pozwalaj\'b9c po-\line zna\'e6 przysz\'b3o\'9c\'e6; wszystkie one w\'f3wczas znajduj\'b9 wiar\'ea jako niezawodne\line i prawdziwe, kiedy szcz\'ea\'9cliwym trafem si\'ea spe\'b3ni\'b9
. Wiele z tych wr\'f3\'bfb\line sam przytoczy\'b3 w swojej autobiografii, a nawet kaza\'b3 wyry\'e6 na publicz-\line nych pomnikach. Ostatniego jednak, a zarazem najwa\'bfniejszego snu, kt\'f3ry}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi446\li19\ri10\sb360\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin19\itap0 {\fs26\expnd9\expndtw48\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 19}{\fs26\expnd9\expndtw48\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Lucjusz}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  }{\fs26\expnd10\expndtw53\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Septymiusz}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  }{
\fs26\expnd8\expndtw40\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Sewerus,}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  }{\fs26\expnd-1\expndtw-5\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 pochodz\'b9cy z punickiej rodziny\line }{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 z Leptis Magna w Trypolitanii, urodzi\'b3 si\'ea w 146 r. W 178 r. by\'b3 pretorem, oko\'b3o\line 186 r. namiestnikiem Galii Lugdu\'f1skiej i w tym czasie o\'bfeni\'b3 si\'ea po \'9cmierci swojej\line }{
\fs26\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 pierwszej \'bfony z Syryjk\'b9, c\'f3rk\'b9 arcykap\'b3ana z Emezy, Juli\'b9 Domn\'b9, z kt\'f3r\'b9\line }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 pozna\'b3 si\'ea w czasie s
\'b3u\'bfby wojskowej w Syrii. W 189 r. by\'b3 konsulem jako jeden\line }{\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 z 25, kt\'f3rzy w\'f3wczas t\'ea godno\'9c\'e6 otrzymali dzi\'eaki wszechw\'b3adnemu Kleandrowi,\line }{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 a w roku zapewne 192 otrzyma\'b3 stanowisko namiestnika prowincji Pannonii.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi475\li10\ri24\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin24\lin10\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 20}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  Twierdzenie Herodiana, \'bfe Septymiusz obwo\'b3a\'b3 si\'ea
 cesarzem na wie\'9c\'e6 o pro-\line klamowaniu w Antiochii Pescenniusza Nigra (por. r\'f3wnie\'bf II 10, 6\emdash 8), jest z pew-\line no\'9cci\'b9 fa\'b3szywe, bo od \'9cmierci Pertinaksa do proklamowania Pescenniusza musia\'b3o\line up\'b3yn\'b9\'e6
 co najmniej dwa tygodnie, a zn\'f3w co najmniej tyle\'bf czasu musia\'b3o up\'b3y-\line n\'b9\'e6, zanim z Antiochii wiadomo\'9c\'e6 o wyst\'b9pieniu Pescenniusza nadesz\'b3a do Panno-\line nii, gdzie ju\'bf ko\'b3o po\'b3owy kwietnia obwo\'b3a\'b3 si
\'ea cesarzem Septymiusz. Obie prokla-\line macje nast\'b9pi\'b3y oko\'b3o tego samego czasu niezale\'bfnie jedna od drugiej, i to prokla-\line macja Septymiusza wcze\'9cniej ni\'bf Pescenniusza.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par 
\par 
\par 
\par }\pard \qj \li0\ri158\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin158\lin0\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 ods\'b3oni\'b3 przed nim wszelkie widoki na przysz\'b3o\'9c\'e6, i ja nie powinienem\line pomin\'b9\'e6 milczeniem. Oko\'b3
o tego czasu mianowicie, kiedy nadesz\'b3a wia-\line domo\'9c\'e6 o obj\'eaciu w\'b3adzy przez Pertinaksa, Sewerus, z\'b3o\'bfywszy ofiary na\line publicznym zebraniu i dope\'b3niwszy obowi\'b9zku z\'b3o\'bfenia przysi\'eagi na imi\'ea\line 
cesarza Pertinaksa, wr\'f3ci\'b3 do domu, a kiedy z nadej\'9cciem wieczoru za-\line pad\'b3 w g\'b3\'eaboki sen, mia\'b3 widzenie, \'bfe wielki i szlachetny ko\'f1 przybrany\line w cesarsk\'b9 uprz\'b9\'bf, nios\'b9cy Pertinaksa p\'eadzi przez Drog\'ea 
\'8cwi\'eat\'b9 w Rzy-\line mie. Kiedy dotar\'b3 do skraju forum, gdzie dawniej za rzeczypospolitej lud\line zwyk\'b3 odbywa\'e6 swe zgromadzenia, ko\'f1 strz\'b9sn\'b9\'b3 Pertinaksa i zrzuci\'b3 na\line ziemi\'ea, a posun\'b9\'b3 si\'ea ku stoj\'b9
cemu opodal Sewerusowi; kiedy jednak ten\line wsiad\'b3 na jego grzbiet, poni\'f3s\'b3 go spokojnie i zatrzyma\'b3 si\'ea mocno na\line }{\fs30\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 \'9c
rodku forum. Tu Sewerusa wzniesionego wysoko na jego grzbiecie\line }{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 wszyscy zobaczyli i cze\'9c\'e6 mu oddali jako cesarzowi. Do dzi\'9c dnia te\'bf na\line tym w\'b3a\'9c
nie miejscu stoi olbrzymi wykonany ze spi\'bfu obraz przedstawia-\line j\'b9cy ten sen.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi418\li14\ri120\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin120\lin14\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Ot\'f3\'bf Sewerus z rozbudzonymi w ten spos\'f3b ambicjami, w przekona-\line niu, \'bfe opatrzno\'9c\'e6
 boska na tron go powo\'b3uje, usi\'b3owa\'b3 wybada\'e6 nastr\'f3j\line \'bfo\'b3nierzy. Najpierw stara\'b3 si\'ea zjedna\'e6 pojedynczych legat\'f3w i trybun\'f3w\line legionowych jako te\'bf najwybitniejszych \'bfo\'b3nierzy i omawia\'b3 z nimi po\'b3
o-\line \'bfenie pa\'f1stwa rzymskiego, podkre\'9claj\'b9c, \'bfe si\'ea pogr\'b9\'bfa ono w zupe\'b3nym\line rozk\'b3adzie, a nie ma nikogo, kto by posiada\'b3 do\'9c\'e6 t\'ea\'bfyzny, aby godnie\line w nim rz\'b9dzi\'e6. Oskar\'bfa\'b3 stoj\'b9
cych w Rzymie \'bfo\'b3nierzy jako zdrajc\'f3w,\line kt\'f3rzy skalali swoj\'b9 przysi\'eag\'ea krwi\'b9 cesarza i wsp\'f3\'b3obywateli, wyra\'bfaj\'b9c\line zdanie, \'bfe nale\'bfa\'b3oby poci\'b9gn\'b9\'e6 ich do odpowiedzialno\'9cci i pom\'9cci\'e6
 mord\line dokonany na Pertinaksie. Wiedzia\'b3 za\'9c, \'bfe wszyscy \'bfo\'b3nierze w Ilirykum\line maj\'b9 w pami\'eaci te czasy, kiedy Pertinaks by\'b3 ich wodzem}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 21}{
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 . Za panowa-\line nia bowiem Marka mianowany wodzem i namiestnikiem w Ilirykum zdo-\line by\'b3 na czele ich wiele trofe\'f3w w walkach z Germanami, wykazuj\'b9c oso-\line bi\'9ccie wybitne m\'ea
stwo w starciach z nieprzyjaci\'f3\'b3mi, objawiaj\'b9c r\'f3wno-\line cze\'9cnie \'bfyczliwo\'9c\'e6 i dobro\'e6 w stosunku do podw\'b3adnych po\'b3\'b9czon\'b9 z roz-\line tropn\'b9 i umiarkowan\'b9 pob\'b3a\'bfliwo\'9cci\'b9. Czcili wi\'eac jego pami
\'ea\'e6, a oburzali\line si\'ea na tych, kt\'f3rzy w tak brutalny spos\'f3b o\'9cmielili si\'ea podnie\'9c\'e6 r\'eak\'ea na\line niego. Nawi\'b9zuj\'b9c wi\'eac do tego pozoru z \'b3atwo\'9cci\'b9 pozyska\'b3 ich Sewerus\line dla swoich zamierze\'f1
, udaj\'b9c, \'bfe nie tyle zabiega o tron i zdobycie w\'b3adzy\line dla siebie, ile pragnie pom\'9cci\'e6 krew takiego cesarza.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi442\li48\ri115\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin115\lin48\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Jak ludzie tamtejsi s\'b9 nadzwyczaj dzielni i silni fizycznie, odpowiedni,\line 
i pochopni do walki i rozlewu krwi, tak zn\'f3w s\'b9 oci\'ea\'bfali pod wzgl\'eadem\line umys\'b3owym i z trudno\'9cci\'b9 tylko potrafi\'b9 si\'ea spostrzec, je\'9cli si\'ea co\'9c w spo-\line s\'f3b ob\'b3udny lub podst\'eapny m\'f3
wi albo robi. Uwierzyli wi\'eac Sewerusowi.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \fi461\li53\ri0\sb360\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin53\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 21}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  Kiedy to Pertinaks jako dow\'f3
dca legionu w walkach z Kwadami oczyszcza\'b3:\line Recj\'ea i Norikum z naje\'9fd\'9fc\'f3w, a potem jako namiestnik Mezji  i w ko\'f1cu Dacji .\line os\'b3ania\'b3 naddunajskie prowincje.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi475\li10\ri24\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin24\lin10\itap0 {\lang1045\langfe1033\langnp1045 \sect }\sectd \marglsxn871\margrsxn871\margtsxn900\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li5\ri29\sl-350\slmult0
\nowidctlpar\faauto\rin29\lin5\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 udaj\'b9cemu, \'bfe jest pe\'b3en oburzenia i pragnie tylko pom\'9cci\'e6 zamordowa-\line 
nie Pertinaksa, i poszli za nim, tak \'bfe go obwo\'b3ali imperatorem i obdarzyli\line go w\'b3adz\'b9}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex109\langnp1045 22}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 . Kiedy wi\'eac zapewni\'b3
 sobie Pannon\'f3w, rozes\'b3a\'b3 swych ludzi\line }{\fs30\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 do s\'b9siednich prowincji, jako te\'bf do wszystkich w\'b3adc\'f3w poddanych Rzy-\line }{
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 mowi lud\'f3w p\'f3\'b3nocnych i roztaczaj\'b9c przed nimi wielkie obietnice i na-\line dzieje, z \'b3atwo\'9cci\'b9 wszystkich sobie pozyska\'b3. Umia\'b3 on jak nikt z ludzi\line maskowa\'e6 si\'ea
 z niezwyk\'b3\'b9 zr\'eaczno\'9cci\'b9 i zjednywa\'e6 sobie \'bfyczliwo\'9c\'e6, nic\line szanowa\'b3 \'bfadnej przysi\'eagi, je\'9cli trzeba by\'b3o j\'b9 z\'b3ama\'e6, potrafi\'b3 k\'b3ama\'e6,\line gdzie to by\'b3o korzystne, a j\'eazyk jego g\'b3osi
\'b3 to, czego wcale nie mia\'b3 na\line }{\fs30\expnd-2\expndtw-10\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 my\'9cli.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi461\li0\ri24\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin24\lin0\itap0 {\fs30\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 10. Urobiwszy wi\'eac przez wys\'b3ane listy wszystkie wojska w Ilirykum}{
\fs30\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\super\charscalex109\langnp1045 23\line }{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 tudzie\'bf ich wodz\'f3w, przeci\'b9gn\'b9\'b3 ich na sw\'b9 stron\'ea, po czym \'9cci\'b9gn\'b9\'b3 ra-\line zem \'bfo
\'b3nierzy z wszystkich oboz\'f3w i przybra\'b3 nazwisko Sewerus Perti-\line naks, spodziewaj\'b9c si\'ea, \'bfe b\'eadzie to mi\'b3e nie tylko dla wojsk iliryjskich,\line ale i dla ludu w Rzymie ze wzgl\'eadu na pami\'ea\'e6 o nim. Zwo\'b3awszy \'bfo\'b3
nie-\line rzy na r\'f3wnin\'ea, wst\'b9pi\'b3 na urz\'b9dzon\'b9 dla niego m\'f3wnic\'ea i tak przem\'f3wi\'b3:}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi432\li5\ri14\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin5\itap0 {\fs30\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 \'84Wierno\'9c\'e6 swoj\'b9 i cze\'9c\'e6 dla bog\'f3w, na kt\'f3rych przysi\'eagacie, oraz sza-\line }{
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 cunek, jaki dla cesarzy \'bfywicie, wykazali\'9ccie przez oburzenie si\'ea na czyn,\line jakiego o\'9cmielili si\'ea dopu\'9cci\'e6 \'bfo\'b3nierze stoj\'b9cy w Rzymie, kt\'f3rych s\'b3u\'bfba\line polega
\'b3a raczej na uroczystych wyst\'eapach ani\'bfeli na m\'ea\'bfnych czynach.\line Co do mnie, to wiecie przecie\'bf, \'bfe by\'b3em zawsze pos\'b3uszny wobec po-\line przednich cesarzy, \'bfe nigdy przedtem nie snu\'b3em takiego rodzaju nadziei,\line 
obecnie jednak jest moim pragnieniem rzecz doprowadzi\'e6 do ko\'f1ca i nie\line dopu\'9cci\'e6 do upadku powagi naczelnej w\'b3adzy pa\'f1stwa rzymskiego, kt\'f3ra\line }{\fs30\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 poprzednio a
\'bf do czas\'f3w Marka w r\'eakach dostojnych ludzi budzi\'b3a g\'b3\'eabo-\line }{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 ki szacunek. Jeszcze i wtedy, gdy przesz\'b3a w r\'eace Kommodusa, opromie-\line niona by\'b3
a przez szlachetne jego pochodzenie i pami\'ea\'e6 o ojcu, chocia\'bf\line skutkiem m\'b3odocianego wieku niejeden b\'b3\'b9d pope\'b3ni\'b3. Lecz przewinienia\line jego raczej wsp\'f3\'b3czucie u nas wzbudza\'b3y ani\'bfeli nienawi\'9c\'e6, poniewa\'bf
 to,\line co si\'ea dzia\'b3o, sk\'b3adali\'9cmy po najwi\'eakszej cz\'ea\'9cci nie na niego, lecz na\line otaczaj\'b9cych go pochlebc\'f3w, kt\'f3rzy byli zarazem doradcami i pomocni-\line kami w jego niegodnych czynach. Kiedy za\'9c w\'b3adza przesz\'b3
a na dostoj-\line nego starca, o kt\'f3rym pami\'ea\'e6 \'bfyje jeszcze w naszych sercach z powodu\line jego dzielno\'9cci i prawo\'9cci, to ci n\'eadznicy nie chcieli go znosi\'e6, lecz przy\line }{
\fs30\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 pomocy mordu zg\'b3adzili tak wspania\'b3ego cz\'b3owieka. Ten cz\'b3owiek jednak,}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi470\li24\ri5\sb293\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin24\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 22}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  Wed\'b3ug H. }{
\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 A., \'bfyw. Sept. }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 5, l by\'b3o to w Carnuntum nad Dunajem. Podana\line tam\'bfe wiadomo\'9c\'e6, \'bfe proklamacja nast\'b9pi\'b3
a 13 (Idy) sierpnia, jest oczywi\'9ccie fa\'b3-\line szywa, ale niekt\'f3rzy dopatruj\'b9 si\'ea omy\'b3ki w nazwie miesi\'b9ca, przypuszczaj\'b9c, \'bfe\line chodzi o Idy kwietniowe, co istotnie bardzo jest prawdopodobne.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi480\li24\ri0\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin24\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 23}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  Mianem Ilirykum okre\'9clano prowincje mi\'eadzy \'9c
rodkowym Dunajem a Mo-\line rzem Adriatyckim, a wi\'eac Pannoni\'ea, Mezj\'ea i Dalmacj\'ea. Do czas\'f3w Septymiusza sta-\line \'b3y tam: dwa legiony w Dalmacji, trzy w Pannonii G\'f3rnej, jeden w Pannonii Dolnej\line i dwa w Mezji G\'f3rnej.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn864\margrsxn865\margtsxn881\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li5\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin5\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 kt\'f3ry w haniebny spos\'f3b kupi\'b3 sobie tak wielk\'b9 w\'b3adz\'ea nad l\'b9dem i mo-\line rzem, jest, jak s\'b3yszycie, znienawidzony przez lud rzymski, nie budzi te\'bf\line zaufania u tamtejszych 
\'bfo\'b3nierzy, kt\'f3rych ok\'b3ama\'b3. Lecz cho\'e6by nawet\line zachowali do niego przywi\'b9zanie i chcieli stan\'b9\'e6 w jego obronie, to wy\line g\'f3rujecie nad nimi liczebnie, a nad ka\'bfdym z osobna m\'eastwem, bo tocz\'b9c\line 
nieustanne walki z barbarzy\'f1cami przez ci\'b9g\'b3e \'e6wiczenie wyrobili\'9ccie\line si\'ea w sztuce wojowania i przyzwyczaili\'9ccie si\'ea do znoszenia wszelkich\line }{\fs30\expnd0\expndtw-4\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 trud\'f3w, l
ekcewa\'bfenia zimna czy upa\'b3\'f3w, do maszerowania przez za-\line }{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 marzni\'eate rzeki i picia wody z wygrzebanych do\'b3k\'f3w, a nie czerpanej ze\line studni. Zaprawili\'9ccie si\'ea te\'bf
 do polowania na dzikie zwierz\'eata i w og\'f3le\line posiadacie wspania\'b3e warunki do tego, by swe m\'eastwo okaza\'e6, tak \'bfe\line }{\fs30\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 nawet, gdyby kto\'9c zdoby\'b3 si\'ea na t\'ea
 odwag\'ea, nie zdo\'b3a\'b3by si\'ea wam\line }{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 przeciwstawi\'e6. T\'ea\'bfyzna \'bfo\'b3nierza ujawnia si\'ea w trudzie, a nie w rozpust-\line nym \'bfyciu, jakie tamci prowadz\'b9 zapijaj\'b9c si\'ea
 i pusz\'b9c; tote\'bf oni nie po-\line trafiliby znie\'9c\'e6 nawet waszego okrzyku, a c\'f3\'bf powiedzie\'e6 o walce. Je\'9cli za\'9c\line niekt\'f3rzy wyra\'bfaj\'b9 obawy o to, co zasz\'b3o w Syrii, to o s\'b3abo\'9cci i bezna-\line dziejno\'9c
ci tego ruchu mo\'bfna st\'b9d wywnioskowa\'e6, \'bfe ludzie ci nawet nie\line o\'9cmielili si\'ea ruszy\'e6 }{\i\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 ze }{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 swego kraju ani te\'bf
 nie mieli odwagi pomy\'9cle\'e6\line o marszu na Rzym), lecz gnu\'9cnie tam trwaj\'b9 na miejscu i uwa\'bfaj\'b9, \'bfe\line wygodne \'bfycie z dnia na dzie\'f1 jest zyskiem dla nich przy nie utrwalonej\line jeszcze w\'b3adzy. Bo Syryjczycy s\'b9
 zdolni do dowcipnych i zr\'eacznych szy-\line derstw, zw\'b3aszcza mieszka\'f1cy Antiochii, kt\'f3rzy podobno opowiedzieli si\'ea\line po stronie Nigra, inne jednak ludy i inne miasta najwidoczniej udaj\'b9\line tylko uleg\'b3o\'9c\'e6 dla niego, bo dot
\'b9d nikt si\'ea nie znalaz\'b3, kto by by\'b3 godny\line w\'b3adzy, brakuje im wi\'eac kogo\'9c, kto m\'f3g\'b3by uj\'b9\'e6 w\'b3adz\'ea i rz\'b9dzi\'e6 dzielnie\line i rozumnie. Je\'9cli si\'ea jednak dowiedz\'b9, \'bfe armia iliryjska zrobi\'b3a sw
\'f3j wy-\line b\'f3r, a zarazem pos\'b3ysz\'b9 moje nazwisko, dobrze im znane i dobrze u nich\line zapisane z czas\'f3w, kiedy tam jako dow\'f3dca wojskowy rz\'b9dzi\'b3em}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 24}{
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 , to\line b\'b9d\'9fcie pewni, \'bfe mnie nie pos\'b9dz\'b9 o lekkomy\'9clno\'9c\'e6 i nieudolno\'9c\'e6, ani te\'bf\line nie zdob\'ead\'b9 si\'ea na to, by stawi\'e6 czo\'b3o waszemu m\'ea
stwu i przygniataj\'b9cej\line sile uderzenia w walkach, bo i co do wzrostu, i co do wyrobienia w tru-\line dach, daleko pozostaj\'b9 za wami w walce wr\'eacz. Wyprzedzimy ich zatem\line i wpierw zajmiemy Rzym, gdzie jest siedziba cesarza. Stamt\'b9
d ruszaj\'b9c\line z \'b3atwo\'9cci\'b9 reszt\'ea doprowadzimy do porz\'b9dku, opieraj\'b9c sw\'b9 ufno\'9c\'e6 na\line boskich przepowiedniach, waszym m\'eastwie, przewadze fizycznej i broni".}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \fi461\li48\ri0\sb5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin48\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 Tak m\'f3wi\'b3 Sewerus, a \'bfo\'b3nierze wznosili radosne okrzyki, zowi\'b9c go\line Augustem i Pertinaksem, okazuj\'b9
c gor\'b9c\'b9 ochot\'ea i zapa\'b3.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \fi451\li67\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin67\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 11. Sewerus nie zwlekaj\'b9c ani chwili kaza\'b3 im przygotowa\'e6 si\'ea do wy-\line marszu z najl\'bfejszym o ile mo\'bfno
\'9cci obci\'b9\'bfeniem i zapowiedzia\'b3 marsz}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi466\li67\ri19\sb346\sl-312\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin19\lin67\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 24}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  }{
\fs26\expnd12\expndtw60\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Septymiusz}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  }{\fs26\expnd11\expndtw59\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Sewerus}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  by\'b3 w Syrii w 180 r. komendantem legionu IV\line Scythica, musia\'b3 tam jednak pe\'b3ni\'e6 pewne agendy natury administracyjnej; por.\line }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex111\langnp1045 H. }{
\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex111\langnp1045 A., \'bfyw. Sept. }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex111\langnp1045 9, 4.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn849\margrsxn850\margtsxn905\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri62\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin62\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 na Rzym; rozdzieliwszy zapasy \'bfywno\'9cci oraz pieni\'b9dze wybra\'b3 si\'ea w dro-\line g\'ea}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 25}{
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 . Z napi\'eaciem wszystkich si\'b3 i wielkie znosz\'b9c trudy przyspiesza\'b3\line marsz, nie zatrzymuj\'b9c si\'ea nigdzie, nie daj\'b9c \'bfo\'b3nierzom czasu na wytch-\line 
nienie, jak tylko tyle, by spocz\'b9wszy nieco zn\'f3w ruszyli naprz\'f3d. Sam\line dzieli\'b3 z nimi wszelkie znoje, sypia\'b3 w skromnym namiocie i kaza\'b3 sobie\line podawa\'e6 posi\'b3ki i napoje, kt\'f3re, jak wiedzia\'b3, otrzymywali wszyscy \'bfo
\'b3-\line nierze; nigdzie za\'9c nie okazywa\'b3 wystawno\'9cci cesarskiej. Tote\'bf zjedna\'b3\line sobie tym wi\'eaksze uznanie u \'bfo\'b3nierzy, kt\'f3rzy patrz\'b9c z szacunkiem, \'bfe\line nie tylko znosi na r\'f3wni z nimi wszelkie wysi\'b3
ki, ale nawet przoduje\line w trudach, z wielk\'b9 gotowo\'9cci\'b9 wszystko robili.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi422\li24\ri24\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin24\lin24\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 Kiedy tak przebiega\'b3 pospiesznie Pannoni\'ea, znalaz\'b3 si\'ea u granic Italii\line i uprzedziwszy wie\'9c\'e6
, pierwej stan\'b9\'b3 przed oczyma tamtejszych mieszka\'f1-\line c\'f3w, zanim zas\'b3yszeli o jego zbli\'bfeniu. Strach wielki ogarn\'b9\'b3 miasta ital-\line skie na wie\'9c\'e6 o nadej\'9cciu tak wielkiej armii. Mieszka\'f1cy Italii od dawna\line 
bowiem odwykli od broni i wojen i \'bfyj\'b9c w pokoju oddawali si\'ea uprawie\line roli. Jak d\'b3ugo, co prawda, pa\'f1stwo rzymskie rz\'b9dzi\'b3o si\'ea demokratycz-\line nie i senat wysy\'b3a\'b3 wodz\'f3w na wyprawy wojenne, wszyscy mieszka\'f1cy
\line Italii stali pod broni\'b9 i zdobywali l\'b9dy i morza, staczaj\'b9c wojny z Helle-\line nami i barbarzy\'f1cami; nie by\'b3o te\'bf \'bfadnej cz\'ea\'9cci ziemi ani skrawka nieba,\line gdzie by Rzymianie nie rozci\'b9gn\'eali swego panowania. Odk
\'b9d za\'9c August\line zaprowadzi\'b3 rz\'b9dy monarchiczne, uwolni\'b3 Ital\'f3w od s\'b3u\'bfby wojskowej\line i pozbawi\'b3 broni}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 26}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 
, a na granicach pa\'f1stwa rozmie\'9cci\'b3 warownie oraz obo-\line zy wojskowe, osadzi\'b3 w nich \'bfo\'b3nierzy naj\'eatych za ustalonym wynagrodze-\line niem, stanowi\'b9cych niczym mur os\'b3on\'ea rzymskiego imperium; wzmocni\'b3\line ponadto 
jego bezpiecze\'f1stwo przez oparcie o pot\'ea\'bfne rzeki i rowy albo\line g\'f3ry tudzie\'bf ziemie pustynne i trudno dost\'eapne.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi451\li53\ri5\sb5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin53\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 Dlatego kiedy si\'ea w\'f3wczas dowiedzieli, \'bfe nadci\'b9ga Sewerus z tak\line wielkim wojskiem, popadli oczywi\'9c
cie w pop\'b3och wobec tego niezwyk\'b3ego\line wydarzenia. Nie o\'9cmielili si\'ea te\'bf stawia\'e6 oporu lub czyni\'e6 jakie\'9c prze-\line szkody, przeciwnie, wychodzili na jego spotkanie z ga\'b3\'b9zkami wawrzynu\line 
i przyjmowali go z otwartymi bramami. Ale on zatrzymywa\'b3 si\'ea tylko na}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi456\li77\ri0\sb725\sl-302\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin77\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 25}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  Z ko\'f1cem kwietnia 193 r. Dwa tygodnie od proklamowan
ia cesarzem wype\'b3-\line nione by\'b3y dalszymi zabiegami o pozyskanie namiestnik\'f3w i wojsk s\'b9siednich pro-\line wincji, m. in, Klodiusza Albina, namiestnika Brytanii, kt\'f3ry m\'f3g\'b3 by\'e6 najgro\'9fniejszy,\line kt\'f3ry jednak da\'b3 si
\'ea zjedna\'e6 przez przyznanie mu charakteru wsp\'f3\'b3rz\'b9dcy z tytu\'b3em\line Cezara. Ostatecznie, s\'b9dz\'b9c z bitych w tym roku monet, opowiedzia\'b3o si\'ea za nim\line 16 legion\'f3w, a to: trzy z Pannonii G\'f3
rnej, dwa z Brigetio i Carnuntum posz\'b3y za\line nim, trzeci zosta\'b3 w Windobonie, jeden z Pannonii Dolnej, dwa z Mezji G\'f3rnej,\line dwa z Mezji Dolnej, dwa z Dacji, jeden z Norikum, jeden z Recji, dwa z Germanii\line G\'f3
rnej i dwa z Germanii Dolnej.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi480\li101\ri0\sl-302\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin101\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 26}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 
 Twierdzenie przesadzone, bo August przy zachowaniu zasady obowi\'b9zkowej\line s\'b3u\'bfby wojskowej w praktyce poprzestawa\'b3 na zaci\'b9ganiu ochotnik\'f3w.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \margtsxn888\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li14\ri38\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin38\lin14\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 
chwil\'ea, by z\'b3o\'bfy\'e6 ofiary i przem\'f3wi\'e6 do ludu, po czym spieszy\'b3 dalej do\line }{\fs30\expnd-2\expndtw-13\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 Rzymu.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi442\li5\ri19\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin19\lin5\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 Kiedy doniesiono Julianowi o tym, popad\'b3 w zupe\'b3n\'b9 rozpacz, bo s\'b3y-\line sza\'b3 o sile i liczebno\'9c
ci wojska iliryjskiego, a nie m\'f3g\'b3 ani zaufa\'e6 ludowi,\line u kt\'f3rego by\'b3 znienawidzony, ani oprze\'e6 swej nadziei na \'bfo\'b3nierzach,\line kt\'f3rych oszuka\'b3. Zacz\'b9\'b3 wi\'eac gromadzi\'e6 wielkie pieni\'b9dze, tak w\'b3asne, jak
\line i od przyjaci\'f3\'b3, zabiera\'b3 ze skarbu pa\'f1stwowego i \'9cwi\'b9ty\'f1, co gdzie by\'b3o,\line i usi\'b3owa\'b3 rozdzieli\'e6 mi\'eadzy \'bfo\'b3nierzy, by sobie zjedna\'e6 ich \'bfyczliwo\'9c\'e6.\line Ale ci, cho\'e6
 wielkie sumy dostali, wcale nie byli mu wdzi\'eaczni, uwa\'bfali\line bowiem, \'bfe sp\'b3aca im tylko d\'b3ug, a nie przydziela dar\'f3w.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi413\li5\ri14\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin5\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 Przyjaciele radzili Julianowi, by wojsko wyprowadzi\'b3 w pole i obsadzi\'b3\line }{
\fs30\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 prze\'b3\'eacze Alp. S\'b9 to g\'f3ry ogromne, jakich nie ma drugich na naszej ziemi,\line }{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 a otaczaj\'b9 Itali\'ea na kszta\'b3
t wysuni\'eatego muru; w ten spos\'f3b obok innych\line b\'b3ogos\'b3awie\'f1stw, jakie przyroda daje Italom, stanowi\'b9 one zapor\'ea nie do\line przebycia, wysuni\'eat\'b9 przed ich krajem ci\'b9gn\'b9c si\'ea z p\'f3\'b3nocy na po\'b3udnie.\line 
Ale Julian nie o\'9cmieli\'b3 si\'ea nawet wyj\'9c\'e6 z miasta, rozes\'b3a\'b3 tylko pro\'9cby do\line \'bfo\'b3nierzy, aby si\'ea zbroili i \'e6wiczyli, a przed miastem wykopa\'b3 rowy. Co\line wi\'eacej, zarz\'b9dzi\'b3 przygotowania, jakby zamierza
\'b3 stoczy\'e6 bitw\'ea w obr\'ea-\line bie miasta; wszystkie s\'b3onie, kt\'f3rymi si\'ea Rzymianie pos\'b3uguj\'b9 przy uro-\line }{\fs30\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 czystych pochodach, kaza\'b3 tresowa\'e6 w d\'9f
wiganiu na grzbiecie wie\'bf i ludzi,\line }{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 s\'b9dz\'b9c, \'bfe w ten spos\'f3b rzuci postrach na Ilir\'f3w, a konie nieprzyjaci\'f3\'b3\line sp\'b3osz\'b9 si\'ea
 na widok olbrzymich, nigdy przedtem nie widzianych zwie-\line rz\'b9t. Ca\'b3e tedy miasto wyrabia\'b3o w\'f3wczas bro\'f1 i przygotowywa\'b3o si\'ea do\line }{\fs30\expnd-1\expndtw-9\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 walki.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi432\li0\ri0\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin0\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 12. Podczas gdy \'bfo\'b3nierze Juliana zbroili si\'ea jeszcze, cho\'e6 z niech\'eaci\'b9\line do wojny, przychodzi wie\'9c\'e6
, \'bfe Sewerus ju\'bf nadci\'b9ga. Ten rozdzieliwszy\line du\'bf\'b9 cz\'ea\'9c\'e6 swego wojska nakazuje im wcisn\'b9\'e6 si\'ea do miasta. Jako\'bf \'bfo\'b3-\line nierze podzieliwszy si\'ea na drobne grupy (cz\'ea\'9cciowo w bia\'b3y dzie\'f1, a je-
\line szcze wi\'eacej noc\'b9) wszystkimi drogami weszli niepostrze\'bfenie do miasta\line ukrywaj\'b9c bro\'f1 w przebraniu cywilnym. Nieprzyjaciele byli wi\'eac ju\'bf\line wewn\'b9trz miasta, kiedy Julian jeszcze siedzia\'b3 bezczynnie nie wiedz\'b9
c, co\line si\'ea dzieje. Kiedy jednak wie\'9c\'e6 o tym rozesz\'b3a si\'ea mi\'eadzy ludem, wpadli\line wszyscy w wielkie przera\'bfenie i ze strachu przed si\'b3ami Sewerusa uda-\line wali, \'bfe sprzyjaj\'b9 jego sprawie, wyrzekaj\'b9c r\'f3wnocze\'9c
nie na tch\'f3rzostwo\line Juliana, jak i powolno\'9c\'e6, i gnu\'9cno\'9c\'e6 Nigra; s\'b3ysz\'b9c za\'9c, \'bfe Sewerus ju\'bf\line stoi pod miastem, byli podziwem dla niego przej\'eaci. Julian, kt\'f3ry zupe\'b3nie\line straci\'b3 g\'b3ow\'ea
, nie wiedz\'b9c, co pocz\'b9\'e6 w tej sytuacji, kaza\'b3 zwo\'b3a\'e6 senat}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \li29\ri5\sl-370\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin29\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 na posiedzenie i przys\'b3a\'b3 mu pismo, w kt\'f3rym o\'9cwiadczy\'b3 gotowo\'9c\'e6 za-\line warcia uk\'b3adu z Sewerem, a r\'f3
wnocze\'9cnie zamianowa\'b3 go imperatorem\line i swoim wsp\'f3\'b3rz\'b9dc\'b9. Senat uchwali\'b3 to, poniewa\'bf jednak senatorowie\line widzieli, \'bfe Julian ca\'b3kiem straci\'b3 ducha i jest pogr\'b9\'bfony w rozpaczy,\line wszyscy ju\'bf
 przechylili si\'ea na stron\'ea Sewerusa. Po up\'b3ywie gdzie\'9c dwu}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn859\margrsxn860\margtsxn931\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li5\ri58\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin58\lin5\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 albo trzech dni, kiedy pos\'b3yszeli, \'bfe Sewerus gotuje si\'ea ju\'bf do ataku na\line samo miasto, przestali si\'ea ogl\'b9da\'e6 na Juliana i zebrali si\'ea na posiedzenie\line na wezwanie konsul\'f3
w, kt\'f3rzy zazwyczaj ujmuj\'b9 ster rz\'b9d\'f3w w Rzymie,\line kiedy w\'b3adza cesarska ulegnie zawieszeniu. Na posiedzeniu tym naradzali\line si\'ea tedy, co by nale\'bfa\'b3o uczyni\'e6, podczas gdy Julian siedzia\'b3 jeszcze w pa-\line \'b3
acu cesarskim, wyrzekaj\'b9c na sw\'f3j los obecny, b\'b3agaj\'b9c, by m\'f3g\'b3 z\'b3o\'bfy\'e6\line w\'b3adz\'ea i odda\'e6 w ca\'b3o\'9cci panowanie Sewerusowi.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi442\li0\ri48\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin48\lin0\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Kiedy si\'ea jednak senat dowiedzia\'b3, \'bfe tak upad\'b3 na duchu, a stra\'bf\line pretorian\'f3w opu\'9cci\'b3
a go ze strachu przed Sewerusem, uchwali\'b3, aby go\line straci\'e6, a cesarzem zamianowa\'e6 jedynie Sewerusa. Zaraz te\'bf wys\'b3ali po-\line selstwo do niego z\'b3o\'bfone z czynnych w\'f3wczas urz\'eadnik\'f3w i najwybitniej-\line szych senator\'f3
w, aby mu zanie\'9cli uznanie godno\'9cci cesarskiej. Do Juliana\line za\'9c wys\'b3ano jednego z trybun\'f3w legionowych, aby zabi\'b3 niem\'easkiego\line i \'bfa\'b3osnego starca, kt\'f3ry za swoje pieni\'b9dze kupi\'b3 sobie taki n\'eadzny ko-\line 
niec. Znaleziono go zupe\'b3nie samotnego, opuszczonego przez wszystkich\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 i haniebnie j\'eacz\'b9cemu zadano cios \'9cmiertelny}{
\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 27}{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 .}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi427\li24\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin24\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 13. Kiedy Sewerusowi doniesiono o uchwa\'b3ach senatu i zg\'b3adzeniu\line Juliana, wzmog\'b3y si\'ea jego nadzieje wi\'ea
kszych jeszcze sukces\'f3w i u\'bfy\'b3\line podst\'eapu, by uj\'b9\'e6 i dosta\'e6 w swoje r\'eace morderc\'f3w Pertinaksa. Wys\'b3a\'b3\line wi\'eac do trybun\'f3w i centurion\'f3w, do ka\'bfdego z osobna potajemnie pismo,\line w kt\'f3rym robi\'b3
 im wielkie obietnice, je\'9cli sk\'b3oni\'b9 stoj\'b9cych w Rzymie\line \'bfo\'b3nierzy, aby si\'ea pos\'b3usznie poddali rozkazom Sewerusa. Zarazem pos\'b3a\'b3\line jedno pismo do wszystkich pretorian\'f3w, nakazuj\'b9c im, aby zostawili\line wszelk
\'b9 bro\'f1 w obozie, a sami wyszli w stroju pokojowym, w jakim\line zwykli towarzyszy\'e6 cesarzowi przy ofiarach i uroczystych wyst\'eapach, by\line z\'b3o\'bfy\'e6 przysi\'eag\'ea na imi\'ea Sewerusa; niech przyb\'ead\'b9 z dobrymi nadziejami,\line 
poniewa\'bf b\'ead\'b9 s\'b3u\'bfy\'e6 w gwardii przybocznej cesarza. \'afo\'b3nierze zawierzy-\line li temu pos\'b3aniu, zw\'b3aszcza \'bfe i trybunowie sk\'b3onili ich do tego, zostawili\line wszystk\'b9 bro\'f1, a sami tylko w szatach od\'9cwi\'ea
tnych z ga\'b3\'b9zkami wawrzy-\line nu w r\'eaku pospiesznie si\'ea wybrali. Kiedy si\'ea zbli\'bfyli do obozu Sewerusa\line i doniesiono o ich przybyciu na r\'f3wnin\'ea, kaza\'b3 im Sewerus \'9ccie\'9cni\'e6 sze-\line regi, poniewa\'bf chce ich powita
\'e6 i przem\'f3wi\'e6 do nich. Do wchodz\'b9cego\line na m\'f3wnic\'ea podeszli wznosz\'b9c zgodne okrzyki radosne, gdy nagle na je-\line den znak wszyscy zostali uj\'eaci. Wojska Sewerusa otrzyma\'b3y bowiem po-\line przednio zlecenie, aby stoj\'b9
cych z oczyma zwr\'f3conymi na cesarza i z na-\line pi\'eat\'b9 w jego stron\'ea uwag\'b9 otoczy\'b3y wed\'b3ug zasad wojennych, nie rani\'b9c\line ani nie bij\'b9c nikogo, ale trzymaj\'b9c ich w karbach i pilnuj\'b9c z broni\'b9\line w r\'eaku, potrz\'b9
saj\'b9c oszczepami i w\'b3\'f3czniami, by ze strachu przed zranie-\line niem b\'ead\'b9c nieuzbrojonymi wobec uzbrojonych i w niewielkiej liczbie wo-}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi470\li72\ri0\sb293\sl-312\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin72\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 27}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  Kasjusz Dion (LXXIII 17, 5) stwierdza, \'bf
e jego panowanie trwa\'b3o 66 dni,\line a wi\'eac wliczaj\'b9c tu dzie\'f1 obj\'eacia w\'b3adzy i dzie\'f1 \'9cmierci \emdash  od 28 marca do l czerw-\line }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex87\langnp1045 ca 193.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 

\par \sect }\sectd \marglsxn866\margrsxn867\margtsxn900\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li5\ri48\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin48\lin5\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 b\'eac liczebnej przewagi nie pr\'f3bowali podj\'b9\'e6 walki. Skoro wi\'eac niejako\line zagarn\'b9\'b3 ich do sieci i mia\'b3 ich w mocy jako je\'f1c\'f3w po\'9cr\'f3d swych wojsk\line uzbrojonych, pot
\'ea\'bfnym g\'b3osem tchn\'b9cym oburzeniem tak do nich prze-\line }{\fs30\expnd-2\expndtw-10\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 m\'f3wi\'b3:}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi413\li0\ri10\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin0\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 \'84\'afe g\'f3rujemy nad wami i zr\'eaczno\'9cci\'b9, i si\'b3\'b9 wojska, i wielk\'b9 ilo\'9cci\'b9\line sprzymierze\'f1c
\'f3w, to widzicie z biegu wydarze\'f1; z \'b3atwo\'9cci\'b9 bowiem zo-\line stali\'9ccie uj\'eaci i bez walki jeste\'9ccie je\'f1cami. Ode mnie teraz zale\'bfy, co\line zechc\'ea zrobi\'e6 z wami, le\'bfycie ju\'bf u mych st\'f3p jako ofiary swojej samo-
\line woli. Je\'9cli wi\'eac kto\'9c szuka kary dla was, odpowiedniej do waszego zuch-\line walstwa, to niemo\'bfliw\'b9 jest rzecz\'b9 znale\'9f\'e6 tak\'b9 kar\'ea, kt\'f3r\'b9 by wam na-\line le\'bfa\'b3o wymierzy\'e6 stosownie do pope\'b3
nionych zbrodni. Zamordowali\'9ccie\line dostojnego starca i znakomitego cesarza, kt\'f3rego chroni\'e6 i strzec by\'b3o\line }{\fs30\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 waszym obowi\'b9zkiem, rzymsk\'b9 w\'b3adz\'ea cesarsk\'b9
, kt\'f3ra zawsze chwa\'b3\'b9\line }{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 by\'b3a okryta, kt\'f3r\'b9 poprzednicy zdobywali dzi\'eaki wybitnemu m\'eastwu lub\line te\'bf dziedziczyli dzi\'eaki szlachetnemu pochodzeniu, wy, w spos\'f3
b haniebny\line i bezecny, jakby jaki sprz\'eat pospolity sprzedali\'9ccie za pieni\'b9dze. Ale nawet\line tego cz\'b3owieka, kt\'f3rego w ten spos\'f3b wybrali\'9ccie na w\'b3adc\'ea, nie zdo\'b3ali\'9ccie\line ochroni\'e6 i utrzyma\'e6, ale go zdradzili
\'9ccie ma\'b3odusznie. Za tak wielkie\line przewinienia i zuchwalstwo zas\'b3u\'bfyli\'9ccie tysi\'b9ckro\'e6 na \'9cmier\'e6, je\'9cliby\line kto\'9c zechcia\'b3 wymierzy\'e6 wam odpowiedni\'b9 kar\'ea. Jaki los powinien was\line spotka\'e6
, dobrze widzicie, ale ja was oszcz\'eadz\'ea i nie ka\'bf\'ea was straci\'e6, nie\line chc\'ea na\'9cladowa\'e6 waszych czyn\'f3w. Poniewa\'bf jednak nie by\'b3oby to rzecz\'b9\line s\'b3uszn\'b9 ani sprawiedliw\'b9, by\'9ccie s\'b3u\'bf
yli w gwardii przybocznej cesarza,\line wy, kt\'f3rzy\'9ccie z\'b3amali przysi\'eag\'ea, skalali r\'eace krwi\'b9 obywatela i cesarza,\line zdradzili po\'b3o\'bfone w was zaufanie i r\'eakojmi\'ea, jak\'b9 stra\'bf przyboczna da-\line wa\'e6 powinna, wi
\'eac zachowacie \'bfycie, kt\'f3re wam wspania\'b3omy\'9clnie daru-\line j\'ea, ale otaczaj\'b9cym was \'bfo\'b3nierzom nakazuj\'ea odebra\'e6 wam pasy i zdj\'b9\'e6\line wszystko, co tylko macie na sobie ze stroju \'bfo\'b3nierskiego, i go\'b3ych was
\line wypu\'9cci\'e6. R\'f3wnocze\'9cnie rozkazuj\'ea wam usun\'b9\'e6 si\'ea jak najdalej od Rzy-\line mu i zapowiadam, a pod przysi\'eag\'b9 powtarzam t\'ea gro\'9fb\'ea, \'bfe kara \'9cmierci\line spotka tego z was, kto by si\'ea o\'9cmieli\'b3 pojawi
\'e6 w obr\'eabie setnego kamie-\line nia milowego od Rzymu".}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi437\li48\ri0\sb10\sl-365\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin48\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Taki rozkaz pad\'b3 z jego strony, a \'bfo\'b3nierze z Ilirykum pocz\'eali zdziera\'e6\line z nich kr\'f3
tkie miecze, zdobione z\'b3otem i srebrem na uroczyste wyst\'eapy,\line pasy, szaty i wszystko, co stanowi\'b3o oznak\'ea s\'b3u\'bfby wojskowej, po czym\line ograbionych doszcz\'eatnie nago wyprawili. Zdradzeni i podst\'eapem zasko-\line czeni, nie o\'9c
mielili si\'ea stawia\'e6 oporu, bo c\'f3\'bf mogli zrobi\'e6 bezbronni wobec\line uzbrojonych, w niewielkiej przy tym liczbie wobec tak wielu? Oddalili si\'ea\line wi\'eac zawodz\'b9c, zadowoleni jednak, \'bfe darowano im \'bfycie, a tylko z \'bfalem
\line w sercu, \'bfe bez broni przybyli i dali si\'ea tak sromotnie zaskoczy\'e6. Se-\line }{\fs30\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 werus zastosowa\'b3 nadto jeszcze i inne przemy\'9clne zarz\'b9dzenia; oba-\line }{
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 wiaj\'b9c si\'ea mianowicie, \'bfeby po og\'b3oszeniu nie rzucili si\'ea zrozpaczeni}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn867\margrsxn867\margtsxn883\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri38\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin38\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 do swego obozu i nie chwycili za bro\'f1, wys\'b3a\'b3 naprz\'f3d innymi droga-\line }{\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 mi i \'9ccie\'bfkami wybrane oddzia\'b3y, kt\'f3
re da\'b3y si\'ea pozna\'e6 ze swego\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 wybitnego m\'eastwa, aby niepostrze\'bfenie wesz\'b3y do obozu opustosza\'b3ego\line z ludzi i zagarn\'eali bro\'f1, a gdyby nadeszli pretorianie, zamkn\'ea
li bramy\line przed nimi. Tak\'b9 tedy kar\'ea ponie\'9cli mordercy Pertinaksa.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi442\li10\ri24\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin24\lin10\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 14. Sewerus z ca\'b3ym pozosta\'b3ym wojskiem w pe\'b3nym uzbrojeniu wkro-\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 czy\'b3 teraz do Rzymu}{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 28}{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 , budz\'b9
c widokiem swoim przera\'bfenie i strach u Rzy-\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 mian z powodu swych tak zuchwa\'b3ych i szcz\'ea\'9cliwie przeprowadzonych\line poczyna\'f1. Lud i senat z ga\'b3\'b9zkami wawrzynu w r\'ea
kach witali go jako\line pierwszego cz\'b3owieka i cesarza, kt\'f3ry bez rozlewu krwi i bez walki osi\'b9-\line gn\'b9\'b3 tak wielki sukces. Bo wszystko u niego podziwiano, zw\'b3aszcza za\'9c\line bystro\'9c\'e6 umys\'b3u, jego dzielno\'9c\'e6
 w znoszeniu trud\'f3w i jego ufno\'9c\'e6 przy\line wszystkich jego 'przedsi\'eawzi\'eaciach. Kiedy wi\'eac lud przyj\'b9\'b3 go z okrzy-\line kami rado\'9cci, a senat powita\'b3 go przem\'f3wieniem u wej\'9ccia do miasta,\line poci\'b9gn\'b9\'b3 do \'9c
wi\'b9tyni Jowisza, z\'b3o\'bfy\'b3 tam ofiar\'ea, dope\'b3ni\'b3 te\'bf \'9cwi\'eatych\line obrz\'ead\'f3w prawem zastrze\'bfonych dla cesarza i w innych \'9cwi\'b9tyniach, po\line czym uda\'b3 si\'ea do pa\'b3acu cesarskiego.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi422\li19\ri10\sb5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin19\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Nast\'eapnego dnia zjawi\'b3 si\'ea w senacie i wyg\'b3osi\'b3 bardzo pi\'eakne prze-\line m\'f3
wienie do wszystkich, roztaczaj\'b9c wspania\'b3e widoki na przysz\'b3o\'9c\'e6,\line i pozdrowiwszy ich \'b3\'b9cznie, jak i jednostkowo, o\'9cwiadczy\'b3, \'bfe przyby\'b3 jako\line m\'9cciciel mordu dokonanego na Pertinaksie, \'bfe jego rz\'b9d da pocz
\'b9tek pa-\line nowaniu najlepszych, \'bfe nikogo nie b\'eadzie bez s\'b9du skazywa\'b3 na \'9cmier\'e6\line ani na konfiskat\'ea maj\'b9tku, \'bfe nie b\'eadzie cierpia\'b3 donosicielstwa, przeciw-\line nie, stara\'e6 si\'ea b\'eadzie, aby zapewni\'e6
 poddanym jak najtrwalszy dobrobyt,\line i we wszystkim na\'9cladowa\'e6 b\'eadzie panowanie Marka, \'bfe nie tylko imi\'ea\line Pertinaksa przejmie, ale i jego spos\'f3b my\'9clenia. Takimi mniej wi\'eacej\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 s\'b3owami pozyska\'b3 sobie sympati\'ea ogromnej wi\'eakszo\'9cci i zaufanie do swoich\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 obietnic. Byli jednak niekt\'f3rzy mi\'ea
dzy starszymi, znaj\'b9cy jego charakter,\line kt\'f3rzy skrycie szeptali, \'bfe jest to cz\'b3owiek odznaczaj\'b9cy si\'ea wielkim\line kr\'eatactwem, umiej\'b9cy chytrze zabiera\'e6 si\'ea do rzeczy, kt\'f3ry \'9cwietnie po-\line trafi si\'ea maskowa
\'e6 i odgrywa\'e6 ka\'bfd\'b9 rol\'ea i w ten spos\'f3b osi\'b9gn\'b9\'e6 wszyst-\line ko, co mu jest potrzebne i po\'bfyteczne; wszystko to p\'f3\'9fniej zosta\'b3o fak-\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 
tycznie potwierdzone.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi427\li38\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin38\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 W Rzymie zabawi\'b3 Sewerus przez kr\'f3tki tylko czas; rozda\'b3 ludowi\line wspania\'b3e dary i urz\'b9dzi\'b3 r\'f3\'bf
ne widowiska, \'bfo\'b3nierzy hojnie obdarzy\'b3\line i najt\'ea\'bfszych z nich dobra\'b3 do gwardii cesarskiej na miejsce rozwi\'b9zanej,\line po czym pod\'b9\'bfy\'b3 na Wsch\'f3d}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 29}{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 . Poniewa\'bf Niger jeszcze ci\'b9gle zwleka\'b3\line i siedzia\'b3 bezczynnie w Antiochii, oddaj\'b9c si\'ea uciechom, chcia\'b3 go napa\'9c\'e6\line niespodziewanie, by nieprzygotowanego zaskoczy\'e6
. Kaza\'b3 wi\'eac \'bfo\'b3nierzom\line swym gotowa\'e6 si\'ea do wymarszu i ze wszystkich stron \'9cci\'b9ga\'b3 dalsze woj-}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li528\ri0\sb298\nowidctlpar\faauto\rin0\lin528\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\langnp1045 28}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045  Dnia 9 czerwca 193.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li528\ri0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin528\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\langnp1045 29}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045  Dnia 9 lipca 193.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn876\margrsxn877\margtsxn886\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri24\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin24\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 ska, powo\'b3a\'b3 do broni i \'e6wiczy\'b3 m\'b3odzie\'bf z miast italskich, a resztkom\line wojsk, jakie jeszcze sta\'b3y w Ilirykum, rozkaza\'b3 ruszy\'e6 do Tracji i tam si\'ea\line z nim po\'b3\'b9
czy\'e6. Wystawi\'b3 te\'bf flot\'ea i obsadziwszy ci\'ea\'bfkozbrojnymi wszyst-\line kie okr\'eaty, jakie by\'b3y w Italii, wys\'b3a\'b3 je na morze. W ten spos\'f3b z naj-\line wi\'eakszym po\'9cpiechem zgromadzi\'b3 pot\'ea\'bfne si\'b3y zbrojne z\'b3o
\'bfone z r\'f3\'bfnych\line rodzaj\'f3w broni, bo wiedzia\'b3, \'bfe niema\'b3ych si\'b3 mu potrzeba do walki prze-\line ciw ca\'b3ej cz\'ea\'9cci \'9cwiata po\'b3o\'bfonej naprzeciw Europy, stoj\'b9cej po stronie\line }{
\fs30\expnd-1\expndtw-9\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Nigra.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi451\li14\ri5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin14\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 15. Czyni\'b3 wi\'eac energiczne przygotowania do wojny, a \'bfe by\'b3 cz\'b3owie-\line kiem przewiduj\'b9cym i trze\'9f
wym, \'bfywi\'b3 obawy co do stanowiska wojsk\line stoj\'b9cych w Brytanii, licznych i wielk\'b9 si\'b3\'ea przedstawiaj\'b9cych}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 30}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 , bo z bar-
\line dzo walecznych ludzi z\'b3o\'bfonych. Dowodzi\'b3 za\'9c nimi wszystkimi Albinus}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 31}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 ,\line cz\'b3owiek pochodz\'b9
cy ze starej szlachty senatorskiej, wychowany w domu\line rodzicielskim w bogactwach i wygodach. Ot\'f3\'bf Sewerus postanowi\'b3 prze-\line my\'9clnie uj\'b9\'e6 i zjedna\'e6 go sobie, by ten maj\'b9c takie podniety do podj\'ea-\line cia walki o godno
\'9c\'e6 cesarsk\'b9, ufny w bogactwo swoje i r\'f3d, si\'b3\'ea wojska\line i popularno\'9c\'e6 u Rzymian, nie si\'eagn\'b9\'b3 po w\'b3adz\'ea, by nie opanowa\'b3 Rzymu\line niezbyt przecie\'bf odleg\'b3ego, podczas gdy on sam b\'eadzie zaj\'ea
ty na Wscho-\line dzie. Ob\'b3udnym okazywaniem szacunku n\'eaci\'b3 zatem tego cz\'b3owieka, kt\'f3ry\line w og\'f3le z charakteru swego by\'b3 pr\'f3\'bfny i prostoduszny, a wtedy zupe\'b3nie\line zawierzy\'b3
 Sewerusowi, kiedy ten w swych listach pod przysi\'eag\'b9 czyni\'b3\line mu wszelkie obietnice. Uprzedzaj\'b9c nawet jego nadzieje i pragnienie\line wsp\'f3\'b3udzia\'b3u w rz\'b9dach, mianowa\'b3 go Cezarem i s\'b3a\'b3 mu wysoce przy-\line 
jacielskie listy, prosz\'b9c go usilnie, by podj\'b9\'b3 si\'ea troski o rz\'b9dy, potrze-\line buje bowiem cz\'b3owieka takiego jak on, szlachetnego rodu i jeszcze w pe\'b3ni\line wieku, gdy\'bf sam jest ju\'bf stary i cierpi na go\'9cciec, synowie za
\'9c jego s\'b9\line jeszcze niemal dzie\'e6mi. Albinus d\'b9\'b3 temu wiar\'ea i przyj\'b9\'b3 godno\'9c\'e6 z ra-\line do\'9cci\'b9, zadowolony, \'bfe bez walki i niebezpiecze\'f1stwa osi\'b9ga to, czego\line pragn\'b9\'b3}{
\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 32}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 . Z tymi samymi wnioskami odni\'f3s\'b3 si\'ea Sewerus i do senatu, by\line go tym wi\'eacej utwierdzi\'e6 w zaufaniu, poleci\'b3 bi\'e6
 monety z jego wizerun-\line kiem i przez wznoszenie jego pos\'b9g\'f3w oraz przyznawanie mu jeszcze dal-}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li509\ri0\sb528\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin509\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 30}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  w Brytanii sta\'b3y w\'f3wczas cztery legiony.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi470\li34\ri5\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin34\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 31}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  }{
\fs26\expnd11\expndtw55\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Decymus}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  }{\fs26\expnd12\expndtw60\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Klodiusz}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  }{\fs26\expnd10\expndtw53\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Albinus,}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  ur. ok. 150 r., pretor ok. 180 r. i konsul\line za Kommodusa, kt\'f3
ry powierzy\'b3 mu z kolei namiestnictwo Brytanii. Wed\'b3ug \'9cwia-\line dectwa Kasjusza Diona (LXXIII 15, 1), kt\'f3ry jako wsp\'f3\'b3czesny \'9cwiadek i cz\'b3onek\line senatu jest wi\'eacej wiarogodny, mianowanie go Cezarem przypada na okres jeszcze
\line przed podj\'eaciem marszu Septymiusza na Rzym, podczas gdy Herodian przesuwa ten\line akt na czas po opanowaniu Rzymu i \'b3\'b9czy go z p\'f3\'9fniejszym zatwierdzeniem przez\line senat i \'9cci\'9clejszym okre\'9cleniem jego uprawnie\'f1.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi466\li48\ri0\sb5\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin48\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 32}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  Klodiusz Albinus przyj\'b9\'b3 odt\'b9d 
do swego nazwiska imi\'ea Septymiusz (D e c i-\line }{\fs26\expnd11\expndtw56\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 mus}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  }{\fs26\expnd10\expndtw54\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 
Clodius}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  }{\fs26\expnd11\expndtw56\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Septimus}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  }{
\fs26\expnd11\expndtw57\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Albinus}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  }{\fs26\expnd7\expndtw39\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Caesar),}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  ale z tego nie wynika jeszcze,\line \'bfe zosta\'b3 w\'f3wczas r\'f3wnocze\'9cnie adoptowany, w ka\'bfdym razie \'9fr\'f3d\'b3a nic nam o tym\line nie m\'f3wi\'b9.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 

\par \sect }\sectd \marglsxn883\margrsxn883\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li5\ri10\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin5\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 
szych zaszczyt\'f3w umacnia\'b3 w nim wiar\'ea w okazywan\'b9 mu \'b3ask\'ea. Kiedy\line w ten spos\'f3b zabezpieczy\'b3 si\'ea roztropnie przed Albinusem i ze strony\line Brytanii nie potrzebowa\'b3 si\'ea niczego obawia\'e6, a wojska z Ilirii w ca-
\line \'b3o\'9cci przy sobie zgromadzi\'b3, uwa\'bfaj\'b9c, \'bfe poczyni\'b3 wszelkie zarz\'b9dzenia\line }{\fs30\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 potrzebne do zabezpieczenia swej w\'b3adzy, ruszy\'b3 pospiesznie przeciw
\line }{\fs30\expnd-1\expndtw-6\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Nigrowi.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi422\li0\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin0\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Miejsca jego postoju po drodze, przem\'f3wienia wyg\'b3oszone w ka\'bfdym\line mie\'9ccie, znaki, jakie podobno cz\'easto mu si
\'ea ukazywa\'b3y z woli opatrzno-\line \'9cci bo\'bfej, miejscowo\'9cci wszystkie, w kt\'f3rych stacza\'b3 bitwy, oraz liczby\line \'bfo\'b3nierzy poleg\'b3ych w tych starciach po obu stronach zestawi\'b3o a\'bf nazbyt\line 
szeroko wielu dziejopisarzy, nawet i poet\'f3w wierszem, kt\'f3rzy \'bfycie Se-\line werusa obrali sobie jako wy\'b3\'b9czny temat ca\'b3ego swego opracowania. Ce-\line lem moim jest jednak zestawi\'e6 i opisa\'e6 dzieje wielu cesarzy na przestrze-\line 
ni 70 lat}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 33}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 , kt\'f3re ja sam pozna\'b3em. Wi\'eac tylko najwa\'bfniejsze czyny Se-\line werusa, daj\'b9ce rozstrzygaj\'b9ce wyniki, b\'ead\'ea
 z kolei opowiada\'b3, ani nie wy-\line s\'b3awiaj\'b9c niczego ponad miar\'ea dla zjednania sobie \'b3ask, jak to czynili\line ci, co za jego czas\'f3w pisali, ani nie pomniejszaj\'b9c niczego, co zas\'b3uguje\line na zapisanie i przekazanie pami\'eaci.}
{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li778\ri0\sb346\nowidctlpar\faauto\rin0\lin778\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 33}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  Por. wy\'bfej I l, 5.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn851\margrsxn852\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qc \li0\ri187\nowidctlpar\faauto\rin187\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 KSI\'caGA III}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi442\li0\ri96\sb293\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin96\lin0\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 1. W poprzedniej ksi\'eadze przedstawi\'b3em tedy koniec Pertinaksa, upa-\line 
dek Juliana, przybycie do Rzymu Sewerusa i jego wymarsz przeciw\line }{\fs30\expnd-1\expndtw-9\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Nigrowi.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi389\li10\ri48\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin48\lin10\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Kiedy Nigrowi, kt\'f3ry nic takiego nie oczekiwa\'b3, doniesiono, \'bfe Sewe-\line rus zaj\'b9\'b3 Rzym i przez senat zosta
\'b3 uznany jako imperator, z kolei za\'9c\line ci\'b9gnie przeciw niemu, wiod\'b9c z sob\'b9 wszystkie wojska piesze z Ilirykum\line i pr\'f3cz tego si\'b3y morskie, przera\'bfany straszliwie rozes\'b3a\'b3 pos\'b3a\'f1c\'f3w do\line namiestnik\'f3
w prowincji z rozkazem, by strzegli wszystkich wej\'9c\'e6 do kra-\line ju i port\'f3w. Pos\'b3a\'b3 te\'bf i do kr\'f3la Part\'f3w, Arme\'f1czyk\'f3w i Atren\'f3w}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 1}{
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  z \'bf\'b9-\line daniem przys\'b3ania mu wojsk posi\'b3kowych. Na to Arme\'f1czyk odpowie-\line dzia\'b3, \'bfe nie sprzymierzy si\'ea z \'bfadn\'b9 stron\'b9, ale czujnie strzec b\'eadzie\line 
swojej granicy, gdy Sewerus ju\'bf b\'eadzie nadchodzi\'b3, Part}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 2}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  natomiast\line o\'9cwiadczy\'b3, \'bfe wy\'9cle rozkaz do swoich satrap\'f3
w, by gromadzili si\'b3y, tak\line bowiem zwykle czyni, ilekro\'e6 musi wojsko wystawi\'e6, poniewa\'bf nie po-\line siada najemnik\'f3w ani te\'bf wojska stoj\'b9cego. Od Atren\'f3w za\'9c przybyli\line z pomoc\'b9 \'b3ucznicy, wys\'b3
ani przez Barsemiusza, kt\'f3ry nad tymi stronami\line }{\fs30\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 panowa\'b3. Dalsze si\'b3y zbrojne \'9cci\'b9gn\'b9\'b3 Niger z tamtejszych oboz\'f3w}{
\fs30\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 3}{\fs30\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 .\line }{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 W wielkiej liczbie stan\'ea\'b3a te\'bf do s\'b3u
\'bfby wojskowej ludno\'9c\'e6 Antiochii,}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi490\li38\ri24\sb240\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin24\lin38\itap0 {\fs26\expnd-1\expndtw-5\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 1}{\fs26\expnd-1\expndtw-5\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  }{
\fs26\expnd10\expndtw54\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Atrenowie}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  }{\fs26\expnd-1\expndtw-5\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 lub }{
\fs26\expnd9\expndtw46\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Hatrenowie,}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  }{\fs26\expnd-1\expndtw-5\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 mieszka\'f1cy miasta Hatra, po\'b3o\'bfonego\line }
{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 w Mezopotamii niedaleko od Tygrysu, stanowi\'b9cego w\'f3wczas udzielne ksi\'eastwo, cho\'e6\line pod supremacj\'b9 partyjsk\'b9.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi451\li62\ri10\sb10\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin62\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 2}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  W kr\'f3lestwie partyjskim dokona\'b3a si\'ea w\'b3a\'9cn
ie w\'f3wczas zmiana na tronie.\line W 193 r. umar\'b3 stary kr\'f3l Wologezus III, kt\'f3ry w ci\'b9gu d\'b3ugiego panowania\line (148\emdash 193) na pr\'f3\'bfno stara\'b3 si\'ea zahamowa\'e6 proces upadku pa\'f1stwa rozdzieranego\line }{
\fs26\expnd-1\expndtw-5\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 skutkiem d\'b9\'bfno\'9cci od\'9crodkowych wasali, os\'b3abionego ostatnio z powodu ci\'ea\'bfkiej\line }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 wojny z Rzymem (161\emdash 
166). Po \'9cmierci jego obj\'b9\'b3 rz\'b9dy syn jego Wologezus IV\line }{\fs26\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 (191\emdash 207/8), po nim syn tego\'bf Wologezus V (207/8\emdash 222/3), przeciw kt\'f3remu ko\'b3o\line }{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 213 r. wyst\'b9pi\'b3 jednak brat jego Ariabanus V (ok. 213\emdash 227) i ow\'b3adn\'b9\'b3 stolic\'b9 pa\'f1-\line stwa, Ktezyfontem. Z nazwiskiem Artabanusa V zwi\'b9zana jest te\'bf tragedia upadku
\line monarchii Arsacyd\'f3w, walki z Karakall\'b9 w latach 215\emdash 217, potem walki z wy-\line st\'eapuj\'b9cym na widowni\'ea dziejow\'b9 pa\'f1stwem perskich Sassanid\'f3w.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi451\li86\ri0\sb10\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin86\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 3}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  Po stronie Nigra stan\'ea\'b3y, jak si\'ea daje ustali\'e6
 z napis\'f3w i monet wsp\'f3\'b3czesnych,\line trzy legiony z Syrii, dwa z Kapadocji, dwa z Judei, jeden z Arabii i jeden z Egiptu,\line razem dziewi\'ea\'e6 legion\'f3w, podczas gdy jeden legion w Cyrenaice i jeden w Afryce\line }{
\fs26\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 opowiedzia\'b3y si\'ea za Septymiuszem.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn861\margrsxn862\margtsxn871\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri29\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin29\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 zw\'b3aszcza m\'b3odzie\'bf powodowana lekkomy\'9clno\'9cci\'b9, ale i przywi\'b9zaniem\line do Nigra, wykazuj\'b9c przy tym wi\'eacej dobrej woli ani\'bfeli do\'9cwiadczenia\line wojennego. Nakaza\'b3
 dalej zamkn\'b9\'e6 w\'b9skie skaliste przej\'9ccia przez g\'f3ry\line Taurus mocnymi murami i sza\'f1cami, poniewa\'bf uwa\'bfa\'b3, \'bfe bezdro\'bfne g\'f3ry\line stanowi\'e6 b\'ead\'b9 siln\'b9 zapor\'ea dr\'f3g wiod\'b9cych na wsch\'f3
d. Taurus bowiem,\line kt\'f3ry ci\'b9gnie si\'ea mi\'eadzy Kapadocj\'b9 a Cylicj\'b9, oddziela prowincje po\'b3o-\line \'bfone na p\'f3\'b3nocy i wschodzie. Wys\'b3a\'b3 te\'bf wojsko, kt\'f3re by zaj\'ea\'b3o zawczasu\line Bizancjum}{
\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 4}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 , najwi\'eaksze w\'f3wczas i kwitn\'b9ce miasto w Tracji, posiadaj\'b9ce\line wielk\'b9 liczb\'ea mieszka\'f1c\'f3w i znaczne zasoby pieni\'ea
\'bfne; dzi\'eaki bowiem\line swojemu po\'b3o\'bfeniu w najw\'ea\'bfszym miejscu cie\'9cniny wiod\'b9cej do Propon-\line tydy posiada\'b3o bardzo wielkie dochody z op\'b3at portowych i rybo\'b3\'f3wstwa,\line a \'bfe mia\'b3o tak\'bfe wielki i urodzajn
y obszar na l\'b9dzie, wi\'eac zar\'f3wno z mo-\line rza, jak i z l\'b9du powa\'bfne ci\'b9gn\'ea\'b3o zyski. W\'b3a\'9cnie dlatego chcia\'b3 Niger\line zaj\'b9\'e6 wcze\'9cniej to bardzo mo\'bfne miasto, g\'b3\'f3wnie w nadziei, \'bfe zdo\'b3a\line 
przeszkodzi\'e6 przeciwnikom w przej\'9cciu z Europy do Azji przez cie\'9cnin\'ea.\line Miasto by\'b3o otoczone silnymi, bardzo wysokimi murami, zbudowanymi\line z kamieni, jakich si\'ea do m\'b3yn\'f3w u\'bfywa, obrobionych w kostk\'ea, a tak \'9cci\'9c
le\line przylegaj\'b9cych do siebie i spojonych, \'bfe nikt by nie przypu\'9cci\'b3, \'bfe by\'b3y\line one z\'b3\'b9czone, bo wszystko wygl\'b9da\'b3o, jakby z jednego g\'b3azu by\'b3o wyko-\line nane. Jeszcze obecnie, jak si\'ea
 widzi jego ruiny i pozosta\'b3o\'9cci, musi si\'ea\line podziwia\'e6 sztuk\'ea jego dawnych budowniczych i m\'eastwo p\'f3\'9fniejszych\line jego niszczycieli. Tak zatem Niger robi\'b3 swoje przygotowania w spos\'f3b\line najbardziej, jak s\'b9dzi\'b3
, przewiduj\'b9cy i zapewniaj\'b9cy bezpiecze\'f1stwo.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi432\li38\ri5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin38\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 2. Sewerus ze swojej strony pod\'b9\'bfa\'b3 ze swym wojskiem, jak si\'ea da\'b3o\line najspieszniej, nie zostawiaj\'b9
c mu ani chwili wytchnienia. Kiedy si\'ea do-\line wiedzia\'b3, \'bfe Bizancjum ju\'bf zosta\'b3o zaj\'eate, zdaj\'b9c sobie spraw\'ea z tego,\line \'bfe jest ono bardzo silnie obwarowane, rozkaza\'b3 wojskom przeprawi\'e6 si\'ea\line 
pod Cyzykiem. Namiestnik Azji, Emilian}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 5}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 , kt\'f3remu Niger powierzy\'b3 tam\line naczeln\'b9 w\'b3adz\'ea wraz z dow\'f3
dztwem nad wojskiem, na wie\'9c\'e6, \'bfe si\'b3y\line Sewerusa maszeruj\'b9 na Cyzyk, zwr\'f3ci\'b3 si\'ea r\'f3wnie\'bf w t\'ea stron\'ea, wiod\'b9c ze\line sob\'b9 ca\'b3e wojsko, jakie sam zebra\'b3 i kt\'f3re mu Niger przys\'b3a\'b3. Przysz\'b3o
\line do starcia mi\'eadzy wojskami jednej i drugiej strony, wywi\'b9za\'b3y si\'ea zaciek\'b3e\line walki w owych dolinach, w kt\'f3rych g\'f3r\'ea wzi\'ea\'b3a armia Sewerusa}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 6}{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 . \'afo\'b3-\line nierze Nigra rzucili si\'ea do ucieczki w\'9cr\'f3d wielkiego rozlewu krwi, tak}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi470\li62\ri14\sb600\sl-302\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin62\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 4}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  Sta\'b3o si\'ea
 to jeszcze w maju 193 r., kiedy Septymiusz maszerowa\'b3 na Rzym.\line Przedstawione tu przygotowania Pescenniusza Nigra zadaj\'b9 k\'b3am twierdzeniu\line (II 8, 9\emdash 10), jakoby ten po swoim wyniesieniu wykazywa\'b3 zupe\'b3n\'b9 gnu\'9cno\'9c\'e6.
}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi480\li67\ri0\sb5\sl-302\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin67\itap0 {\fs26\expnd12\expndtw60\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 5}{\fs26\expnd12\expndtw60\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Asellius}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  }{\fs26\expnd11\expndtw56\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Emilianus}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  }{
\fs26\expnd-1\expndtw-6\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 by\'b3 mi\'eadzy 176 a 180 r. namiestnikiem Tracji,\line }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 konsulem przed 180 r., a nast\'eapnie w r. 185/6 r. namiestnikiem Syrii, kt
\'f3r\'b9 przej\'b9\'b3\line od niego Pescenniusz Niger, podczas gdy sam Aselliusz mianowany zosta\'b3 prokon-\line sulem prowincji Azji.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li538\ri0\sb5\sl-302\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin538\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 6}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  W listopadzie \emdash  grudniu 193 r.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn891\margrsxn891\margtsxn861\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li14\ri14\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin14\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 \'bfe nadzieje wojsk wschodnich zaraz z pocz\'b9tku si\'ea za\'b3ama\'b3y, a wzmog\'b3a\line si\'ea otucha wojsk iliryjskich.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi442\li0\ri5\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin0\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Niekt\'f3rzy powiadaj\'b9, \'bfe przy tej kl\'easce sprawy Nigra zaraz w po-\line cz\'b9tkach odegra\'b3a rol\'ea
 zdrada ze strony Emiliana}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 7}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 . Jako przyczyn\'ea takiego\line post\'b9pienia Emiliana podaj\'b9 dwie wersje. Wed\'b3ug jednych zdradzi\'b3 on
\line Nigra z zawi\'9cci, niezadowolony, \'bfe ten, kt\'f3ry by\'b3 jego nast\'eapc\'b9 na stano-\line wisku namiestnika Syrii, mia\'b3by zosta\'e6 jego zwierzchnikiem jako cesarz\line i pan jego; wed\'b3ug innych sk\'b3onili go do tego jego synowie, kt
\'f3rzy przy-\line s\'b3ali listy do niego z pro\'9cb\'b9, aby ich ratowa\'b3. Sewerus bowiem znalaz\'b3szy\line ich w Rzymie kaza\'b3 ich uj\'b9\'e6 i trzyma\'b3 w wi\'eazieniu. Zastosowa\'b3 mianowicie\line i w tym wypadku bardzo przemy\'9clne poci\'b9
gni\'eacie. Podobnie jak Kom-\line modus mia\'b3 zwyczaj zatrzymywa\'e6 dzieci namiestnik\'f3w, aby mie\'e6 zak\'b3ad-\line nik\'f3w ich przywi\'b9zania i wierno\'9cci. Tote\'bf i Sewerus, kt\'f3ry o tym wiedzia\'b3,\line kiedy zosta\'b3 obwo\'b3
any cesarzem, zatroskany o los swych dzieci, jeszcze\line za \'bfycia Juliana wys\'b3a\'b3 potajemnie swych ludzi, kt\'f3rzy wykradli je z Rzy-\line mu, aby si\'ea nie znajdowa\'b3y w obcych r\'eakach. Sam za\'9c, jak tylko wszed\'b3\line do Rzymu, kaza
\'b3 uj\'b9\'e6 wszystkich, kt\'f3rzy byli spokrewnieni z wodzami\line oraz innymi lud\'9fmi jak\'b9kolwiek funkcj\'ea pe\'b3ni\'b9cymi na Wschodzie oraz\line w}{\scaps\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  }{
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 ca\'b3ej Azji, i trzyma\'b3 ich przy sobie pod stra\'bf\'b9, aby wodzowie pragn\'b9c\line ratowa\'e6 swe dzieci zdradzili spraw\'ea Nigra lub te\'bf je\'9cliby wytrwali\line w swej wierno\'9c
ci dla niego, przez \'9cmier\'e6 dzieci wcze\'9cniej ci\'ea\'bfko zostali\line dotkni\'eaci, zanim nawet zdo\'b3aj\'b9 sami zrobi\'e6 mu co\'9c z\'b3ego.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi422\li5\ri5\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin5\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Po kl\'easce poniesionej pod Cyzykiem zwolennicy Nigra uciekli z po-\line \'9cpiechem, na jaki ka\'bfdy z nich potrafi\'b3 si
\'ea zdoby\'e6, jedni w g\'f3rskie okolice\line Armenii, inni do Galacji i do Azji, pragn\'b9c uj\'9c\'e6 za Taurus pierwej ni\'bf\line zwyci\'eazcy, aby si\'ea znale\'9f\'e6 w obr\'eabie obmurowa\'f1. Wojsko Sewerusa\line przesz\'b3
o tymczasem przez obszar Cyzyku i wkroczy\'b3o pospiesznie do s\'b9-\line }{\fs30\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 siedniej Bitynii.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi442\li10\ri0\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin10\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Skoro si\'ea rozesz\'b3a wie\'9c\'e6 o zwyci\'eastwie Sewerusa, natychmiast we\line 
wszystkich tamtejszych prowincjach przejawi\'b3o si\'ea poruszenie i w r\'f3\'bf-\line nych miastach powsta\'b3y zwady nie tyle na tle wrogiego lub \'bfyczliwe-\line go ustosunkowania si\'ea do wojuj\'b9cych cesarzy, ile w wyniku k\'b3\'f3tni wza-\line }{
\fs30\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 jemnych, zawi\'9cci i \'bf\'b9dzy zniszczenia wsp\'f3\'b3plemie\'f1c\'f3w. Odwieczna to\line }{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 choroba Grek\'f3w, kt\'f3
rzy zawsze burzyli si\'ea jedni przeciw drugim, a prag-\line n\'b9c zniszczy\'e6 tych, kt\'f3rzy zdawali si\'ea nad nimi g\'f3rowa\'e6, do n\'eadzy dopro-\line wadzili Grecj\'ea. Tote\'bf gdy si\'b3y ich z biegiem czasu os\'b3ab\'b3y i wyniszczy\'b3y
\line si\'ea w walkach wewn\'eatrznych, stali si\'ea \'b3atwym \'b3upem Macedo\'f1czyk\'f3w\line i popadli w niewol\'ea u Rzymian. Lecz ta choroba zazdro\'9cci i nienawi\'9cci\line przesz\'b3a r\'f3wnie\'bf do miast, kt\'f3re za naszych czas\'f3w by\'b3
y w rozkwicie.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi456\li14\ri5\sb360\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin14\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\langnp1045 7}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045  \'8cmier\'e6 Emiliana, kt\'f3ry po kl\'easce pod Cyzykiem uj\'eaty zosta\'b3
 w ucieczce i stra-\line cony na rozkaz wodz\'f3w Septymiusza (por. H. }{\i\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 A., \'bfyw. Sew. }{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 8, 16), przemawia sta-\line nowczo przeciw temu oskar\'bfeniu.}{
\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn871\margrsxn871\margtsxn881\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \fi437\li10\ri29\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin29\lin10\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 I tak w Bitynii zaraz,po bitwie pod Cyzykiem mieszka\'f1cy Nikomedii\line przeszli na stron\'ea Sewerusa i wys\'b3ali pos\'b3\'f3w do niego, a zarazem wpu\'9ccili\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 wojsko jego do miasta obiecuj\'b9c wszystkiego dostarczy\'e6; inaczej mieszka\'f1-\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 cy Nicei, z nienawi\'9cci do Nikomedyjczyk\'f3
w opowiedzieli si\'ea po stronie\line przeciwnej, przyj\'eali wojsko Nigra, tak tych, co uciekaj\'b9c u nich szukali\line schronienia, jak i oddzia\'b3y, kt\'f3re Niger wys\'b3a\'b3 dla obsadzenia Bitynii.\line Z miast tych jakby ze swego obozu jed
na i druga strona ruszy\'b3y do walki\line i przysz\'b3o do starcia mi\'eadzy nimi, ale w zaciek\'b3ej bitwie, jak\'b9 stoczyli,\line wojska Sewerusa odnios\'b3y \'9cwietne zwyci\'eastwo}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 8}{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 . \'afo\'b3nierze Nigra, kt\'f3rzy\line ocaleli, uciekli st\'b9d daleko spiesz\'b9c si\'ea do prze\'b3\'eaczy Tauru i zamkn\'b9wszy\line si\'ea za sza\'f1cami stan\'eali na ich stra\'bf
y. Sam Niger zostawi\'b3 wystarczaj\'b9c\'b9,\line jak s\'b9dzi\'b3, za\'b3og\'ea przy tych obwarowaniach i pod\'b9\'bfy\'b3 do Antiochii, gro-\line madz\'b9c wojsko i pieni\'b9dze.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi451\li0\ri24\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin24\lin0\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 3. Tymczasem wojsko Sewerusa przesz\'b3o przez Bityni\'ea oraz Galacj\'ea\line i wkroczy\'b3o do Kapadocji, po czym stan\'b9
wszy pod sza\'f1cami podj\'ea\'b3o ich\line obl\'ea\'bfenie. Przedstawia\'b3o to niema\'b3\'b9 trudno\'9c\'e6, bo droga wiod\'b3a przez ci\'ea\'bfko\line dost\'eapne i strome w\'b9wozy, a obro\'f1cy z g\'f3ry rzucali na atakuj\'b9cych ka-\line 
mienie, stoj\'b9cy za\'9c za blankami mur\'f3w dzielnie stawiali op\'f3r. Tote\'bf\line niewielka garstka mog\'b3a tu zatrzyma\'e6 przewa\'bfaj\'b9ce si\'b3y. Nad w\'b9sk\'b9 drog\'b9\line bowiem wznosi si\'ea z jednej strony bardzo wysoka g\'f3
ra, z drugiej za\'9c\line strony g\'b3\'eaboka przepa\'9c\'e6, kt\'f3r\'eady p\'b3yn\'b9 wody zlewaj\'b9ce si\'ea z g\'f3r. Do tego\line wszystkiego ca\'b3a okolica zosta\'b3a przez Nigra zamkni\'eata sza\'f1cami, a\'bfeby\line w \'bf
adnym punkcie nie dopu\'9cci\'e6 do przedarcia si\'ea wojsk przeciwnika.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi451\li10\ri0\sb5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin10\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Takie tedy wypadki rozgrywa\'b3y si\'ea w Kapadocji. W Syrii tym-\line czasem na tle takiej samej rywalizacji i nienawi
\'9cci przysz\'b3o do star\'e6 mi\'ea-\line dzy mieszka\'f1cami Laodicei i znienawidzonymi przez nich Antioche\'f1-\line czykami, w Fenicji mi\'eadzy Tyryjczykami i wrogami ich, mieszka\'f1cami\line Berytu. Zar\'f3wno w Laodicei, jak i w Tyrze na wie\'9c
\'e6 o ucieczce Nigra\line usi\'b3owano obali\'e6 pos\'b9gi ustawione ku jego czci i wznoszono okrzyki na\line cze\'9c\'e6 Sewerusa. Kiedy si\'ea Niger o tym dowiedzia\'b3 po przybyciu do An-\line tiochii, mimo \'bfe poprzednio okazywa\'b3
 dobrotliwe usposobienie, s\'b3usznie\line wpad\'b3 w\'f3wczas w gniew z powodu ich odst\'eapstwa i zuchwalstwa i wy-\line s\'b3a\'b3 do obu miast swoich oszczepnik\'f3w maureta\'f1skich oraz oddzia\'b3 \'b3uczni-\line k\'f3w, kt\'f3rym wyda\'b3
 rozkaz, by mordowali ka\'bfdego, kto stanie im w dro-\line dze, a miasta zrabowali i spalili. Istotnie Maurowie, ludzie wielce krwio-\line \'bferczy, a przez zupe\'b3n\'b9 pogard\'ea \'9cmierci i niebezpiecze\'f1stw gotowi do\line wszelkich szale\'f1
czych nawet czyn\'f3w, wpad\'b3szy niespodziewanie do Lao-\line dicei poczynili straszliwe spustoszenie w\'9cr\'f3d ludno\'9cci i w mie\'9ccie, a stam-\line t\'b9d pospieszyli do Tyru, ograbili go doszcz\'eatnie, ludno\'9c\'e6 wymordowali,\line 
a miasto ca\'b3e spalili.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li480\ri0\sb5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin480\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Podczas gdy w Syrii rozgrywa\'b3y si\'ea te wydarzenia i Niger zaj\'eaty by\'b3}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li504\ri0\sb240\nowidctlpar\faauto\rin0\lin504\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\langnp1045 8}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045  W styczniu 194 r.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn854\margrsxn854\margtsxn902\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri38\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin38\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\expnd0\expndtw-4\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 gromadzeniem si\'b3 zbrojnych, wojsko Sewerusa roz\'b3o\'bfone by\'b3o przed\line }{\fs31\expnd-1\expndtw-5\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 osza\'f1cowaniami prze\'b3\'ea
czy, kt\'f3r\'b9 oblega\'b3o. W\'9cr\'f3d \'bfo\'b3nierzy panowa\'b3o\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 wielkie zniech\'eacenie i przygn\'eabienie, bo by\'b3o to silne i trudne do zdobycia\line stanowisko, os\'b3oni\'eate przez g
\'f3r\'ea i przepa\'9c\'e6. Ludzie Sewerusa stracili ju\'bf\line wszelk\'b9 nadziej\'ea, a przeciwnicy ich nabrali przekonania, \'bfe nie potrze-\line buj\'b9 \'bfywi\'e6 obaw o utrzymanie obrony, kiedy nagle w nocy w\'9cr\'f3d stra-\line 
szliwej ulewy i wielkiej \'9cnie\'bfycy (ca\'b3a bowiem Kapadocja, zw\'b3aszcza za\'9c\line Taurus, ma surowy klimat) run\'b9\'b3 z g\'f3ry wielki rw\'b9cy strumie\'f1, a napot-\line kawszy przeszkod\'ea w swoim zwyk\'b3ym biegu, poniewa\'bf obwarowania
\line zamyka\'b3y jego \'b3o\'bfysko, wzbiera\'b3 coraz wi\'eacej i pot\'ea\'bfniej, a\'bf przyroda\line przemog\'b3a sztuk\'ea ludzk\'b9 i mur nie mog\'b9c wytrzyma\'e6 naporu wody\line z wolna zacz\'b9\'b3 si\'ea rozst\'eapowa\'e6
 w swoich spojeniach. Fundamenty jego,\line zbudowane w po\'9cpiechu nie do\'9c\'e6 starannie, ust\'b9pi\'b3y pod naciskiem stru-\line mienia i wszystko run\'ea\'b3o, a pr\'b9d wody otworzy\'b3 sobie drog\'ea przez prze-\line \'b3\'eacz. Na widok tego 
\'bfo\'b3nierze pilnuj\'b9cy obwarowa\'f1 w obawie przed okr\'b9-\line \'bfeniem, poniewa\'bf nieprzyjaciele, nie znajduj\'b9c ju\'bf przeszkody po sp\'b3yni\'ea-\line ciu nawa\'b3nicy, mogli obej\'9c\'e6 ich stanowiska, opu\'9ccili je i uciekli. Wojska
\line Sewerusa ucieszone tym, co si\'ea sta\'b3o, podniesione na duchu my\'9cl\'b9, \'bfe\line prowadzi ich boska opatrzno\'9c\'e6, zauwa\'bfywszy, \'bfe pilnuj\'b9cy przej\'9ccia \'bfo\'b3-\line nierze uciekli, z \'b3atwo\'9cci\'b9
 i bez przeszkody przesz\'b3y przez Taurus i pod\'b9-\line }{\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 \'bfy\'b3y do Cylicji.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi403\li34\ri10\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin34\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 4. Kiedy si\'ea Niger dowiedzia\'b3 o tym, co zasz\'b3o, z po\'9cpiechem ruszy\'b3\line w pole, zgromadziwszy armi\'ea
 wielk\'b9 wprawdzie, ale z\'b3o\'bfon\'b9 z ludzi\line niewyrobionych w walce i znoszeniu trud\'f3w. Ogromna bowiem ilo\'9c\'e6\line ludzi, w tym niemal ca\'b3a m\'b3odzie\'bf Antiochii, dobrowolnie zg\'b3osi\'b3a si\'ea do\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 s\'b3u\'bfby wojskowej, by dzieli\'e6 z nim niebezpiecze\'f1stwo. Wojsko jego wyka-\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 zywa\'b3o wi\'eac zapa\'b3, ale w do\'9c
wiadczeniu i dzielno\'9cci pozostawa\'b3o daleko\line w tyle za Iliryjczykami. Oba wojska zmierzy\'b3y si\'ea ze sob\'b9 na bardzo\line szerokiej i wyd\'b3u\'bfonej r\'f3wninie nad tzw. zatok\'b9 miasta Issos, nad kt\'f3r\'b9\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 wznosi si\'ea p\'f3\'b3kolem, jakby teatr, wzg\'f3rze, podczas gdy ku morzu\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 ci\'b9gnie si\'ea rozleg\'b3e wybrze\'bf
e, jak gdyby natura przygotowa\'b3a tu stadion\line do rozegrania bitwy. Podobno tam te\'bf i Dariusz stoczy\'b3 z Aleksandrem\line ostatnia i najwi\'eaksz\'b9 bitw\'ea, w kt\'f3rej poni\'f3s\'b3 kl\'eask\'ea i dosta\'b3 si\'ea do nie-\line woli}{
\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 9}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 ; tak to i w\'f3wczas wojownicy z p\'f3\'b3nocy pokonali swych przeciw-\line nik\'f3w ze Wschodu. Do dzi\'9c
 dnia jeszcze istnieje tu niejako trofeum i po-\line mnik owego zwyci\'eastwa, miasto na wzg\'f3rzu zwane Aleksandri\'b9 i pos\'b9g\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 spi\'bfowy tego, kt\'f3rego imi\'ea nosi\'b3
a miejscowo\'9c\'e6.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi427\li86\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin86\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Tak si\'ea z\'b3o\'bfy\'b3o, \'bfe nie tylko spotka\'b3y si\'ea w tym miejscu wojska Sewe-\line 
rusa i Nigra, ale i wynik bitwy by\'b3 podobny. Obie strony roz\'b3o\'bfy\'b3y si\'ea}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi456\li72\ri10\sb355\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin72\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 9}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  Omy\'b3
ka Herodiana, bo bitwa Dariusza III z Aleksandrem Wielkim pod Issos\line (333 r.) nie by\'b3a ani najwi\'eaksza, ani ostatnia, ani te\'bf Dariusz nie dosta\'b3 si\'ea tam do\line }{\fs26\expnd-1\expndtw-5\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 
niewoli.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn859\margrsxn860\margtsxn893\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri34\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin34\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 obozem naprzeciw siebie wieczorem i ca\'b3\'b9 noc jedni i drudzy sp\'eadzili\line bezsennie przej\'eaci trosk\'b9 i obaw\'b9; ze wschodem s\'b3o\'f1ca zach\'eaceni przez\line swoich wodz\'f3
w ruszyli przeciwko sobie i z ca\'b3ym rozmachem rzucili si\'ea\line do walki, jako ostatniej ju\'bf i ko\'f1cowej, w kt\'f3rej los rozstrzygnie, kto\line b\'eadzie cesarzem. Po d\'b3ugim zmaganiu rozgrywaj\'b9cym si\'ea w\'9cr\'f3d wielkiego\line 
rozlewu krwi, tak \'bfe strumienie rzek przep\'b3ywaj\'b9cych przez r\'f3wnin\'ea\line sp\'b3ywa\'b3y do morza nios\'b9c wi\'eacej krwi ni\'bf wody, \'bfo\'b3nierze ze Wschodu\line rzucili si\'ea do ucieczki. Naciskaj\'b9cy na nich gwa\'b3
townie Iliryjczycy zadaj\'b9c\line im rany spychali ich do bliskiego morza, a tych, co uciekali na wzg\'f3rza,\line \'9ccigali i wycinali; ofiar\'b9 ich pad\'b3a przy tym r\'f3wnie\'bf wielka liczba innych\line ludzi, kt\'f3rzy si\'ea
 tam zebrali z pobliskich miast i wsi, by z bezpiecznego\line }{\fs30\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 miejsca \'9cledzi\'e6 przebieg bitwy}{\fs30\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 10}{
\fs30\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 .}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi442\li29\ri29\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin29\lin29\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Niger jad\'b9cy na doskona\'b3ym koniu uciek\'b3 z niewielu towarzyszami\line i przyby\'b3 do Antiochii. Zobaczywszy, \'bf
e ludno\'9c\'e6, o ile zosta\'b3a, rzuci\'b3a si\'ea\line do ucieczki, s\'b3ysz\'b9c w mie\'9ccie j\'eaki i zawodzenia tych, kt\'f3rzy op\'b3akiwali\line syn\'f3w swoich i braci, wpad\'b3 w rozpacz i sam te\'bf uciek\'b3 z Antiochii. Ukry\'b3\line si\'ea
 w jakiej\'9c willi podmiejskiej, ale znale\'9fli go \'9ccigaj\'b9cy je\'9fd\'9fcy i uj\'b9wszy\line }{\fs30\expnd-1\expndtw-8\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 uci\'eali mu g\'b3ow\'ea}{
\fs30\expnd-1\expndtw-8\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 11}{\fs30\expnd-1\expndtw-8\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 .}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi403\li34\ri19\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin19\lin34\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Takiego to ko\'f1ca doczeka\'b3 si\'ea Niger, ponosz\'b9c kar\'ea za swe zwlekanie\line i powolno\'9c\'e6, cz\'b3
owiek zreszt\'b9, jak powiadaj\'b9, niez\'b3y, tak jako w\'b3adca, jak\line i zwyczajny obywatel. Po uprz\'b9tni\'eaciu Nigra ukara\'b3 Sewerus bez mi\'b3o-\line sierdzia jego przyjaci\'f3\'b3 i wszystkich, kt\'f3rzy po jego stronie stan\'eali nie\line 
tylko z w\'b3asnej woli i ochoty, ale i pod przymusem konieczno\'9cci. Dowie-\line dziawszy si\'ea, \'bfe \'bfo\'b3nierze, kt\'f3rzy uciekli, przeprawiaj\'b9 si\'ea przez rzek\'ea\line Tygrys i ze strachu przed nim uchodz\'b9 do barbarzy\'f1c\'f3
w, przyzna\'b3 im\line amnesti\'ea i sk\'b3oni\'b3 do zawr\'f3cenia [nie wszystkich jednak]. Wielka bowiem\line ich liczba usz\'b3a za granic\'ea. To g\'b3\'f3wnie by\'b3o te\'bf przyczyn\'b9, \'bfe p\'f3\'9fniej\line wojska tamtejszych barbarzy\'f1c\'f3
w w otwartej bitwie z Rzymianami wy-\line kazywa\'b3y wi\'eacej waleczno\'9cci. Przedtem bowiem umieli pos\'b3ugiwa\'e6 si\'ea\line tylko \'b3ukiem, siedz\'b9c na koniach, nie posiadaj\'b9c ani pe\'b3nego uzbrojenia\line ochronnego, ani te\'bf nie maj\'b9
c odwagi wda\'e6 si\'ea w walk\'ea przy pomocy\line w\'b3\'f3czni i mieczy, przybrani w lekkie powiewne szaty; najcz\'ea\'9cciej wi\'eac\line walczyli w ten spos\'f3b, \'bfe uciekaj\'b9c wyrzucali za siebie strza\'b3y z \'b3uk\'f3w.\line Jednak od \'bfo
\'b3nierzy rzymskich, kt\'f3rzy zbiegli do nich i trwale si\'ea tam\line osiedlili, mi\'eadzy kt\'f3rymi znalaz\'b3o si\'ea wielu wytrawnych rzemie\'9clnik\'f3w,\line nauczyli si\'ea nie tylko pos\'b3ugiwa\'e6 broni\'b9 rzymsk\'b9, ale tak\'bfe j\'b9
 wyrabia\'e6.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li504\ri0\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin504\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 5.   Kiedy Sewerus wyda\'b3 na Wschodzie najlepsze, jak s\'b9dzi\'b3, zarz\'b9-}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li538\ri0\sb730\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin538\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 10}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  We wrze\'9cniu 194 r.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 

\par }\pard \qj \fi480\li67\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin67\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 11}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  W pa\'9fdzierniku 194 r., wed\'b3
ug Kasjusza Diona (LXXXV 8, 3), zabity zosta\'b3\line }{\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 w czasie ucieczki ku Eufratowi. G\'b3ow\'ea jego wys\'b3a\'b3 Sewerus pod obl\'ea\'bfone Bi-\line }{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 zancjum, spodziewaj\'b9c si\'ea, \'bfe obro\'f1cy miasta na jej widok zaniechaj\'b9 dalszego oporu.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \margtsxn885\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 
dzenia i najkorzystniejsze dla niego}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex102\langnp1045 12}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 , mia\'b3 ochot\'ea ruszy\'e6 bezpo\'9crednio na\line kr\'f3la Atren\'f3w i wkroczy\'e6
 z kolei do kraju Fart\'f3w, bo jednemu i drugiemu\line mia\'b3 do zarzucenia przyja\'9f\'f1 z Nigrem. Od\'b3o\'bfy\'b3 to jednak na p\'f3\'9fniej, bo\line chcia\'b3 najpierw dosta\'e6 w swoj\'b9 moc i trwale zabezpieczy\'e6 dla siebie i sy-\line n\'f3
w swoich ca\'b3e pa\'f1stwo rzymskie. Po zniszczeniu bowiem Nigra Albinus\line wydawa\'b3 mu si\'ea zb\'eadnym ci\'ea\'bfarem; poza tym s\'b3ysza\'b3, \'bfe pyszni si\'ea on\line nazbyt w\'b3adczo tytu\'b3em Cezara, a wielu, i to najwybitniejszych, cz\'b3
onk\'f3w\line senatu na w\'b3asn\'b9 r\'eak\'ea potajemnie \'9cle listy do niego nak\'b3aniaj\'b9c go, aby\line przyby\'b3 do Rzymu w czasie nieobecno\'9cci Sewerusa zaj\'eatego gdzie indziej.\line Bo ci panowie szlachetnego rodu woleli jego widzie\'e6
 jako w\'b3adc\'ea, ponie-\line wa\'bf z dziada pradziada nale\'bfa\'b3 do warstwy mo\'bfnych i uchodzi\'b3 za cz\'b3o-\line wieka prawych obyczaj\'f3w. Kiedy si\'ea Sewerus o tym dowiedzia\'b3, mia\'b3\line skrupu\'b3y, czy zaraz podj\'b9\'e6
 otwarcie kroki nieprzyjacielskie przeciwko\line niemu i wszcz\'b9\'e6 wojn\'ea z cz\'b3owiekiem, kt\'f3ry nie da\'b3 mu wyra\'9fnego powodu\line do tego; postanowi\'b3 natomiast spr\'f3bowa\'e6, czy by si\'ea nie da\'b3o wywie\'9c\'e6 go\line 
w pole i niepostrze\'bfenie uprz\'b9tn\'b9\'e6. Wezwa\'b3 wi\'eac do siebie najbardziej\line zaufanych pos\'b3a\'f1c\'f3w, kt\'f3rzy zazwyczaj przewo\'bf\'b9 listy cesarskie, i da\'b3 im\line tajne zlecenie, aby gdy si\'ea dostan\'b9
 do Albinusa, oddali mu listy publicznie,\line a potem poprosili go o poufne pos\'b3uchanie na osobno\'9cci celem przekazania\line mu tajnych zlece\'f1; je\'9cliby us\'b3ucha\'b3 i oddali\'b3 od siebie stra\'bf przyboczn\'b9,\line mieli nagle uderzy\'e6
 na niego i zabi\'e6 go. Da\'b3 im nadto trucizn\'ea, aby sk\'b3o-\line nili, jak tylko zdo\'b3aj\'b9, kogo\'9c czy to z kucharzy, czy z podczaszych do\line podania mu jej niepostrze\'bfenie w razie, gdyby otaczaj\'b9cy go przyjaciele,\line kieruj\'b9c si
\'ea jakim\'9c podejrzeniem, radzili mu, by si\'ea mia\'b3 na baczno\'9cci\line przed Sewerusem, jako cz\'b3owiekiem oszuka\'f1czym, zdolnym do ka\'bfdego\line podst\'eapu. Rzuci\'b3y bowiem cie\'f1 na jego charakter czyny, jakich si\'ea do-\line pu\'9cci
\'b3 w stosunku do wodz\'f3w Nigra; jak bowiem wy\'bfej powiedzia\'b3em,\line przy pomocy dzieci-zak\'b3adnik\'f3w sk\'b3oni\'b3 ich do tego, aby zdradzili spraw\'ea\line Nigra, a potem kiedy wyzyska\'b3 ich us\'b3ugi do swoich cel\'f3w i osi\'b9gn\'b9
\'b3\line wszystkie swoje zamierzenia, straci\'b3 tak ich samych, jak i ich dzieci.\line Przewrotny jego charakter ujawni\'b3 si\'ea wi\'eac wyrazi\'9ccie w jego czynach.\line Dlatego Albinus zastosowa\'b3 dla swego bezpiecze\'f1stwa dalsze \'9cro
dki ostro\'bf-\line no\'9cci; nikomu bowiem, kto od Sewerusa przybywa\'b3, nie by\'b3o wolno po-\line dej\'9c\'e6 do niego inaczej, jak tylko po uprzednim z\'b3o\'bfeniu miecza wojsko-\line wego, kt\'f3ry mia\'b3
 przypasany, i po przeprowadzeniu rewizji, czy nie\line ma jakiej broni pod szat\'b9. Kiedy wi\'eac przybyli pos\'b3a\'f1cy wioz\'b9cy wie\'9cci\line od Sewerusa i po wr\'eaczeniu publicznie list\'f3w prosili, aby im udzieli\'b3\line pos\'b3
uchania na osobno\'9cci dla wys\'b3uchania tajnych zlece\'f1, powzi\'b9\'b3 Albinus\line podejrzenie i kaza\'b3 ich uwi\'eazi\'e6. Nast\'eapnie ka\'bfdego z osobna podda\'b3 tor-}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi466\li62\ri0\sb350\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin62\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 12}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  Tymi s\'b3owy za\'b3atwia autor dzia\'b3alno\'9c\'e6
 cesarza na Wschodzie w ci\'b9gu ca\'b3ego\line 195 r.: wypraw\'ea jego za Eufrat i walki w p\'f3\'b3nocnej Mezopotamii, w czasie kt\'f3rych\line opanowano Nisibis (?), oraz podzia\'b3 Syrii na dwie prowincje: Celesyri\'ea i Fenicj\'ea.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \margtsxn891\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li5\ri10\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin5\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 
turom i w ten spos\'f3b dowiedzia\'b3 si\'ea wszystkiego o zamachu. Kaza\'b3 wi\'eac\line straci\'e6 pos\'b3a\'f1c\'f3w, a sam podj\'b9\'b3 przygotowania do rozprawy z Sewerusem,\line jako ju\'bf otwartym nieprzyjacielem.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 

\par }\pard \qj \fi437\li0\ri0\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin0\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 6. Kiedy si\'ea o tym dowiedzia\'b3 Sewerus, kt\'f3ry we wszystkim post\'eapo-\line wa\'b3 gwa\'b3townie i z natury pochopny by
\'b3 do gniewu, nie ukrywa\'b3 ju\'bf\line swej wrogo\'9cci, lecz zwo\'b3awszy ca\'b3e wojsko tak do nich przem\'f3wi\'b3: \'84Niech\line mi nikt w zwi\'b9zku z ostatnimi wypadkami nie zarzuca lekkomy\'9clno\'9cci\line lub zmiany sposobu my\'9c
lenia ani niech nie s\'b9dzi, \'bfem si\'ea okaza\'b3 wiaro-\line \'b3omnym lub nierozwa\'bfnym wobec mniemanego przyjaciela. Bo ja ze\line swej strony przez przyznanie mu wsp\'f3\'b3udzia\'b3u w utrwalonych ju\'bf rz\'b9dach\line zrobi\'b3em wielkie ust
\'eapstwo, jakiego nawet rodzonym braciom nie robi\line si\'ea \'b3atwo. Ja za\'9c w\'b3adz\'ea, kt\'f3r\'b9 wy mnie jednemu oddali\'9ccie, z nim podzie-\line li\'b3em. Za te wielkie dobrodziejstwa, jakimi go obdarzy\'b3em, odp\'b3aca mi\line 
Albinus niewdzi\'eaczno\'9cci\'b9. Przygotowuje or\'ea\'bf i wojsko przeciwko nam,\line lekcewa\'bfy sobie wasze m\'eastwo, nie troszczy si\'ea o winn\'b9 mi wierno\'9c\'e6,\line pragn\'b9c w swej nienasyconej po\'bf\'b9dliwo\'9cci zagarn\'b9\'e6
 z niebezpiecze\'f1stwem\line dla siebie to, z czego cz\'ea\'9c\'e6 bez wojny i walki otrzyma\'b3, nie boj\'b9c si\'ea ani\line bog\'f3w, na kt\'f3rych wielekro\'e6 przysi\'eaga\'b3, ani nie dbaj\'b9c o trudy, jakie\'9ccie\line 
w naszej sprawie znosili z tak\'b9 chwa\'b3\'b9 i m\'eastwem. Z owoc\'f3w waszych\line zwyci\'eastw i on w pewnej cz\'ea\'9cci korzysta\'b3 i gdyby dochowa\'b3 wierno\'9cci,\line mia\'b3by jeszcze wi\'eakszy udzia\'b3 w zaszczytach, jakie nam przypad\'b3
y dzi\'eaki\line waszym wysi\'b3kom. Tak jak niesprawiedliw\'b9 jest rzecz\'b9 podejmowa\'e6 czyny\line niegodziwe, tak zn\'f3w niem\'easkie to post\'eapowanie nie broni\'e6 si\'ea, gdy si\'ea\line wpierw krzywdy dozna\'b3o. Kiedy\'9c
my z Nigrem wojowali, mieli\'9cmy za sob\'b9\line nie tyle s\'b3uszne, ile konieczno\'9cci\'b9 narzucone powody do nieprzyja\'9fni.\line Bo on nie \'9cci\'b9ga\'b3 na siebie nienawi\'9cci z naszej strony dlatego, \'bfe chcia\'b3\line wydrze\'e6 nam w\'b3
adz\'ea, kt\'f3ra ju\'bf pierwej do nas nale\'bfa\'b3a, lecz powodowany\line tak\'b9 sam\'b9 jak i ja ambicj\'b9 usi\'b3owa\'b3 dla siebie zagarn\'b9\'e6 tron porzucony\line w po\'9crodku, stanowi\'b9cy przedmiot zabieg\'f3w tak jego, jak i moich. Ale
\line Albinus przeszed\'b3 ze wzgard\'b9 nad uk\'b3adami i przysi\'eagami, i cho\'e6 otrzyma\'b3\line ode mnie tyle, ile si\'ea tylko synowi rodzonemu daje, wola\'b3 by\'e6 wrogiem\line ni\'bf przyjacielem, nieprzyjacielem ani\'bfeli sprzymierze\'f1
cem. Jak jednak\line przedtem \'9cwiadczyli\'9cmy mu dobrodziejstwa, otaczaj\'b9c go blaskiem czci\line i s\'b3awy, tak teraz or\'ea\'bfnie ukarzemy go za wiaro\'b3omne i niem\'easkie po-\line st\'eapowanie. Wojsko jego niewielkie i z wyspiarzy z\'b3o\'bf
one nie wytrzyma\line nacisku waszej pot\'eagi. Bo wy, kt\'f3rzy\'9ccie zdani jedynie na siebie z takim\line zapa\'b3em i m\'eastwem w tylu walkach zwyci\'ea\'bfyli i ca\'b3y Wsch\'f3d podbili,\line z pewno\'9cci\'b9 i obecnie, kiedy przyby\'b3
y wam tak wielkie si\'b3y sprzymierzone\line i niemal ca\'b3e wojsko rzymskie jest tu zgromadzone, z najwi\'eaksz\'b9 \'b3atwo\'9cci\'b9\line we\'9fmiecie g\'f3r\'ea nad t\'b9 nieliczn\'b9 armi\'b9, nie maj\'b9c\'b9 przy tym dzielnego\line i trze\'9f
wego wodza. Kt\'f3\'bf bowiem nie zna jego rozwi\'b9z\'b3ego \'bfycia, kt\'f3re\line nadaje si\'ea raczej do pl\'b9s\'f3w, ch\'f3r\'f3w ani\'bfeli do bojowej falangi? Ruszamy}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn883\margrsxn884\margtsxn881\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li10\ri29\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin29\lin10\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 wi\'eac dzielnie na niego ze zwyk\'b3ym u nas zapa\'b3em i m\'eastwem, bo b\'ead\'b9\line nas wspiera\'e6 bogowie, kt\'f3rych przez swoje krzywoprzysi\'eastwo zniewa\'bfy\'b3,\line a mamy za sob\'b9
 trofea zwyci\'easkie, kt\'f3re tak cz\'easto zdobywali\'9cmy, a kt\'f3-\line rymi on wzgardzi\'b3".}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi432\li0\ri10\sb5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin0\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Pod wra\'bfeniem tych s\'b3\'f3w Sewerusa ca\'b3e wojsko og\'b3osi\'b3o Albinusa\line wrogiem}{
\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 13}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 , a wznosi\'b3o okrzyki na cze\'9c\'e6 Sewerusa, o\'9cwiadczaj\'b9c g\'b3o\'9cno\line pe\'b3n\'b9 gotowo\'9c\'e6, tak \'bfe jeszcze wi\'ea
cej go zagrzali i rozbudzili u niego naj-\line }{\fs30\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 lepsze nadzieje. Rozdzieli\'b3 wi\'eac mi\'eadzy nich wspamia\'b3omy\'9clnie dalsze\line }{
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 dary i podj\'b9\'b3 marsz przsciw Albinusowi. Wys\'b3a\'b3 te\'bf oddzia\'b3 wojska celem\line }{\fs30\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 obl\'ea\'bfenia Bizancjum}{
\fs30\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 14}{\fs30\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 , kt\'f3re nadal pozostawa\'b3o zamkni\'eate, poniewa\'bf\line }{
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 schronili si\'ea tam wodzowie Nigra. Jako\'bf miasto zosta\'b3o p\'f3\'9fniej wzi\'eate\line g\'b3odem}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 15}{
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  i w zupe\'b3no\'9cci zniszczone, pozbawione teatr\'f3w, zak\'b3ad\'f3w k\'b9pie-\line lowych, wszelkich ozd\'f3b i wspania\'b3o\'9cci. Bizancjum oddane zosta\'b3o w darze\line jako wie\'9c
 Peryntyjczykom, podobnie jak Antiochia, kt\'f3ra zosta\'b3a oddana\line Laodyce\'f1czykom. Bardzo wielkie sumy pieni\'ea\'bfne wys\'b3a\'b3 natychmiast na\line budow\'ea tych miast, kt\'f3re zniszczy\'b3o wojsko Nigra. Sam za\'9c ruszy\'b3 w dro-\line g
\'ea}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 16}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 . Nie daj\'b9c \'bfo\'b3nierzom \'bfadnej przerwy ni wypoczynku ani z powodu\line uroczysto\'9c
ci, ani dla wytchnienia po trudach, nie bacz\'b9c zar\'f3wno na zim-\line no, jak i gor\'b9co. Cz\'easto posuwaj\'b9c si\'ea przez zimne i olbrzymie g\'f3ry w\'9cr\'f3d\line zadymki i \'9cnie\'bfycy, kroczy\'b3 z ods\'b3oni\'eat\'b9 g\'b3ow\'b9
, czynem daj\'b9c \'bfo\'b3nierzom\line zach\'eacaj\'b9cy przyk\'b3ad zapa\'b3u i m\'eastwa, tak \'bfe znosili trudy powoduj\'b9c si\'ea\line nie tylko strachem i poczuciem karno\'9cci, ale i d\'b9\'bfno\'9cci\'b9 do na\'9cladowania\line cesarza i wsp\'f3
\'b3zawodniczenia z nim. Wys\'b3a\'b3 te\'bf jednego z wodz\'f3w}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 17}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  z od-\line dzia\'b3em wojska, by zaj\'b9\'b3 przesmyki alpejskie i pilnowa
\'b3 przej\'9c\'e6 do Italii.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi461\li10\ri5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin10\itap0 {\fs30\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 7. Kiedy doniesiono Albinusowi, \'bfe Sewerus nie zwleka, ale ju\'bf\line }{
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 wkr\'f3tce si\'ea zjawi, wywo\'b3a\'b3o to u tego gnu\'9cnego i wygodnego cz\'b3owieka\line }{\fs30\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 wielkie zaniepokojenie. Przeprawi\'b3 si
\'ea}{\fs30\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 18}{\fs30\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  z Brytanii do po\'b3o\'bfonej naprzeciw-\line }{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 
ko Galii i tam si\'ea roz\'b3o\'bfy\'b3 obozem}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 19}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 . Z kolei rozes\'b3a\'b3 listy do wszystkich\line s\'b9siednich prowincji i poleci\'b3 ich nam
iestnikom, by mu przys\'b3ali pieni\'b9dze\line i \'bfywno\'9c\'e6 dla wojska. Jako\'bf jedni pos\'b3uchali i wys\'b3ali, co \'bf\'b9da\'b3, na w\'b3asn\'b9\line zgub\'ea, bo p\'f3\'9fniej zostali za to ukarani, ci za\'9c, co si\'ea do tego nie zasto-}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li514\ri0\sb547\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin514\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 13}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  W grudniu 195 r., kiedy Sewerus sta\'b3
 jeszcze w Mezopotamii.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi485\li29\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin29\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 14}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  Bizancjum by\'b3o obl\'ea\'bf
one przez wojska Septymiusza od pocz\'b9tku wojny z Ni-\line grem, od lata 193 r.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi470\li24\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin24\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 15}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  Wiadomo\'9c\'e6 nie\'9ccis\'b3a, bo wed\'b3
ug Kasjusza Diona (LXXIV 14, 2) Septymiusz\line dowiedzia\'b3 si\'ea o zdobyciu Bizancjum, kiedy by\'b3 jeszcze w Mezopotamii, a wi\'eac\line w grudniu 195 r.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi490\li24\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin24\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 16}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  Zim\'b9 195/6 r. przez M. Azj\'ea i Tracj\'ea, tak \'bfe wczesn
\'b9 wiosn\'b9 196 r. stan\'b9\'b3\line w Wiminacjum nad Dunajem.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi480\li38\ri5\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin38\itap0 {\fs26\expnd-2\expndtw-13\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 17}{\fs26\expnd-2\expndtw-13\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  By\'b3 to }{
\fs26\expnd12\expndtw61\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Gajusz}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  }{\fs26\expnd10\expndtw50\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Juliusz}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  }{\fs26\expnd9\expndtw48\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Pakacjanus,}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  }{
\fs26\expnd-2\expndtw-13\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 prefekt legionu partyjskiego,\line }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 stoj\'b9cy w Alpach Kottyjskich (GIL XII 1865).}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li523\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin523\itap0 {\fs26\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 18}{\fs26\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  Z pocz\'b9tkiem 196 r.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }{\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 19}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  W stolicy Galii Lugdu\'f1skiej, Lugdunum, kt\'f3re si\'ea z nim po\'b3\'b9czy\'b3o.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn814\margrsxn814\margtsxn866\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri125\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin125\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 sowali, szcz\'ea\'9cliwym raczej trafem ani\'bfeli w wyniku trze\'9fwej rozwagi,\line uszli ca\'b3o. Bo dopiero wynik i szcz\'ea\'9ccie wojenne rozstrzygn\'ea\'b3o, kto z nich\line s\'b3uszn\'b9 obra\'b3
 drog\'ea.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi384\li10\ri67\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin67\lin10\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Po przybyciu armii Sewerusa do Galii}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 20}{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  dosz\'b3o do pewnych utarczek\line w r\'f3\'bfnych miejscowo\'9cciach. Ostatnia jednak bitwa rozegra\'b3a si\'ea ko\'b3o\line Lugdunum, wielkiego i bogatego miasta, w kt\'f3rym zamkn\'b9\'b3 si\'ea i za-
\line trzyma\'b3 Albinus, podczas gdy wojsko swe wys\'b3a\'b3 do walki}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 21}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 . W gwa\'b3tow-\line nym starciu, jakie si\'ea wywi\'b9za\'b3o}{
\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 22}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 , szala zwyci\'eastwa d\'b3ugo waha\'b3a si\'ea nie-\line zdecydowanie to w t\'ea, to w tamt\'b9 stron\'ea. Brytyjczycy bowiem w m\'eastwie
\line i zaciek\'b3o\'9cci bojowej bynajmniej nie ust\'eapowali Ilirom, tote\'bf oba wojska\line dzielnie walczy\'b3y i nie\'b3atwo by\'b3o zmusi\'e6 jednych czy drugich do ucieczki.\line Jak powiadaj\'b9 niekt\'f3rzy ze wsp\'f3\'b3czesnych historyk\'f3
w, co nie schlebiali,\line ale starali si\'ea poda\'e6 prawd\'ea, w tej cz\'ea\'9cci frontu, gdzie sam Sewerus do-\line wodzi\'b3 swoim wojskiem, wzi\'ea\'b3a wyra\'9fnie g\'f3r\'ea falanga wojsk Albinusa,\line tak \'bfe sam Sewerus rzuci\'b3 si\'ea
 do ucieczki, przy czym spad\'b3 z konia i zrzu-\line ci\'b3 nawet z siebie p\'b3aszcz cesarski, by nie by\'e6 poznanym}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 23}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 . Brytyjczycy\line 
podj\'eali ju\'bf po\'9ccig za nimi nuc\'b9c pie\'9c\'f1 triumfaln\'b9, jako zwyci\'eazcy, kiedy\line na placu boju pojawi\'b3 si\'ea w\'f3dz Sewerusa Letus}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 24}{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  z wojskiem, kt\'f3rym\line dowodzi\'b3, nie zm\'eaczonym, bo nie bra\'b3o dot\'b9d udzia\'b3u w walce. Pos\'b9dzaj\'b9\line go, \'bfe czeka\'b3 na wynik walki i rozmy\'9clnie zwleka\'b3, by nie dopu\'9c
ci\'e6 do\line znu\'bfenia podleg\'b3ego mu wojska, bo sam pragn\'b9\'b3 zdoby\'e6 -w\'b3adz\'ea cesarsk\'b9,\line i dopiero w\'f3wczas wkroczy\'b3, kiedy si\'ea dowiedzia\'b3, \'bfe Sewerus poleg\'b3.\line Potwierdza to oskar\'bfenie dalszy bieg wypadk
\'f3w, bo Sewerus p\'f3\'9fniej,\line kiedy wszystko pomy\'9clnie zako\'f1czy\'b3 i nie mia\'b3 \'bfadnych k\'b3opot\'f3w, nagro-\line dzi\'b3 wspaniale wszystkich innych swoich wodz\'f3w, a tylko jedynego Letu-\line sa, kt\'f3remu nie bez racji pami\'ea
ta\'b3 jego \'f3wczesne zachowanie, kaza\'b3\line }{\fs31\expnd-3\expndtw-16\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 straci\'e6}{\fs31\expnd-3\expndtw-16\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 25}{
\fs31\expnd-3\expndtw-16\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 .}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi461\li86\ri72\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin72\lin86\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Ale to p\'f3\'9fniej  si\'ea sta\'b3o, w\'f3wczas za\'9c, jak wy\'bfej  powiedziano, gdy\line Letus si\'ea zjawi\'b3 ze 
\'9cwie\'bfym wojskiem, ludzie Sewerusa nabrali ducha,}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi485\li82\ri48\sb365\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin48\lin82\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 20}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  W drugiej po\'b3owie 196 r., bo znad Dunaju zboczy\'b3
 jeszcze do Rzymu, pod-\line czas gdy wojska jego przez Norikum, Recj\'ea i kraj Sekwan\'f3w pod\'b9\'bfy\'b3y do Galii.\line O pobycie Septymiusza w Rzymie Herodian nic nie m\'f3wi, ale stwierdzaj\'b9 go inne\line \'9cwiadectwa (H. }{
\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 A., \'bfyw. Sew. }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 10, 1) i wsp\'f3\'b3czesne monety.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi490\li101\ri48\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin48\lin101\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 21}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  Mia\'b3 przy tym do rozporz\'b9
dzenia trzy legiony z Brytanii, jeden z Hiszpanii,\line jedn\'b9 kohort\'ea miejsk\'b9 stoj\'b9c\'b9 w Lugdunum i pospolite ruszenie galickie.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li590\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin590\itap0 {\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 22}{\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  Dnia 19 lutego 197 r. (H. }{
\i\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 A., \'bfyw. Sew. }{\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 11, 7).}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi470\li115\ri38\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin38\lin115\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 23}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  Wed\'b3ug Kasjusza Diona (LXXV 6, 6) Sewerus walczy\'b3
 bohatersko i przyk\'b3a-\line dem swoim poci\'b9gn\'b9\'b3 do nowej walki uciekaj\'b9cych ju\'bf \'bfo\'b3nierzy. Zdaje si\'ea jednak,\line }{\fs26\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 \'bfe by\'b3a to oficjalna wersja, id\'b9
ca za pami\'eatnikami cesarza, a prawdziwy bieg\line }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 bitwy jest odtworzony u Herodiana.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi490\li130\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin130\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 24}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  Bli\'bfej nie znany, istnieje jednak przypuszczenie, \'bf
e dowodzi\'b3 legionami \'9cci\'b9g-\line ni\'eatymi z Germanii.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi490\li139\ri19\sb10\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin19\lin139\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 25}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  W 198 r., w czasie pobytu na Wschodzie, po czym si\'ea
 usprawiedliwia\'b3, \'bfe\line sta\'b3o si\'ea to wbrew jego woli (Kasjusz Dion LXXV 10, 2\emdash 3).}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn874\margrsxn874\margtsxn895\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri24\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin24\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 pomogli mu dosi\'b9\'9c\'e6 konia i okryli go p\'b3aszczem. Ludzie Albinusa, kt\'f3rzy\line uwa\'bfali si\'ea ju\'bf za zwyci\'eazc\'f3w, zostali zaskoczeni nieco w nieporz\'b9dku.\line Kiedy nagle uderzy
\'b3y na nich nowe, dziarskie si\'b3y, kt\'f3re dot\'b9d w walce\line nie bra\'b3y udzia\'b3u, po kr\'f3tkim oporze zachwia\'b3y si\'ea, po czym wszyscy rzu-\line cili si\'ea do ucieczki \'9ccigani przez wojska Sewerusa, szerz\'b9ce rze\'9f w\'9cr\'f3d
\line nich, dop\'f3ki nie wpadli do miasta. Liczb\'ea poleg\'b3ych i wzi\'eatych do niewoli\line po obu stronach r\'f3\'bfnie podawali \'f3wcze\'9cni historycy, dowolnie je ocenia-\line j\'b9c. Ludzie Sewerusa zrabowali i spalili Lugdunum, uj\'ea
li Albinusa, uci\'eali\line mu g\'b3ow\'ea i zanie\'9cli j\'b9 Sewerusowi. W ten spos\'f3b wznie\'9cli dwa pot\'ea\'bfne\line pomniki zwyci\'eastwa, jeden na Wschodzie, drugi na P\'f3\'b3nocy, tak \'bfe nic\line nie daje ,si\'ea por\'f3wna\'e6
 z tymi walkami czy zwyci\'eastwami Sewerusa, ani co\line do wielko\'9cci si\'b3 bojowych, ani co do wstrz\'b9s\'f3w wywo\'b3anych na prowincji,\line ani co do liczby bitew, ani wreszcie co do d\'b3ugo\'9cci i szybko\'9cci marsz\'f3w.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi418\li14\ri0\sb5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin14\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Pot\'ea\'bfne by\'b3y bowiem i walki Cezara z Pompejuszem, w kt\'f3rych po\line obu stronach sta\'b3
y wojska rzymskie, podobnie zn\'f3w walki Augusta prze-\line ciwko Antoniuszowi lub synom Pompejusza, a poprzednio czyny Sulli czy\line Mariusza lub innych dokonane w walkach domowych mi\'eadzy Rzymiana-\line mi; nie\'b3atwo jednak znale\'9f\'e6
 drugi taki przyk\'b3ad, \'bfeby jeden cz\'b3owiek\line zm\'f3g\'b3 trzech cesarzy, kt\'f3rzy ju\'bf byli w posiadaniu w\'b3adzy, \'bfeby wzi\'b9\'b3\line podst\'eapem g\'f3r\'ea nad wojskiem stoj\'b9cym w Rzymie i obali\'b3 w\'b3adc\'ea siedz\'b9-\line 
cego w pa\'b3acu cesarskim, jako te\'bf drugiego panuj\'b9cego od dawna na\line Wschodzie i przez Rzymian upragnionego cesarza, \'bfeby w ko\'f1cu dzi\'eaki\line swemu m\'eastwu pokona\'b3 i trzeciego, piastuj\'b9cego godno\'9c\'e6 i w\'b3adz\'ea Cezara.
\line W taki to spos\'f3b sko\'f1czy\'b3 Albinus; nied\'b3ugo si\'ea cieszy\'b3 godno\'9cci\'b9, kt\'f3ra\line go o zgub\'ea przyprawi\'b3a.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi437\li14\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin14\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 8. Z zaciek\'b3o\'9cci\'b9 i gniewem zwr\'f3ci\'b3 si\'ea teraz Sewerus przeciwko przy-\line jacio\'b3om jego w Rzymie. Pos
\'b3a\'b3 tam g\'b3ow\'ea Albinusa i kaza\'b3 j\'b9 na palu\line wystawi\'e6 na widok publiczny, a w pi\'9cmie skierowanym do ludu obwie-\line \'9cci\'b3 swoje zwyci\'eastwo, dodaj\'b9c pod koniec uwag\'ea, \'bfe pos\'b3a\'b3 jego g\'b3ow\'ea,\line 
aby zobaczyli, jak zem\'9cci\'b3 si\'ea na nim i jaki gniew dotknie jego zwolenni-\line k\'f3w}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 26}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 . Uporz\'b9dkowa\'b3 nast\'ea
pnie stosunki w Brytanii i zarz\'b9d tej prowincji\line podzieli\'b3 mi\'eadzy dw\'f3ch namiestnik\'f3w}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 27}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 , w Galii wyda\'b3 zarz\'b9
dzenie, jakie\line uzna\'b3 za najlepsze, przy czym kaza\'b3 straci\'e6 wszystkich przyjaci\'f3\'b3 Albi-\line nusa, kt\'f3rych odszuka\'b3, bez wzgl\'eadu na to, czy poszli za nim z w\'b3asnej\line woli, czy pod przymusem, maj\'b9tki ich za\'9c 
skonfiskowa\'b3. Z kolei pospieszy\'b3\line do Rzymu, wiod\'b9c ze sob\'b9 ca\'b3e wojsko, aby si\'ea wyda\'e6 tym gro\'9fniejszym.\line Odby\'b3 marsz z wielk\'b9 szybko\'9cci\'b9, jak to by\'b3o jego zwyczajem, i pa\'b3aj\'b9c\line gniewem na przyjaci
\'f3\'b3 Albinusa, kt\'f3rzy jeszcze ocaleli, wkroczy\'b3 do Rzy-}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \fi466\li38\ri0\sb350\sl-307\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin38\itap0 {\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 26}{\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  Tekst 
w tym miejscu zepsuty uzupe\'b3niono zgodnie z tokiem rozumowania au-\line }{\fs26\expnd-1\expndtw-8\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 tora.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \fi485\li34\ri0\sl-307\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin34\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 27}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  Britania Superior z dwoma legionami na p\'f3\'b3
nocy i Britania Inferior z jed-\line }{\fs26\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 nym legionem na po\'b3udniu.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn869\margrsxn869\margtsxn909\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li5\ri24\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin24\lin5\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 mu}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 28}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 . Lud z ga\'b3\'b9zkami wawrzynu w r\'eakach przyj\'b9\'b3 go z ca\'b3\'b9 czci\'b9
 i ra-\line dosnymi okrzykami, senat za\'9c powita\'b3 go przem\'f3wieniem. Ale przewa\'bfna\line cz\'ea\'9c\'e6 jego otoczenia pogr\'b9\'bfona by\'b3a w najwi\'eakszym strachu na my\'9cl, \'bfe\line ich nie oszcz\'eadzi, bo by\'b3 z natury nies\'b3
ychanie zaciek\'b3ym wrogiem i b\'b3ahy\line poz\'f3r mu wystarcza\'b3, by szerzy\'e6 zniszczenie, w\'f3wczas za\'9c zdawa\'b3 si\'ea\line mie\'e6 do tego uzasadnione powody. Sewerus uda\'b3 si\'ea do \'9cwi\'b9tyni Jowisza\line i dope\'b3niwszy r\'f3wnie
\'bf innych obrz\'ead\'f3w religijnych skierowa\'b3 si\'ea do ce-\line sarskiego pa\'b3acu, a na pami\'b9tk\'ea swojego zwyci\'eastwa rozdzieli\'b3 mi\'eadzy lud\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 wspania\'b3
e dary. R\'f3wnie\'bf \'bfo\'b3nierzom da\'b3 olbrzymie sumy pieni\'ea\'bfne}{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 29\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 i przyzna\'b3 im wiele innych ust\'ea
pstw, jakich dawniej nie posiadali. Pierw-\line szy bowiem podwy\'bfszy\'b3 im dodatek \'bfywno\'9cciowy, pozwoli\'b3 nosi\'e6 z\'b3ote\line pier\'9ccienie i mieszka\'e6 z \'bfonami}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 30}{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 , a to wszystko dot\'b9d uchodzi\'b3o za nie-\line zgodne z karno\'9cci\'b9 wojskow\'b9, jak i gotowo\'9cci\'b9 oraz sprawno\'9cci\'b9 wojenn\'b9.\line Pierwszy te\'bf podkopa\'b3 u nich krzepko\'9c\'e6
 i surowy tryb \'bfycia, gotowo\'9c\'e6 do\line znoszenia trud\'f3w i pe\'b3ne szacunku pos\'b3usze\'f1stwo wobec prze\'b3o\'bfonych,\line a nauczy\'b3 ich chciwo\'9cci pieni\'b9dza i zaprawi\'b3 do wygodnego \'bfycia.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 

\par }\pard \qj \fi422\li14\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin14\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Kiedy poczyni\'b3 takie zarz\'b9dzenia, najlepsze w jego mniemaniu, przyby\'b3\line na posiedzenie senatu i wyszed\'b3
szy na tron cesarski gorzko oskar\'bfa\'b3 przy-\line jaci\'f3\'b3 Albinusa, przedstawiaj\'b9c tajne listy, kt\'f3re znalaz\'b3 mi\'eadzy jego ukry-\line tymi papierami, innym za\'9c zarzucaj\'b9c, \'bfe posy\'b3ali mu kosztowne dary.\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Przeciw innym wytacza\'b3 jeszcze inne oskar\'bfenia; a wi\'eac ludziom ze Wscho-\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 du wyrzuca\'b3 przyja\'9f\'f1
 z Nigrem, a ludziom z przeciwnej strony \'9cwiata\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 znajomo\'9c\'e6 ich z Albinusem. Wszystkich te\'bf wybitniejszych w\'f3wczas\line }{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 cz\'b3onk\'f3w senatu, jak i wyr\'f3\'bfniaj\'b9cych si\'ea bogactwem i szlachetnym po-\line chodzeniem ludzi po prowincjach bezlito\'9cnie straci\'b3, rzekomo, jak m\'f3wi\'b3,\line z nienawi\'9c
ci do nich jako swych nieprzyjaci\'f3\'b3, naprawd\'ea jednak z chci-\line wo\'9cci, kt\'f3ra przechodzi\'b3a u niego wszelkie granice. Istotnie \'bfaden cesarz\line nie by\'b3 w tym stopniu co on ow\'b3adni\'eaty \'bf\'b9dz\'b9}{
\i\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 pieni\'eadzy. Jak bowiem co\line do hartu ducha, zdolno\'9cci do znoszenia trud\'f3w i umiej\'eatno\'9cci prowadze-\line 
nia spraw wojskowych nie ust\'eapowa\'b3 nikomu z tych, co tymi cnotami\line s\'b3aw\'ea sobie zdobyli, tak zn\'f3w przepe\'b3nia\'b3a go chciwo\'9c\'e6 bogactw, kt\'f3re\line zdobywa\'b3 dzi\'eaki niesprawiedliwym wyrokom \'9cmierci, wydawanym z byle
\line jakiej przyczyny. Tote\'bf opiera\'b3 swoje panowanie wi\'eacej na strachu swoich\line poddanych ni\'bf na ich \'bfyczliwo\'9cci. Ludowi co prawda stara\'b3 si\'ea \'9cwiad-\line czy\'e6, co temu\'bf przyjemno\'9c\'e6 sprawia\'b3o, urz\'b9dza\'b3
 bowiem raz po raz ko-}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li509\ri0\sb245\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin509\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\langnp1045 28}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045  Prawdopodobnie z pocz\'b9tkiem czerwca 197 r.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 

\par }\pard \qj \fi461\li48\ri24\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin24\lin48\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\langnp1045 29}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045  Niezale\'bfnie od przyznawanych sporadycznie dar\'f3w pieni\'ea\'bfnych \'bfo\'b3
d legioni-\line st\'f3w, kt\'f3ry za Augusta wynosi\'b3 223 denary, czyli 900 sesterc\'f3w, za Kommodusa\line 375 denar\'f3w, czyli 1500 sesterc\'f3w, podni\'f3s\'b3 Septymiusz do wysoko\'9cci 500 denar\'f3w,\line czyli 2000 sesterc\'f3w.}{
\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi456\li53\ri14\sb14\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin53\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\langnp1045 30}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045  To doniesienie Herodiana nie ujmuje \'9cci\'9cle istoty rzeczy,}{
\i\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045  }{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 bo chodzi tu o po-\line zwolenie \'bfo\'b3nierzom na wst\'eapowanie w prawnie uznane zwi\'b9zki ma\'b3\'bfe\'f1skie, co\line dot\'b9d by\'b3o wzbronione, i \'bf
ycie w rodzinie w s\'b9siedztwie obozu.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn866\margrsxn867\margtsxn897\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 sztowne i urozmaicone 'widowiska, w kt\'f3rych mi\'eadzy innymi kaza\'b3 ubija\'e6\line cz\'easto setki dzikich zwierz\'b9t, sprowadzanych z ca\'b3ego pa\'f1stwa naszego,\line jak i kraj\'f3w barbarzy\'f1
skich, wspania\'b3omy\'9clnie rozdawa\'b3 zbo\'bfe i pieni\'b9dze.\line Urz\'b9dzi\'b3 te\'bf zawody o pierwsze\'f1stwo, na kt\'f3re ze wszystkich stron \'9cwiata\line \'9cci\'b9gn\'b9\'b3 artyst\'f3w muzycznych i zapa\'9cnik\'f3w. Za czas\'f3
w jego widzieli\'9cmy\line tak\'bfe przedstawienia kilku r\'f3\'bfnorodnych sztuk we wszystkich teatrach\line r\'f3wnocze\'9cnie oraz obrz\'eady religijne i nocne uroczysto\'9cci urz\'b9dzane na\line wz\'f3r misteri\'f3w. Ludzie \'f3wcze\'9c
ni nazwali je igrzyskami na zako\'f1czenie\line wieku}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex102\langnp1045 31}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 , bo s\'b3yszeli, \'bfe obchodzi si\'ea je po przemini\'eaciu trzech generacji}{
\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex102\langnp1045 32}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 .\line W Rzymie i Italii kr\'b9\'bfyli heroldowie wzywaj\'b9cy wszystkich, aby przybyli\line ogl\'b9da\'e6
 widowisko, jakiego nigdy nie widzieli i nigdy wi\'eacej widzie\'e6 nie\line b\'ead\'b9. Chciano w ten spos\'f3b powiedzie\'e6, \'bfe czas mi\'eadzy poprzedni\'b9 uro-\line }{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 czysto\'9cci
\'b9 a nast\'eapn\'b9 przekracza d\'b3ugo\'9c\'e6 \'bfycia jakiegokolwiek cz\'b3o-\line }{\fs31\expnd-1\expndtw-7\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 wieka.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi427\li24\ri24\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin24\lin24\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 9. Sp\'eadziwszy w Rzymie czas konieczny}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex102\langnp1045 33}{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 , w ci\'b9gu kt\'f3rego syn\'f3w\line swych zamianowa\'b3 wsp\'f3\'b3rz\'b9dcami i imperatorami}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex102\langnp1045 34}{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 , zapragn\'b9\'b3 okry\'e6 si\'ea\line chwa\'b3\'b9 zwyci\'eastw nie tylko w wojnie domowej, w walkach mi\'eadzy rzym-\line skimi wojskami, z powodu kt\'f3rych wstydzi\'b3 si\'ea odbywa\'e6 triu
mf, ale zdo-\line by\'e6 trofea zwyci\'easkie w wojnie z barbarzy\'f1cami, przy czym za poz\'f3r po-\line s\'b3u\'bfy\'b3a mu przyja\'9f\'f1 kr\'f3la Atren\'f3w Barsemiusza z Nigrem}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex102\langnp1045 35}{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 . Wyprawi\'b3 si\'ea\line zatem na Wsch\'f3d}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex102\langnp1045 36}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 . Kiedy si\'ea tam znalaz\'b3, zamierza\'b3
 uderzy\'e6 na Armeni\'ea,\line ale kr\'f3l arme\'f1ski}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex102\langnp1045 37}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045  uprzedzi\'b3 go, pos\'b3a\'b3 mu pieni\'b9dze, podarunki i za-}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi466\li34\ri24\sb427\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin24\lin34\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 31}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  By\'b3y to tzw. }{
\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 ludi saeculares, }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 urz\'b9dzone w 204 r. za przyk\'b3adem igrzysk wzno-\line wionych przez Augusta w 17 r. p.n.e., powt\'f3rzonych przez Klaudiusza, kt
\'f3ry dopa-\line trzy\'b3 si\'ea b\'b3\'eadu w obliczeniach Augusta, i zn\'f3w w nawi\'b9zaniu do igrzysk za Augusta\line \'9cwi\'eaconych za Domicjana w 88 r.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li509\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin509\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 32}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  Okres ten obliczano na 110 lat.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 

\par }\pard \ql \li499\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin499\itap0 {\fs26\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 33}{\fs26\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  Czerwiec 197 r.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi442\li29\ri14\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin29\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 34}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  Wiadomo\'9c\'e6 nie\'9ccis\'b3a, bo starszy z jego syn\'f3
w, Bassjanus (ur. w 188 r.), obwo-\line \'b3any zosta\'b3 Cezarem w Wiminacjum ju\'bf w kwietniu 196 r., a poprzednio w 195 r.\line w drodze fikcyjnej adoptacji w\'b3\'b9czony do rodu Marka Aureliusza jako wnuk tego\'bf;\line st\'b9
d nazwisko jego Marek Aureliusz Antoninus Caesar, cho\'e6 pospolicie okre\'9clany\line jest nazwiskiem Karakalla, urobionym od nazwy galickiego p\'b3aszcza z kapturem,\line kt\'f3ry z upodobaniem nosi\'b3. R\'f3wnocze\'9cnie sam Septymiusz zatrzymuj\'b9
c swe nazwisko\line mieni\'b3 si\'ea synem M. Aureliusza i bratem Kommodusa podniesionego do rz\'eadu bo-\line g\'f3w }{\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 (divus). }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 W czerwcu 197 uchwa
\'b3\'b9 senatu dziesi\'eacioletni Cezar zosta\'b3 predesty-\line }{\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 nowany na imperatora }{\i\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 (imperator destinatus). }{
\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 M\'b3odszego jego brata, Get\'ea (ur.\line }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 w 189 r.), uchwa\'b3y te nie dotyczy\'b3y, bo ten dopiero w 198 r. mianowany zosta\'b3 Ce-
\line zarem, a w 209 r. Augustem.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li509\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin509\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 35}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  Por. wy\'bfej III l, 3.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li518\ri0\sb10\nowidctlpar\faauto\rin0\lin518\itap0 {\fs26\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 36}{\fs26\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  W lipcu 197 r.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi456\li58\ri0\sb14\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin58\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 37}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  By\'b3 to kr\'f3l }{
\fs26\expnd11\expndtw55\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Walarszak}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  (po grecku Walarsaces lub Wologezus) z rodziny\line partyjskich Arsacyd\'f3w, kt\'f3ra w\'b3ada\'b3
a jednak w Armenii z ramienia cesarstwa\line rzymskiego, cho\'e6 zawsze sk\'b3ania\'b3a si\'ea sympatiami w stron\'ea Fart\'f3w. Kapitulacj\'ea Wa-\line larsacesa umieszcza Herodian jednak b\'b3\'eadnie na pocz\'b9tku wyprawy Septymiusza,}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn866\margrsxn867\margtsxn888\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li29\ri19\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin19\lin29\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 k\'b3adnik\'f3w, staraj\'b9c si\'ea go przeb\'b3aga\'e6, o\'9cwiadczaj\'b9c gotowo\'9c\'e6 do zawarcia\line uk\'b3adu i uleg\'b3o\'9c\'e6. Wobec tego, \'bfe sprawy Armenii po jego my\'9cli zosta\'b3y
\line za\'b3atwione, skierowa\'b3 si\'ea przeciw Atrenom. Po\'b3\'b9czy\'b3 si\'ea z nim tak\'bfe kr\'f3l\line Osroeny, Abgarus}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 38}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 , kt\'f3
ry dla por\'eaczenia swej wierno\'9cci wyda\'b3 mu swoje\line dzieci jako zak\'b3adnik\'f3w i przyprowadzi\'b3 mu wielki oddzia\'b3 posi\'b3kowych\line }{\fs31\expnd-1\expndtw-7\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 \'b3ucznik\'f3w.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi451\li14\ri29\sb5\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin29\lin14\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Sewerus przeszed\'b3 kraj mi\'eadzy obu rzekami}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 39}{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 , nast\'eapnie obszar Adia-\line ben\'f3w i z kolei uderzy\'b3 na Arabi\'ea zw. Szcz\'ea\'9cliw\'b9}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 40}{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 . Kraj ten wydaje bo-\line wiem wonne zio\'b3a, kt\'f3rych u\'bfywamy jako pachnide\'b3 i kadzid\'b3a. Po zni-\line szczeniu wielu osad i miast oraz spustoszeniu otwartego kraju wkroczy\'b3\line 
na obszar Atren\'f3w, gdzie si\'ea roz\'b3o\'bfy\'b3 obozem, i zacz\'b9\'b3 obl\'ea\'bfenie Atry}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 41}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 .\line Miasto to po\'b3o\'bf
one na szczycie bardzo wysokiej g\'f3ry otoczone by\'b3o nadto\line ogromnymi i silnymi murami, a broni\'b3a go wielka liczba \'b3ucznik\'f3w. Roz-\line \'b3o\'bfone pod nim wojsko Sewerusa prowadzi\'b3o obl\'ea\'bfenie z ca\'b3ym wysi\'b3kiem,\line pr
\'f3buj\'b9c zdoby\'e6 miasto. Podsuwano pod mury machiny wszelkiego rodza-\line ju i stosowano wszystkie \'9crodki obl\'ea\'bfnicze. Ale Atrenowie dzielnie si\'ea\line bronili i miotaj\'b9c z g\'f3ry strza\'b3y tudzie\'bf kamienie niema\'b3o szkody wyrz
\'b9-\line dzali wojsku Sewerusa. Nape\'b3niali te\'bf gliniane naczynia skrzydlatymi,\line ma\'b3ymi, ale jadowitymi owadami i zrzucali je na nich. Spadaj\'b9ce owady\line rzuca\'b3y si\'ea na twarze i inne ods\'b3oni\'eate cz\'ea\'9cci cia\'b3
a, niepostrze\'bfenie wbi-\line ja\'b3y si\'ea w nie i zadawa\'b3y rany, tak \'bfe by\'b3y utrapieniem oblegaj\'b9cych. Ci\line nie mogli te\'bf znie\'9c\'e6 powietrza dusznego od nadmiernego \'bfaru s\'b3o\'f1ca,\line wpadali w choroby i marli, tak \'bf
e najwi\'eaksza cz\'ea\'9c\'e6 wojska gin\'ea\'b3a raczej\line z tej przyczyny ani\'bfeli z r\'b9k nieprzyjaci\'f3\'b3.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li14\ri0\sb634\sl-278\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin14\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 bo wed\'b3ug Kasjusza Diona (LXXV 9, 4) dosz\'b3o do niej  dopiero po zaj\'eaciu przez\line }{
\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 Rzymian Ktezyfontu.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi490\li14\ri0\sb34\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin14\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex102\langnp1045 38}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045  Tak podaj\'b9 jego nazwisko wsp\'f3\'b3
czesne monety i napisy; u Grek\'f3w, tak\'bfe\line u Herodiana, nazywa si\'ea on Augares.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li494\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin494\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex102\langnp1045 39}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045  Mi\'eadzy Eufratem a Tygrysem, czyli Mezopotami\'ea.}{
\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi499\li14\ri29\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin29\lin14\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex102\langnp1045 40}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045  Autor jest tu w b\'b3\'eadzie, bo by\'b3
a to Arabia Pustynna (Arabia Deserta lub\line Scenitis) po\'b3o\'bfona w p\'f3\'b3nocnej Mezopotamii, podczas gdy Arabia Szcz\'ea\'9cliwa (Ara-\line bia Felix, po grecku Eudaimon) le\'bfa\'b3a dalej na po\'b3udnie i si\'eaga\'b3a do Morza Czer-\line }{
\fs26\expnd-2\expndtw-11\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 wonego.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi446\li0\ri19\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin19\lin0\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex102\langnp1045 41}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 
 Dalsze opowiadanie Herodiana o walkach Septymiusza Sewera na Wschodzie\line }{\fs26\expnd0\expndtw-4\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 w latach 197\emdash 199 r. jest nies\'b3ychanie ba\'b3amutne. Relacja Kasjusza Diona oraz\line }{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 \'9cwiadectwa wsp\'f3\'b3czesnych napis\'f3w i monet pozwalaj\'b9 stwierdzi\'e6, \'bfe Septymiusz\line zbudowawszy flot\'ea na Eufracie si\'eagn\'b9\'b3 p\'f3\'9fn\'b9 jesieni\'b9 197 r. do \'84kana\'b3
u kr\'f3lew-\line skiego", do Babilonu i Seleucji opuszczonych przez Part\'f3w, opanowa\'b3 po kr\'f3tkim\line obl\'ea\'bfeniu i spl\'b9drowa\'b3 w ko\'f1cu 197 r. Ktezyfont, po czym poci\'b9gn\'b9\'b3 z wiosn\'b9\line 198 r. ku p\'f3\'b3nocy pod Atr\'ea
. Ale ta stawi\'b3a twardy op\'f3r, tak \'bfe cesarz rezygnuj\'b9c\line z dalszego obl\'ea\'bfenia uda\'b3 si\'ea do Nisibis. Po przeprowadzeniu odpowiednich zbroje\'f1\line w ci\'b9gu 198 r. uderzy\'b3 ponownie na Atr\'ea z wiosn\'b9 199 r., ale i 
tym razem bez-\line skutecznie. Wobec tego zawr\'f3ci\'b3 do Nisibis, gdzie zaj\'b9\'b3 si\'ea organizacj\'b9 nowo stwo-\line rzonej prowincji Mezopotamii.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn864\margrsxn864\margtsxn893\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \fi427\li0\ri53\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin53\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 Poniewa\'bf wojsko upada\'b3o na duchu z podanych powod\'f3w i obl\'ea\'bfenie\line nie robi\'b3o post\'eap\'f3w, przeciwnie, Rzymianie raczej ponosili szkody, ani\'bfeli\line czynili je przeciwnikom, wi
\'eac Sewerus, by wojska zupe\'b3nie nie wytraci\'e6,\line wycofa\'b3 je nie osi\'b9gn\'b9wszy celu, cho\'e6 \'bfo\'b3nierze bardzo boleli, \'bfe si\'ea im\line obl\'ea\'bfenie nie powiod\'b3o, jak tego cesarz pragn\'b9\'b3. Przyzwyczajeni bowiem\line 
zwyci\'ea\'bfa\'e6 wsz\'eadzie w bitwach, uwa\'bfali za kl\'eask\'ea, \'bfe nie mieli powodzenia.\line Nie wr\'f3ci\'b3 jednak Sewerus ca\'b3kiem bez rezultatu, przeciwnie, osi\'b9gn\'b9\'b3\line sukces wi\'eakszy nawet, ani\'bfeli si\'ea spodziewa\'b3.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi418\li10\ri24\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin24\lin10\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 Wojsko mianowicie p\'b3yn\'b9ce w d\'f3\'b3 rzeki na wielu okr\'eatach wyl\'b9dowa-\line \'b3o nie tak, jak chcia\'b3o, na 
rzymskim brzegu, lecz poniewa\'bf pr\'b9d zni\'f3s\'b3\line ich bardzo daleko i zap\'eadzi\'b3 na brzeg partyjski, znale\'9fli si\'ea w odleg\'b3o\'9cci\line niewielu dni marszu od Ktezyfontu, gdzie by\'b3a stolica kr\'f3la partyjskiego.\line Siedzia\'b3
 on tam w zupe\'b3nym spokoju uwa\'bfaj\'b9c, \'bfe walki Sewerusa prze-\line ciw Atrenom wcale go nie obchodz\'b9. Zachowywa\'b3 si\'ea wi\'eac ca\'b3kiem bier-\line nie nie przewiduj\'b9c nic gro\'9fnego. Ale wojsko Sewerusa, kt\'f3re wbrew swej\line 
woli zniesione zosta\'b3o pr\'b9dem na tamte brzegi, wyl\'b9dowa\'b3o i pocz\'ea\'b3o pu-\line stoszy\'e6 kraj uprowadzaj\'b9c byd\'b3o, jakie mu wpad\'b3o w r\'eace, celem zdobycia\line \'9crodk\'f3w \'bfywno\'9cci, i pal\'b9c wsi, na kt\'f3re si\'ea
 natkn\'eali. Posuwaj\'b9c si\'ea po-\line woli stan\'eali pod Ktezyfontem, gdzie si\'ea znajdowa\'b3 \'84wielki kr\'f3l" Artaba-\line nos}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex102\langnp1045 42}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 
. Rzymianie uderzyli na nie przygotowanych barbarzy\'f1c\'f3w, mordo-\line wali wszystkich, co stan\'eali im w drodze, ograbili miasta, a dzieci i kobiety\line wszystkie zabrali do niewoli. Poniewa\'bf kr\'f3l uciek\'b3 z niewielu je\'9fd\'9fcami,\line 
opanowali te\'bf jego skarbce pieni\'ea\'bfne i zagarn\'b9wszy wszelkie kosztowno\'9cci\line i klejnoty wycofali si\'ea.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi432\li34\ri19\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin19\lin34\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 W ten spos\'f3b Sewerus wi\'eacej przez zrz\'b9dzenie losu ani\'bfeli rozmy\'9clnie\line zdoby\'b3 sobie chwa\'b3\'ea zwyci
\'eastwa nad Partami. Poniewa\'bf powiod\'b3o mu si\'ea\line to tak szcz\'ea\'9cliwie i ponad wszelkie oczekiwanie, wys\'b3a\'b3 list do senatu i lu-\line du, w kt\'f3rym s\'b3awi\'b3 swoje czyny, a nadto walki swoje i zwyci\'eastwa kaza\'b3\line 
przedstawi\'e6 na obrazach wystawionych publicznie. Senat istotnie uchwali\'b3\line mu wszelkie odznaczenia, mi\'eadzy nimi przydomki urobione od nazw pod-\line }{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 bitych przeze\'f1 lud
\'f3w}{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\super\charscalex102\langnp1045 48}{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 .}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi456\li48\ri10\sb5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin48\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 10. Po tych sukcesach na Wschodzie pospieszy\'b3 Sewerus do Rzymu}{
\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex102\langnp1045 44\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 wiod\'b9c ze sob\'b9 i syn\'f3w, kt\'f3rzy weszli ju\'bf w wiek m\'b3odzie\'f1czy}{
\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex102\langnp1045 45}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 . Po prze-\line byciu drogi, w czasie kt\'f3rej porz\'b9dkowa\'b3 sprawy prowincji, jak tego po-\line trzeby ka\'bfdej z nich wymaga\'b3
y, i zwiedzi\'b3 obozy wojskowe w Mezji i Pan-}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi475\li48\ri10\sb307\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin48\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex102\langnp1045 42}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045  Prawdopodobnie Herodian jest tu w b\'b3\'eadzie, bo w
 Ktezyfoncie w\'b3ada\'b3 w\'f3w-\line czas jeszcze Wologezus IV nie Artabanus V, kt\'f3ry dopiero ko\'b3o 209 r. wydar\'b3 stolic\'ea\line swemu bratu.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li523\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin523\itap0 {\fs26\super\charscalex102 43}{\fs26\charscalex102  Adiabenicus,  Arabicus, Parthicus Maximus.}{\fs26 
\par }\pard \qj \fi466\li62\ri5\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin62\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex102\langnp1045 44}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045  Herodian pomija tu zupe\'b3nie wydarzenia z trzech lat (199
\emdash 202) i dzia\'b3alno\'9c\'e6\line Septymiusza w Syrii oraz w Egipcie; do Rzymu przyby\'b3 dopiero w kwietniu 202 r.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi470\li62\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin62\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex102\langnp1045 45}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 
 Starszy Bassjanus wzgl. Aureliusz Antoninus, czyli pospolicie Karakalla, mia\'b3\line w\'f3wczas lat 14, m\'b3odszy lat 13.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn835\margrsxn835\margtsxn890\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri96\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin96\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 nonii, jako zwyci\'eazca powitany zosta\'b3 przez lud rzymski z wielk\'b9 rado-\line \'9cci\'b9 i szacunkiem. Urz\'b9dzi\'b3 dla ludu ofiary i uczty, widowiska i r\'f3\'bfne\line uroczysto\'9cci, przyzna
\'b3 mu wspania\'b3e dary, a zako\'f1czy\'b3 igrzyskami z po-\line wodu odniesionego zwyci\'eastwa. Szereg najbli\'bfszych lat sp\'eadzi\'b3 w Rzy-\line }{\fs31\expnd-1\expndtw-6\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 mie}{
\fs31\expnd-1\expndtw-6\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 46}{\fs31\expnd-1\expndtw-6\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 , zajmuj\'b9c si\'ea gorliwie wymiarem sprawiedliwo\'9cci, za\'b3atwianiem\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 spraw pa\'f1stwowych, wychowaniem swych syn\'f3w i ich wyrobieniem mo-\line }{\fs31\expnd-1\expndtw-7\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 ralnym.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi418\li5\ri58\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin58\lin5\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 Ci jednak (doro\'9cli ju\'bf w\'f3wczas m\'b3odzie\'f1cy) pod wp\'b3ywem panuj\'b9cej\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 w Rzymie rozwi\'b9z\'b3o\'9cci, bujno\'9cci \'bfycia, nadmiernego rozmi\'b3owania w wi-\line }{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 dowiskach, wy\'9c
cigach wo\'9fnic\'f3w i popisach tanecznych wcale si\'ea nie od-\line }{\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 znaczali poprawno\'9cci\'b9 obyczaj\'f3w. Obaj bowiem wadzili si\'ea ci\'b9gle ze sob\'b9\line }{
\fs31\expnd-1\expndtw-5\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 i pocz\'b9tkowo wszczynali k\'b3\'f3tnie powodowane dziecinn\'b9 zazdro\'9cci\'b9 o walki\line }{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 przepi\'f3
rek lub starcia kogut\'f3w czy zapasy ch\'b3opc\'f3w. Ich gor\'b9ce zaintere-\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 sowanie widowiskami i s\'b3uchowiskami za ka\'bfdym razem wywo\'b3ywa\'b3o\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 mi\'eadzy nimi niezgod\'ea powodowan\'b9 przez zazdro\'9c\'e6; nigdy obaj jednocze-\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 \'9c
nie nie znajdowali w niczym upodobania, przeciwnie, zawsze to, co jed-\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 nemu by\'b3o mi\'b3e, budzi\'b3o niech\'ea\'e6 u drugiego, a przy tym pochlebcy i s\'b3u-\line \'bf\'b9
cy judzili jednego przeciw drugiemu, schlebiaj\'b9c im stosownie do ich\line }{\fs31\expnd0\expndtw-4\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 upodoba\'f1 m\'b3odzie\'f1czych i wywo\'b3uj\'b9c roz\'b3am mi\'eadzy nimi. Tote\'bf Sewerus\line }{
\fs31\expnd-1\expndtw-5\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 s\'b3ysz\'b9c o tym usi\'b3owa\'b3 ich pogodzi\'e6 i doprowadzi\'e6 do rozs\'b9dku.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi408\li53\ri29\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin29\lin53\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 Starszego z nich, kt\'f3ry pierwotnie mia\'b3 imi\'ea Bassjanus, zanim znalaz\'b3\line si\'ea w pa\'b3acu cesarskim, nazwa
\'b3 Sewerus, kiedy si\'ea mu uda\'b3o zdoby\'e6\line }{\fs31\expnd-1\expndtw-6\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 godno\'9c\'e6 cesarsk\'b9, Antoninem, bo pragn\'b9\'b3, aby nosi\'b3 nazwisko cesarza Mar-\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 ka}{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 47}{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 , da\'b3 mu te\'bf i \'bfon\'ea}{
\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 48}{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 , chc\'b9c przez ma\'b3\'bfe\'f1stwo nauczy\'e6 go rozs\'b9dku.\line }{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 By\'b3a to c\'f3rka prefekta gwardii, kt\'f3ry si\'ea nazywa\'b3 Plaucjanus}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 49}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 . By\'b3 on
\line }{\fs31\expnd-1\expndtw-5\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 pocz\'b9tkowo w wieku m\'b3odocianym skromnym cz\'b3owiekiem, niekt\'f3rzy\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 m\'f3wili, \'bfe uwik\'b3
any w rozruchy i wiele przewinie\'f1 \'bfy\'b3 nawet na wygna-\line niu; poniewa\'bf jednak by\'b3 wsp\'f3\'b3obywatelem Sewerusa (i on bowiem by\'b3\line Libijczykiem), a przy tym, jak jedni twierdzili, by\'b3 z nim spokrewniony,\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 albo te\'bf, jak inni oczerniali, w m\'b3odocianym wieku by\'b3 jego kochankiem,\line wi\'eac Sewerus z ma\'b3ego i skromnego stanowiska podni\'f3s\'b3 go do wysokiej\line godno\'9c
ci, obdarzy\'b3 wielkimi bogactwami przekazuj\'b9c mu maj\'b9tki straco-\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 nych i w\'b3a\'9cciwie dzieli\'b3 z nim w\'b3adz\'ea. Ale ten nadu\'bfywa\'b3 jej do tego\line stopnia, \'bfe w ca\'b3
ym swoim post\'eapowaniu nie cofa\'b3 si\'ea przed \'bfadnym\line okrucie\'f1stwem ni gwa\'b3tem, budzi\'b3 wi\'eac wi\'eaksz\'b9 groz\'ea, ni\'bf kiedykolwiek}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi480\li86\ri34\sb605\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin34\lin86\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex108\langnp1045 46}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045  Wiadomo\'9c\'e6 nie\'9ccis\'b3a, bo ju\'bf w 203 r. sp
\'eadzi\'b3 cesarz par\'ea miesi\'eacy w Afryce,\line a w 204 r. w ojczystej Trypolitanii.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li562\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin562\itap0 {\fs26\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\super\charscalex108\langnp1045 47}{\fs26\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045  Por. wy\'bfej III 9, 1.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li571\ri0\sb5\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin571\itap0 {\fs26\expnd-1\expndtw-7\lang1045\langfe1033\super\charscalex108\langnp1045 48}{\fs26\expnd-1\expndtw-7\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045  W 202 r. by\'b3a ni\'b9   }
{\fs26\expnd10\expndtw52\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 Fulwia}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045    }{\fs26\expnd8\expndtw43\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 Plautilla.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi470\li106\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin106\itap0 {\fs26\expnd11\expndtw56\lang1045\langfe1033\super\charscalex108\langnp1045 49}{\fs26\expnd11\expndtw56\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 Gajusz}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045  }{\fs26\expnd10\expndtw51\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 Fulwiusz}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045  }{
\fs26\expnd11\expndtw56\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 Plaucjanus}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045  }{\fs26\expnd-2\expndtw-12\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 by\'b3 prefektem gwardii pretorian\'f3w\line }{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 od 197 r. Dzi\'eaki \'b3asce cesarskiej wprowadzony zosta\'b3 do senatu, wyr\'f3\'bfniony dwu-\line kronie konsulatem (raz w 203 r.), nawet podniesieniem do stanu patrycjuszowskiego.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn871\margrsxn872\margtsxn878\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri0\sl-355\slmult0\nowidctlpar\tx6043\faauto\rin0\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 jaki\'9c inny w\'b3adca. Ot\'f3\'bf z jego c\'f3rk\'b9 o\'bfeni\'b3 Sewerus swego syna i z\'b3\'b9czyl\line }{\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 w ten spos\'f3b oba domy.}
{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi418\li0\ri0\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin0\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Antoninus jednak wcale si\'ea nie uradowa\'b3 tym ma\'b3\'bfe\'f1stwem, o\'bfeniony\line raczej pod przymusem ni\'bf z w\'b3
asnego wyboru, tote\'bf odnosi\'b3 si\'ea bar-\line dzo niech\'eatnie do dziewczyny i jej ojca tak dalece, \'bfe nie dzieli\'b3 z ni\'b9 ni\line \'b3o\'bfa, ni sto\'b3u i dawa\'b3 jej sw\'f3j wstr\'eat odczuwa\'e6, grozi\'b3 jej nawet raz po-\line ra\'9f
, \'bfe i j\'b9, i ojca jej zabije, skoro tylko w\'b3adz\'ea wy\'b3\'b9cznie w swe r\'eace\line dostanie. Oczywi\'9ccie c\'f3rka za ka\'bfdym razem donosi\'b3a o tym ojcu budz\'b9c\line gniew jego przez opowiadanie o nienawi\'9cci, jak\'b9 jej m\'b9\'bf
 okazywa\'b3.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi422\li0\ri10\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin0\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 11. Plaucjanus, kt\'f3ry widzia\'b3, \'bfe Sewerus jest ju\'bf stary}{
\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 50}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 , a przy tym\line ustawicznie zapada na zdrowiu, Antoninus za\'9c jest gwa\'b3townym i zuchwa-\line \'b3ym m\'b3odzie\'f1cem, ba\'b3 si\'ea
 tych gr\'f3\'9fb, tote\'bf wola\'b3 raczej uprzedzi\'e6 go\line przez podj\'eacie akcji ze swej strony ani\'bfeli bezczynnie oczekiwa\'e6 swego\line losu. By\'b3o nadto wiele innych czynnik\'f3w, kt\'f3re rozbudza\'b3y w nim \'bf\'b9dz\'ea\line godno\'9c
ci cesarskiej: olbrzymi maj\'b9tek, jakiego \'bfaden cz\'b3owiek prywatny\line nigdy przedtem nie posiada\'b3, uleg\'b3o\'9c\'e6 \'bfo\'b3nierzy wobec niego, objawy czci\line ze strony poddanych i str\'f3j, w jakim si\'ea publicznie ukazywa\'b3; zaliczony
\line do tych, co dwukrotnie konsulat piastowali, przybrany by\'b3 bowiem w tog\'ea\line z szerokim szlakiem, nosi\'b3 te\'bf miecz u boku, s\'b3owem, sam jeden posiada\'b3\line odznaki wszelkich godno\'9cci. Kiedy wyst\'eapowa\'b3 publicznie, budzi\'b3
 strach\line tak dalece, \'bfe nikt nie \'9cmia\'b3 zbli\'bfy\'e6 si\'ea do niego, nawet ci, co si\'ea na niego\line natkn\'eali, raczej zawracali, poprzedzaj\'b9cy go pacho\'b3kowie g\'b3o\'9cno zreszt\'b9\line wo\'b3ali, by nikt si\'ea do niego nie zbli
\'bfa\'b3, ani nie podnosi\'b3 wzroku na niego,\line lecz odwraca\'b3 si\'ea i oczy spuszcza\'b3 ku ziemi.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi427\li5\ri10\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin5\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Nawet Sewerus, gdy mu o tym doniesiono, nie bardzo by\'b3 z tego za-\line dowolony, przeciwnie, cz\'b3
owiek ten nawet jemu sta\'b3 si\'ea nienawistny\line i uci\'b9\'bfliwy, tak \'bfe ograniczy\'b3 nieco jego w\'b3adz\'ea i usi\'b3owa\'b3 przyt\'b3umi\'e6 jego\line nadmiern\'b9 pych\'ea. Ale tego nie m\'f3g\'b3 znie\'9c\'e6 Plaucjanus, o\'9cmieli\'b3 si
\'ea wi\'eac\line urz\'b9dzi\'e6 zamach na tron, a zrobi\'b3 to w spos\'f3b nast\'eapuj\'b9cy:}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi427\li0\ri19\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin19\lin0\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 S\'b3u\'bfy\'b3 pod nim jako jeden z trybun\'f3w niejaki Saturninus, kt\'f3ry od-\line nosi\'b3 si\'ea
 do Plaucjanusa z nadzwyczajnym s\'b3u\'bfalstwem, bo cho\'e6 wszyscy\line to czynili, to przecie\'bf on przez jeszcze wi\'eaksz\'b9 czo\'b3obitno\'9c\'e6 wkrada\'b3 si\'ea\line w jego \'b3aski. Tote\'bf Plaucjanus, uwa\'bfaj\'b9
c go za najwierniejszego, jedynie\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 zdolnego do zachowania i spe\'b3nienia tajnych zlece\'f1 wezwa\'b3 go o zmierzchu\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 
do siebie, kiedy si\'ea wszyscy ludzie z jego otoczenia oddalili, i tak do niego\line powiedzia\'b3: \'84Jest teraz dla ciebie odpowiednia chwila m\'ea\'bfnym czynem\line zaznaczy\'e6 raz jeszcze \'bfyczliwo\'9c\'e6 i us\'b3u\'bfno\'9c\'e6, jak\'b9
 mi okazywa\'b3e\'9c, dla\line mnie za\'9c, by ci si\'ea odwzajemni\'e6, jak nale\'bfy, i sp\'b3aci\'e6 winny d\'b3ug wdzi\'eacz-\line no\'9cci. Masz oto do wyboru, albo by\'e6 tym, czym ja jestem, jak widzisz,\line obecnie i obj\'b9\'e6 w\'b3adz\'ea
 jako m\'f3j nast\'eapca, albo zgin\'b9\'e6 natychmiast pono-}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li475\ri0\sb547\nowidctlpar\faauto\rin0\lin475\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\langnp1045 50}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045  Sewerus mia\'b3 w 202 r. lat 54.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn862\margrsxn862\margtsxn871\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri48\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin48\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 sz\'b9c kar\'ea za niepos\'b3usze\'f1stwo. Niech ci\'ea nie przera\'bfa ogrom czynu, ani\line nie trwo\'bfy miano cesarzy. Ty jeden mo\'bfesz wej\'9c\'e6 a\'bf do tych cz\'ea\'9cci pa\'b3acu,\line 
gdzie oni \'9cpi\'b9, poniewa\'bf przysz\'b3a na ciebie kolej nocnej stra\'bfy. Zamierze-\line nie, jakie sobie wytkniesz, b\'eadziesz m\'f3g\'b3 bez przeszkody przeprowadzi\'e6\line niepostrze\'bfenie do ko\'f1ca, bo mo\'bfesz by\'e6 przekonany, \'bf
e inaczej ani ja nic\line takiego bym ci nie nakaza\'b3, ani ty nie zdo\'b3a\'b3by\'9c tego spe\'b3ni\'e6. Udaj si\'ea\line wi\'eac do pa\'b3acu cesarskiego, wejd\'9f do nich pod pozorem, \'bfe przynosisz\line 
pewne pilne, a tajne zlecenia ode mnie i zabij ich. Oka\'bf si\'ea dzielnym\line m\'ea\'bfem i zg\'b3ad\'9f tego starca i m\'b3odzieniaszka, co przyjdzie ci \'b3atwo, a \'bfe\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 
dzielisz do pewnego stopnia niebezpiecze\'f1stwo tego przedsi\'eawzi\'eacia, przy-\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 padn\'b9 ci w udziale najwy\'bfsze nagrody po pomy\'9clnym jego przeprowa-\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 dzeniu".}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi422\li10\ri19\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin19\lin10\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Kiedy to trybun us\'b3ysza\'b3, przera\'bfenie go ogarn\'ea\'b3o do g\'b3\'eabi duszy, nie\line straci\'b3 jednak przytomno
\'9cci umys\'b3u, ale jako cz\'b3owiek nie pozbawiony\line rozumu (by\'b3 bowiem Syryjczykiem z pochodzenia, a ci ludzie ze Wschodu\line s\'b9 niezwykle szczwani w swoim sposobie my\'9clenia), widz\'b9c podniecenie\line rozkazodawcy i znaj\'b9c jego pot
\'eag\'ea, nie sprzeciwi\'b3 si\'ea, by w nast\'eapstwie\line nie \'9cci\'b9gn\'b9\'e6 kary na siebie, lecz udawa\'b3, \'bfe to, co s\'b3yszy, odpowiada jego\line \'bfyczeniom i pragnieniom; upad\'b3szy tedy przed nim na twarz, jak gdyby\line ju\'bf by
\'b3 cesarzem, prosi\'b3 go o pismo zawieraj\'b9ce polecenie mordu. Jest\line bowiem zwyczajem w\'b3adc\'f3w absolutnych, \'bfe je\'9cli kogo posy\'b3aj\'b9 dla wy-\line konania wyroku \'9cmierci bez s\'b9du, wydaj\'b9 odpowiednie zlecenie na pi\'9cmie,
\line by wykonawca mia\'b3 si\'ea czym wykaza\'e6. Plaucjanus za\'9clepiony nami\'eatno-\line \'9cci\'b9 daje mu to pismo i wyprawia go dla dokonania mordu, zleciwszy mu,\line aby po zg\'b3adzeniu ich obydw\'f3ch pos\'b3a\'b3 po niego, zanim si\'ea rozg
\'b3osi fakt,\line by go ludzie zobaczyli w pa\'b3acu cesarskim pierwej, ani\'bfeli pos\'b3ysz\'b9, \'bfe\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 obj\'b9\'b3 w\'b3adz\'ea cesarsk\'b9.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 

\par }\pard \qj \fi451\li24\ri0\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin24\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 12. Po u\'b3o\'bfeniu tej akcji uda\'b3 si\'ea trybun do pa\'b3acu i przeszed\'b3 jak\line zwykle przez ca\'b3
e mieszkanie cesarskie bez przeszkody. Zdaj\'b9c sobie spra-\line w\'ea z tego, \'bfe niemo\'bfliw\'b9 jest rzecz\'b9 zg\'b3adzi\'e6 obu cesarzy, i to mieszka-\line j\'b9cych w r\'f3\'bfnych cz\'ea\'9cciach pa\'b3acu, zatrzyma\'b3 si\'ea
 przy pokojach Sewerusa\line i wezwawszy str\'f3\'bf\'f3w sypialni cesarskiej prosi\'b3, by go zaprowadzili do\line niego, bo chce mu zanie\'9c\'e6 pewne wie\'9cci dotycz\'b9ce jego bezpiecze\'f1stwa.\line Ci powt\'f3
rzyli to Sewerusowi i na rozkaz jego wprowadzili trybuna, kt\'f3ry\line wszed\'b3szy tak powiedzia\'b3: \'84Przybywam do ciebie, panie, wed\'b3ug mniema-\line nia tego, kt\'f3ry mnie pos\'b3a\'b3, jako morderca i kat, ale wed\'b3ug mego \'bfycze-\line 
nia i ch\'eaci jako zbawiciel tw\'f3j i dobroczy\'f1ca. Plaucjanus bowiem, kt\'f3ry\line d\'b9\'bfy do tronu, poleci\'b3 mi zamordowa\'e6 ciebie i syna, i to nie tylko ustnie,\line ale i pisemnie; dowodem to oto pismo. Ja wprawdzie mu to obieca\'b3em, aby
\line w razie mojej odmowy komu innemu nie zleci\'b3 tego czynu, ale przyby-\line wam, aby ci o tym powiedzie\'e6, by si\'ea wykry\'b3y jego zuchwa\'b3e zamiary".\line Tak mniej wi\'eacej m\'f3wi\'b3 zalewaj\'b9c si\'ea \'b3zami, ale Sewerus nie zaraz mu}
{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn845\margrsxn845\margtsxn883\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri106\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin106\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 uwierzy\'b3. Poniewa\'bf mi\'b3o\'9c\'e6 do Plaucjanusa g\'b3\'eaboko tkwi\'b3a w jego sercu,\line podejrzewa\'b3, \'bfe ca\'b3a ta sprawa to jaka\'9c gra u\'b3o\'bfona, niczym sztuka ze\line sceny, i s
\'b9dzi\'b3, \'bfe to syn jego z nienawi\'9cci do Plaucjanusa i w niech\'eaci do\line jego c\'f3rki wymy\'9cli\'b3 jaki\'9c podst\'eap i oszczerstwo gro\'bf\'b9ce \'9cmierci\'b9.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi394\li0\ri67\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin67\lin0\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Wezwa\'b3 wi\'eac syna do siebie i obwinia\'b3 go, \'bfe prowadzi tego rodzaju\line knowania przeciw oddanemu im cz\'b3
owiekowi, ponadto i spokrewnionemu\line z nimi. Antoninus zaklina\'b3 si\'ea najpierw zapewniaj\'b9c, \'bfe nie wie nawet,\line o czym mowa. Poniewa\'bf jednak trybun upiera\'b3 si\'ea przy swoim i pokazy-\line wa\'b3 pismo, doda\'b3 mu ducha i wezwa\'b3
 go, by przedstawi\'b3 dowody. Trybun,\line kt\'f3ry widzia\'b3, na jakie niebezpiecze\'f1stwo jest nara\'bfony, obawiaj\'b9c si\'ea\line przywi\'b9zania Sewerusa do Plaucjanusa, wiedz\'b9c zarazem, \'bfe je\'9cli zamach\line nie zostanie w pe\'b3ni ods
\'b3oni\'eaty i udowodniony, to zawis\'b3a nad nim stra-\line szliwa \'9cmier\'e6, powiedzia\'b3: \'84Jakiego\'bf silniejszego dowodu chcecie, pano-\line wie, lub jakiej wskaz\'f3wki jeszcze wyra\'9fniejszej? Pozw\'f3lcie mi wi\'eac \emdash \line m\'f3wi
\'b3 \emdash  wyj\'9c\'e6 z pa\'b3acu i przes\'b3a\'e6 wiadomo\'9c\'e6 przez jednego z moich\line zaufanych ludzi, \'bfe czyn zosta\'b3 dokonany. On uwierzy temu i przyb\'eadzie\line w przekonaniu, \'bfe zajmie opr\'f3\'bfniony pa\'b3ac cesarski. A wasz
\'b9 ju\'bf rzecz\'b9\line b\'eadzie wybada\'e6 prawd\'ea, kiedy tu nadejdzie. Naka\'bfcie jednak zachowa\'e6\line g\'b3\'eaboki spok\'f3j w pa\'b3acu, by si\'ea nie dowiedziano pierwej, co si\'ea tu dzieje,\line i plany nasze nie zosta\'b3y udaremnione".
}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi370\li53\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin53\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Po tych s\'b3owach poleca jednemu z najwi\'eacej zaufanych ludzi donie\'9c\'e6\line Plaucjanusowi, by przybywa\'b3 jak najpr
\'eadzej, bo obaj cesarze nie \'bfyj\'b9,\line trzeba wi\'eac, aby ju\'bf by\'b3 na miejscu, zanim lud o tym si\'ea dowie, gdy\'bf po\line zaj\'eaciu pa\'b3acu i ugruntowaniu nast\'eapstwa na tronie wszyscy, ch\'eatnie czy\line niech\'eatnie, b\'ead\'b9
 mu pos\'b3uszni jako cesarzowi, kt\'f3ry ju\'bf jest, a nie kt\'f3ry\line dopiero b\'eadzie. Plaucjanus da\'b3 temu wiar\'ea i ponoszony nadziejami p\'f3\'9f-\line nym ju\'bf wieczorem wdzia\'b3 na siebie dla bezpiecze\'f1stwa pancerz, ukryw-\line 
szy go jednak pod innymi szatami, wsiad\'b3 na w\'f3z i pospieszy\'b3 natych-\line miast do pa\'b3acu cesarskiego wraz z niewieloma lud\'9fmi, kt\'f3rzy mu towa-\line rzyszyli w mniemaniu, \'bfe zosta\'b3 wezwany do cesarza}{
\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 51}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  w zwi\'b9zku z ja-\line kimi\'9c wa\'bfnymi sprawami. Kiedy przyby\'b3 do cesarskiego pa\'b3acu, wszed\'b3\line bez przeszk\'f3d, gdy\'bf stra
\'bfe nie wiedzia\'b3y nic, co si\'ea dzieje. Trybun, kt\'f3ry\line ju\'bf na niego czatowa\'b3, wyszed\'b3 naprzeciw niego i powita\'b3 go jako cesarza,\line po czym uj\'b9\'b3 go poufale za r\'eak\'ea i wprowadzi\'b3 do sypialni, gdzie jak m\'f3wi\'b3,
\line le\'bfa\'b3y cia\'b3a cesarzy. Sewerus jednak przygotowa\'b3 ju\'bf kilku m\'b3odych ludzi\line z otaczaj\'b9cej go stra\'bfy przybocznej, aby go uj\'eali, gdy wejdzie. Plaucjanus,\line kt\'f3ry wszed\'b3 z zupe\'b3nie innymi nadziejami, zobaczy\'b3
 nagle obu cesarzy\line stoj\'b9cych. W tej samej chwili uj\'eato go i zatrzymano, podczas gdy przera-\line \'bfony tym obrotem sprawy pocz\'b9\'b3 prosi\'e6 i b\'b3aga\'e6. Broni\'b3 si\'ea nawet twier-\line dz\'b9c, \'bfe to wszystko fa\'b3sz, pu\'b3
apka urz\'b9dzona na niego i przygotowana}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li571\ri0\sb595\nowidctlpar\faauto\rin0\lin571\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\langnp1045 51}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045  Karakalla ju\'bf w 198 r. otrzyma\'b3 tytu\'b3 \'84Augustus".}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 

\par \sect }\sectd \marglsxn863\margrsxn864\margtsxn907\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri29\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin29\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 komedia. Gdy Sewerus wyrzuca\'b3 mu liczne dobrodziejstwa i zaszczyty,\line jakimi go darzy\'b3, on pocz\'b9\'b3 mu przypomina\'e6 okazywan\'b9 zawsze dot\'b9d\line wierno\'9c\'e6 i oddanie, tak \'bf
e Sewerus jako\'9c powoli zacz\'b9\'b3 si\'ea sk\'b3ania\'e6 do\line tego, by da\'e6 wiar\'ea temu, co Plaucjanus m\'f3wi\'b3, gdy nagle ukaza\'b3a si\'ea\line cz\'ea\'9c\'e6 pancerza spod rozchylonej sukni. Na widok tego Antoninus, m\'b3o-\line 
dzieniec zuchwa\'b3y i zapalczywy, a przy tym \'bfywio\'b3owo nienawidz\'b9cy tego\line cz\'b3owieka, zawo\'b3a\'b3: \'84Ale co mo\'bfesz odpowiedzie\'e6 na te dwa zapytania.\line Czemu\'bf to przybywasz do cesarza p\'f3\'9fno wieczorem nie wezwany? A co
\line znaczy u ciebie ten pancerz? Nikt przecie\'bf nie przychodzi na uczt\'ea czy\line zabaw\'ea w zbroi!" Po tych s\'b3owach kaza\'b3 trybunowi i obecnym \'bfo\'b3nierzom\line doby\'e6 miecza i zabi\'e6 tego cz\'b3owieka jako oczywistego zdrajc\'ea
. Wezwani\line pos\'b3uchali bez wahania rozkazu i zabili go, cia\'b3o za\'9c wyrzucili na ulic\'ea, by\line wszyscy mogli go zobaczy\'e6, a nienawidz\'b9cy i zel\'bfy\'e6.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi451\li5\ri34\sb5\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin34\lin5\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 W ten spos\'f3b zatem zako\'f1czy\'b3 \'bfycie Plaucjanus, kt\'f3ry zupe\'b3nie straci\'b3\line 
rozum z nienasyconej chciwo\'9cci wszelkich d\'f3br, a w ko\'f1cu pad\'b3 ofiar\'b9 nie-\line }{\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 wierno\'9cci swego s\'b3ugi}{
\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\super\charscalex102\langnp1045 52}{\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 .}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi451\li19\ri10\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin19\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 13. Sewerus ustanowi\'b3 odt\'b9d dw\'f3ch prefekt\'f3w kohort pretoria\'f1skich}{
\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex102\langnp1045 53}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 ,\line a sam sp\'eadza\'b3 czas po najwi\'eakszej cz\'ea\'9cci w podmiejskich willach cesar-\line skich i nadbrze\'bfnych miejscowo\'9c
ciach Kampanii, zajmuj\'b9c si\'ea wymiarem\line sprawiedliwo\'9cci i sprawowaniem rz\'b9d\'f3w w pa\'f1stwie. Chcia\'b3 mianowicie\line odsun\'b9\'e6 syn\'f3w od trybu \'bfycia w Rzymie i przyzwyczai\'e6 ich do zdrowej\line atmosfery moralnej, widzia\'b3
 bowiem, \'bfe okazuj\'b9 zainteresowania dla wi-\line dowisk w spos\'f3b zbyt niew\'b3a\'9cciwy jak na cz\'b3onk\'f3w domu cesarskiego.\line Istotnie ich nami\'eatne zainteresowanie widowiskami i zapasami, poniewa\'bf\line 
bracia zawsze mieli odmienne i przeciwne pogl\'b9dy, rozstraja\'b3o ich dusze,\line dawa\'b3o podniet\'ea do k\'b3\'f3tni i nieprzyja\'9fni. Szczeg\'f3lnie niezno\'9cny by\'b3 An-\line toninus, odk\'b9d usun\'b9\'b3 ze \'9cwiata Plaucjanusa, \'bfywi\'b3 l
\'eak i obaw\'ea}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex102\langnp1045 54}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 ... c\'f3rce\line za\'9c jego, a swojej \'bfonie, usi\'b3owa\'b3 zgotowa\'e6 \'9cmier\'e6 na wszelki spos\'f3b. Ale}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi461\li19\ri5\sb365\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin19\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex108\langnp1045 52}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 
 Dnia 22 stycznia 205 r. Opowiadanie Herodiana o katastrofie Plaucjanusa od-\line biega od relacji, jak\'b9 podaje Kasjusz Dion (LXXVI 2\emdash 4). Wed\'b3ug niego katastrofa\line Plaucjanusa by\'b3a dzie\'b3em Karakalli, kt\'f3ry pozyska\'b3
 sobie trzech trybun\'f3w gwardii,\line mi\'eadzy nimi Saturnina, aby donie\'9cli cesarzowi, \'bfe otrzymali od Plaucjanusa polecenie\line zamordowania go wraz z synem, przy czym sfa\'b3szowany pisemny rozkaz mia\'b3 s\'b3u-\line \'bfy\'e6 jako dow\'f3
d. Cesarz wezwa\'b3 prefekta i za\'bf\'b9da\'b3 \'b3agodnie wyja\'9cnie\'f1. Zdumiony\line i zastraszony Plaucjanus zaprzeczy\'b3, ale zanim zdo\'b3a\'b3 co\'9c wi\'eacej powiedzie\'e6, sko-\line czy\'b3 ku niemu Karakalla, uderzy\'b3 go pi\'ea\'9cci\'b9
, po czym siepacze ubili go na miejscu\line }{\fs26\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 i cia\'b3o wyrzucili na ulic\'ea. Relacja Herodiana jest prawdopodobnie podyktowana\line }{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 ch\'eaci\'b9 oczyszczenia Karakalli od zarzutu, \'bfe on by\'b3 winien \'9cmierci swego te\'9ccia,\line a przerzucenia winy na samego Plaucjanusa.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi499\li29\ri19\sb10\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin19\lin29\itap0 {\fs26\expnd-2\expndtw-12\lang1045\langfe1033\super\charscalex108\langnp1045 53}{\fs26\expnd-2\expndtw-12\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045  Byli to: g\'b3o
\'9cny prawnik \'f3wczesny }{\fs26\expnd10\expndtw50\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 Emiliusz}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045  }{\fs26\expnd10\expndtw54\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 Papinianus}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045  }{\fs26\expnd-2\expndtw-12\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 i niejaki\line }{\fs26\expnd10\expndtw54\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 MecjuszLetus.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi485\li34\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin34\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex108\langnp1045 54}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045  W tek\'9ccie luka, w kt\'f3rej domy\'9clano si\'ea s\'b3\'f3w: 
\'84\'bfe ojciec zrobi co\'9c nieszcz\'ea-\line snego" lub \'84przed}{\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045  }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 synem Plaucjanusa, cho\'e6 ten zachowywa\'b3 si\'ea spokojnie", jedno\line 
i drugie uzupe\'b3nienie ca\'b3kiem dowolne.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn881\margrsxn881\margtsxn874\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Sewerus i j\'b9 sam\'b9, i brata jej}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 55}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  wys\'b3a\'b3 na Sycyli\'ea}{
\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 56}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 , przyznawszy im od-\line powiednie zaopatrzenie, by mogli \'bfy\'e6 wygodnie; poszed\'b3 w tym wzgl\'eadzie\line za przyk\'b3adem Augusta, kt
\'f3ry w ten spos\'f3b post\'b9pi\'b3 z dzie\'e6mi Antoniu-\line sza, kiedy mi\'eadzy nimi zapanowa\'b3a nieprzyja\'9f\'f1. Sam te\'bf nieustannie robi\'b3\line usi\'b3owania, by doprowadzi\'e6 do przyjaznych stosunk\'f3w mi\'eadzy synami,\line zach\'eaci
\'e6 ich do zgody i porozumienia przywodz\'b9c im na pami\'ea\'e6 mity\line i dramaty, t\'b3umacz\'b9c, \'bfe zawsze z k\'b3\'f3tni mi\'eadzy bra\'e6mi panuj\'b9cymi wy-\line nika\'b3y dla nich nieszcz\'ea\'9ccia. Wskazywa\'b3 na skarbce i \'9cwi\'b9
tynie przepe\'b3-\line nione wszystkie pieni\'eadzmi, na bogactwo i si\'b3y [takie, \'bfe nic nie zdo\'b3a] im\line z zewn\'b9trz zagrozi\'e6, podkre\'9cla\'b3, \'bfe maj\'b9 u siebie tak wielkie zasoby, i\'bf\line hojnie i obficie mog\'b9 swych \'bfo\'b3
nierzy nagradza\'e6, \'bfe stoj\'b9ce w Rzymie\line wojska czterokrotnie zosta\'b3y pomno\'bfone}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 57}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 , a ob\'f3z ich pod miastem tak\line pot\'ea
\'bfnie zosta\'b3 rozbudowany, i\'bf nie ma \'bfadnej si\'b3y z zewn\'b9trz, kt\'f3ra by\line zdo\'b3a\'b3a im sprosta\'e6 albo si\'ea przeciwstawi\'e6, czy to co do ilo\'9cci wojska, czy\line co do t\'ea\'bfyzny fizycznej \'bfo\'b3nierzy, czy do zasob
\'f3w pieni\'ea\'bfnych. Z tego\line wszystkiego \emdash  m\'f3wi\'b3 \emdash  nie b\'eadzie jednak \'bfadnego po\'bfytku, je\'9cli b\'ead\'b9\line si\'ea wadzi\'e6 ze sob\'b9, je\'9cli wojna wewn\'eatrzna wybuchnie. Tak mniej wi\'eacej\line m\'f3wi\'b3
 za ka\'bfdym razem, stosuj\'b9c raz pro\'9cby, drugi raz gro\'9fby, i stara\'b3\line si\'ea doprowadzi\'e6 ich do rozs\'b9dku, a zarazem pogodzi\'e6. Nie okazywali\line jednak bynajmniej pos\'b3usze\'f1stwa, przeciwnie, jeszcze wi\'eacej si\'ea rozpu-
\line szczali i byli coraz gorsi. A przy tym tych bujnych m\'b3odzie\'f1c\'f3w, folgu-\line }{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 j\'b9cych bez miary wszelkim \'bf\'b9dzom w poczuciu swojej swobody jako syno-\line }{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 wie cesarscy, starali si\'ea jedna\'e6 dla siebie ich pochlebcy nie tylko poma-\line gaj\'b9c im w zaspokojeniu nami\'eatno\'9cci oraz najhaniebniejszych rozrywek,\line ale i wyszukuj\'b9c ci\'b9gle co
\'9c nowego, by zrobi\'e6 przez to przyjemno\'9c\'e6 temu,\line kt\'f3remu schlebiali, a przykro\'9c\'e6 jego bratu. Kilku nawet takich s\'b3u\'bfalc\'f3w\line przychwyci\'b3 ju\'bf Sewerus na gor\'b9cym uczynku i ukara\'b3.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi451\li5\ri10\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin5\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 14. W\'9cr\'f3d tych zgryzot z powodu takiego sposobu \'bfycia syn\'f3w i ich\line niegodnego zami\'b3
owania do wszelkich widowisk otrzyma\'b3 Sewerus list od\line namiestnika Brytanii z doniesieniem, \'bfe tamtejsi barbarzy\'f1cy si\'ea burz\'b9,\line napadaj\'b9 na kraj, uprowadzaj\'b9 zdobycz i szerz\'b9 wielkie spustoszenie; po-\line trzebne s\'b9 wi
\'eac wi\'eaksze si\'b3y albo i obecno\'9c\'e6 cesarza, by przyj\'9c\'e6 krajowi\line z pomoc\'b9. Sewerus przyj\'b9\'b3 t\'ea wiadomo\'9c\'e6 z zadowoleniem, nie tylko dla-\line tego, \'bfe w og\'f3le z natury \'bf\'b9dny by\'b3 s\'b3awy i po zwyci\'ea
stwach na Wscho-\line dzie i P\'f3\'b3nocy oraz po zdobyciu tam przydomk\'f3w zwyci\'easkich rad by\'b3}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi466\li5\ri19\sb307\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin19\lin5\itap0 {\fs26\expnd-1\expndtw-9\lang1045\langfe1033\super\charscalex101\langnp1045 55}{\fs26\expnd-1\expndtw-9\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045  By\'b3 to }{
\fs26\expnd12\expndtw64\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045 Gajusz}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045  }{\fs26\expnd10\expndtw50\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045 Fulwiusz}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045  }{\fs26\expnd10\expndtw51\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045 Plautus}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045  }{\fs26\expnd9\expndtw46\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045 
Hortensjusz,}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045  }{\fs26\expnd-1\expndtw-9\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045 m\'b3ody jeszcze\line }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045 cz\'b3owiek, bo \'bfadnych dot\'b9
d nie piastowa\'b3 godno\'9cci. Po \'9cmierci Sewerusa na rozkaz\line Karakalli zosta\'b3 stracony.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li475\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin475\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex101\langnp1045 56}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045  Wed\'b3ug Kasjusza Diona (LXXVI 6, 3) na wysp\'ea Lipar\'ea.}{
\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi466\li10\ri14\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin10\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex101\langnp1045 57}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045  Podana tu wiadomo\'9c\'e6 o czterokrotnym pomno\'bf
eniu wojsk stoj\'b9cych w Rzy-\line mie jest z pewno\'9cci\'b9 przesadzona, nawet gdyby si\'ea wliczy\'b3o legion stoj\'b9cy na G\'f3rze\line Alba\'f1skiej pod Rzymem, po raz pierwszy w\'f3wczas stale osadzony na gruncie ital-\line 
skim, jeden z trzech nowo przez Septymiusza stworzonych.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn859\margrsxn859\margtsxn876\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri48\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin48\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 zdoby\'e6 dalsze trofea w walkach z Brytyjczykami, ale i dlatego, \'bfe chcia\'b3\line syn\'f3w zabra\'e6 z Rzymu, by otrze\'9fwieli w skromnym \'bfyciu wojskowym,\line oderwani od zbytku i rozpustnego 
\'bfycia w Rzymie. Zapowiedzia\'b3 wi\'eac\line wyjazd do Brytanii}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 58}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 , mimo \'bfe ju\'bf by\'b3 stary i chorowa\'b3 na go\'9cciec; ale je-\line 
go si\'b3y duchowe by\'b3y wi\'eaksze ani\'bfeli jakiegokolwiek m\'b3odzie\'f1ca. Prze-\line wa\'bfn\'b9 cz\'ea\'9c\'e6 drogi odby\'b3 niesiony w lektyce i nigdzie si\'ea d\'b3u\'bfej nie zatrzy-\line mywa\'b3 dla odpoczynku. Razem z synami przeby\'b3
 drog\'ea pr\'eadzej, ni\'bfby\line mo\'bfna my\'9cle\'e6 i oczekiwa\'e6, i przep\'b3yn\'b9wszy Ocean stan\'b9\'b3 w Brytanii, po\line czym \'9cci\'b9gn\'b9\'b3 ze wszystkich stron wojska i zabrawszy wielkie si\'b3y przy-\line gotowywa\'b3 si\'ea do podj
\'eacia dzia\'b3a\'f1 wojennych.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi413\li10\ri5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin10\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Brytyjczycy przera\'bfeni nag\'b3ym przybyciem cesarza, s\'b3ysz\'b9c, \'bfe zgro-\line madzi\'b3
 przeciw nim bardzo wielkie wojska, wys\'b3ali do niego pos\'b3\'f3w i pod-\line j\'eali rozmowy w sprawie pokoju usi\'b3uj\'b9c usprawiedliwi\'e6 swoje przewiny.\line Ale Sewerus, kt\'f3remu zale\'bfa\'b3o na d\'b3u\'bfszym pobycie w tym kraju, by nie
\line wraca\'e6 spiesznie z powrotem do Rzymu, chc\'b9c nadto odnie\'9c\'e6 zwyci\'eastwo\line i nad Brytyjczykami, a z nim i przydomek, odprawi\'b3 z niczym ich pos\'b3\'f3w,\line a podj\'b9\'b3 przygotowania do walki. Przede wszystkim usi\'b3owa\'b3 zaj
\'b9\'e6 bagniste\line okolice przy pomocy pomost\'f3w, by \'bfo\'b3nierze maszeruj\'b9cy bezpieczn\'b9 dro-\line g\'b9 z \'b3atwo\'9cci\'b9 mogli si\'ea naprz\'f3d posuwa\'e6 i toczy\'e6 walk\'ea maj\'b9c silne opar-\line cie pod nogami na trwa\'b3
ym gruncie. Najwi\'eaksza cz\'ea\'9c\'e6 Brytanii skutkiem\line ustawicznych wylew\'f3w Oceanu w czasie przyp\'b3ywu zmienia si\'ea bowiem\line w moczary, kt\'f3re barbarzy\'f1cy zwykli przep\'b3ywa\'e6 wp\'b3aw albo brodz\'b9c\line w wodzie a\'bf
 do pasa, gdy\'bf maj\'b9c przewa\'bfn\'b9 cz\'ea\'9c\'e6 cia\'b3a nieokryt\'b9 nic so-\line bie z bagna nie robi\'b9. W\'b3a\'9cciwie nie u\'bfywaj\'b9 nawet szat, a tylko stroj\'b9\line biodra i szyj\'ea \'bfelazem, kt\'f3re uwa\'bfaj\'b9 za ozdob\'ea
 i znami\'ea bogactwa, jak\line inni barbarzy\'f1cy z\'b3oto; cia\'b3o za\'9c tatuuj\'b9 pstrymi rysunkami i obrazami\line r\'f3\'bfnych zwierz\'b9t. Dlatego w\'b3a\'9cnie nie odziewaj\'b9 si\'ea, by nie zas\'b3ania\'e6 ry-\line sunk\'f3
w na ciele. Odznaczaj\'b9 si\'ea oni wielk\'b9 waleczno\'9cci\'b9 i krwio\'bferczo\'9cci\'b9,\line os\'b3aniaj\'b9 si\'ea jedynie niewielk\'b9 tarcz\'b9 i nosz\'b9 poza tym w\'b3\'f3czni\'ea oraz miecz\line przypasany do go\'b3ego cia\'b3a. Nie znaj\'b9
 natomiast i nie u\'bfywaj\'b9 pancerzy\line czy}{\i\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 szyszaku, uwa\'bfaj\'b9c, \'bfe by\'b3oby to przeszkod\'b9 przy przechodzeniu przez\line 
moczary, kt\'f3rych g\'easte wyziewy powoduj\'b9, \'bfe powietrze w tym kraju sta-\line le jest mgliste. Dlatego w\'b3a\'9cnie Sewerus poczyni\'b3 swoje przygotowania,\line kt\'f3re mia\'b3y na celu s\'b3u\'bfy\'e6 wojsku rzymskiemu, a stwarza\'e6
 utrudnienia\line barbarzy\'f1com i hamowa\'e6 ich rozmach.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi427\li48\ri10\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin48\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Kiedy uzna\'b3, \'bfe przygotowania do wojny zosta\'b3y dostatecznie przepro-\line wadzone, zostawi\'b3 m\'b3
odszego syna imieniem Geta}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 59}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  w prowincji b\'ead\'b9cej\line pod rzymskim panowaniem, aby si\'ea zaj\'b9\'b3 wymiarem sprawiedliwo\'9cci}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li547\ri0\sb720\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin547\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex102\langnp1045 58}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045  Z wiosn\'b9 208 r.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \fi494\li48\ri0\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin48\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex102\langnp1045 59}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045  M\'b3odszy syn jego   L u c j u s z   }{
\fs26\expnd11\expndtw56\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 Septymiusz}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045    }{\fs26\expnd11\expndtw56\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 Geta}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045  (ur. w 189 r.) by\'b3 ju\'bf\line od 198 r. Cezarem, a w 209 r. zosta\'b3 wsp\'f3\'b3rz\'b9dc\'b9 ojca i brata z tytu\'b3em Augustus.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \margtsxn900\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li24\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin24\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 
i porz\'b9dkowa\'b3 stosunki polityczne, maj\'b9c przydanych doradc\'f3w spo\'9cr\'f3d\line starszych przyjaci\'f3\'b3. Antonina za\'9c zabra\'b3 ze sob\'b9 i ruszy\'b3 na nieprzyja-\line ci\'f3\'b3}{
\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 60}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 . Wojsko przekroczy\'b3o strumienie i groble wzniesione dla os\'b3ony\line rzymskich granic pa\'f1stwowych, po czym wywi\'b9za\'b3y si\'ea
 liczne starcia\line i utarczki, w kt\'f3rych barbarzy\'f1cy zmuszeni zostali do ucieczki. Przy zna-\line jomo\'9cci terenu przychodzi\'b3o im \'b3atwo ucieka\'e6 i ukrywa\'e6 si\'ea w lasach oraz\line moczarach, co wszystko dla Rzymian stanowi\'b3
o przeszkod\'ea i powodowa\'b3o\line przewlekanie si\'ea wojny.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi437\li5\ri14\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin5\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 15. Do tego Sewerus, kt\'f3ry by\'b3 ju\'bf stary, zapad\'b3 na przewlek\'b3\'b9 cho-\line rob\'ea, skutkiem czego sam by\'b3
 zmuszony pozosta\'e6 w domu, usi\'b3owa\'b3 na-\line tomiast wys\'b3a\'e6 Antonina, by pokierowa\'b3 dzia\'b3aniami wojennymi}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 61}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 . Jed-\line 
nakowo\'bf Antoninus niewiele troszczy\'b3 si\'ea o barbarzy\'f1c\'f3w, a stara\'b3 zjed-\line na\'e6 sobie \'bfo\'b3nierzy oczerniaj\'b9c brata, i tak dzia\'b3a\'b3, by wszyscy tylko na\line niego patrzyli, zabiegaj\'b9c wszelkimi sposobami o jedynow\'b3
adztwo. Ojciec,\line kt\'f3ry d\'b3ugo chorowa\'b3 i nie chcia\'b3 umiera\'e6, wyda\'b3 mu si\'ea nienawistny\line i uci\'b9\'bfliwy. By pozby\'e6 si\'ea go pr\'eadzej, namawia\'b3 lekarzy i s\'b3u\'bfb\'ea, by\line jaki\'9c b\'b3\'b9d pope\'b3
nili w leczeniu starca. Wreszcie jednak Sewerus po ci\'ea\'bf-\line }{\fs31\expnd-1\expndtw-5\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 kich cierpieniach, strawiony g\'b3\'f3wnie zgryzot\'b9, zako\'f1czy\'b3 swe \'bfycie}{
\fs31\expnd-1\expndtw-5\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 62}{\fs31\expnd-1\expndtw-5\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 ,\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 okryte, gdy chodzi o czyny wojenne, najwi\'ea
ksz\'b9 chwal\'b9, jakiej nie posia-\line da\'b3 \'bfaden z dotychczasowych cesarzy. Bo nikt przed nim nie zgromadzi\'b3\line tyle trofe\'f3w ani w wojnach domowych ze swymi przeciwnikami, ani\line w wojnach zewn\'eatrznych z barbarzy\'f1cami. Po\'b3o\'bf
y\'b3 si\'ea na spoczynek po\line 18 latach panowania zostawiaj\'b9c jako nast\'eapc\'f3w swoich syn\'f3w, kt\'f3rym\line przekaza\'b3 po sobie zasoby pieni\'ea\'bfne, jak nikt nigdy i si\'b3\'ea zbrojn\'b9 nie do\line }{
\fs31\expnd-1\expndtw-9\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 zwalczenia.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi427\li0\ri19\sb5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin19\lin0\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Obj\'b9wszy w\'b3adz\'ea po \'9cmierci ojca, zacz\'b9\'b3 Antoninus od tego, \'bfe kaza\'b3\line natychmiast wymordowa
\'e6 wszystkich ludzi z najbli\'bfszego jego otoczenia.\line Straci\'b3 bowiem zar\'f3wno lekarzy, kt\'f3rzy nie pos\'b3uchali jego rozkazu i nie\line przyspieszyli \'9cmierci starca przez b\'b3\'eadne leczenie, jak i wychowawc\'f3w\line 
swoich oraz brata, poniewa\'bf nastawali na niego z pro\'9cbami, by si\'ea z bra-\line tem pojedna\'b3; w og\'f3le nie pozostawi\'b3 nikogo przy \'bfyciu, kogo stary cesarz\line ceni\'b3 lub szanowa\'b3. R\'f3wnocze\'9cnie osobi\'9ccie stara\'b3 si\'ea
 zjedna\'e6 darami\line i obietnicami dow\'f3dc\'f3w wojskowych, aby nam\'f3wili wojsko, by jego tylko\line obwo\'b3ali imperatorem, i na wszelki spos\'f3b intrygowa\'b3 przeciwko bratu.\line Nie zdo\'b3a\'b3 jednak przekona\'e6 \'bfo\'b3
nierzy. Chowali bowiem w pami\'eaci Se-\line werusa, wspominali, \'bfe obaj bracia zar\'f3wno od dziecka w\'9cr\'f3d nich si\'ea\line wychowywali, tote\'bf obydwom jednakowo okazywali pos\'b3usze\'f1stwo i przy-\line wi\'b9zanie. Antoninus, kiedy mu si
\'ea nie powiod\'b3o z \'bfo\'b3nierzami, wszed\'b3}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li475\ri0\sb336\sl-317\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin475\itap0 {\fs26\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 60}{\fs26\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  Z wiosn\'b9 209 r.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li10\ri0\sl-317\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin10\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 61}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  Co istotnie si\'ea sta\'b3o i operacjami w 209 r. kierowa\'b3
 Karakalla, podczas gdy\line Septymiusz zosta\'b3 w Eburacum.\line         }{\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 62}{\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  Dnia 4 lutego 211 r.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn864\margrsxn864\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li10\ri24\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin24\lin10\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 
w uk\'b3ady z barbarzy\'f1cami i zawar\'b3 z nimi pok\'f3j, po czym przyj\'b9wszy od\line nich zak\'b3adnik\'f3w jako r\'eakojmi\'ea wierno\'9cci opu\'9cci\'b3 kraj i pod\'b9\'bfy\'b3 ju\'bf do\line brata i matki}{
\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 63}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 . Gdy zeszli si\'ea razem, usi\'b3owa\'b3a matka jako te\'bf najpowa\'bf-\line niejsi doradcy i przyjaciele ojca pojedna\'e6 obu braci. W\'f3
wczas Antoninus\line widz\'b9c, \'bfe wszyscy sprzeciwiaj\'b9 si\'ea jego pragnieniom, z konieczno\'9cci wi\'ea-\line cej ani\'bfeli z przekonania da\'b3 si\'ea sk\'b3oni\'e6 do zgody i przyjacielskiego zbli-\line \'bfenia, co by\'b3
o jednak raczej udane ani\'bfeli prawdziwe. W ten spos\'f3b za-\line tem obaj na r\'f3wni sprawowali w\'b3adz\'ea cesarsk\'b9. Zdecydowali si\'ea teraz\line opu\'9cci\'e6 Brytani\'ea i pod\'b9\'bfyli do Rzymu wioz\'b9c ze sob\'b9 pozosta\'b3e szcz\'b9tki
\line ojca. Cia\'b3o jego kazali bowiem spali\'e6, a popio\'b3y jego wraz z wonno\'9cciami\line z\'b3o\'bfyli do alabastrowej urny i zabrali z sob\'b9 do Rzymu, by z\'b3o\'bfy\'e6 je\line w \'9cwi\'eatym grobowcu cesarzy}{
\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 64}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 . \'8cci\'b9gn\'b9wszy wojsko, przeprawili si\'ea przez\line Ocean i jako zwyci\'eazcy Brytanii przybyli do po\'b3o\'bfonej po przeciwnej stro-
\line nie Galii.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \fi442\li38\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin38\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 W ksi\'eadze tej przedstawili\'9cmy tedy, jak Sewerus zako\'f1czy\'b3 \'bfycie i jak\line jego synowie przej\'eali po nim w
\'b3adz\'ea.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi466\li34\ri10\sb427\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin34\itap0 {\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 63}{\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  By\'b3a to }{
\fs26\expnd11\expndtw57\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 Julia}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  }{\fs26\expnd7\expndtw38\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 Domna,}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  }{\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 c\'f3rka Juliusza Bassjanusa, arcykap\'b3ana boga Ela-\line }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 
gabala w Emezie, z kt\'f3r\'b9 pozna\'b3 si\'ea Septymiusz w czasie s\'b3u\'bfby wojskowej w Syrii.\line Kiedy by\'b3 ju\'bf namiestnikiem Galii Lugdu\'f1skiej, o\'bfeni\'b3 si\'ea z ni\'b9, poniewa\'bf mia\'b3a ja-\line koby przepowiedziane, \'bfe m\'b9
\'bf jej b\'eadzie kr\'f3lem. Kobieta ta niepospolitych zdolno-\line \'9cci i wysoce ambitna wywiera\'b3a wielki wp\'b3yw na tok rz\'b9d\'f3w tak m\'ea\'bfa, jak potem\line i syna, a obca narodowym rzymskim tradycjom tym dobitniej akcentowa\'b3a na grun-
\line cie rzymskim niweluj\'b9ce wp\'b3ywy orientalne we wszystkich dziedzinach \'f3wczesnego\line \'bfycia. Jej \'b3aci\'f1skie nazwisko Domna by\'b3o t\'b3umaczeniem syryjskiego tytu\'b3u \'84Martha",\line tj. \'84Pani".}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi475\li48\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin48\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 64}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  W mauzoleum Hadriana, w kt\'f3rym sk\'b3adano popio\'b3y p\'f3
\'9fniejszych jego na-\line st\'eapc\'f3w z rodziny Antonin\'f3w.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn869\margrsxn869\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qc \li0\ri115\nowidctlpar\faauto\rin115\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 KSI\'caGA IV}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi413\li0\ri38\sb235\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin38\lin0\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 1. W poprzedniej ksi\'eadze om\'f3wili\'9cmy zatem czyny Sewerusa w okre-\line 
sie osiemnastu lat jego panowania. Synowie jego, ju\'bf w m\'b3odzie\'f1czym\line wieku}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 1}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 , pospieszyli wi\'eac wraz z matk\'b9
 do Rzymu, ale od razu w drodze\line zaznaczy\'b3 si\'ea roz\'b3am mi\'eadzy nimi. Bo ani nie zatrzymywali si\'ea w tych\line samych zajazdach, ani nie jedli razem posi\'b3k\'f3w, okazywali natomiast\line wielk\'b9 podejrzliwo\'9c\'e6 przy spo\'bf
ywaniu wszystkich potraw i napoj\'f3w, by\line jeden nie uprzedzi\'b3 drugiego i albo sam, albo przez kogo\'9c z pozyskanej\line s\'b3u\'bfby nie poda\'b3 bratu trucizny. Dlatego w\'b3a\'9cnie tym wi\'eacej przyspieszali\line sw\'b9 podr\'f3\'bf \'bfywi
\'b9c obaj nadziej\'ea, \'bfe \'bfycie ich mniej b\'eadzie nara\'bfone na\line niebezpiecze\'f1stwo, gdy znajd\'b9 si\'ea w Rzymie i podzieliwszy si\'ea pa\'b3acem\line cesarskim, ka\'bfdy z nich oddzielnie b\'eadzie m\'f3g\'b3 si\'ea urz\'b9dzi\'e6 wed
\'b3ug swego\line upodobania w szerokim i rozleg\'b3ym pomieszczeniu, wi\'eakszym ni\'bf nie-\line jedno miasto.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi398\li14\ri10\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin14\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Kiedy przybyli do Rzymu, lud przyj\'b9\'b3 ich z ga\'b3\'b9zkami wawrzynu w r\'ea-\line kach, a senat uroczystymi przem\'f3
wieniami. Sami szli na czele pochodu\line przybrani w purpur\'ea cesarsk\'b9, za nimi pod\'b9\'bfali \'f3wcze\'9cni konsulowie nio-\line s\'b9c urn\'ea, w kt\'f3rej znajdowa\'b3y si\'ea popio\'b3y Sewerusa, a wszyscy, kt\'f3rzy\line witali m\'b3
odych cesarzy, podchodzili i oddawali ho\'b3d urnie. Towarzyszyli jej\line nast\'eapnie w uroczystym pochodzie i z\'b3o\'bfyli j\'b9 w \'9cwi\'b9tyni, gdzie si\'ea znaj-\line duj\'b9 \'9cwi\'eate pomniki grobowe Marka i poprzednich cesarzy. Po dope\'b3
nieniu\line zwyk\'b3ych obrz\'ead\'f3w, jakie si\'ea stosuje przy wej\'9cciu cesarzy do miasta,\line udali si\'ea do pa\'b3acu cesarskiego, kt\'f3ry podzielili w ten spos\'f3b, \'bfe ka\'bfdy\line mieszka\'b3 oddzielnie, przy czym wszelkie tajne wej\'9c
cia, jakie by\'b3y, za-\line mkn\'eali, a zostawili do swobodnego u\'bfytku jedynie wej\'9ccie g\'b3\'f3wne i wio-\line d\'b9ce przez dziedziniec. Ka\'bfdy na w\'b3asn\'b9 r\'eak\'ea ustawi\'b3 swoje stra\'bfe i nigdy\line si\'ea nie stykali ze sob\'b9
, chyba w bardzo rzadkich wypadkach. Przede\line wszystkim jednak urz\'b9dzili teraz uroczysto\'9c\'e6 ku czci ojca.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi432\li58\ri0\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin58\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 2. Jest mianowicie zwyczajem u Rzymian, \'bfe si\'ea podnosi do rz\'eadu bo-\line g\'f3w tych cesarzy, kt\'f3
rzy zmarli pozostawiaj\'b9c syn\'f3w jako swoich na-\line st\'eapc\'f3w; ho\'b3d taki nazywaj\'b9 apoteoz\'b9. W ca\'b3ym mie\'9ccie obchodzi si\'ea\line w\'f3wczas \'bfa\'b3ob\'ea po\'b3\'b9czon\'b9 z religijnymi obrz\'eadami. Cia\'b3o zmar\'b3ego grze-}
{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li552\ri0\sb302\nowidctlpar\faauto\rin0\lin552\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex101\langnp1045 1}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045  Karakalla mia\'b3 w\'f3wczas 23, Geta 22 lata.}{
\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn850\margrsxn850\margtsxn845\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 bi\'b9 z kosztown\'b9 wystawno\'9cci\'b9 obyczajem innych ludzi; sporz\'b9dzaj\'b9 nato-\line miast z wosku wizerunek jego najzupe\'b3niej podobny do zmar\'b3ego i uk\'b3a-\line daj\'b9
 go na bardzo wielkim \'b3o\'bfu z ko\'9cci s\'b3oniowej, wysoko umieszczonym\line u wej\'9ccia do pa\'b3acu cesarskiego, a na dole rozpo\'9ccieraj\'b9 z\'b3otem przetyka-\line ne kobierce. Tak wizerunek ten odtwarzaj\'b9cy chorego z bladym obliczem\line 
le\'bfy wystawiony na widok publiczny. Po obu za\'9c stronach \'b3o\'bfa siedz\'b9\line przez wi\'eaksz\'b9 cz\'ea\'9c\'e6 dnia po lewej wszyscy senatorowie przybrani w czar-\line ne okrycia, po prawej wszystkie kobiety, kt\'f3re czy to ze wzgl\'eadu na m
\'ea-\line \'bfa, czy na ojca otoczone s\'b9 najwi\'eakszym szacunkiem. U \'bfadnej z nich nie\line wida\'e6 jednak ozd\'f3b ze z\'b3ota ani jakiegokolwiek naszyjnika, ale s\'b9 odzia-\line ne w skromne bia\'b3e szaty, kt\'f3re im nadaj\'b9 \'bfa\'b3
obny charakter. Trwa to\line przez siedem dni. Od czasu do czasu przychodz\'b9 lekarze, zbli\'bfaj\'b9 si\'ea do\line \'b3o\'bfa i nast\'eapnie spojrzawszy na chorego obwieszczaj\'b9 za ka\'bfdym razem,\line \'bfe stan jego si\'ea pogarsza. Skoro za\'9c
 orzekn\'b9, \'bfe umar\'b3, podnosz\'b9 \'b3o\'bfe\line najznakomitsi m\'b3odzi ludzie ze stanu rycerskiego i wybrani m\'b3odzie\'f1cy\line ze stanu senatorskiego, nios\'b9 je przez \'8cwi\'eat\'b9 Drog\'ea i sk\'b3adaj\'b9 na starym\line 
forum w miejscu, gdzie urz\'eadnicy rzymscy ust\'eapuj\'b9c z godno\'9cci sk\'b3adaj\'b9\line przysi\'eag\'ea. Po obu stronach ustawione jest rusztowanie wznosz\'b9ce si\'ea\line stopniowo i z jednej strony stoi ch\'f3r ch\'b3opc\'f3
w z najznakomitszych i naj-\line szlachetniejszych rodzin, z przeciwnej za\'9c ch\'f3r dziewcz\'b9t z rodzin ucho-\line dz\'b9cych za najpowa\'bfniejsze; jedni i drudzy \'9cpiewaj\'b9 na cze\'9c\'e6 zmar\'b3ego\line hymny i peany o powa\'bfnej i \'bfa\'b3
obnej melodii. Nast\'eapnie podnosz\'b9 \'b3o\'bfe\line i zanosz\'b9 je poza miasto na tzw. Pole Marsowe, gdzie w najszerszej cz\'ea\'9cci\line r\'f3wniny ustawiona jest budowla o czterech r\'f3wnych bokach, wzniesiona\line na kszta\'b3t domu bez u\'bf
ycia jakiegokolwiek innego materia\'b3u, pr\'f3cz tylko\line pot\'ea\'bfnych belek drewnianych, ze sob\'b9 spojonych. Ca\'b3a ta budowla jest\line wewn\'b9trz wype\'b3niona chrustem, z zewn\'b9trz za\'9c przyozdobiona jest ko-\line biercami z\'b3
otem przetykanymi, pos\'b9gami z ko\'9cci s\'b3oniowej i barwnymi\line malowid\'b3ami. Na niej stoi z kolei druga budowla kszta\'b3tem i ozdobami do\line niej zupe\'b3nie podobna, ale mniejsza, z otwartymi drzwiczkami i bramami.\line Na niej wznosi si\'ea
 trzecia i czwarta, znowu mniejsza ni\'bf poprzednie,\line a w ko\'f1cu zamyka ca\'b3o\'9c\'e6 najmniejsza ju\'bf z nich. Z kszta\'b3tu mo\'bfna by\line por\'f3wna\'e6 t\'ea wzniesion\'b9 w taki spos\'f3b budowl\'ea do stra\'bfnic \'9cwietlnych,\line kt
\'f3re stoj\'b9 w portach u wej\'9ccia i przy pomocy ognia zapewniaj\'b9 okr\'eatom\line bezpieczny wjazd w nocy; pospolicie nazywaj\'b9 je farusami}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 2}{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 . Ot\'f3\'bf w dru-\line giej z kolei budowli z\'b3o\'bfono wyniesione tam \'b3o\'bfe oraz przyniesiono tam\line i ca\'b3ymi stosami zesypano wszelkie wonno\'9cci i kadzid\'b3a, jakie tylko ziemia\line 
wydaje, owoce wszelkie, zio\'b3a, jako te\'bf p\'b3yny zebrane dla mi\'b3ego zapachu.\line Bo nie ma prowincji ni miasta, nie ma cz\'b3owieka posiadaj\'b9cego jak\'b9\'9c\line godno\'9c\'e6 i znaczenie, kt\'f3ry by nie poczuwa\'b3 si\'ea do obowi\'b9
zku przes\'b3ania ku}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \fi528\li53\ri0\sb355\sl-302\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin53\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\langnp1045 2}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045  Od wyspy Faros po\'b3o\'bfonej u wjazdu do portu w Aleksandrii w Egipcie, gdzie\line 
ok. 280 r. p.n.e. taka wie\'bfa \'9cwietlna wysoko\'9cci ok. 100 m. zosta\'b3a wzniesiona.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn845\margrsxn845\margtsxn890\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li5\ri53\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin53\lin5\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 czci cesarza takich, ostatnich dar\'f3w. Kiedy wi\'eac wzniesie si\'ea ta olbrzymia\line sterta wonno\'9cci i ca\'b3a budowla nimi si\'ea zape\'b3ni, odbywa si\'ea wok\'f3\'b3 tak\line 
przygotowanego stosu objazd konnych i ca\'b3e rycerstwo kr\'b9\'bfy dooko\'b3a\line w pewnym porz\'b9dku, obje\'bfd\'bfaj\'b9c p\'eadem budynek w rytmie tanecznym.\line W podobnym porz\'b9dku kr\'b9\'bf\'b9 r\'f3wnie\'bf wozy, wioz\'b9ce stoj\'b9
cych na nich\line wo\'9fnic\'f3w, przybranych w purpurowe szaty, nosz\'b9cych na twarzy maski\line odtwarzaj\'b9ce oblicze tych, kt\'f3rzy zdobyli sobie s\'b3aw\'ea u Rzymian jako\line wodzowie albo cesarze. Po zako\'f1czeniu tego nast\'eapca cesarza, kt
\'f3ry po\line nim obj\'b9\'b3 w\'b3adz\'ea, uj\'b9wszy p\'b3on\'b9c\'b9 pochodni\'ea przyk\'b3ada j\'b9 do budowli,\line a r\'f3wnocze\'9cnie i inni z wszystkich stron podk\'b3adaj\'b9 ogie\'f1, \'bfe za\'9c budow-\line la wype\'b3
niona jest chrustem i kadzid\'b3ami, wi\'eac wszystko z wielk\'b9 \'b3atwo-\line \'9cci\'b9 i szybko\'9cci\'b9 ogarniaj\'b9 p\'b3omienie. Z najwy\'bfszej i najmniejszej cz\'ea\'9cci\line budynku jakby z jakiej\'9c stra\'bfnicy wypuszczaj\'b9 or\'b3a, kt
\'f3ry wznosi si\'ea\line wraz z ogniem w powietrze, unosz\'b9c wed\'b3ug wierze\'f1 rzymskich z ziemi\line do nieba dusz\'ea cesarza. Od tego czasu odbiera on cze\'9c\'e6 bosk\'b9 pomi\'eadzy\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 innymi bogami.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi427\li38\ri14\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin38\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 3. Po oddaniu tej czci ojcu udali si\'ea synowie z powrotem do pa\'b3acu\line cesarskiego, ale od tej chwili [ju\'bf
 otwarcie] wszcz\'eali walk\'ea mi\'eadzy sob\'b9,\line zion\'eali nienawi\'9cci\'b9 jeden do drugiego i nastawali wzajemnie na swe \'bfycie.\line Ka\'bfdy z nich robi\'b3 wszelkie usi\'b3owania, by pozby\'e6 si\'ea brata i w\'b3adz\'ea za-\line garn\'b9
\'e6 wy\'b3\'b9cznie dla siebie. Podzieli\'b3y si\'ea te\'bf zdania wszystkich, kt\'f3rzy\line w mie\'9ccie posiadali jakie\'9c znaczenie i godno\'9cci, bo ka\'bfdy z braci na w\'b3a-\line sn\'b9 r\'eak\'ea skrycie nawi\'b9zywa\'b3 z nimi \'b3\'b9czno\'9c
\'e6 i zjednywa\'b3 ich sobie, usi-\line \'b3uj\'b9c przeci\'b9gn\'b9\'e6 ich na swoj\'b9 stron\'ea przy pomocy wszelkich obietnic.\line Najwi\'eaksza ich cz\'ea\'9c\'e6 sprzyja\'b3a jednak Gecie, stwarza\'b3 bowiem pewne po-\line zory przyzwoitego post
\'eapowania i okazywa\'b3 umiarkowanie oraz \'b3agodno\'9c\'e6\line w zetkni\'eaciu z tymi, kt\'f3rzy si\'ea do niego zbli\'bfali. R\'f3wnie\'bf zainteresowania\line jego by\'b3y powa\'bfniejsze, otacza\'b3 si\'ea lud\'9fmi wykszta\'b3conymi, ciesz\'b9
cymi si\'ea\line dobr\'b9 s\'b3aw\'b9 i objawia\'b3 zami\'b3owanie do \'e6wicze\'f1 zapa\'9cniczych i innych,\line godnych wolnego cz\'b3owieka. A \'bfe dla tych, z kt\'f3rymi si\'ea styka\'b3, dobrotli-\line wy by\'b3 i przyjazny, zdobywa\'b3
 sobie przez to rozg\'b3os i najlepsz\'b9 s\'b3aw\'ea,\line przychylno\'9c\'e6 i \'bfyczliwo\'9c\'e6 przewa\'bfnej cz\'ea\'9cci ludno\'9cci. Antoninus prze-\line ciwnie, w ca\'b3ym swym post\'eapowaniu by\'b3 gwa\'b3towny i pop\'eadliwy, trzyma\'b3\line 
si\'ea z dala od wspomnianych wy\'bfej upodoba\'f1, a obnosi\'b3 si\'ea jako nami\'eatny\line zwolennik \'bfycia \'bfo\'b3nierskiego i wojennego. Wszystko robi\'b3 w spos\'f3b na-\line mi\'eatny gro\'bf\'b9c raczej ni\'bf przekonywaj\'b9c, strachem te\'bf
, a nie \'bfyczliwo\'9cci\'b9\line jedna\'b3 sobie przyjaci\'f3\'b3.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi442\li77\ri0\sb5\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin77\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Kiedy przeciwie\'f1stwo mi\'eadzy bra\'e6mi pocz\'ea\'b3o si\'ea przejawia\'e6 we wszy-\line 
stkim, co robili, nawet w najb\'b3ahszych rzeczach, matka podj\'ea\'b3a pr\'f3b\'ea, by\line doprowadzi\'e6 do zgody mi\'eadzy nimi. Aby bawi\'b9c obaj w Rzymie nie knuli\line spisk\'f3w przeciwko sobie, wysun\'ea\'b3a w ko\'f1cu pomys\'b3, by pa\'f1
stwo podzieli\'e6.\line Zebrali wi\'eac w obecno\'9cci matki dawnych przyjaci\'f3\'b3 ojca i za\'bf\'b9dali po-}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn876\margrsxn876\margtsxn898\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li10\ri0\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin10\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 dzielenia cesarstwa w ten spos\'f3b, \'bfe ca\'b3\'b9 Europ\'ea mia\'b3by otrzyma\'e6 Anto-\line ninus, a przeciwleg\'b3y l\'b9d, tzw. Azja, mia\'b3aby w ca\'b3o\'9cci przypa\'9c\'e6 Gecie.\line 
Tak bowiem \emdash  jak m\'f3wili \emdash  jakim\'9c boskim zrz\'b9dzeniem oddzielone zo-\line sta\'b3y od siebie oba te l\'b9dy wodami Propontydy. Zgodzili si\'ea na to, \'bfe\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 
Antoninus roz\'b3o\'bfy sw\'f3j ob\'f3z pod Bizancjum, a Geta w Chalcedonie w Bity-\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 nii, aby wojska stoj\'b9ce naprzeciw siebie strzeg\'b3y obszaru pa\'f1stwowego\line ka\'bf
dego z braci i przeszkadza\'b3y w pr\'f3bie jego przekroczenia. Postanowili\line r\'f3wnie\'bf, \'bfe wszyscy cz\'b3onkowie senatu pochodz\'b9cy z Europy zostan\'b9 na\line miejscu, a pochodz\'b9cy z tamtej strony wyjad\'b9 razem z Get\'b9. Stolic\'b9
 jego\line pa\'f1stwa wystarczaj\'b9c\'b9 b\'eadzie \emdash  jak o\'9cwiadczy\'b3 Geta \emdash  Antiochia lub\line Aleksandria, nieznacznie tylko, jak s\'b9dzi\'b3, ust\'eapuj\'b9ca co do wielko\'9cci\line Rzymowi. Z prowincji po\'b3
udniowych Mauretania, Numidia i s\'b9siednie\line obszary Afryki mia\'b3y by\'e6 oddane Antoninusowi, dalsze za\'9c a\'bf do Wschodu\line mia\'b3y nale\'bfe\'e6 do Gety.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi437\li0\ri19\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin19\lin0\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Gdy tak bracia ustalali te szczeg\'f3\'b3y, wszyscy obecni z pos\'eapnym wy-\line 
razem twarzy patrzyli ku ziemi. Tylko Julia tak si\'ea odezwa\'b3a: \'84Widz\'ea,\line moje dzieci, \'bfe znale\'9fli\'9ccie spos\'f3b, jak ziemi\'ea i morze podzieli\'e6, a l\'b9dy\line oba rozdziela ju\'bf, jak m\'f3wicie, pr\'b9d morski. Jak\'bfe\'bf
 jednak my\'9clicie po-\line dzieli\'e6 si\'ea matk\'b9, jak\'bfe\'bf ja nieszcz\'easna mam by\'e6 mi\'eadzy obu was podzie-\line lona czy rozci\'eata? Wi\'eac najpierw mnie zabijcie i podzielcie, niech ka\'bfdy\line z was cz\'ea\'9c\'e6 swoj\'b9
 u siebie pogrzebie. W ten spos\'f3b bowiem razem z zie-\line mi\'b9 i morzem i ja zostan\'ea mi\'eadzy was rozdzielona". M\'f3wi\'b9c to z p\'b3aczem\line i szlochaniem obj\'ea\'b3a ich obu r\'eakami i prowadz\'b9c ich pod rami\'ea usi\'b3owa\'b3a\line 
ich pogodzi\'e6. Wszyscy si\'ea na ten widok rozrzewnili i posiedzenie zosta\'b3o\line rozwi\'b9zane bez zatwierdzenia projektu, po czym tak jeden, jak i drugi\line wycofa\'b3 si\'ea do swojej cz\'ea\'9cci pa\'b3acu cesarskiego}{
\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 3}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 .}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi413\li0\ri14\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin0\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 4. Ale nienawi\'9c\'e6 mi\'eadzy nimi i walki tylko si\'ea wzmog\'b3y. Bo gdy trzeba\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 by\'b3o mianowa\'e6 wodz\'f3w lub urz\'eadnik\'f3w, ka\'bfdy z nich chcia\'b3 przeprowadzi\'e6\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 swego zwolennika. Gdy s\'b9
dy sprawowali, odmienne mieli zdanie nieraz\line ku utrapieniu s\'b9dzonych, bo wzajemna niech\'ea\'e6 bra\'b3a g\'f3r\'ea nad poczuciem\line sprawiedliwo\'9cci. Przy widowiskach opowiadali si\'ea za przeciwnymi strona-\line mi. Knuli te\'bf
 wszelkiego rodzaju zamachy na siebie, starali si\'ea sk\'b3oni\'e6\line podczaszych i kucharzy, by domieszali przeciwnikowi trucizny. \'afadnemu\line z nich nie przychodzi\'b3o to jednak \'b3atwo, poniewa\'bf przy piciu i jedzeniu\line stosowali wielk
\'b9 ostro\'bfno\'9c\'e6 i czujno\'9c\'e6. Wreszcie Antoninus, nie mog\'b9c\line tego znie\'9c\'e6 d\'b3u\'bfej, ponoszony \'bf\'b9dz\'b9 jedynow\'b3adztwa postanowi\'b3 si\'eagn\'b9\'e6\line do miecza i mordu, by zada\'e6 tamtemu cios rozstrzygaj\'b9
cy, cho\'e6by ma\line przysz\'b3o zgin\'b9\'e6 samemu. Poniewa\'bf skryte zamachy nie prowadzi\'b3y do celu,\line uwa\'bfa\'b3, \'bfe potrzebne jest niebezpieczne i rozpaczliwe [dzia\'b3anie]. Gdy\line wsp\'f3lnie pewnego razu odwiedzili matk\'ea
, jeden z mi\'b3o\'9cci do matki, drugi}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \fi456\li34\ri0\sb230\sl-307\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin34\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 3}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  W tek\'9ccie luka uzupe\'b3niona w przybli\'bfeniu wed\'b3
ug wyci\'b9gu Joannesa z An-\line tiochii (VII w.).}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn854\margrsxn855\margtsxn888\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li5\ri77\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin77\lin5\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 knuj\'b9c zamach, rzuci\'b3 si\'ea Antoninus z mieczem na brata, kt\'f3ry szuka\'b3\line u matki ratunku.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi370\li0\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin0\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Geta ugodzony w serce, brocz\'b9c krwi\'b9, na piersi matki wyzion\'b9\'b3 du-\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 cha}{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 4}{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 . Antoninus za\'9c
 po dokonaniu mordu wypad\'b3 biegiem z komnaty i p\'ea-\line }{\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 dz\'b9c przez ca\'b3y pa\'b3ac wo\'b3a\'b3, \'bfe unikn\'b9\'b3 wielkiego niebezpiecze\'f1stwa i led-\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 wo uszed\'b3 z \'bfyciem. \'afo\'b3nierzom, kt\'f3rzy stoj\'b9 na stra\'bfy pa\'b3acu cesarskiego,\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 kaza\'b3, by go unie\'9c
li i zawiedli do obozu, by tam pod ich os\'b3on\'b9 zapewni\'e6\line sobie bezpiecze\'f1stwo, je\'9cli bowiem zostanie w pa\'b3acu cesarskim \emdash  m\'f3-\line wi\'b3 \emdash  b\'eadzie zgubiony. \'afo\'b3nierze dali temu wiar\'ea, bo nie wiedzieli, co
\line tam wewn\'b9trz zasz\'b3o, wi\'eac wszyscy pop\'eadzili za biegn\'b9cym na przodzie.\line Pop\'b3och ogarn\'b9\'b3 lud, gdy zobaczono o zmierzchu cesarza p\'eadz\'b9cego bie-\line giem przez \'9crodek miasta. Skoro wpad\'b3 do obozu i nast\'ea
pnie do \'9cwi\'b9tyni,\line gdzie czci si\'ea znaki bojowe i b\'f3stwa opieku\'f1cze wojska, rzuci\'b3 si\'ea na\line }{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 ziemi\'ea, \'9clubowa\'b3 dary dzi\'eakczynne i z\'b3o\'bfy\'b3
 ofiar\'ea z powodu ocalenia. Kie-\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 dy wie\'9c\'e6 o tym roznios\'b3a si\'ea w\'9cr\'f3d \'bfo\'b3nierzy, z kt\'f3rych jedni znajdowali\line si\'ea ju\'bf w k\'b9pieli, inni u\'b3o\'bfyli si\'ea
 do spoczynku, wszyscy zbiegli si\'ea prze-\line }{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 ra\'bfeni. Wyszed\'b3 w\'f3wczas do nich, nie przyzna\'b3 si\'ea jednak zaraz, co zrobi\'b3,\line lecz wo\'b3a\'b3, \'bfe unikn\'b9\'b3
 niebezpiecze\'f1stwa i zamachu ze strony swego prze-\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 ciwnika i wroga (tak m\'f3wi\'b3 o bracie), \'bfe z trudem i po zawzi\'eatej walce\line przem\'f3g\'b3 wrog\'f3w, \'bf
e obaj cesarze byli w niebezpiecze\'f1stwie, ale przy-\line najmniej on, sam jeden, zosta\'b3 przez los zachowany. W taki jaki\'9c dwu-\line }{\fs31\expnd-1\expndtw-6\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 znaczny spos\'f3b rzecz przedstawi\'b3
, bo wola\'b3, by si\'ea raczej domy\'9clano czego\'9c,\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 ani\'bfeli by si\'ea od niego o wszystkim dowiedziano. Obieca\'b3 nadto ka\'bfdemu\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-4\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 \'bfo\'b3nierzowi z powodu swego ocalenia i skupienia w\'b3adzy wy\'b3\'b9cznie\line }{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 w swym r\'ea
ku po 2500 drachm attyckich i podni\'f3s\'b3 im dotychczasowy \'bfo\'b3d\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 o po\'b3ow\'ea}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 5}{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 . Wezwa\'b3 ich nawet by zaraz poszli podj\'b9\'e6 pieni\'b9dze ze \'9cwi\'b9-\line ty\'f1 i skarbc\'f3w, roztrwaniaj\'b9c w ten spos\'f3b bezmy\'9clnie w ci\'b9gu jednego\line 
dnia wszystko, co Sewerus w ci\'b9gu osiemnastu lat nagromadzi\'b3 jako plon\line z obcych nieszcz\'ea\'9c\'e6 i zamkn\'b9\'b3 by\'b3 w kasach. \'afo\'b3nierze us\'b3yszawszy o tak\line wielkich sumach pieni\'ea\'bfnych, domy\'9clili si\'ea ju\'bf, co si
\'ea sta\'b3o, zw\'b3aszcza \'bfe\line wie\'9c\'e6 o morderstwie roznie\'9cli ju\'bf uciekaj\'b9cy z pa\'b3acu. Obwo\'b3ali go wi\'eac\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 wy\'b3\'b9cznie cesarzem, a Get\'ea
 uznali za nieprzyjaciela.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi456\li72\ri10\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin72\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 5. Antoninus sp\'eadzi\'b3 ow\'b9 noc w \'9cwi\'b9tyni obozowej, a kiedy nabra\'b3\line 
otuchy i darami dobrze dla siebie usposobi\'b3 \'bfo\'b3nierzy, uda\'b3 si\'ea do senatu\line z ca\'b3ym wojskiem w pe\'b3niejszym uzbrojeniu, ni\'bf to jest zwyczajem przy\line odprowadzaniu cesarza. Kiedy wszed\'b3 i z\'b3o\'bfy\'b3 ofiary, wst\'b9pi
\'b3 na tron\line }{\fs31\expnd0\expndtw-4\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 cesarski i tak przem\'f3wi\'b3:}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li523\ri0\sb182\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin523\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 4}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  Dnia 26 lutego 212 r.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi456\li67\ri5\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin67\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 5}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  \'afo\'b3d legionisty podni\'f3s\'b3 Karakalla do wysoko\'9c
ci 750 denar\'f3w, czyli 3000 sester-\line c\'f3w rocznie zamiast 500 denar\'f3w, wzgl\'eadnie 2000 sesterc\'f3w ustalonych przez Septy-\line miusza Sewera (por. wy\'bfej III 8, 4), \'bfo\'b3d centuriona 12 000 denar\'f3w (50 000 sesterc\'f3w)\line 
zamiast 6250 denar\'f3w (25 000 sesterc\'f3w), \'bfo\'b3d pretorianina 2500 denar\'f3w (10 000 se-\line sterc\'f3w). Drachmy attyckie, o kt\'f3rych m\'f3wi autor, to oczywi\'9ccie rzymskie denary.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn854\margrsxn855\margtsxn881\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \fi408\li0\ri34\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin34\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 \'84Wiem dobrze, \'bfe ka\'bfdy mord dokonany na osobie krewnego, z chwil\'b9\line gdy si\'ea o nim pos\'b3yszy, budzi odraz\'ea i sama ju\'bf wie\'9c\'e6 o nim, gdy tylko\line dojdzie do uszu, wywo\'b3
uje natychmiast ci\'ea\'bfkie oskar\'bfenie. Bo tym, kt\'f3rzy\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 ulegli, towarzyszy wsp\'f3\'b3czucie, zwyci\'eazcy natomiast \'9cci\'b9gaj\'b9 na siebie nie-\line }{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 nawi\'9c\'e6; strona pokonana uchodzi w takich, wypadkach za pokrzywdzon\'b9,\line strona zwyci\'easka za krzywdz\'b9c\'b9. Je\'9cli jednak kto\'9c zbada wypadek z na-\line le\'bfyt\'b9 rozwag\'b9
, a nie ze wsp\'f3\'b3czuciem dla pokonanego, zastanowi si\'ea nad\line jego przyczyn\'b9 i pod\'b3o\'bfem, uzna to za rzecz zar\'f3wno naturaln\'b9, jak ko-\line nieczn\'b9, \'bfe ten, kt\'f3remu cios grozi, raczej si\'ea broni przed nim, ani\'bfeli go
\line bezczynnie oczekuje. Bo taki ju\'bf los pokonanego, \'bfe spada jeszcze na nie-\line go zarzut tch\'f3rzostwa, podczas gdy zwyci\'eazca nie do\'9c\'e6 \'bfe uszed\'b3 ca\'b3o,\line zdobywa sobie nadto chwa\'b3\'ea m\'ea
stwa. Wszystkie te wypadki zamach\'f3w,\line jakie na mnie urz\'b9dzi\'b3 przy pomocy trucizny i wszelkiego rodzaju pod-\line st\'eap\'f3w, mo\'bfecie stwierdzi\'e6 przy zastosowaniu i tortur, dlatego te\'bf kaza-\line \'b3em stawi\'e6 si\'ea
 tutaj odpowiednim ludziom z jego s\'b3u\'bfby, aby\'9ccie mogli\line dowiedzie\'e6 si\'ea prawdy. Niekt\'f3rzy z nich zostali nawet ju\'bf przebadani\line i wyniki badania mo\'bfecie pozna\'e6. O ile chodzi o to ostatnie wydarzenie,\line to napad\'b3
 na mnie, kiedy by\'b3em u matki, z kilku lud\'9fmi w miecze uzbro-\line jonymi, umy\'9clnie sprowadzonymi w tym celu. Ale ja z wielk\'b9 przezorno-\line \'9cci\'b9 i czujno\'9cci\'b9 spostrzeg\'b3em si\'ea wcze\'9cnie i broni\'b3em si\'ea przed nim jak
\line nieprzyjacielem, bo przecie\'bf ani w ca\'b3ym swoim sposobie post\'eapowania,\line ani w swych d\'b9\'bfno\'9cciach nie zachowywa\'b3 si\'ea jak brat. Broni\'e6 si\'ea za\'9c przed\line lud\'9fmi, kt\'f3rzy podst\'eapnie na nas napadaj\'b9
, nie tylko jest rzecz\'b9 prawnie\line dozwolon\'b9, ale i zwyczajn\'b9. Przecie\'bf sam za\'b3o\'bfyciel tego miasta Romulus\line nie zni\'f3s\'b3 brata swego, kt\'f3ry tylko szydzi\'b3 z jego dzie\'b3a. Nie m\'f3wi\'ea ju\'bf\line 
o Germaniku, [synu Tyberiusza, i Brytaniku], bracie Nerona, czy o Tytu-\line sie, bracie Domicjana}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 6}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 . Nawet cesarz Marek, kt\'f3ry obnosi\'b3 si
\'ea z umi\'b3owa-\line niem m\'b9dro\'9cci i cnoty, nie zni\'f3s\'b3 buty Lucjusza, cho\'e6 by\'b3 nawet jego\line zi\'eaciem, ale go podst\'eapnie usun\'b9\'b3. Na mnie za\'9c trucizn\'ea przygotowywano\line i z mieczem dobytym si\'ea rzucono, broni\'b3
em si\'ea wi\'eac przed wrogiem, bo\line takie miano da\'b3y mu czyny jego wobec mnie.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi422\li53\ri14\sb10\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin53\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Ale wy powinni\'9ccie przede wszystkim podzi\'eakowa\'e6 bogom, \'bfe chocia\'bf\line 
jednego z cesarzy wam zachowali, bo jednak ustanie ju\'bf roz\'b3am w duszach\line i sympatiach i \'bfy\'e6 mo\'bfecie bez troski, maj\'b9c swe oczy zwr\'f3cone na jed-\line nego cesarza. W\'b3adz\'ea naczeln\'b9 daje Zeus jednemu tylko z ludzi, tak jak
\line i on jeden posiada j\'b9 nad bogami".}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi432\li77\ri0\sb254\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin77\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 6}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  Przytoczone tu przyk\'b3ady mord\'f3w w rodzin
ie niezbyt szcz\'ea\'9cliwie dobrane, bo\line wprawdzie Brytanik, syn cesarza Klaudiusza i Messaliny, zamordowany zosta\'b3 przez\line Nerona, ale niepodobna przypisa\'e6 Tyberiuszowi win\'ea \'9cmierci Germanika albo Domi-\line cjana zrobi\'e6
 odpowiedzialnym za rych\'b3\'b9 \'9cmier\'e6 Tytusa, podobnie M. Aureliusza za\line \'9cmier\'e6 Lucjusza Werusa. Bezpodstawne te oskar\'bfenia, je\'9cli nie zosta\'b3y stworzone dla\line efektu retorycznego przez samego Herodiana, s\'b9 odg\'b3osem z
\'b3o\'9cliwych insynuacji, kt\'f3-\line re kierowano widocznie pod adresem tych os\'f3b.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn885\margrsxn886\margtsxn895\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \fi422\li10\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin10\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 M\'f3wi\'b3 to pot\'ea\'bfnym g\'b3osem, przepe\'b3niony nami\'eatnym uczuciem, a dzi-\line kimi oczyma spogl\'b9da\'b3 na przyjaci\'f3\'b3 brata; wreszcie opu\'9cci\'b3 dr\'bf\'b9cych\line w przewa\'bf
nej cz\'ea\'9cci i poblad\'b3ych zebranych i wybieg\'b3 spiesznie do pa\'b3acu\line }{\fs31\expnd-2\expndtw-10\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 cesarskiego.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi432\li0\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin0\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 6. Natychmiast zostali teraz wymordowani wszyscy bliscy zmar\'b3ego,\line przyjaciele jego tudzie\'bf ci nawet, kt\'f3
rzy mieszkali w tej cz\'ea\'9cci pa\'b3acu,\line gdzie i tamten mieszka\'b3. R\'f3wnie\'bf wszyscy ludzie z jego s\'b3u\'bfby zostali\line straceni, nie oszcz\'eadzono przy tym nikogo ze wzgl\'eadu na wiek, nawet ma-\line \'b3ych dzieci. Cia\'b3
a pomordowanych sponiewierano na wszelki spos\'f3b, wle-\line czono po ziemi, wrzucono na wozy i wywieziono poza miasto, gdzie je\line stosami spalono albo byle jak porzucono. Nie ocala\'b3 ani jeden cz\'b3owiek\line z tych, kt\'f3ry cho\'e6
by niezbyt blisko by\'b3 znany Gecie. Wymordowani zo-\line stali atleci i powo\'bf\'b9cy wozami, arty\'9cci wszelkich rodzaj\'f3w muzyki i ta\'f1ca,\line s\'b3owem wszyscy, kt\'f3rych on ch\'eatnie widzia\'b3 lub s\'b3ucha\'b3. Wszyscy cz\'b3on-\line 
kowie senatu, kt\'f3rzy wyr\'f3\'bfniali si\'ea dzi\'eaki urodzeniu lub bogactwu, zostali\line z najb\'b3ahszych przyczyn straceni jako jego przyjaciele lub je\'9cli przyczyn\line nie by\'b3o, na skutek jakich\'9c oszczerstw. Zabi\'b3 te\'bf siostr\'ea
 Kommodusa, sta-\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 ruszk\'ea ju\'bf, kt\'f3ra przez wszystkich poprzednich cesarzy czci\'b9 by\'b3a otoczona,\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 jako c\'f3
rka Marka}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 7}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 , przy czym za przewinienie jej poczyta\'b3, \'bfe u matki je-\line go p\'b3aka\'b3a z powodu zamordowania jej syna. Tak samo kaza
\'b3 straci\'e6\line swoj\'b9 by\'b3\'b9 \'bfon\'ea, c\'f3rk\'ea Plaucjanusa}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 8}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 , kt\'f3ra przebywa\'b3a na Sycylii, i swego\line kuzyna, kt\'f3
ry nosi\'b3 imi\'ea cesarza Sewerusa}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 9}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 , dalej syna Pertinaksa}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 10}{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  oraz\line syna siostry Kommodusa, Lucylli}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 11}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 ; w og\'f3le wyt\'eapi\'b3 wszystkich, kt\'f3rzy
\line pochodzili z rodu cesarskiego albo te\'bf byli potomkami mo\'bfnych rod\'f3w\line senatorskich. Pos\'b3a\'b3 te\'bf ludzi swych do prowincji i wytraci\'b3 wszystkich\line wodz\'f3w oraz namiestnik\'f3w, kt\'f3rzy uchodzili za przyjaci\'f3\'b3
 Gety. Ka\'bfda\line noc przynosi\'b3a mordy r\'f3\'bfnorodnych ludzi. Kap\'b3anki Westy kaza\'b3 \'bfywcem\line zakopa\'e6 pod zarzutem, \'bfe nie dochowa\'b3y dziewictwa. W ko\'f1cu pozwoli\'b3\line sobie na czyn, jaki si\'ea nigdy dot\'b9d nie zdarzy
\'b3. W czasie wy\'9ccig\'f3w za-\line prz\'eag\'f3w konnych, kt\'f3rym si\'ea przygl\'b9da\'b3, lud wyszydzi\'b3 wo\'9fnic\'ea, kt\'f3rego}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \fi-709\li1276\ri0\sb298\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin1276\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 7}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  By\'b3a to Kornificja, por. wy\'bf
ej I 2, l i przypis.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \fi87\li480\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin480\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 8}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  Fulwia Plautilla, por. wy\'bfej III 10, 5.}{
\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi567\li0\ri3984\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin3984\lin0\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 9}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  Bli\'bf
ej nie znany, zapewne syn Publiusza Septymiusza Gety, brata cesarza Sepymiusza Sewera, a wi\'eac brat stryjeczny Karakalli.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi567\li0\ri14\sb298\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin0\itap0 {\fs26\expnd10\expndtw50\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 10}{\fs26\expnd10\expndtw50\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Publiusz}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  }{\fs26\expnd10\expndtw51\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Helwiusz}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  }{
\fs26\expnd11\expndtw59\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Pertinaks}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  uszed\'b3 ca\'b3o po \'9cmierci ojca, zosta\'b3\line nawet przez Septymiusza dopuszczony do konsulatu. \'8cmierci\'b9 zap
\'b3aci\'b3 podobno za\line \'bfart, kiedy przy wymienianiu tytu\'b3\'f3w zwyci\'easkich Karakalli (Germanicus, Parthicus,\line }{\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Arabicus, Alamanicus) rzuci\'b3 s\'b3owa: \'84
dodaj jeszcze Geticus"; co mog\'b3oby si\'ea od-\line }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 nosi\'e6 do Get\'f3w wzgl\'eadnie Got\'f3w po raz pierwszy zjawiaj\'b9cych si\'ea w\'f3wczas u gra-\line }{
\fs26\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 nic cesarstwa, ale by\'b3o zarazem wyra\'9fn\'b9 aluzj\'b9 do zamordowania Gety: por.\line }{\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 H. A., \'bfyw. Kar. }{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 10, 6; }{\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 \'bfyw. Gety }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 6, 6.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi475\li14\ri10\sb5\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin14\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\langnp1045 11}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045  }{\fs26\expnd12\expndtw63\lang1045\langfe1033\langnp1045 Klaudiusz}{
\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045  }{\fs26\expnd11\expndtw58\lang1045\langfe1033\langnp1045 Pompejanus,}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045  syn Lucylli z drugiego jej ma\'b3\'bfe\'f1stwa z Ty-\line beriuszem Klaudiuszem Pompejanem (por. I 6, 4), bli
\'bfej nie znany, mo\'bfe jednak\line identyczny z pretorem tego nazwiska z czas\'f3w Karakalli lub konsulem z 209 r.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn802\margrsxn802\margtsxn895\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri163\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin163\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 on by\'b3 gor\'b9cym zwolennikiem; uwa\'bfaj\'b9c to za obraz\'ea dla siebie, kaza\'b3\line wojsku uderzy\'e6 na t\'b3um, pochwyci\'e6 i zabi\'e6 tych, kt\'f3rzy zel\'bfyli wo\'9fnic\'ea.\line \'afo\'b3
nierze skorzystali ze swobody dopuszczania si\'ea gwa\'b3t\'f3w i grabie\'bfy,\line wi\'eac badaj\'b9c, kt\'f3rzy to byli ci zuchwali krzykacze (bo przecie\'bf niemo\'bf-\line liw\'b9 by\'b3o rzecz\'b9 znale\'9f\'e6 ich w tak wielkim t\'b3umie, zw\'b3
aszcza \'bfe nikt si\'ea\line do tego nie przyznawa\'b3), bez mi\'b3osierdzia porywali i mordowali tych, co\line wpadli im w r\'eace, albo te\'bf zabrawszy im wszystko, co mieli przy sobie,\line jako okup, w ko\'f1cu darowali im \'bfycie.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \fi326\li29\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin29\itap0 {\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 7.  W  toku  takiej   dzia\'b3alno\'9cci}{
\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 12}{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045   \'9ccigany  \'9cwiadomo\'9cci\'b9  pope\'b3nianych\line }{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 zbrodni, poniewa\'bf obmierz\'b3 mu pobyt w mie\'9ccie, zdecydowa\'b3 si\'ea wyje-\line cha\'e6 z Rzymu pod pozorem, \'bfe pragnie uporz\'b9dkowa\'e6 stosunki w obozach\line i zwiedzi\'e6 prowincje. Ruszy
\'b3 zatem z Italii}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 13}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  i stan\'b9\'b3 nad brzegami Istru,\line gdzie porz\'b9dkowa\'b3 p\'f3\'b3nocne obszary pa\'f1stwa, a dla \'e6wicze\'f1
 fizycznych\line zajmowa\'b3 si\'ea powo\'bfeniem i ubijaniem z bliska wszelkiego rodzaju dzi-\line kich zwierz\'b9t; wymiarem sprawiedliwo\'9cci rzadko tylko si\'ea interesowa\'b3,\line chocia\'bf z natury by\'b3 obdarzony zdolno\'9c
ciami do trafnego rozeznania spor-\line nej sprawy i umia\'b3 zr\'eacznie odpowiada\'e6 na to, co mu powiedziano. Po-\line zyska\'b3  te\'bf  sobie  wszystkich  tamtejszych   German\'f3w   i   zawar\'b3   z   nimi\line uk\'b3ady przyja\'9fni, tak \'bf
e otrzyma\'b3 od nich nawet wojska posi\'b3kowe, z kt\'f3-\line rych wybra\'b3 najdzielniejszych i najsilniejszych, i stworzy\'b3 z nich stra\'bf przy-\line boczn\'b9. Cz\'easto zrzuca\'b3 nawet p\'b3aszcz rzymski, a przebiera\'b3 si\'ea w str\'f3j\line 
germa\'f1ski  i  wyst\'eapowa\'b3  publicznie  w  p\'b3aszczach,  jakie  zwykle  nosz\'b9\line Germanowie,  przetykanych  srebrem;   na g\'b3ow\'ea  wk\'b3ada\'b3   nadto   peruk\'ea\line z jasnych w\'b3os\'f3w przyci\'eatych na mod\'b3\'ea German\'f3
w. Tote\'bf barbarzy\'f1cy\line wielce si\'ea tym cieszyli i bardzo go kochali. Ale i \'bfo\'b3nierze rzymscy znaj-\line dowali w nim upodobanie g\'b3\'f3wnie z powodu rozdawnictwa pieni\'eadzy,\line kt\'f3re im rozrzutnie rozdziela\'b3, a tak\'bfe
 i dlatego, \'bfe pe\'b3ni\'b3 wszelkie czyn-\line no\'9cci prostego \'bfo\'b3nierza i pierwszy by\'b3 przy kopaniu, czy to gdy trzeba\line by\'b3o wykopa\'e6 jaki\'9c r\'f3w, czy to gdy sz\'b3o o budow\'ea mostu nad jak\'b9\'9c rzek\'b9\line 
lub zasypanie jakiego\'9c zag\'b3\'eabienia; kr\'f3tko m\'f3wi\'b9c pierwszy stawa\'b3 do\line pracy, kt\'f3ra wymaga\'b3a r\'b9k lub wysi\'b3ku fizycznego. St\'f3\'b3 jego by\'b3 bardzo\line skromny, tak dalece, \'bfe nieraz u\'bfywa\'b3
 drewnianych naczy\'f1 do jedzenia\line i picia. Chleb, kt\'f3ry jada\'b3, sam sobie na poczekaniu przyrz\'b9dza\'b3, w\'b3asno-\line r\'eacznie bowiem me\'b3\'b3 zbo\'bfe, ile mu go by\'b3o potrzeba, robi\'b3 ciasto, a wy-}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi466\li154\ri34\sb298\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin34\lin154\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 12}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  Herodian, z tak\'b9 dok\'b3adno\'9cci\'b9 notuj\'b9
cy represyjne zarz\'b9dzenia Karakalli, nie\line wspomnia\'b3 o najwa\'bfniejszym bodaj zarz\'b9dzeniu cesarza przypadaj\'b9cym w\'b3a\'9cnie na\line rok 212, tj. edykcie jego, moc\'b9 kt\'f3rego wszystkim wolnym mieszka\'f1com pa\'f1stwa\line 
nadane zosta\'b3o prawo obywatelstwa rzymskiego (constitutio Antoniniana), urywki\line zachowane w Pap. }{\fs26\charscalex106 Giessen 40, wyd. P. M. Meyer.}{
\par }\pard \qj \fi475\li178\ri0\sl-312\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin178\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 13}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  Z wiosn\'b9 213 r. nad g\'f3rny Dunaj, gdzie \'9cciera\'b3 si
\'ea z Alamanami, po raz\line pierwszy w\'f3wczas wyst\'eapuj\'b9cymi na widowni historycznej, i umacnia\'b3 fortyfikacje\line rzymskie mi\'eadzy Dunajem a Renem. Z powodu odniesionych tu sukces\'f3w otrzyma\'b3\line przydomek zwyci\'ea
ski: Germanicus Maximus.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn857\margrsxn857\margtsxn871\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li43\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin43\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 piek\'b3szy je na w\'eaglach, spo\'bfywa\'b3. Wstrzymywa\'b3 si\'ea te\'bf od noszenia wszel-\line kich kosztowno\'9cci, a nosi\'b3 tylko najta\'f1sze ozdoby, \'b3atwo dost\'eapne nawet\line dla najubo
\'bfszych \'bfo\'b3nierzy. Dawa\'b3 te\'bf do poznania, \'bfe sprawia mu to\line przyjemno\'9c\'e6, gdy go nazywaj\'b9 raczej towarzyszem broni ani\'bfeli cesarzem.\line Najcz\'ea\'9cciej odbywa\'b3 drog\'ea maszeruj\'b9c z nimi, rzadko tylko siadaj\'b9
c na\line w\'f3z lub konia, a bro\'f1 sam sobie nosi\'b3. Zdarza\'b3o si\'ea nawet, \'bfe znaki bojo-\line we legionu, kt\'f3re z powodu d\'b3ugo\'9cci i wielu ozd\'f3b z\'b3otych z trudno\'9cci\'b9\line mogli ud\'9fwign\'b9\'e6 najt\'ea\'bfsi \'bfo\'b3
nierze, bra\'b3 sam na rami\'ea i nosi\'b3. Przy pomo-\line cy takich i tym podobnych \'9crodk\'f3w zdobywa\'b3 sobie mi\'b3o\'9c\'e6 \'bfo\'b3nierzy jako\line prawdziwy \'bfo\'b3nierz i budzi\'b3 ich podziw dla swojej t\'ea\'bfyzny, bo istotnie\line by
\'b3o to podziwu godne, \'bfe w tak ma\'b3ym co do wzrostu ciele by\'b3o tyle\line sprawno\'9cci do znoszenia ci\'ea\'bfkich trud\'f3w.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi442\li14\ri10\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin14\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 8. Kiedy zako\'f1czy\'b3 przegl\'b9d oboz\'f3w nad Istrem, uda\'b3 si\'ea do Tracji}{
\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 14}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 ,\line kt\'f3ra s\'b9siaduje z Macedoni\'b9, i zacz\'b9\'b3 zaraz odgrywa\'e6 tu rol\'ea Aleksandra,\line kt\'f3rego pami\'ea\'e6
 w rozmaity spos\'f3b od\'9cwie\'bfy\'b3. We wszystkich miastecz-\line kach kaza\'b3 ustawi\'e6 wizerunki jego i pos\'b9gi. Rzym te\'bf przepe\'b3ni\'b3 jego\line obrazami i statuami, kt\'f3re poleci\'b3 umie\'9cci\'e6 na Kapitolu i w innych \'9cwi\'b9-
\line tyniach, przy czym \'b3\'b9cznie z Aleksandrem i jego wizerunki by\'b3y po-\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 mieszczone. Bywa\'b3o, \'bfe w niekt\'f3rych miejscach widzieli\'9cmy nawet\line }{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 \'9cmieszne obrazy, kt\'f3re przedstawia\'b3y na jednym ciele o jednej okr\'b9g\'b3ej\line g\'b3owie dwa oblicza w profilu: Aleksandra i Antonina. Sam wyst\'eapowa\'b3\line w stroju macedo\'f1
skim, w kapeluszu zw. kausia}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 15}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  na g\'b3owie i w sanda\'b3ach\line na nogach. Z dobranej m\'b3odzie\'bfy stworzy\'b3 oddzia\'b3 wojskowy i nazwa
\'b3 go\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 falang\'b9 macedo\'f1sk\'b9}{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 16}{
\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 , kt\'f3rej dow\'f3dcy nosi\'e6 mieli nazwiska wodz\'f3w Ale-\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 ksandra. Podobnie \'9cci\'b9gn\'b9\'b3 m\'b3odzie\'f1c\'f3
w ze Sparty i z\'b3o\'bfy\'b3 z nich od-\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 dzia\'b3y zwane lochami lako\'f1skimi i pitanejskimi}{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 17}{
\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 .}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi446\li10\ri34\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin34\lin10\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Po przeprowadzeniu tych zarz\'b9dze\'f1 i uporz\'b9dkowaniu spraw miast\line tamtejszych, jak si\'ea da\'b3o, pospieszy\'b3
}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 18}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  do Pergamonu w Azji, gdzie chcia\'b3\line przeprowadzi\'e6 kuracj\'ea w \'9cwi\'b9tyni Asklepiosa. Przybywszy tam otrzyma\'b3\line we \'9c
nie wskaz\'f3wki, jakich pragn\'b9\'b3, po czym uda\'b3 si\'ea do Ilionu. Zwie-\line dziwszy wszystkie ruiny miasta przyby\'b3 do grobu Achillesa, kt\'f3ry ozdobi\'b3\line bogato wie\'f1cami i kwiatami, i dla odmiany zacz\'b9\'b3 na\'9cladowa\'e6
 Achillesa.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi494\li10\ri43\sb346\sl-307\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin43\lin10\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex101\langnp1045 14}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045  Z wiosn\'b9
 214 r. w towarzystwie matki, Julii Domny, i prefekta gwardii pre-\line toria\'f1skiej, Marka Opelliusza Makryna. Nad dolnym Dunajem zetkn\'b9\'b3 si\'ea w\'f3wczas\line z Gotami, kt\'f3rzy znad dolnej Wis\'b3y niedawno przybyli w te strony.}{
\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi494\li0\ri77\sl-307\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin77\lin0\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex101\langnp1045 15}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045  Kausia zwa\'b3 si\'ea szeroki kapelusz filcowy u\'bf
ywany w Macedonii dla os\'b3ony\line }{\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045 przed s\'b3o\'f1cem.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi466\li14\ri62\sl-307\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin62\lin14\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex101\langnp1045 16}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045  Wed\'b3
ug Kasjusza Diona (LXXII 7, 1) stworzona przez Karakall\'ea formacja na\line spos\'f3b macedo\'f1ski, uzbrojona w d\'b3ugie sze\'9cciometrowe dzidy, zw. sarisy, liczy\'b3a\line }{\fs26\expnd-1\expndtw-5\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045 
16000 ludzi.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi480\li5\ri62\sl-307\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin62\lin5\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex101\langnp1045 17}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045  }{\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045 Lochos }
{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045 zwa\'b3 si\'ea w Sparcie oddzia\'b3 ci\'ea\'bfkozbrojnej piechoty licz\'b9cy nieco ponad\line 600 ludzi. P i t a n a stanowi\'b3a jedn\'b9 z dzielnic Sparty.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li485\ri0\sb5\sl-307\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin485\itap0 {\fs26\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\super\charscalex101\langnp1045 18}{\fs26\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045  Jesieni\'b9 214 r.}{
\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn825\margrsxn826\margtsxn893\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri125\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin125\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Pragn\'b9\'b3 mianowicie mie\'e6 jakiego\'9c swego Patroklosa, tak wi\'eac zrobi\'b3. Mia\'b3\line wyzwole\'f1ca, kt\'f3rego szczeg\'f3lnie lubi\'b3, imieniem Festus, a kt\'f3ry sta\'b3 na\line 
czele archiwum cesarskiego. Ten umar\'b3 w czasie jego pobytu w Ilionie, jak\line niekt\'f3rzy m\'f3wili, otruty, aby go mo\'bfna by\'b3o pogrzeba\'e6 jak Patroklosa,\line wed\'b3ug innych naturaln\'b9 \'9cmierci\'b9 skutkiem choroby. Ot\'f3\'bf cia\'b3
o jego ka-\line za\'b3 przenie\'9c\'e6, zbudowa\'b3 z drzewa wielki stos i z\'b3o\'bfywszy zw\'b3oki na \'9crodku,\line zar\'bfn\'b9\'b3 r\'f3\'bfnego rodzaju zwierz\'eata w ofierze i podpali\'b3 to wszystko, a sam\line z czar\'b9 w r\'eace z\'b3o\'bfy
\'b3}{\i\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 p\'b3ynn\'b9 ofiar\'ea zanosz\'b9c mod\'b3y do boga wiatr\'f3w. Cho-\line cia\'bf by\'b3 niemal zupe\'b3nie \'b3ysy, stara\'b3 si\'ea rzuci
\'e6 na ogie\'f1 i lok sw\'f3j, co\line jednak \'9cmiech wywo\'b3a\'b3o; niemniej przecie\'bf ostrzyg\'b3 sobie w\'b3osy, jakie\line }{\fs31\expnd-1\expndtw-6\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 posiada\'b3.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 

\par }\pard\plain \s17\qj \li0\ri52\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin52\lin0\itap0 \fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\cgrid\langnp1045\langfenp1033 {Spo\'9cr\'f3d wodz\'f3w najwi\'eacej s\'b3awi\'b3 Rzymianina Sull\'ea i Libijczyka Hannibala, kaza\'b3
 te\'bf ustawi\'e6 i ich obrazy oraz pos\'b9gi. Ruszy\'b3 nast\'eapnie z Ilionu, przeszed\'b3 przez reszt\'ea Azji, Bityni\'ea}{\super 19}{ oraz\line dalsze prowincje, wydaj\'b9c i tam zarz\'b9dzenia, kt\'f3re nale\'bfa\'b3o przeprowa-\line dzi\'e6, a\'bf
 w ko\'f1cu przyby\'b3 do Antiochii}{\super 20}{. Przyj\'eaty z wielk\'b9 wspania\'b3o\'9cci\'b9,\line zabawi\'b3 tam czas jaki\'9c, po czym skierowa\'b3 si\'ea do Aleksandrii, podaj\'b9c za\line pow\'f3d, \'bfe t\'easkni za miastem za\'b3o\'bf
onym przez Aleksandra i pragnie zwr\'f3-\line ci\'e6 si\'ea z zapytaniem do wyroczni boga, kt\'f3rego tam nadzwyczajn\'b9 czci\'b9\line otaczaj\'b9}{\super 21}{. Udawa\'b3 bowiem, \'bfe te dwie rzeczy szczeg\'f3lniej mu na sercu\line le\'bf\'b9: cze\'9c
\'e6 dla tego boga i pami\'ea\'e6 o tym bohaterze. Kaza\'b3 wi\'eac przygoto-\line wa\'e6 hekatomby i r\'f3\'bfnego rodzaju ofiary.
\par }\pard\plain \qj \fi413\li43\ri43\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin43\lin43\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Kiedy o tym roznios\'b3a si\'ea wie\'9c\'e6 w\'9cr\'f3
d ludu Aleksandrii, kt\'f3ry z natury\line swojej jest wielce lekkomy\'9clny i z najb\'b3ahszych powod\'f3w z wielk\'b9 \'b3atwo-\line \'9cci\'b9 daje si\'ea poruszy\'e6, nies\'b3ychanie si\'ea ludzie zachwycili, s\'b3ysz\'b9c o jego\line 
zainteresowaniach i \'bfyczliwo\'9cci. Przygotowano mu wi\'eac przyj\'eacie, jakiego\line podobno nigdy \'bfadnemu cesarzowi nie urz\'b9dzili. Wszelkiego rodzaju gru-\line py muzyk\'f3w i \'9cpiewak\'f3w w r\'f3\'bfnych punktach rozmieszczone popisywa\'b3
y\line si\'ea rozmaitymi \'9cpiewami, opary najr\'f3\'bfniejszych wonno\'9cci i kadzid\'b3a wi-\line ta\'b3y wkraczaj\'b9cych mi\'b3ym zapachem, a mieszka\'f1cy trzymali w r\'eakach\line pochodnie i rzucaj\'b9c kwiaty oddawali cze\'9c\'e6
 cesarzowi. Kiedy ten wszed\'b3\line do miasta z ca\'b3ym, wojskiem, uda\'b3 si\'ea najpierw do \'9cwi\'b9tyni, z\'b3o\'bfy\'b3 wiele\line hekatomb w ofierze i o\'b3tarze obsypa\'b3 hojnie kadzid\'b3em. Stamt\'b9d pospie-\line szy\'b3
 do grobowca Aleksandra i zdj\'b9wszy p\'b3aszcz purpurowy, jaki nosi\'b3,\line pier\'9ccienie z drogimi kamieniami, pas i wszystko, co mia\'b3 na sobie koszto-\line wnego, z\'b3o\'bfy\'b3 to na trumnie Aleksandra.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi442\li96\ri53\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin53\lin96\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 9. Widz\'b9c to lud niezmiernie si\'ea radowa\'b3, przez ca\'b3\'b9 noc wznoszono\line 
radosne okrzyki i ucztowano, bo nie wiedziano nic o skrytych zamys\'b3ach}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li581\ri0\sb360\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin581\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 19}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  W Bitynii w Nikomedii sp\'eadzi\'b3 zim\'ea 214/5 r.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li571\ri0\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin571\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 20}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  W kwietniu 215 r.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \fi466\li106\ri0\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin106\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 21}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  By\'b3 to S e r a p i s, od czas\'f3
w Ptolemeusza I otoczony wielk\'b9 czci\'b9 w Aleksan-\line drii, a potem i w ca\'b3ym pa\'f1stwie rzymskim.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par 
\par 
\par }\pard \qj \li0\ri24\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin24\lin0\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 cesarza. Z jego strony bowiem wszystko to by\'b3o tylko igraszk\'b9, gdy\'bf za-\line mierza\'b3 zada\'e6
 ludowi aleksandryjskiemu cios niszcz\'b9cy. Przyczyna tej\line skrytej nienawi\'9cci by\'b3a nast\'eapuj\'b9ca. Jeszcze w czasie pobytu w Rzymie\line donoszono mu, i za \'bfycia brata, i po jego zamordowaniu, \'bfe Aleksandryj-\line 
czycy bardzo z niego szydz\'b9. Istotnie s\'b9 oni z natury niejako sk\'b3onni do\line szyderstwa, lubi\'b9 powtarza\'e6 b\'b3yskotliwe opowie\'9cci i dowcipy, i w ten\line spos\'f3b obrzucaj\'b9 wybitne osobisto\'9cci wielu z\'b3o\'9cliwo\'9cciami, kt
\'f3re im sa-\line mym wydaj\'b9 si\'ea zabawne, ale s\'b9 przykre dla tych, co s\'b9 przedmiotem\line oszczerstwa; bo z tego rodzaju powiedze\'f1 najwi\'eacej dra\'bfni\'b9ce s\'b9 te, kt\'f3-\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-4\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 re odnosz\'b9 si\'ea do rzeczywi\'9ccie pope\'b3nionych przewinie\'f1. Du\'bfo wi\'eac\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 takich dowcip\'f3w kr\'b9\'bfy\'b3o mi\'ea
dzy nimi, zw\'b3aszcza z powodu zabicia bra-\line ta. Star\'b9 matk\'ea jego nazywali Jokast\'b9}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 22}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 , a z niego kpili sobie, \'bfe taki malec
\line jak on na\'9claduje Aleksandra i Achillesa, najsilniejszych i najpot\'ea\'bfniej-\line szych heros\'f3w; tego rodzaju \'bfarty by\'b3y w ich mniemaniu igraszk\'b9,\line ale dla Antonina, kt\'f3ry z usposobienia by\'b3 porywczy i krwio\'bferczy, sta
\'b3y\line si\'ea bod\'9fcem do obmy\'9clenia podst\'eapnie ich zguby.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi413\li0\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin0\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Po tych zabawach i ucztach, w kt\'f3rych osobi\'9ccie wzi\'b9\'b3 udzia\'b3, kiedy\line zobaczy\'b3, \'bfe miasto jest przepe
\'b3nione ogromnym t\'b3umem ludzi, kt\'f3rzy si\'ea\line tam zbiegli z ca\'b3ej okolicy, wyda\'b3 pisemny rozkaz, by wszystka m\'b3odzie\'bf\line zebra\'b3a si\'ea na pewnej r\'f3wninie, a zarazem obwie\'9cci\'b3, \'bfe chce ku czci\line 
Aleksandra stworzy\'e6 falang\'ea, kt\'f3ra podobnie jak macedo\'f1ska i sparta\'f1-\line ska nosi\'e6 b\'eadzie nazw\'ea tego bohatera. Kaza\'b3 nast\'eapnie wszystkim m\'b3o-\line dzie\'f1com ustawi\'e6 si\'ea w szeregi, aby m\'f3g\'b3 podej\'9c\'e6
 do ka\'bfdego i zobaczy\'e6,\line w jakim jest wieku, czy posiada wzrost i budow\'ea cia\'b3a odpowiednie do\line s\'b3u\'bfby wojskowej. Wszyscy wi\'eac m\'b3odzi ludzie zawierzyli jego obietni-\line com i snuj\'b9c najlepsze nadzieje ze wzgl\'eadu na 
\'b3aski, jakie dot\'b9d \'9cwiad-\line czy\'b3 miastu, zebrali si\'ea wraz z rodzicami i bra\'e6mi, kt\'f3rzy dzielili ich\line rado\'9c\'e6, \'bfe si\'ea przed nimi otwieraj\'b9 takie pomy\'9clne widoki. Antoninus\line podszed\'b3 do stoj\'b9
cych w szeregach, zwraca\'b3 si\'ea do ka\'bfdego, do jednego po\line drugim odzywa\'b3 si\'ea z jak\'b9\'9c uprzejmo\'9cci\'b9 i tak chodzi\'b3 mi\'eadzy nimi, a\'bf nic\line nie widz\'b9cych, nic nie przeczuwaj\'b9cych ca\'b3e jego wojsko okr\'b9\'bfy
\'b3o. Skoro\line stwierdzi\'b3, \'bfe s\'b9 ju\'bf otoczeni przez uzbrojonych i niejako w sie\'e6 zagar-\line ni\'eaci, po zako\'f1czeniu przegl\'b9du sam wycofa\'b3 si\'ea ze stra\'bf\'b9, jak\'b9 mia\'b3\line 
przy sobie, a na jeden znak jego rozstawieni wok\'f3\'b3 \'bfo\'b3nierze rzucili si\'ea\line na wszystk\'b9 m\'b3odzie\'bf stoj\'b9c\'b9 w \'9crodku, jak i innych, kt\'f3rzy si\'ea znajdo-\line wali opodal, i pocz\'eali ich mordowa\'e6 we wszelki spos\'f3
b, uzbrojeni bez-\line bronnych, kt\'f3rych ze wszystkich stron otoczyli. Podczas gdy jedni \'bfo\'b3-}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi456\li34\ri10\sb240\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin34\itap0 {\fs26\expnd11\expndtw59\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 22}{\fs26\expnd11\expndtw59\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Jokasta}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  w mitologii greckiej \'bfona Lajosa i matka Edypa, kt\'f3ry wyrzu-\line cony jako niemowl\'ea dor\'f3s\'b3szy wr\'f3ci\'b3 nie\'9cwiadom swego pochodzenia do Teb, zabi\'b3\line po drodze ojca i o\'bfeni
\'b3 si\'ea z matk\'b9. Kiedy si\'ea prawda wykry\'b3a, Jokasta odebra\'b3a\line sobie \'bfycie, a Edyp si\'ea o\'9clepi\'b3. Wed\'b3ug wersji, kt\'f3r\'b9 rozwin\'ea\'b3a tragedia grecka,\line mia\'b3a Jokasta ze zwi\'b9zku z Edypem pr\'f3cz dw\'f3ch c
\'f3rek \emdash  dw\'f3ch syn\'f3w, kt\'f3rzy\line obaj zgin\'eali w bratob\'f3jczej walce.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \fi466\li106\ri0\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin106\itap0 {\lang1045\langfe1033\langnp1045 \sect }\sectd \marglsxn866\margrsxn867\margtsxn876\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri34\sl-350\slmult0
\nowidctlpar\faauto\rin34\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 nierze zaj\'eaci byli mordowaniem, drudzy poza ich obr\'eabem pocz\'eali kopa\'e6\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 olbrzymie do\'b3y, po czym wlekli i wrzucali do nich padaj\'b9cych, wype\'b3niaj\'b9c\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 je zw\'b3okami. Nast\'ea
pnie przysypali je ziemi\'b9 i wznie\'9cli wkr\'f3tce olbrzymi\'b9\line }{\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 mogi\'b3\'ea. Wielu zawleczono tam jeszcze na p\'f3\'b3 \'bfywych, inni zostali zepchni\'ea-\line }{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 ci z trupami pospo\'b3u, bez \'bfadnej nawet rany. Ale i wielu \'bfo\'b3nierzy przy\line tym zgin\'ea\'b3o, bo ci, kt\'f3rych spychano do do\'b3u, mimo \'bfe jeszcze dyszeli,\line maj\'b9c nieco si\'b3 
czepiali si\'ea swoich oprawc\'f3w i \'9cci\'b9gali ich w d\'f3\'b3 za sob\'b9.\line Rze\'9f by\'b3a tak straszliwa, \'bfe strumienie krwi p\'b3yn\'ea\'b3y przez r\'f3wnin\'ea, a uj-\line \'9ccia Nilu, cho\'e6 s\'b9 wielkie, i wybrze\'bfe wok\'f3\'b3
 miasta zupe\'b3nie krwi\'b9 zosta\'b3y\line zabarwione}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 23}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 . Po dokonaniu tego opu\'9cci\'b3 Antoninus miasto i uda\'b3 si\'ea do\line }{
\fs31\expnd-3\expndtw-16\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Antiochii}{\fs31\expnd-3\expndtw-16\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 24}{\fs31\expnd-3\expndtw-16\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 .}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi451\li5\ri10\sb5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin5\itap0 {\fs31\expnd-1\expndtw-6\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 10. Nied\'b3ugo potem, poniewa\'bf zapragn\'b9\'b3 zdoby\'e6 sobie przydomek\line }{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 \'84zwyci\'eazca Part\'f3w" i donie\'9c\'e6 do Rzymu, \'bfe poskromi\'b3 barbarzy\'f1c\'f3w na\line Wschodzie, mimo \'bfe panowa\'b3 tam g\'b3\'eaboki spok\'f3j, wymy\'9cli\'b3 sobie taki\line spos\'f3
b. Pisze do kr\'f3la Part\'f3w (nazywa\'b3 si\'ea Artabanus) i posy\'b3a poselstwa\line z darami wszelkiego rodzaju bardzo kosztownymi i artystycznie wykona-\line nymi. Pismo m\'f3wi\'b3o, \'bfe pragnie wzi\'b9\'e6 sobie c\'f3rk\'ea jego za \'bfon\'ea
, bo nie\line wypada mu, cesarzowi i synowi cesarza, by\'e6 zi\'eaciem jakiego\'9c pospolitego\line i niewiele znacz\'b9cego cz\'b3owieka, lecz chcia\'b3by po\'9clubi\'e6 kr\'f3lewn\'ea, c\'f3rk\'ea\line wielkiego kr\'f3la; a s\'b9 tylko te dwa wielkie pa
\'f1stwa, rzymskie i partyjskie.\line Gdy z\'b3\'b9cz\'b9 si\'ea one przez zwi\'b9zek ma\'b3\'bfe\'f1ski, ju\'bf nie b\'eadzie dzieli\'e6 ich\line rzeka, lecz powstanie jedno pa\'f1stwo, nie maj\'b9ce r\'f3wnego sobie przeciw-\line nika. Pozosta\'b3
e bowiem ludy barbarzy\'f1skie, jakie obecnie s\'b9siaduj\'b9 z ich\line kr\'f3lestwami, z \'b3atwo\'9cci\'b9 im ulegn\'b9, zw\'b3aszcza \'bfe ludy te lub ich skupie-\line nia maj\'b9 oddzielnych w\'b3adc\'f3w. Rzymianie posiadaj\'b9 piesze wojsko, kt\'f3
re\line w walce z bliska na w\'b3\'f3cznie jest niezwalczone, Partowie liczn\'b9 konnic\'ea\line i do\'9cwiadczonych, celnych \'b3ucznik\'f3w; gdy si\'b3y te si\'ea po\'b3\'b9cz\'b9 i zespoli si\'ea\line wszystko, co wojnie zapowiada powodzenie, to z \'b3
atwo\'9cci\'b9 zapanuj\'b9 nad\line ca\'b3ym \'9cwiatem, poddanym jednej w\'b3adzy. A w\'f3wczas i rosn\'b9cych u nich\line wonnych zi\'f3\'b3, i ich podziwu godnych tkanin, podobnie jak i wyrob\'f3w\line metalowych Rzymian tudzie\'bf s\'b3awionych dzie
\'b3 sztuki nie b\'eadzie si\'ea ju\'bf\line sprowadza\'e6 z takimi trudno\'9cciami, tak sk\'b9po i tak skrycie, za po\'9crednic-\line twem kupc\'f3w, lecz gdy jedno b\'eadzie pa\'f1stwo i jeden w nim w\'b3adca, obie\line strony na r\'f3wni i bez przeszk
\'f3d b\'ead\'b9 z tych d\'f3br korzysta\'e6.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi466\li48\ri0\sb360\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin48\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 23}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  Ta barwna, wr\'eacz niewiarygodnie brzmi\'b9
ca relacja Herodiana znajduje po-\line twierdzenie u Kasjusza Diona (LXXVII 22\emdash 23), cho\'e6 w szczeg\'f3\'b3ach zachodz\'b9 mi\'ea-\line }{\fs26\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 dzy nimi r\'f3\'bfnice, zw\'b3
aszcza w opisie sposobu przeprowadzenia egzekucji. Jeden\line }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 i drugi autor przesadnie podkre\'9cla osobist\'b9 niech\'ea\'e6 cesarza do Aleksandry je\'bfyk\'f3w,\line a pomija spo\'b3
eczno-polityczne pod\'b3o\'bfe \'f3wczesnych wypadk\'f3w (nap\'b3yw do Aleksan-\line drii uciskanej ludno\'9cci wiejskiej), bo w zachowanym do dzi\'9c papirusie (Pap. Giessen\line 40 II 16 n.) w edykcie z tego w\'b3a\'9cnie roku pochodz\'b9cym zarz\'b9
dza Karakalla wy-\line rzucenie z miasta wszystkich przybysz\'f3w ze wsi.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li528\ri0\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin528\itap0 {\fs26\expnd-1\expndtw-5\lang1045\langfe1033\super\langnp1045 24}{\fs26\expnd-1\expndtw-5\lang1045\langfe1033\langnp1045  Z ko\'f1cem 215 r.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn862\margrsxn862\margtsxn1027\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \fi437\li10\ri43\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin43\lin10\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Kiedy Part taki list otrzyma\'b3, pocz\'b9tkowo odm\'f3wi\'b3, powiadaj\'b9c, \'bfe\line ma\'b3\'bfe\'f1stwo z kobiet\'b9 obcego pochodzenia jest dla Rzymianina nieodpo-\line wiednie. Bo c\'f3\'bf
 za porozumienie b\'eadzie mi\'eadzy nimi, kiedy ni on, ni ona\line nawet nie rozumiej\'b9 j\'eazyka drugiej strony, a r\'f3\'bfni\'b9 si\'ea ze sob\'b9 i w spo-\line sobie \'bfycia, i w stroju. Jest przecie\'bf w\'9cr\'f3d Rzymian wiele znakomitych\line 
rod\'f3w, z kt\'f3rych mo\'bfe sobie wybra\'e6 jak\'b9\'9c c\'f3rk\'ea na \'bfon\'ea, podobnie jak to\line robi\'b9 u siebie Arsacydzi}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 26}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 ; w 
\'bfadnym wypadku zatem nie trzeba wprowa-\line dza\'e6 do rodziny krwi obcej.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi403\li0\ri0\sb10\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin0\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 11. Pocz\'b9tkowo wi\'eac wymawia\'b3 si\'ea, powo\'b3uj\'b9c si\'ea na takie mniej\line wi\'eacej wzgl\'eady, poniewa\'bf
 jednak Antoninus nastawa\'b3 i darami licznymi\line tudzie\'bf przysi\'eagami utwierdza\'b3 wiar\'ea w sw\'f3j zapa\'b3 do tego ma\'b3\'bfe\'f1stwa\line i szczero\'9c\'e6 swych uczu\'e6, da\'b3 si\'ea barbarzy\'f1ca przekona\'e6, obieca\'b3 da\'e6 mu
\line c\'f3rk\'ea i nazwa\'b3 go swym zi\'eaciem. Kiedy si\'ea wie\'9c\'e6 o tym rozesz\'b3a, barba-\line rzy\'f1cy podj\'eali wszelkie przygotowania do przyj\'eacia cesarza rzymskiego\line i cieszyli si\'ea nadziej\'b9
 wiekuistego pokoju. Antoninus bez przeszk\'f3d prze-\line kroczy\'b3 rzeki i wszed\'b3 do pa\'f1stwa partyjskiego, jakby ju\'bf do niego nale-\line \'bfa\'b3o, witany wsz\'eadzie ofiarami, jakie na jego cze\'9c\'e6 sk\'b3adano, o\'b3tarzami\line uwie\'f1
czonymi, wonno\'9cciami i kadzid\'b3ami rozmaitymi, co wszystko od\line barbarzy\'f1c\'f3w z udan\'b9 rado\'9cci\'b9 przyjmowa\'b3. Kiedy posuwaj\'b9c si\'ea tak\line naprz\'f3d przeby\'b3 ju\'bf wi\'eaksz\'b9 cz\'ea\'9c\'e6 drogi i zbli\'bfy\'b3 si\'ea
 do rezydencji Arta-\line banusa, ten nie czekaj\'b9c na niego wyszed\'b3 naprzeciw na r\'f3wnin\'ea pod\line miastem i powita\'b3 go jako narzeczonego c\'f3rki i swego zi\'eacia. Ca\'b3a rzesza\line barbarzy\'f1c\'f3w uwie\'f1
czona miejscowymi kwiatami, przybrana w r\'f3\'bfne\line }{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 barwne, z\'b3otem przetykane szaty \'9cwi\'eaci\'b3a dzie\'f1 ten uroczy\'9ccie przy\line }{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 wt\'f3rze flet\'f3w i piszcza\'b3ek, przy d\'9fwi\'eakach b\'eabn\'f3w ta\'f1cz\'b9c rytmicznym\line krokiem; lubi\'b9 oni bowiem porusza\'e6 si\'ea w takim ta\'f1cu, gdy tylko wi\'eacej\line wina wypij
\'b9. Skoro ca\'b3y lud si\'ea zebra\'b3, zsiedli z koni, od\'b3o\'bfyli na bok\line ko\'b3czany i \'b3uki i przyst\'b9pili do sk\'b3adania ofiar p\'b3ynnych z kielich\'f3w.\line Zgromadzeni byli przy tym barbarzy\'f1cy w bardzo wielkiej liczbie, stali
\line w t\'b3umie, jak si\'ea zdarzy\'b3o, nie oczekuj\'b9c niczego z\'b3ego, a tylko ka\'bfdy\line stara\'b3 si\'ea o to, by zobaczy\'e6 narzeczonego. Wtem na um\'f3wiony znak kaza\'b3\line Antoninus wojsku swemu uderzy\'e6 na barbarzy\'f1c\'f3w i wycina
\'e6 ich. Prze-\line ra\'bfeni tym rzucili si\'ea do ucieczki uchodz\'b9c przed ciosami i razami. Sam\line Artabanus porwawszy swoj\'b9 stra\'bf przyboczn\'b9 dosiad\'b3 konia i z bied\'b9\line uciek\'b3 z niewielkim orszakiem. Pozosta\'b3y t\'b3
um barbarzy\'f1c\'f3w pad\'b3 pod\line ciosami, bo ani koni nie mieli, kt\'f3rymi si\'ea najwi\'eacej pos\'b3uguj\'b9 (zsiedli\line z nich bowiem i stali pozwalaj\'b9c im pa\'9c\'e6 si\'ea opodal), ani p\'eadem ucieka\'e6\line nie mogli, bo przeszkadza
\'b3a im p\'b3ataj\'b9ca si\'ea ko\'b3o n\'f3g d\'b3uga szata. Nie\line mieli te\'bf ko\'b3czan\'f3w ni \'b3uk\'f3w; na c\'f3\'bf bowiem by\'b3y im one potrzebne\line przy uroczysto\'9cci weselnej? Antoninus sprawi\'b3 wi\'eac wielk\'b9 rze\'9f w\'9cr\'f3
d}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li547\ri0\sb302\nowidctlpar\faauto\rin0\lin547\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\langnp1045 25}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045  Panuj\'b9ca w Partii dynastia wywodz\'b9ca si\'ea od Arsacesa (ok. po\'b3owy III w.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn847\margrsxn847\margtsxn890\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li5\ri62\sl-350\slmult0\nowidctlpar\tx6538\faauto\rin62\lin5\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 barbarzy\'f1c\'f3w, po czym zagarn\'b9wszy ogromn\'b9 zdobycz oraz mn\'f3stwo\line je\'f1c\'f3w zawr\'f3ci\'b3 bez \'bfadnej przeszkody}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 26}{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 . Po drodze pali\'b3 wsie i miasta,\line zostawi\'b3 te\'bf \'bfo\'b3nierzom zupe\'b3n\'b9 swobod\'ea, by ka\'bfdy grabi\'b3, co mo\'bfe i ze-\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 chce sobie przyw\'b3aszczy\'e6.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi437\li5\ri67\sb5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin67\lin5\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Taki to ci\'ea\'bfki los dotkn\'b9\'b3 barbarzy\'f1c\'f3w niespodziewanie. Antoninus\line szeroko i daleko spustoszy\'b3
 kraj Fart\'f3w, ale \'bfe i \'bfo\'b3nierze ju\'bf byli zm\'ea-\line czeni samym grabieniem i mordowaniem, wr\'f3ci\'b3 do Mezopotamii}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 27}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 
. Kiedy\line za\'9c tam si\'ea znalaz\'b3, wys\'b3a\'b3 do senatu i ludu rzymskiego sprawozdanie, \'bfe\line podbi\'b3 ca\'b3y Wsch\'f3d i wszystkie tamtejsze kr\'f3lestwa mu si\'ea podda\'b3y.\line Senat wiedzia\'b3 dobrze, jak by\'b3o, bo ukry\'e6
 czyny cesarza niemo\'bfliw\'b9 jest\line rzecz\'b9, jednak ze strachu i pochlebstwa uchwali\'b3 mu wszelkie zaszczyty\line z powodu zwyci\'eastwa. Pozosta\'b3 te\'bf dalej Antoninus w Mezopotamii}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 
28}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 , za-\line bawiaj\'b9c si\'ea powo\'bfeniem i ubijaniem dzikich zwierz\'b9t r\'f3\'bfnego rodzaju.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi466\li24\ri48\sb5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin48\lin24\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 12. A mia\'b3 dw\'f3ch prefekt\'f3w gwardii, z kt\'f3rych jeden bardzo ju\'bf\line stary by\'b3 prostym cz\'b3
owiekiem, bez do\'9cwiadczenia w sprawach politycz-\line nych, uchodzi\'b3 jednak za dobrego \'bfo\'b3nierza, nazywa\'b3 si\'ea on Adwentus}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 29}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 .
\line Drugi, Makrynus}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 30}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 , posiada\'b3 wielk\'b9 znajomo\'9c\'e6 spraw publicznych, przede\line wszystkim jednak by\'b3 znawc\'b9 prawa. Ot\'f3
\'bf cesarz cz\'easto drwi\'b3 z niego pu-\line blicznie, \'bfe nie posiada ducha \'bfo\'b3nierskiego ani m\'eastwa, posuwaj\'b9c si\'ea\line nieraz a\'bf do niegodnych obelg. Poniewa\'bf s\'b3ysza\'b3, \'bfe lubi dostatni tryb\line \'bfycia, a z niech
\'eaci\'b9 patrzy na te liche i n\'eadzne potrawy i napoje, w jakich\line znajdowa\'b3 upodobanie Antoninus jako prawdziwy \'bfo\'b3nierz, a tak\'bfe wyka-\line zuje staranno\'9c\'e6 o swe ubranie, czy to by\'b3 p\'b3aszcz \'bfo\'b3nierski, czy inna ja-
\line ka\'9c szata, robi\'b3 mu z tego zarzut gnu\'9cno\'9cci i zniewie\'9ccia\'b3o\'9cci, gro\'bf\'b9c raz}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi466\li43\ri19\sb662\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin19\lin43\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 26}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  Ca\'b3a ta barwnie i \'bfywo uj\'ea
ta relacja stanowi zmy\'9clenie Herodiana czy ja-\line kiego\'9c \'9fr\'f3d\'b3a, z kt\'f3rego on korzysta\'b3. Istotny bieg rzeczy przedstawia wsp\'f3\'b3czesny\line Kasjusz Dion (LXXVIII l, l\emdash 2) w kr\'f3tkich s\'b3owach: \'84Nast\'eapnie wyprawi
\'b3 si\'ea prze-\line ciw Partom pod pretekstem, \'bfe Artabanos nie chcia\'b3 mu da\'e6 swej c\'f3rki za \'bfon\'ea\line (wiedzia\'b3 bowiem dobrze, \'bfe tylko pozornie pragnie j\'b9 po\'9clubi\'e6, a w istocie rzeczy\line chcia\'b3by zagarn\'b9\'e6 kr
\'f3lestwo partyjskie). Spustoszy\'b3 wielkie po\'b3aci kraju od strony\line Medii, poniewa\'bf wpad\'b3 do niego niespodziewanie, zburzy\'b3 wiele miast, opanowa\'b3\line Arbel\'ea, w\'b3ama\'b3 si\'ea do grobowc\'f3w kr\'f3l\'f3w partyjskich i rozrzuci
\'b3 ich ko\'9cci. Parto-\line wie bowiem nawet nie stawili mu czo\'b3a w walce wr\'eacz... lecz uciekli w g\'f3ry za\line Tygrysem... Ale Antoninus ukrywa\'b3 to, a chlubi\'b3 si\'ea, \'bfe ich zupe\'b3nie rozgromi\'b3, cho\'e6\line 
nawet ich na oczy nie widzia\'b3.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li547\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin547\itap0 {\fs26\expnd0\expndtw-4\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 27}{\fs26\expnd0\expndtw-4\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  Jesieni\'b9 215 r.}{
\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li542\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin542\itap0 {\fs26\expnd0\expndtw-4\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 28}{\fs26\expnd0\expndtw-4\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  Przez zim\'ea 216/7 r.}{
\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi466\li58\ri10\sl-293\slmult0\nowidctlpar\tx8275\faauto\rin10\lin58\itap0 {\fs26\expnd12\expndtw64\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 29}{\fs26\expnd12\expndtw64\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Oklatyniusz}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  }{\fs26\expnd12\expndtw60\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Adwentus}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  }{\fs26\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 
ze stanu rycerskiego po przej\'9cciu ni\'bfszych\line }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 stopni kariery by\'b3 w 205\emdash 207 r. prokuratorem w Brytanii, za Karakalli osi\'b9gn\'b9\'b3\line prefektur\'ea
 gwardii. Po zabiciu Karakalli podniesiony zosta\'b3 przez Makryna do stanu\line senatorskiego i w 218 r. piastowa\'b3 razem z nim konsulat.\tab l}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi475\li72\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin72\itap0 {\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 30}{\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  }{
\fs26\expnd11\expndtw57\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Marek}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  }{\fs26\expnd11\expndtw57\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Opelliusz}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  }{\fs26\expnd13\expndtw66\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Makrynus}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  }{\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 
(ur. 164 r.) pochodzi\'b3 z Cezarei w Mau-\line }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 retanii, by\'b3 zarz\'b9dc\'b9 d\'f3br Plaucjanusa, za Karakalli czynny by\'b3 jako prokurator\line i w ko\'f1cu zosta\'b3 prefektem gwardii.}{
\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn873\margrsxn874\margtsxn895\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li43\ri0\sl-331\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin43\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 po raz, \'bfe go zabije. Nie m\'f3g\'b3 tego znie\'9c\'e6 Makrynus i bardzo go to\line }{\fs31\expnd-1\expndtw-9\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 bola\'b3o.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 

\par }\pard \qj \fi442\li0\ri0\sb29\sl-350\slmult0\nowidctlpar\tx8602\faauto\rin0\lin0\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 W ko\'f1cu zaszed\'b3 nast\'eapuj\'b9cy wypadek (wreszcie musia\'b3o si\'ea sko\'f1czy\'e6\line \'bf
ycie Antonina). Poniewa\'bf Antoninus by\'b3 niezmiernie ciekawy, chcia\'b3 po-\line zna\'e6 nie tylko wszelkie sprawy ludzkie, ale zag\'b3\'eabia\'b3 si\'ea r\'f3wnie\'bf w zagad-\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 nienia zwi\'b9zane ze \'9cwiatem bog\'f3w i demon\'f3w. Ci\'b9gle podejrzewa\'b3 wszyst-\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 kich, \'bfe czyhaj\'b9 na jego \'bf
ycie, zwraca\'b3 si\'ea z zapytaniami do wszystkich\line wyroczni i ze wszystkich stron \'9cci\'b9ga\'b3 do siebie astrolog\'f3w i wr\'f3\'bf\'b9cych\line z wn\'eatrzno\'9cci bydl\'b9t ofiarnych; nie by\'b3o \'bfadnego mi\'eadzy tymi lud\'9fmi,\line \'b3
udz\'b9cymi go obietnicami ods\'b3oni\'eacia mu swego kunsztu czarodziejskiego,\line kt\'f3rego by nie zna\'b3. Podejrzewaj\'b9c ich jednak, \'bfe nie m\'f3wi\'b9 prawdy,\line ale wr\'f3\'bf\'b9 mu dla pochlebstwa, pos\'b3a\'b3
 list do niejakiego Materniana, kt\'f3-\line remu zleci\'b3 w\'f3wczas prowadzenie wszelkich spraw w Rzymie w swoim\line zast\'eapstwie}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 31}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 
, poniewa\'bf uwa\'bfa\'b3 go za najwierniejszego z przyjaci\'f3\'b3 i jedy-\line nemu zwierzy\'b3 si\'ea ze swoich tajemnic. Rozkaza\'b3 mu zatem, aby wyszu-\line ka\'b3 najlepszych mag\'f3w i przy zastosowaniu zakl\'eacia zmar\'b3ych dowie-\line dzia
\'b3 si\'ea, jaki koniec \'bfycia go czeka, czy kto\'9c mo\'bfe nie czyha na wydarcie\line mu w\'b3adzy. Maternianus zastosowa\'b3 si\'ea bez wahania do rozkaz\'f3w cesarza\line i czy to, \'bfe istotnie demony mu to przepowiedzia\'b3y, czy te\'bf, \'bf
e sam sobie\line to tak wymy\'9cli\'b3, napisa\'b3 do Antonina, i\'bf Makrynus d\'b9\'bfy do w\'b3adzy, trzeba\line go wi\'eac usun\'b9\'e6. Zapiecz\'eatowa\'b3 to pismo i razem z innymi listami jak\line zwykle odda\'b3 go pos\'b3a\'f1com, kt\'f3
rzy nie wiedzieli, co nios\'b9. Pos\'b3a\'f1cy prze-\line bywszy drog\'ea ze zwyk\'b3\'b9 szybko\'9cci\'b9 stan\'eali przed Antoninem w chwili,\line kiedy ju\'bf przybrany w szaty wo\'9fnicy wsiada\'b3 na w\'f3z, i wr\'eaczyli mu ca\'b3\'b9\line wi\'b9
zank\'ea list\'f3w, mi\'eadzy kt\'f3rymi by\'b3o te\'bf pismo m\'f3wi\'b9ce o Makrynusie.\line Antoninus, kt\'f3rego uwaga i my\'9cli by\'b3y ju\'bf skupione na prowadzeniu wozu,\line kaza\'b3 Makrynusowi odej\'9c\'e6 i na osobno\'9cci przejrze\'e6
 pisma; je\'9cli znajdzie\line co\'9c pilnego, mia\'b3 mu donie\'9c\'e6, je\'9cli nie, mia\'b3 sam jako prefekt wszystko\line jak zwykle za\'b3atwi\'e6. To samo zreszt\'b9 cz\'easto zwyk\'b3 by\'b3 czyni\'e6, wydawszy\line wi\'eac to zlecenie wr\'f3ci\'b3
 do zamierzonego zaj\'eacia. Kiedy Makrynus znalaz\'b3\line si\'ea sam, otworzy\'b3 listy, a natkn\'b9wszy si\'ea i na ten, kt\'f3ry mu \'9cmier\'e6 przy-\line }{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 nosi\'b3, zobaczy\'b3, 
\'bfe wisi nad nim oczywiste niebezpiecze\'f1stwo. Znaj\'b9c gwa\'b3-\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 towno\'9c\'e6 Antonina, musia\'b3 si\'ea obawia\'e6 wyroku \'9cmierci po otrzymaniu\line przeze\'f1 takiego listu, zw\'b3
aszcza \'bfe w tym wypadku by\'b3 do tego uzasadnio-\line ny pow\'f3d. Wi\'eac list ukry\'b3, a co do innych, doni\'f3s\'b3, \'bfe nie ma w nich nic\line }{\fs31\expnd-1\expndtw-9\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 nadzwyczajnego.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi466\li10\ri29\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin29\lin10\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 13. Obawiaj\'b9c si\'ea jednak, \'bfe Maternianus mo\'bfe ponownie taki list\line przys\'b3a\'e6, postanowi\'b3
 raczej sam dzia\'b3a\'e6 ani\'bfeli bezczynnie czeka\'e6 na sw\'b9\line zgub\'ea. Odwa\'bfy\'b3 si\'ea zatem na tak\'b9 akcj\'ea. By\'b3 w stra\'bfy przybocznej Anto-}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi470\li5\ri24\sb384\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin24\lin5\itap0 {\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 31}{\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  U
 Kasjusza Diona jest on narwany dow\'f3dc\'b9 wojsk w mie\'9ccie, z czego mo\'bfna\line }{\fs26\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 wnosi\'e6, \'bfe by\'b3 mo\'bfe prefektem miasta; jego pe\'b3ne nazwisko: }{
\fs26\expnd10\expndtw54\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 Flawiusz}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  }{\fs26\expnd9\expndtw45\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 Mater-\line }{
\fs26\expnd6\expndtw34\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 nianus.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \margtsxn869\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li5\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin5\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 
nina pewien setnik, imieniem Marcjalis}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 32}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 , kt\'f3ry nigdy nie odst\'eapowa\'b3 od\line cesarza. Brata jego kaza\'b3 Ant
oninus przed paru dniami straci\'e6 na pod-\line stawie oskar\'bfe\'f1 zupe\'b3nie nieuzasadnionych, samego za\'9c Marcjalisa l\'bfy\'b3\line cz\'easto, nazywaj\'b9c go tch\'f3rzem pod\'b3ym i przyjacielem Makryna. Makry-\line nus wiedz\'b9c, \'bf
e boleje on bardzo nad \'9cmierci\'b9 brata i nie mo\'bfe znie\'9c\'e6\line rzucanych na\'f1 obelg, wezwa\'b3 go do siebie \emdash  a mia\'b3 do niego zaufanie,\line bo od dawna okazywa\'b3 mu przywi\'b9zanie i wiele dozna\'b3 od Makryna do-\line 
brodziejstw. Nam\'f3wi\'b3 go zatem, by wypatrzywszy odpowiedni\'b9 sposob-\line no\'9c\'e6 urz\'b9dzi\'b3 zamach na Antonina. Setnik uleg\'b3 Makrynowi, zw\'b3aszcza \'bfe\line niezale\'bfnie od tego nienawidzi\'b3 cesarza i chcia\'b3 pom\'9cci\'e6
 brata, obieca\'b3 za-\line tem, \'bfe zrobi wszystko ch\'eatnie, gdy tylko znajdzie odpowiedni\'b9 chwil\'ea.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi442\li0\ri10\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin0\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Zdarzy\'b3o si\'ea nied\'b3ugo po tych naradach, \'bfe Antoninus, kt\'f3ry bawi\'b3\line w\'f3wczas w Karrae w Mezopotamii, 
zapragn\'b9\'b3 wyjecha\'e6 ze swego pa\'b3acu\line i zarobi\'e6 wycieczk\'ea do \'9cwi\'b9tyni bogini Ksi\'ea\'bfyca, kt\'f3r\'b9 tamtejsi mieszka\'f1cy\line otaczaj\'b9 szczeg\'f3lniejsz\'b9 czci\'b9. \'8cwi\'b9tynia ta le\'bfy w znacznej odleg\'b3o\'9c
ci od\line miasta, tak \'bfe trzeba podj\'b9\'e6 do niej prawdziw\'b9 wypraw\'ea. Aby wi\'eac ca\'b3ego\line wojska nie m\'eaczy\'e6, wybra\'b3 si\'ea w drog\'ea z kilkoma je\'9fd\'9fcami, jako \'bfe mia\'b3\line wr\'f3ci\'e6 zaraz po z\'b3o\'bf
eniu ofiary. W po\'b3owie drogi odczu\'b3 rozstr\'f3j \'bfo\'b3\'b9dka,\line wi\'eac kaza\'b3 wszystkim zatrzyma\'e6 si\'ea, a sam odszed\'b3 na bok z jednym s\'b3u-\line \'bf\'b9cym, by za\'b3atwi\'e6 spraw\'ea. Wszyscy wi\'eac odwr\'f3cili si\'ea
 i odeszli jak naj-\line dalej, jak tego wymaga\'b3a przyzwoito\'9c\'e6 i szacunek. W\'f3wczas Marcjalis,\line kt\'f3ry tylko czeka\'b3 na tak\'b9 sposobno\'9c\'e6, zobaczywszy, \'bfe cesarz jest zupe\'b3-\line nie odosobniony, pod pozorem, \'bfe zosta
\'b3 przez niego wezwany skinieniem,\line bo widocznie chce mu co\'9c powiedzie\'e6, czy te\'bf czego\'9c si\'ea dowiedzie\'e6,\line podbiega i stan\'b9wszy przy nim w chwili, gdy \'9cci\'b9ga\'b3 szaty z bioder, od-\line wr\'f3
conego przebija sztyletem, kt\'f3ry mia\'b3 w r\'eakach ukryty. Cios by\'b3\line \'9cmiertelny, bo by\'b3 wymierzony w kark, tote\'bf Antoninus zgin\'b9\'b3 od niego\line }{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 
niespodziewanie, z dala od swej stra\'bfy}{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 33}{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 . Gdy zwali\'b3 si\'ea na ziemi\'ea, Marcja-\line }{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 lis dosiad\'b3 konia i usi\'b3owa\'b3 umkn\'b9\'e6. Ale je\'9fd\'9fcy germa\'f1scy, w kt\'f3rych\line Antoninus znajdowa\'b3 upodobanie, kt\'f3rych te\'bf u\'bfywa\'b3 jako swej stra\'bfy\line 
przybocznej, nie tak daleko stoj\'b9cy jak inni, pierwsi zauwa\'bfyli, co si\'ea\line sta\'b3o, rzucili si\'ea w po\'9ccig za Marcjalisem i ubili go oszczepami.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi437\li5\ri29\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin29\lin5\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Gdy i reszta wojska dowiedzia\'b3a si\'ea o tym, co zasz\'b3o, zbiegli si\'ea\line wszyscy i Makrynus, kt\'f3
ry pierwszy podbieg\'b3 do le\'bf\'b9cego, pocz\'b9\'b3 udawa\'e6\line j\'eaki i p\'b3acze. Ca\'b3e wojsko by\'b3o g\'b3\'eaboko zasmucone z powodu tego wy-\line padku, bo mniemali, i\'bf stracili w jego osobie towarzysza broni dziel\'b9cego\line z nimi 
\'bfycie, a nie w\'b3adz\'ea. Bynajmniej jednak nie podejrzewali o zamach\line Makryna w przekonaniu, \'bfe Marcjalis m\'9cci\'b3 si\'ea powodowany osobist\'b9 nie-\line nawi\'9cci\'b9. Wr\'f3cili zatem wszyscy do swych namiot\'f3w, Makrynus odda\'b3
\line cia\'b3o do spalenia, prochy jego zebra\'b3 do jakiej\'9c urny i pos\'b3a\'b3 matce jego,}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li466\ri0\sb307\nowidctlpar\faauto\rin0\lin466\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 32}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  Pe\'b3ne nazwisko }{
\fs26\expnd13\expndtw65\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Juliusz}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  }{\fs26\expnd11\expndtw58\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Martialis}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  (u Herodiana Martialios).}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li466\ri0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin466\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 33}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  Dnia 3 kwietnia 217 r.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn838\margrsxn838\margtsxn874\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li10\ri96\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin96\lin10\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 kt\'f3ra bawi\'b3a w Antiochii, celem pogrzebania. Ta dotkni\'eata bole\'9cnie po-\line dobnym losem obu swoich syn\'f3w, \'9cmierci\'b9 g\'b3odow\'b9 zako\'f1czy\'b3a \'bfycie, nie\line wiadomo, czy z w
\'b3asnej woli, czy te\'bf pod przymusem. Taki by\'b3 koniec\line Antonina i jego matki Julii, kt\'f3rych koleje \'bfycia przedstawi\'b3em powy\'bfej.\line Ca\'b3y ten okres, w kt\'f3rym sam jeden panowa\'b3 bez ojca i brata, wynosi\'b3\line }{
\fs31\expnd-2\expndtw-12\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 sze\'9c\'e6 lat}{\fs31\expnd-2\expndtw-12\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 34}{\fs31\expnd-2\expndtw-12\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 .}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi413\li29\ri62\sb5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin62\lin29\itap0 {\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 14. Po \'9cmierci Antonina wojsko popad\'b3o w odr\'eatwienie i nie wiedzia\'b3o,\line }{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 co ma robi\'e6. Dwa dni czekali bez cesarza i zastanawiali si\'ea nad tym, kogo\line wybra\'e6 w\'b3adc\'b9. A dochodzi\'b3y wie\'9cci, \'bfe nadci\'b9ga Artabanus z wielkimi\line si\'b3ami, by za\'bf\'b9
da\'e6 zado\'9c\'e6uczynienia i zem\'9cci\'e6 si\'ea za z\'b3amanie uk\'b3ad\'f3w\line i naruszenie pokoju. Wybrali wi\'eac cesarzem najpierw Adwentusa, jako\line dzielnego \'bfo\'b3nierza, kt\'f3ry okaza\'b3 si\'ea r\'f3wnie\'bf niez\'b3ym pref
ektem. Ale ten\line odm\'f3wi\'b3 zas\'b3aniaj\'b9c si\'ea swoim wiekiem. Wi\'eac wybrali z kolei Makryna\line ulegaj\'b9c namowie trybun\'f3w, kt\'f3rzy brali udzia\'b3 w sprzysi\'ea\'bfeniu przeciw\line 
Antoninowi i byli podejrzeni o porozumienie z Makrynem. Przynajmniej\line p\'f3\'9fniej po \'9cmierci jego zostali za to ukarani, jak z kolei opowiem. W ten\line spos\'f3b obj\'b9\'b3 zatem w\'b3adz\'ea cesarsk\'b9 Makrynus}{
\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 35}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  nie tylko dlatego, \'bfe\line cieszy\'b3 si\'ea \'bfyczliwo\'9cci\'b9 i zaufaniem \'bfo\'b3nierzy, ale r\'f3wnie\'bf z konieczno\'9cci\line 
i potrzeby w istniej\'b9cej sytuacji.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi403\li48\ri5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin48\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 W toku wydarze\'f1 nadci\'b9gn\'b9\'b3 Artabanus z ogromnymi si\'b3ami, pro-\line wadz\'b9c wielk\'b9 jazd\'ea i znaczn\'b9
 ilo\'9c\'e6 \'b3ucznik\'f3w tudzie\'bf zbrojnych \'bfo\'b3nierzy\line na wielb\'b3\'b9dach, walcz\'b9cych z g\'f3ry d\'b3ugimi w\'b3\'f3czniami. Na wie\'9c\'e6 o jego\line przybyciu Makrynus zwo\'b3a\'b3 wojsko i tak przem\'f3wi\'b3: \'84Nic dziwnego, 
\'bfe\line wszyscy bolejecie nad strat\'b9 tamtego cesarza, albo raczej, by prawd\'ea\line powiedzie\'e6, towarzysza broni, ale jest rzecz\'b9 ludzi rozumnie my\'9cl\'b9cych\line znosi\'e6 z umiarem nieszcz\'ea\'9ccia i ciosy losu, jakie si\'ea przydarz
\'b9. Bo pa-\line mi\'ea\'e6 o nim zostanie w sercach waszych i b\'eadzie przez was przekazana\line p\'f3\'9fniejszym, a z ni\'b9 nie\'9cmiertelna s\'b3awa wielkich i dzielnych czyn\'f3w,\line jakich dokona\'b3, mi\'b3o\'9cci i \'bfyczliwo\'9c
ci jego dla was, z kt\'f3rymi dzieli\'b3 swoje\line trudy. Ale teraz, kiedy\'9ccie uczcili nale\'bfycie pami\'ea\'e6 zmar\'b3ego i uczynili\'9ccie\line zado\'9c\'e6 \'9cwi\'eatym obowi\'b9zkom wobec niego, nadesz\'b3a chwila w\'b3a\'9cciwa, by\line zaj
\'b9\'e6 si\'ea nagl\'b9cymi zadaniami. Widzicie, \'bfe}{\b\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 barbarzy\'f1ca stoi przed nami\line z wszystkimi wojskami Wschodu, a zdaje si\'ea mie\'e6 s
\'b3uszny pow\'f3d do\line wrogiego wyst\'b9pienia. Bo to my\'9cmy go wyzwali przez z\'b3amanie uk\'b3ad\'f3w,\line my\'9cmy wszcz\'eali wojn\'ea w czasie najg\'b3\'eabszego pokoju. Ca\'b3e pa\'f1stwo rzym-\line skie zale\'bfy teraz od waszego m\'ea
stwa i wierno\'9cci. Sp\'f3r z wielkim kr\'f3lem\line nie toczy si\'ea bowiem o granice kraju ni strumienie rzek, ale o wszystko,}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi470\li110\ri0\sb485\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin110\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex101\langnp1045 34}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045  Od 211 do 217 r. Rachunek u Herodiana niezupe\'b3nie 
\'9ccis\'b3y, bo 6 lat up\'b3yn\'ea\'b3o\line od \'9cmierci ojca, poprzednio za\'9c panowa\'b3 razem z ojcem od 198 r., a z ojcem i bra-\line tem od 4 lutego 211 do 26 lutego 212.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi470\li115\ri5\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin115\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex101\langnp1045 35}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045  Makrynus panowa\'b3
 od 17 kwietnia 217 r. do 8 czerwca 218 r. By\'b3 to pierwszy\line cesarz, kt\'f3ry wprost ze stanu rycerskiego przeszed\'b3 na tron cesarski.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn842\margrsxn843\margtsxn902\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri67\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin67\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 bo}{\b\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 on chce pom\'9cci\'e6 dzieci swoje i krewnych uwa\'bfaj\'b9c, \'bfe zostali wymor-\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 dowani niesprawiedliwie, wbrew zaprzysi\'ea\'bfonym uk\'b3adom. Chwy\'e6my wi\'eac\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 za bro\'f1 i sta\'f1my do walki ze zwyk\'b3
\'b9 u Rzymian sprawno\'9cci\'b9. Bo w regu-\line larnych bitwach t\'b3umy barbarzy\'f1c\'f3w nieuszykowane i byle jak roz-\line cz\'b3onkowane same sobie mo\'bfe stoj\'b9 na przeszkodzie, podczas gdy wasze\line dobrze ustawione i zwarte szeregi, do\'9c
wiadczone w walce zapewni\'b9 nam\line ocalenie, a im zgotuj\'b9 zgub\'ea. Podejmijcie zatem walk\'ea z dobrymi nadzie-\line jami, jak Rzymianom przystoi i jak to u nich zwyczajn\'b9 jest rzecz\'b9.\line W ten spos\'f3b bowiem odeprzecie barbarzy\'f1c\'f3
w i okryjecie si\'ea wielk\'b9\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 chwa\'b3\'b9 i s\'b3aw\'b9, r\'f3wnocze\'9cnie za\'9c poka\'bfecie Rzymianom i wszystkim\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 
ludziom, stwierdzaj\'b9c nadto prawdziwo\'9c\'e6 wie\'9cci o poprzednim zwyci\'ea-\line stwie, \'bfe\'9ccie nie czynili krzywdy przy pomocy podst\'eapu i oszustwa z\'b3ama-\line wszy zaprzysi\'ea\'bfone uk\'b3ady, ale wzi\'eali\'9ccie g\'f3r\'ea
 nad przeciwnikami od-\line ni\'f3s\'b3szy zwyci\'eastwo z broni\'b9 w r\'eaku".}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi466\li29\ri91\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin91\lin29\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Po tym jego przem\'f3wieniu \'bfo\'b3nierze widz\'b9c konieczno\'9c\'e6 walki usta-\line wili si\'ea w szeregi i stan\'ea
li pod broni\'b9.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi403\li14\ri14\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin14\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 15. R\'f3wnocze\'9cnie ze wschodem s\'b3o\'f1ca zjawi\'b3 si\'ea Artabanus z olbrzy-\line mi\'b9 mas\'b9 wojska. Barbarzy
\'f1cy powitali s\'b3o\'f1ce, jak to jest ich zwyczajem,\line wzni\'f3s\'b3szy pot\'ea\'bfny okrzyk, po czym uderzyli na Rzymian wyrzucaj\'b9c\line strza\'b3y z \'b3uk\'f3w i podje\'bfd\'bfaj\'b9c konno. Rzymianie ustawili swoj\'b9 lini\'ea\line bojow\'b9
 w pi\'eaknym porz\'b9dku i zabezpieczaj\'b9c j\'b9 przez umieszczenie na\line obu skrzyd\'b3ach konnicy i maureta\'f1skich \'b3ucznik\'f3w, wolne za\'9c miejsca\line wype\'b3nili lekkozbrojnymi, kt\'f3rzy mogli z \'b3atwo\'9cci\'b9 wypada\'e6. Wytrzymali
\line zatem nacisk nieprzyjaci\'f3\'b3 i podj\'eali walk\'ea. Barbarzy\'f1cy co prawda zada-\line wali im ci\'ea\'bfkie straty dzi\'eaki wielkiej liczbie \'b3ucznik\'f3w i je\'9fdzie pancer-\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 nej, kt\'f3ra z koni i wielb\'b3\'b9d\'f3w rani\'b3a ich z g\'f3ry w\'b3\'f3czniami. W walce wr\'eacz\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 jednak Rzymianie z \'b3atwo
\'9cci\'b9 brali g\'f3r\'ea, ale \'bfe liczna konnica nieprzy-\line jacielska i mn\'f3stwo wielb\'b3\'b9d\'f3w zbyt wielkie czyni\'b3y im szkody, udali, \'bfe\line si\'ea cofaj\'b9, i rzucali na pole tr\'f3jz\'eaby i inne jakie\'9c wymy\'9clne haki \'bf
elazne\line o bardzo ostrych kolcach. Poniewa\'bf ukry\'b3y si\'ea one w piasku i nie zosta\'b3y\line dostrze\'bfone przez je\'9fd\'9fc\'f3w na koniach czy wielb\'b3\'b9dach, okaza\'b3y si\'ea dla\line nich zgubne; bo kiedy konie, zw\'b3aszcza wielb\'b3
\'b9dy, kt\'f3re maj\'b9 mi\'eakkie\line kopyta, st\'b9pi\'b3y na nie, przykl\'eak\'b3y, poczyna\'b3y kule\'e6 i zrzuca\'b3y je\'9fd\'9fc\'f3w,\line kt\'f3rych d\'9fwiga\'b3y. Barbarzy\'f1cy tamtejsi, jak d\'b3ugo siedz\'b9 na koniach lub\line wielb\'b3
\'b9dach, walcz\'b9 m\'ea\'bfnie, ale skoro z nich zsiada lub zostan\'b9 zrzuceni,\line z najwi\'eaksz\'b9 \'b3atwo\'9cci\'b9 wpadaj\'b9 w r\'eace nieprzyjaci\'f3\'b3, bo nie s\'b9 zdolni\line wytrzyma\'e6 walki wr\'eacz. W ucieczce za\'9c przy po\'9c
cigu, je\'9cliby trzeba by\'b3o,\line przeszkadzaj\'b9 im szaty, kt\'f3re owijaj\'b9 si\'ea w obwis\'b3ych fa\'b3dach doko\'b3a\line }{\fs31\expnd-1\expndtw-6\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 goleni.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi470\li101\ri0\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin101\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Mimo to pierwszego i drugiego dnia walczyli od rana do wieczora,\line a gdy noc zapadaj\'b9ca przerwa\'b3a bitw\'ea
, jedni i drudzy wycofali si\'ea do\line swych oboz\'f3w uwa\'bfaj\'b9c si\'ea za zwyci\'eazc\'f3w. Trzeciego dnia ruszyli po-}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn859\margrsxn860\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li5\ri38\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin38\lin5\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 
nownie do walki na tej samej r\'f3wninie i barbarzy\'f1cy, poniewa\'bf znacznie\line g\'f3rowali liczb\'b9, usi\'b3owali okr\'b9\'bfy\'e6 Rzymian i zamkn\'b9\'e6 ich w matni. Ale\line Rzymianie nie ustawili swoich szereg\'f3w w g\'b3\'b9b, lecz rozci\'b9
gn\'eali je wszerz\line i w ten spos\'f3b zupe\'b3nie nie dopuszczali do okr\'b9\'bfenia. Pad\'b3a przy tym tak\line wielka liczba ludzi i zwierz\'b9t, \'bfe ca\'b3a r\'f3wnina nimi zosta\'b3a zas\'b3ana, a na-\line wet spi\'eatrzy\'b3y si\'ea
 wysoko ogromnie stosy zw\'b3ok, zw\'b3aszcza wielb\'b3\'b9d\'f3w,\line kt\'f3re pada\'b3y jedne na drugie. St\'b9d i walcz\'b9cy mieli przeszkody przy na-\line cieraniu. Nawet ju\'bf nie widzieli si\'ea wzajemnie skutkiem tego, \'bfe w \'9crod-\line 
ku wzni\'f3s\'b3 si\'ea niejako wielki, trudno dost\'eapny wa\'b3 ze spi\'eatrzonych cia\'b3,\line kt\'f3ry przeszkadza\'b3 im w atakowaniu. Tote\'bf i jedni, i drudzy wycofali si\'ea\line }{
\fs31\expnd-1\expndtw-6\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 zn\'f3w do swoich oboz\'f3w}{\fs31\expnd-1\expndtw-6\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 36}{\fs31\expnd-1\expndtw-6\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 .}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi389\li29\ri5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin29\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Makrynus domy\'9cla\'b3 si\'ea, \'bfe Artabanus tylko dlatego z takim zapa\'b3em\line i uparcie walk\'ea prowadzi, poniewa
\'bf s\'b9dzi, i\'bf walczy z Antoninem. Barba-\line rzy\'f1cy bowiem zazwyczaj bardzo \'b3atwo ulegaj\'b9 znu\'bfeniu i zniech\'eacaj\'b9\line si\'ea do dalszej walki, je\'9cli nie maj\'b9 powodzenia w pierwszych starciach;\line w\'f3wczas za\'9c
 trwali na miejscu gotowi do odnowienia walki po uprz\'b9t-\line ni\'eaciu i spaleniu trup\'f3w, nie wiedz\'b9c o tym, \'bfe ten, kt\'f3ry t\'ea nieprzyja\'9f\'f1\line zawini\'b3, umar\'b3. Wysy\'b3a wi\'eac poselstwo z listem, w kt\'f3rym donosi kr\'f3l
owi\line partyjskiemu, \'bfe cesarz, kt\'f3ry naruszy\'b3 zaprzysi\'ea\'bfony uk\'b3ad, nie \'bfyje\line i poni\'f3s\'b3 zas\'b3u\'bfon\'b9 kar\'ea za swe czyny, Rzymianie za\'9c, do kt\'f3rych to pa\'f1-\line stwo nale\'bf
y, jemu, Makrynusowi, przekazali w\'b3adz\'ea cesarsk\'b9. Sam ze swej\line strony nie tylko pot\'eapia to, co si\'ea sta\'b3o, a nawet jest gotowy odda\'e6 je\'f1-\line c\'f3w, kt\'f3rzy zostali przy \'bfyciu, zwr\'f3ci\'e6 zagrabione mienie, ugruntowa
\'e6\line przyja\'9f\'f1 w miejsce nieprzyja\'9fni i pok\'f3j umocni\'e6 przez zaprzysi\'ea\'bfony\line uk\'b3ad. Kiedy to Artabanus przeczyta\'b3 i dowiedzia\'b3 si\'ea od pos\'b3\'f3w o zamor-\line dowaniu Antonina, uzna\'b3, \'bfe winny z\'b3amania uk
\'b3adu poni\'f3s\'b3 dostateczn\'b9\line kar\'ea, a poniewa\'bf i jego wojsko ci\'ea\'bfko ucierpia\'b3o, zadowoli\'b3 si\'ea tym, \'bfe\line bez dalszego rozlewu krwi dosta\'b3 je\'f1c\'f3w i zagrabione mienie; zawar\'b3 wi\'eac\line pok\'f3j}{
\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 37}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  z Makrynusem i wr\'f3ci\'b3 do swego kraju. Makrynus za\'9c zabra\'b3 woj-\line sko stoj\'b9ce dot\'b9d w Mezopotamii i pod\'b9\'bfy\'b3
 do Antiochii.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li523\ri0\sb365\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin523\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 36}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  Dzia\'b3o si\'ea to z ko\'f1cem 217 r. w okolicach Nisibis.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi461\li53\ri0\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin53\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 37}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  Pok\'f3j, kt\'f3ry doszed\'b3 do skutku z pocz\'b9
tkiem 218 r., by\'b3 w\'b3a\'9cciwie haniebny\line dla Rzymian, bo wed\'b3ug Kasjusza Diona (LXXVIII 37, 1) okupiony zosta\'b3 kwot\'b9\line 50 milion\'f3w denar\'f3w; nie przeszkodzi\'b3o to Makrynusowi bi\'e6 monety z napisem:\line }{
\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 Victoria Parthica.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qc \li0\ri10\nowidctlpar\faauto\rin10\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 KSI\'caGA V}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi470\li0\ri34\sb230\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin34\lin0\itap0 {\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 1. W poprzedniej ksi\'eadze zosta\'b3o wi\'eac przedstawione panowanie\line }{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 i \'9cmier\'e6 Antonina, zamach na niego i zmiana na tronie.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi470\li0\ri29\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin29\lin0\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Po przybyciu do Antiochii wys\'b3a\'b3 Makrynus list do senatu i ludu rzym-\line skiego nast\'eapuj\'b9cej tre\'9cci:}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi413\li10\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin10\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 \'84Wobec tego, \'bfe znacie zasady mego \'bfycia, jakimi si\'ea od pocz\'b9tku\line kierowa\'b3em, moje umi\'b3owanie prawo
\'9cci i \'b3agodno\'9c\'e6, jak\'b9 okazywa\'b3em\line przy pe\'b3nieniu poprzednich zaj\'ea\'e6, niewiele odbiegaj\'b9cych od wszech-\line w\'b3adzy cesarskiej (bo przecie\'bf i sam cesarz polega na wierno\'9cci prefek-\line t\'f3w swojej gwardii), uwa
\'bfam, \'bfe zb\'eadn\'b9 jest rzecz\'b9 d\'b3ugo si\'ea tu rozwodzi\'e6.\line Wiecie bowiem, \'bfe bynajmniej nie pochwalam jego post\'eapowania i \'bfe\line cz\'easto dla was nara\'bfa\'b3em si\'ea na niebezpiecze\'f1stwo, kiedy bezwzgl\'eadnie\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-4\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 przeciw wam wyst\'eapowa\'b3, daj\'b9c pos\'b3uch jakimkolwiek oszczerstwom.\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Przecie\'bf i mnie si\'ea odgra\'bfa\'b3, kiedy cz
\'easto publicznie zarzuca\'b3 mi umiarko-\line wanie i ludzko\'9c\'e6 w stosunku do poddanych, szydzi\'b3 z tego jako z objawu\line gnu\'9cno\'9cci i s\'b3abo\'9cci charakteru. Znajdowa\'b3 natomiast upodobanie w po-\line chlebstwach i tych, co go zach
\'eacali do okrucie\'f1stwa, dawali pobudk\'ea do\line wybuch\'f3w gniewu i jeszcze je podsycali przez oszczerstwa, uwa\'bfa\'b3 za od-\line danych i wiernych przyjaci\'f3\'b3. Ja, przeciwnie, z natury mam sk\'b3onno\'9c\'e6 do\line \'b3agodno\'9c
ci i umiarkowania. Zako\'f1czyli\'9cmy wojn\'ea z Partami, kt\'f3ra by\'b3a\line bardzo ci\'ea\'bfka i wstrz\'b9sn\'ea\'b3a ca\'b3ym pa\'f1stwem rzymskim, m\'ea\'bfnie star-\line li\'9cmy si\'ea z nimi w otwartej bitwie i bynajmniej nie doznali\'9cmy pora
\'bfki,\line lecz z wielkim kr\'f3lem, kt\'f3ry napad\'b3 na nas z pot\'ea\'bfnymi si\'b3ami, zawar-\line li\'9cmy uk\'b3ad i z wroga nie do zwalczenia zrobili\'9cmy wiernego przyjaciela.\line Pod mymi rz\'b9dami wszyscy \'bfy\'e6 b\'ead\'b9 bez l\'ea
ku i krwi rozlewu, b\'ead\'b9 one\line uchodzi\'e6 raczej za panowanie najlepszych ni\'bf w\'b3adanie cesarza. Niech\line to nikogo nie razi i niech nikt nie uwa\'bfa tego za przypadek losu, \'bfe do-\line szed\'b3em do tego stanowiska, mimo \'bf
e ze stanu rycerskiego pochodz\'ea. Bo\line c\'f3\'bf za korzy\'9c\'e6 z rodu szlachetnego, je\'9cli si\'ea z nim nie \'b3\'b9czy zacno\'9c\'e6 i do-\line bro\'e6 charakteru? Bo dary losu bywaj\'b9 udzia\'b3em tak\'bfe ludzi niegodnych,\line 
a zalety duszy ka\'bfdemu s\'b3aw\'ea przynosz\'b9, kt\'f3ra jest jego osobist\'b9 w\'b3asno-\line \'9cci\'b9. Szlachetne urodzenie, bogactwo i tym podobne s\'b3awi si\'ea wpraw-\line dzie jako dary losu, ale si\'ea ich nie chwali, bo s\'b9 to rzeczy}{
\i\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 dane od kogo\'9c\line drugiego, natomiast dobro\'e6 serca i prawo\'9c\'e6 nie tylko budz\'b9 podziw, ale}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn888\margrsxn889\margtsxn857\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri0\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 i pozwalaj\'b9 zdoby\'e6 pochwa\'b3y, jakie wywo\'b3uj\'b9, temu, kt\'f3ry je okazuje.\line Jaki\'bf po\'bfytek przynios\'b3o wam szlachetne pochodzenie Kommodusa lub\line nast\'ea
pstwo Antonina po jego ojcu. Tacy w\'b3adcy uwa\'bfaj\'b9 sw\'b9 w\'b3adz\'ea jako\line nale\'bf\'b9cy si\'ea im spadek, tote\'bf nadu\'bfywaj\'b9 jej i zuchwale sobie poczynaj\'b9,\line jakby to by\'b3a ich osobista z g\'f3ry im przekazana w\'b3asno\'9c
\'e6, podczas gdy ci,\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 kt\'f3rzy j\'b9 od was otrzymali, s\'b9 na zawsze waszymi wdzi\'eacznymi d\'b3u\'bfnikami\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 i usi\'b3
uj\'b9 si\'ea odwdzi\'eaczy\'e6 tym, kt\'f3rzy uprzednio zas\'b3u\'bfyli sobie na to przez\line swe dobre uczynki. Szlachetne pochodzenie cesarzy z wysokiego rodu\line prowadzi do pychy przez okazywanie wzgardy poddanym jako o wiele\line ni\'bfej stoj\'b9
cym, natomiast ci, kt\'f3rzy ze \'9crednich warunk\'f3w doszli do tego\line stanowiska, ceni\'b9 je sobie jako z mozo\'b3em zdobyte, okazuj\'b9 cze\'9c\'e6 i szacu-\line nek, jak do tego przywykli, tym, kt\'f3rzy kiedy\'9c stali nad nimi. Jest moim\line 
zamiarem nic nie czyni\'e6 bez zasi\'eagni\'eacia waszego zdania, mie\'e6 w was\line wsp\'f3\'b3towarzyszy i doradc\'f3w w prowadzeniu spraw pa\'f1stwowych; wy\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 za\'9c \'bfy\'e6 b
\'eadziecie w spokoju i wolno\'9cci, kt\'f3r\'b9 wam odebrali cesarze z mo\'bf-\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 nych rod\'f3w, a kt\'f3r\'b9 usi\'b3owa\'b3 wam odda\'e6 poprzednio Marek [Aureliusz],\line a p\'f3\'9f
niej Pertinaks, wychowani w domu zwyk\'b3ego obywatela. Bo je\'9cli\line kto\'9c sam daje pocz\'b9tek znakomitemu rodowi, jest to i dla jego p\'f3\'9fniej-\line szego pokolenia lepiej, ani\'bfeli gdy przej\'eat\'b9 po przodkach chwa\'b3\'ea ha\'f1bi\line 
si\'ea przez niegodne \'bfycie".}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi437\li5\ri0\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin5\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 2. Po odczytaniu takiego listu senat wzni\'f3s\'b3 na cze\'9c\'e6 jego radosne\line okrzyki, uchwali\'b3 przekaza\'e6
 mu wszelkie godno\'9cci cesarskie. Co prawda\line nie tyle cieszy\'b3o wszystkich obj\'eacie w\'b3adzy przez Makrynusa, ile to, \'bfe si\'ea\line pozbyli Antonina, z tego te\'bf powodu radowali si\'ea przede Wszystkim\line i \'9cwi\'ea
towali powszechnie. Ka\'bfdy przecie\'bf, zw\'b3aszcza posiadaj\'b9cy jakie\'9c\line znaczenie lub piastuj\'b9cy jakie\'9c godno\'9cci, uwa\'bfa\'b3, \'bfe odsun\'b9\'b3 si\'ea miecz nad\line karkiem jego wisz\'b9cy. Zawodowi oskar\'bf
yciele i niewolnicy, kt\'f3rzy denun-\line cjowali swoich pan\'f3w, zostali wbici na pal, a Rzym i ca\'b3y niemal \'9cwiat\line Rzymianom podlegaj\'b9cy oczy\'9cci\'b3 si\'ea z przewrotnych ludzi, bo jedni zo-\line stali ukarani, drudzy wygnani, je\'9c
li za\'9c jacy\'9c si\'ea ukryli, to cicho siedzieli\line ze strachu. Tote\'bf w pe\'b3nym spokoju, z pozorami wolno\'9cci \'bfyli ludzie przez\line ten rok jeden, kiedy Makrynus panowa\'b3. Zrobi\'b3 tylko ten jeden b\'b3\'b9d, \'bfe\line nie rozpu\'9cci
\'b3 zaraz wojska i nie odes\'b3a\'b3 ich do miejsca pochodzenia, a sam\line nie pospieszy\'b3 do st\'easknionego za nim Rzymu, gdzie lud raz po raz si\'ea go\line }{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 domaga\'b3 wznosz\'b9
c g\'b3o\'9cne okrzyki, lecz trawi\'b3 czas w Antiochii, piel\'eagnuj\'b9c\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 sw\'b9 brod\'ea, odbywaj\'b9c przechadzki wolniej ni\'bfby nale\'bfa\'b3o, zaledwie odpo-\line wiadaj\'b9c podchodz\'b9
cym do\'f1 z wielk\'b9 powolno\'9cci\'b9, tak \'bfe cz\'easto nawet\line nie s\'b3yszeli jego zni\'bfonego g\'b3osu. Przyk\'b3ada\'b3 wag\'ea do tego, by na\'9cladowa\'e6\line zachowanie Marka, nie na\'9cladowa\'b3 jednak w czym innym jego trybu\line \'bf
ycia, lecz coraz to wi\'eacej za\'bfywa\'b3 przyjemno\'9cci, bo sp\'eadza\'b3 czas na wi-\line dowiskach baletowych i popisach wszelkiego rodzaju artyst\'f3w muzycz-\line nych czy tanecznych, a nie dba\'b3 o sprawy urz\'eadowe. Wyst\'eapowa\'b3 te\'bf pu-
}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \margtsxn890\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li14\ri0\sl-360\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin14\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 
blicznie wystrojony w klamry i pas wysadzany bogato z\'b3otem i drogimi\line kamieniami, podczas gdy u wojska tego rodzaju wytworno\'9c\'e6 nie by\'b3a mile\line widziana i uchodzi\'b3a raczej za co\'9c barbarzy\'f1skiego i kobiecego. Tote\'bf\line \'bfo
\'b3nierze widok ten z niech\'eaci\'b9 znosili i w og\'f3le byli niezadowoleni z je-\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 go sposobu \'bfycia zbyt wygodnego ni\'bf to \'bfo\'b3nierzowi przysta\'b3o. Kiedy snuli\line }
{\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 por\'f3wnanie wspominaj\'b9c \'bfycie Antonina nacechowane prostot\'b9 \'bfo\'b3-\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 niersk\'b9, pot\'eapiali wystawno\'9c\'e6
 Makryna. A r\'f3wnie\'bf oburzali si\'ea, \'bfe sami\line musz\'b9 \'bfy\'e6 pod namiotami w obcym kraju odczuwaj\'b9c nawet czasami brak\line koniecznych rzeczy i}{\i\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  }{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 nie mog\'b9c wr\'f3ci\'e6 do swych stron rodzinnych, mimo\line \'bfe niby jest pok\'f3j. Widz\'b9c tedy Makryna \'bfyj\'b9cego w zbytku i wygodach,\line pocz\'eali si\'ea ju\'bf wy\'b3amywa\'e6 z karno
\'9cci i l\'bfyli go mi\'eadzy sob\'b9, a tylko roz-\line gl\'b9dali si\'ea, czy nie znajd\'b9 jakiego\'9c pozoru, by pozby\'e6 si\'ea sprawcy swego\line }{\fs31\expnd-2\expndtw-10\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 po\'b3o\'bfenia.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi461\li10\ri19\sl-360\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin19\lin10\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 3. Takie to by\'b3o widocznie przeznaczenie, \'bfe Makrynus po rocznym\line tylko okresie rozkoszy panowania straci\'b3 r
\'f3wnocze\'9cnie \'bfycie i w\'b3adz\'ea,\line gdy los nastr\'eaczy\'b3 \'bfo\'b3nierzom nieznaczn\'b9 i b\'b3ah\'b9 sposobno\'9c\'e6 do spe\'b3nienia\line ich pragnie\'f1.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi442\li0\ri10\sb10\sl-360\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin0\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 \'afy\'b3a pod\'f3wczas kobieta imieniem Meza}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 1}{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 , Fenicjanka z rodu, z miasta\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 fenickiego zwanego Emeza}{
\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 2}{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 . By\'b3a ona siostr\'b9 Julii, \'bfony Sewerusa, a matki\line }{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Antonina. Jak d\'b3ugo siostra \'bfy\'b3a, mieszka\'b3a w pa\'b3acu cesarskim przez\line d\'b3ugie lata, kiedy panowali Sewerus i Antoninus. Ot\'f3\'bf tej Mezie kaza\'b3\line Makrynus po \'9c
mierci siostry i zabiciu Antonina wr\'f3ci\'e6 do ojczyzny i \'bfy\'e6\line ze swoimi z zachowaniem ca\'b3ego swego maj\'b9tku. A posiada\'b3a ona bar-\line dzo wielkie skarby, gdy\'bf przez d\'b3ugi czas korzysta\'b3a z mo\'bfliwo\'9cci, jakie\line 
jej dawa\'b3a przynale\'bfno\'9c\'e6 do rodziny cesarskiej. Wr\'f3ci\'b3a wi\'eac staruszka do\line domu i \'bfy\'b3a tam w gronie rodziny. A mia\'b3a dwie c\'f3rki. Starsza nazywa-\line \'b3a si\'ea Soemias, druga Mamea. Starsza mia\'b3
a syna imieniem Bassjanus,\line m\'b3odsza syna, kt\'f3ry si\'ea zwa\'b3 Aleksjanus}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 3}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 . Chowali si\'ea oni pod opiek\'b9\line 
swych matek oraz babki i Bassjanus liczy\'b3 wtedy lat czterna\'9ccie, Aleksja-\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 nus za\'9c mia\'b3 rok dziesi\'b9ty. Obaj byli wy\'9cwi\'eaceni na kap\'b3an\'f3w boga S\'b3o\'f1ca,
}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi480\li14\ri19\sb547\sl-307\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin19\lin14\itap0 {\fs26\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 1}{\fs26\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 
 Siostra Julii Domny, druga c\'f3rka arcykap\'b3ana Emezy Juliusza Bassjanusa,\line }{\fs26\expnd12\expndtw61\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Julia}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  }{
\fs26\expnd7\expndtw39\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Meza,}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  by\'b3a \'bfon\'b9 Juliusza Awitusa, kt\'f3ry za Septymiusza by\'b3 konsulem,\line a nast\'eapnie prokonsulem Azji. Z ma\'b3\'bf
e\'f1stwa tego urodzi\'b3y si\'ea dwie c\'f3rki: starsza\line Julia Soemias (Soemiada), m\'b3odsza Julia Mamea. Soemias wysz\'b3a za Sekstusa Wa-\line riusza Marcellusa, Mamea za Gessjusza Marcjana. Obaj zi\'eaciowie pochodzili z Syrii,\line nale\'bf
eli do stanu rycerskiego i czynni byli w administracji finansowej cesarstwa;\line zmarli przed 218 r. Nie \'bfy\'b3 te\'bf ju\'bf w\'f3wczas ojciec Mezy, stary Bassjanus.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi475\li14\ri19\sl-307\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin19\lin14\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 2}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  Okre\'9clenie Mezy jako ,,Fenicjanka" nie\'9ccis\'b3
e, bo Emeza (dzi\'9c Homs) le\'bfa\'b3a\line w Syrii, a nie na wybrze\'bfu fenickim, wi\'eac raczej winno by\'e6: Syryjka, rodem z sy-\line ryjskiego miasta.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi461\li24\ri19\sb10\sl-307\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin19\lin24\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 3}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  Syn Soemiady (ur. 204 r.) zwa\'b3 si\'ea po ojcu }{
\fs26\expnd13\expndtw65\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Wariusz}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  }{\fs26\expnd11\expndtw59\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Awitus}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  }{\fs26\expnd10\expndtw52\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Bassja-\line }{\fs26\expnd5\expndtw27\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 nus,}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  }{\fs26\expnd-1\expndtw-7\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 syn Mamei (ur. 208 r. ?) }{\fs26\expnd11\expndtw57\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Aleksjanus}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  }{\fs26\expnd9\expndtw46\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Bassjanus.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn869\margrsxn870\margtsxn895\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri19\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin19\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 kt\'f3rego tamtejsi mieszka\'f1cy czcz\'b9 pod nazw\'b9 Elagabal}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 4}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 , pochodz\'b9c\'b9 z fe-
\line nickiego j\'eazyka. Wzniesiono mu tam ogromn\'b9 \'9cwi\'b9tyni\'ea przyozdobion\'b9\line mn\'f3stwem z\'b3ota i srebra tudzie\'bf kosztownych kamieni. Czcz\'b9 go za\'9c nie\line tylko tamtejsi mieszka\'f1cy, ale tak\'bfe wszyscy s\'b9
siedni satrapowie i kr\'f3lowie\line barbarzy\'f1scy, kt\'f3rzy wspania\'b3omy\'9clnie \'9cl\'b9 bogu corocznie kosztowne dary\line w ofierze. Nie ma tam wcale pos\'b9gu, jak u Grek\'f3w i Rzymian, ani \'bfadnego\line wizerunku boga, sporz\'b9dzonego r
\'eak\'b9 ludzk\'b9, a tylko kamie\'f1 jaki\'9c bardzo\line wielki, od do\'b3u okr\'b9g\'b3y, ko\'f1cz\'b9cy si\'ea ostro, czyli kszta\'b3tu ostros\'b3upa, czar-\line nej barwy. Pobo\'bfna wie\'9c\'e6 g\'b3osi, \'bfe spad\'b3 on z nieba, pokazuj\'b9 te
\'bf na nim\line ma\'b3e wynios\'b3o\'9cci i zag\'b3\'eabienia i nie chc\'b9c w nim widzie\'e6 dzie\'b3a r\'b9k ludz-\line kich dopatruj\'b9 si\'ea w nim wizerunku boga S\'b3o\'f1ca.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi427\li10\ri14\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin10\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Ot\'f3\'bf bogu temu by\'b3 po\'9cwi\'eacony Bassjanus, jemu bowiem jako star-\line szemu powierzono s\'b3u\'bfb\'ea bo\'bf
\'b9. Jako kap\'b3an wyst\'eapowa\'b3 publicznie w stro-\line ju barbarzy\'f1skim, przybrany w purpurow\'b9 z\'b3otem przetykan\'b9 szat\'ea z r\'ea-\line kawami do st\'f3p si\'eagaj\'b9cymi, przy czym nogi jego od bioder a\'bf do ko\'f1c\'f3w\line palc
\'f3w okrywa\'b3o odzienie r\'f3wnie\'bf z purpurowej, z\'b3otem przetykanej tka-\line niny; g\'b3ow\'ea zdobi\'b3 wieniec ze sztucznych kwiat\'f3w wysadzanych drogimi\line kamieniami. W rozkwicie m\'b3odo\'9cci by\'b3 z wygl\'b9du najpi\'eakniejszy ze
\line wszystkich \'f3wczesnych m\'b3odzie\'f1c\'f3w. Poniewa\'bf jednoczy\'b3 pi\'eakno\'9c\'e6 cia\'b3a,\line wdzi\'eak ch\'b3opi\'eacy i powab swego stroju, mo\'bfna by\'b3o por\'f3wna\'e6 tego m\'b3o-\line dzie\'f1ca z Dionizosem przedstawianym na pi
\'eaknych obrazach.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi437\li10\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin10\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Kiedy wi\'eac spe\'b3nia\'b3 swe czynno\'9cci sakralne i obyczajem barbarzy\'f1c\'f3w\line ta\'f1czy\'b3 woko\'b3o o\'b3
tarza przy d\'9fwi\'eakach flet\'f3w, piszcza\'b3ek i innych instru-\line ment\'f3w, wszyscy ludzie patrzyli na niego z wielkim zainteresowaniem,\line zw\'b3aszcza za\'9c \'bfo\'b3nierze, kt\'f3rzy wiedzieli, \'bfe z rodu cesarskiego pochodzi,\line 
i to tym wi\'eacej, \'bfe i jego pi\'eakno m\'b3odzie\'f1cze \'9cci\'b9ga\'b3o na niego oczy\line wszystkich. W s\'b9siedztwie tego miasta sta\'b3o w\'f3wczas bardzo du\'bfo wojska,\line kt\'f3re os\'b3ania\'b3o Fenicj\'ea, p\'f3\'9fniej jednak zosta\'b3
o gdzie indziej przeniesione,\line jak to nast\'eapnie opowiemy. \'afo\'b3nierze, kt\'f3rzy przybywali do miasta, za\line ka\'bfdym razem zachodzili do \'9cwi\'b9tyni dla z\'b3o\'bfenia czci bogu, a przy tym\line z rado\'9cci\'b9 patrzyli na m\'b3odzie
\'f1ca. Byli mi\'eadzy nimi tak\'bfe klienci i znajomi\line Mezy, do kt\'f3rych, gdy podziwiali ch\'b3opca, powiedzia\'b3a (czy zmy\'9cliwszy\line to sobie, czy te\'bf zgodnie z prawd\'b9), \'bfe z urodzenia jest on synem Anto-\line nina, cho\'e6
 w opinii ludzi uchodzi za syna kogo innego. Antoninus zacho-\line dzi\'b3 bowiem do c\'f3rek jej, m\'b3odych w\'f3wczas i pi\'eaknych, w tym czasie,\line kiedy mieszka\'b3a u siostry w pa\'b3acu cesarskim. Kiedy to \'bfo\'b3nierze pos\'b3y-\line 
szeli, powiedzieli to zaraz swoim towarzyszom broni i tak t\'ea wie\'9c\'e6 roz-\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 g\'b3osili, \'bfe}{\i\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  }{
\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 si\'ea rozesz\'b3a po ca\'b3ym wojsku. Opowiadano te\'bf przy tym o Mezie,\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 \'bfe ma stosy pieni\'eadzy i ch\'ea
tnie je rozda wszystkim \'bfo\'b3nierzom, je\'9cli rodo-}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi451\li38\ri14\sb360\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin38\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\langnp1045 4}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045  Semicka nazwa tego boga brzmia\'b3a Elah Gabal, tj. b\'f3g g\'f3ry, czyli czczony na
\line g\'f3rach, z czego powsta\'b3a nazwa \'b3aci\'f1ska Elagabalus (deus Sol Elagabalus) oraz\line grecka Heliogabalos przez zwi\'b9zanie go z greckim Heliosem.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn821\margrsxn821\margtsxn912\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li5\ri115\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin115\lin5\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 wi jej przywr\'f3c\'b9 w\'b3adz\'ea cesarsk\'b9. U\'b3o\'bfyli si\'ea wi\'eac mi\'eadzy sob\'b9, \'bfe kiedy\line potajemnie pod os\'b3on\'b9 nocy przyjdzie wraz ze sw\'b9 rodzin\'b9, otworz\'b9 im\line 
bramy i wpuszcz\'b9 wszystkich do obozu, a [Bassjanusa] obwo\'b3aj\'b9 cesarzem\line jako syna Antonina. Staruszka zgodzi\'b3a si\'ea na to, zdecydowana narazi\'e6 si\'ea\line raczej na wszelkie niebezpiecze\'f1stwo, ani\'bfeli \'bfy\'e6
 jako osoba prywatna\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 i uchodzi\'e6 za odsuni\'eat\'b9 od tronu. Wi\'eac wysz\'b3a noc\'b9 po kryjomu z miasta ze\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 swymi c
\'f3rkami i wnukami. Kiedy prowadzeni przez zaufanych \'bfo\'b3nierzy\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 stan\'eali pod murami obozu, wpuszczono ich bez najmniejszych trudno\'9cci, po\line }{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 czym natychmiast ca\'b3e wojsko powita\'b3o ch\'b3opca jako Antonina, narzucono\line }{\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 mu na ramiona p\'b3
aszcz purpurowy i zatrzymano w obozie}{\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 5}{\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 . Sprowadzili na-\line }{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 st\'eapnie wszystkie potrzebne rzeczy,}{\i\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 \'bfony swoje i dzieci oraz co tam mieli\line 
po wsiach lub na pobliskiej polach, zamkn\'eali bramy i przygotowywali si\'ea\line do przetrzymania w razie potrzeby obl\'ea\'bfenia.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi394\li29\ri34\sb5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin34\lin29\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 4. Doniesiono o tym Makrynowi, kt\'f3ry bawi\'b3 jeszcze w Antiochii,\line ale i inne obozy obieg\'b3a szybko wie\'9c
\'e6, \'bfe znaleziono syna Antonina i \'bfe\line siostra Julii}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 6}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  rozdaje pieni\'b9dze, wi\'eac w\'9cr\'f3d \'bfo\'b3nierzy, kt\'f3rzy wierzyli
\line wszystkiemu, co m\'f3wiono, bez wzgl\'eadu na to, czy by\'b3o to tylko mo\'bfliwe,\line czy rzeczywi\'9ccie prawdziwe, zapanowa\'b3o wielkie poruszenie umys\'b3\'f3w.\line Pobudza\'b3a ich i sk\'b3ania\'b3a do przewrotu i nienawi\'9c\'e6
 do Makryna, i bolesne\line wspomnienie o Antoninie, a przede wszystkim nadzieja otrzymania pie-\line ni\'eadzy, tak \'bfe wielu nawet zbieg\'b3o i uda\'b3o si\'ea do nowego Antonina. Ma-\line krynus lekcewa\'bf\'b9c sobie to, co si\'ea sta\'b3
o, jako dziecinn\'b9 zabaw\'ea, ulegaj\'b9c\line }{\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 zreszt\'b9 swej zwyk\'b3ej gnu\'9cno\'9cci, pozosta\'b3 sam w domu, a tylko wys\'b3a\'b3 jedne-\line }{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 go ze swych dow\'f3dc\'f3w wojskowych, kt\'f3remu da\'b3 si\'b3y dostateczne, jak\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 s\'b9dzi\'b3, do zniszczenia zbuntowanych bez 
\'bfadnych trudno\'9cci. Kiedy Julian}{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 7}{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 ,\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 bo tak si
\'ea ten w\'f3dz nazywa\'b3, przyby\'b3 na miejsce i podszed\'b3 pod mury,\line \'bfo\'b3nierze znajduj\'b9cy si\'ea wewn\'b9trz obozu wyszli na wie\'bf\'ea i blanki, pokazali\line oblegaj\'b9cemu ich z zewn\'b9trz wojsku ch\'b3opca, na cze\'9c\'e6 kt\'f3
rego jako syna\line Antonina g\'b3o\'9cne wznosili okrzyki, tudzie\'bf trzosy wype\'b3nione pieni\'eadzmi\line jako przyn\'eat\'ea do zdrady. Ci uwierzyli, \'bfe jest to dziecko Antonina, zna-\line le\'9fli te\'bf w nim wielkie podobie\'f1
stwo do niego (bo chcieli je w nim wi-\line dzie\'e6), uci\'eali wi\'eac g\'b3ow\'ea Julianowi i pos\'b3ali Makrynowi, po czym wszyscy\line przez otwarte dla nich bramy wpuszczeni zostali do obozu. Wzmo\'bfone\line dzi\'eaki temu si\'b3
y zbuntowanych nie tylko by\'b3y zdolne do odparcia obl\'ea-\line \'bfenia, ale i do zmierzenia si\'ea z przeciwnikiem w otwartej bitwie w polu;}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi475\li110\ri24\sb298\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin24\lin110\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 5}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  Dnia 16 maja 218 r. Proklamowany w ten spos\'f3
b cesarzem ch\'b3opiec przyj\'b9\'b3\line }{\fs26\expnd-1\expndtw-6\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 nazwisko swego rzekomego ojca }{\fs26\expnd11\expndtw55\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Marek}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  }{\fs26\expnd11\expndtw58\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Aureliusz}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  }{
\fs26\expnd10\expndtw53\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Antoninus.}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  }{\fs26\expnd-1\expndtw-6\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Ze wzgl\'eadu\line n}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 a trudno\'9cci, jakie nastr\'eacza\'b3a identyczno\'9c\'e6 jego nazwiska z M. Aureliuszem i Ka-\line }{\fs26\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 rakall\'b9, okre\'9c
lano go pospolicie mianem jego boga }{\fs26\expnd11\expndtw57\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Elagabalus}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  }{\fs26\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 lub z grecka
\line }{\fs26\expnd8\expndtw43\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Heliogabalus.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li624\ri0\sb5\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin624\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 6}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  \'84Siostra Julii", oczywi\'9ccie Domny, czyli Julia Meza.}{
\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi494\li130\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin130\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 7}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  U l p i u s z }{
\fs26\expnd14\expndtw71\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Julian}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  by\'b3 za Makryna prefektem gwardii pretoria\'f1skiej  wraz\line z Julianem Nestorem (Kasjusz Dion LXXVIII 15, 1).}{
\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \margtsxn864\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li38\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin38\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 niego, ale kiedy si\'ea przeprawia\'b3 do Europy przez cie\'9cnin\'ea Propontydy i ju\'bf\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 zbli\'bfa\'b3 si\'ea
 do Bizancjum, natkn\'b9\'b3 si\'ea, jak m\'f3wi\'b9, na wiatr przeciwny,\line kt\'f3ry zgotowa\'b3 mu zgub\'ea. Tak blisko by\'b3 ju\'bf Makrynus, by uj\'9c\'e6 po\'9ccigu,\line znalaz\'b3 jednak haniebny koniec, bo za p\'f3\'9fno chcia\'b3 wraca\'e6
 do Rzymu,\line co winien by\'b3 zrobi\'e6 zaraz z pocz\'b9tku. Zgin\'b9\'b3 tak skutkiem swej nie-\line opatrzno\'9cci, jak i na skutek zrz\'b9dzenia losu.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi461\li24\ri14\sb5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin24\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Taki wi\'eac by\'b3 koniec Makryna, a zgin\'b9\'b3 z nim razem i syn jego, kt\'f3-\line }{
\fs31\expnd-1\expndtw-5\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 rego zrobi\'b3 by\'b3 Cezarem nadaj\'b9c mu imi\'ea Diadumenianus}{\fs31\expnd-1\expndtw-5\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 10}{
\fs31\expnd-1\expndtw-5\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 .}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi446\li14\ri5\sb5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin14\itap0 {\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 5. Kiedy ca\'b3e wojsko przesz\'b3o na stron\'ea Antonina i obwo\'b3a\'b3o go cesa-\line rzem, obj\'b9
\'b3 rz\'b9dy, ale najpilniejsze sprawy na Wschodzie za\'b3atwia\'b3a babka\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 i przyjaciele z jego otoczenia, bo sam by\'b3 jeszcze bardzo m\'b3ody, a przy\line tym nie posiada\'b3 \'bfadnego do\'9c
wiadczenia ani znajomo\'9cci rzeczy. Nied\'b3ugo\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 jednak zabawi\'b3 na Wschodzie, ale rych\'b3o wybra\'b3 si\'ea w drog\'ea, bo zw\'b3aszcza\line }{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Meza spieszy\'b3a si\'ea do cesarskiego pa\'b3acu, do kt\'f3rego by\'b3a przywyk\'b3a.\line Kiedy senatowi i ludowi rzymskiemu obwieszczono, co si\'ea sta\'b3o, wszyscy\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 z niech\'eaci\'b9 przyj\'eali t\'ea wiadomo\'9c\'e6, ale ugi\'eali si\'ea przed konieczno\'9cci\'b9, skoro\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 wojsko tak postanowi
\'b3o. Pot\'eapiano gnu\'9cno\'9c\'e6 Makryna i jego wygodny\line tryb \'bfycia, m\'f3wiono, \'bfe nikt inny, lecz on sam by\'b3 winien, \'bfe tak si\'ea\line }{\fs31\expnd-2\expndtw-10\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 sta\'b3o.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi451\li5\ri19\sb14\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin19\lin5\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Antoninus ruszy\'b3 tymczasem z Syrii i przybywszy do Nikodemii za-\line trzyma\'b3 si\'ea tam na le\'bfe zimowe}{
\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 11}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 , bo wymaga\'b3a tego pora roku. Ju\'bf tutaj\line zacz\'b9\'b3}{\i\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  }{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 sw\'f3j orgiastyczny spos\'f3b \'bfycia, z nadmiernym zapa\'b3em odprawia\'b3\line obrz\'eady kap\'b3a\'f1skie ku czci rodzimego boga, z kt\'f3rym z\'bfy\'b3 si\'ea w dotych-\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 czasowym wychowaniu, przybiera\'b3 si\'ea w ozdobne, najkosztowniejsze szaty\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 z purpurowych, z\'b3otem przetykanych tkanin i stroi
\'b3 si\'ea w naszyjniki i na-\line ramienniki, na g\'b3ow\'ea za\'9c wk\'b3ada\'b3 wieniec na kszta\'b3t tiary ze z\'b3ota i r\'f3\'bf-\line nych drogich kamieni. Str\'f3j jego by\'b3 po\'9credni mi\'eadzy sukni\'b9 kap\'b3ana\line 
fenickiego a powiewnym ubraniem medyjskim. Nie znosi\'b3 zupe\'b3nie szat\line rzymskich i helle\'f1skich, twierdz\'b9c, \'bfe s\'b9 zrobione z we\'b3ny, pospolitego\line }{\fs31\expnd-1\expndtw-5\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 materia\'b3
u, znajdowa\'b3 za\'9c upodobanie jedynie w tkaninach chi\'f1skich.\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Wyst\'eapowa\'b3 publicznie przy d\'9fwi\'eakach flet\'f3w i b\'eabn\'f3w, jakby chcia\'b3\line bogu uroczyste obrz\'ea
dy odprawia\'e6.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi470\li0\ri19\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin19\lin0\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Meza na widok tego bardzo si\'ea zaniepokoi\'b3a i usi\'b3owa\'b3a gor\'b9cymi\line pro\'9cbami sk\'b3oni\'e6
 go, by przywdzia\'b3 szaty rzymskie, skoro ma wej\'9c\'e6 do\line Rzymu i wyst\'b9pi\'e6 w senacie, by przez sw\'f3j obcy lub raczej najzupe\'b3niej\line barbarzy\'f1ski str\'f3j, w jakim go zobacz\'b9, nie razi\'b3 oczu patrz\'b9cych, kt\'f3rzy\line 
do tego nie nawykli, a uwa\'bfali, \'bfe tego rodzaju fata\'b3aszki s\'b9 odpowiednie\line dla kobiet, a nie dla m\'ea\'bfczyzn. Ale on lekcewa\'bfy\'b3 sobie s\'b3owa staruszki,}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi490\li10\ri19\sb355\sl-302\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin19\lin10\itap0 {\fs26\expnd-1\expndtw-8\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 10}{\fs26\expnd-1\expndtw-8\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  }{
\fs26\expnd10\expndtw53\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Marek}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  }{\fs26\expnd11\expndtw55\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Opelliusz}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  }{\fs26\expnd11\expndtw58\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Diadumenianus}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  }{
\fs26\expnd-1\expndtw-8\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 (ur. w 208 r.) obwo\'b3any Ceza-\line }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 rem w kwietniu 218 r. Po zwyci\'eastwie Elagabala ojciec wys\'b3a\'b3 go do kr\'f3la partyj-
\line skiego Artabanusa, lecz w drodze ch\'b3opiec zosta\'b3 schwytany i stracony.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li494\ri0\sl-302\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin494\itap0 {\fs26\expnd0\expndtw-4\lang1045\langfe1033\super\langnp1045 11}{\fs26\expnd0\expndtw-4\lang1045\langfe1033\langnp1045  W 218/9 r.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn871\margrsxn872\margtsxn885\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 ani te\'bf nikomu innemu nie da\'b3 si\'ea przekona\'e6, dopuszcza\'b3 bowiem do siebie\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 jedynie ludzi podobnych obyczaj\'f3
w i pochlebc\'f3w w jego wybrykach. Chc\'b9c\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 za\'9c, by i senat, i lud rzymski przyzwyczaili si\'ea do widoku jego stroju,\line a zarazem pragn\'b9c wypr\'f3bowa\'e6 w czasie swej nieobecno\'9c
ci, jak si\'ea odno-\line sz\'b9 do jego zewn\'eatrznego wygl\'b9du, kaza\'b3 wymalowa\'e6 olbrzymi obraz\line przedstawiaj\'b9cy ca\'b3\'b9 jego posta\'e6 w stroju, w jakim wyst\'eapowa\'b3 publicznie\line i przy sk\'b3adaniu ofiar, a obok poleci\'b3
 umie\'9cci\'e6 tam wyobra\'bfenie rodzi-\line mego boga, kt\'f3remu na tym\'bfe malowidle sk\'b3ada\'b3 ofiary. Obraz ten pos\'b3a\'b3\line do Rzymu i kaza\'b3 go umie\'9cci\'e6 w \'9crodku sali posiedze\'f1 senatu bardzo wy-\line soko ponad g\'b3ow\'b9
 pos\'b9gu bogini Zwyci\'eastwa, przed kt\'f3rym wszyscy przy-\line bywaj\'b9cy na posiedzenie senatorowie sk\'b3adali ofiar\'ea z kadzid\'b3a i z wina.\line Zarz\'b9dzi\'b3 dalej, aby wszyscy urz\'eadnicy, jak i wszyscy, kt\'f3rzy sk\'b3adaj\'b9 pu-
\line bliczne ofiary, wymieniali przed innymi bogami, do kt\'f3rych si\'ea zwra-\line caj\'b9 przy spe\'b3nianiu obrz\'eadu, nowego boga Elagabala. Tote\'bf gdy przyby\'b3\line do Rzymu}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 12}{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  w opisanym wy\'bfej stroju, nie widzieli Rzymianie w tym nic\line osobliwego, bo ju\'bf si\'ea z tym oswoili dzi\'eaki obrazowi. Ludowi przyzna\'b3\line dary rozdzielane zazwyczaj przy obj\'eaciu w\'b3
adzy cesarskiej oraz urz\'b9dzi\'b3\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 igrzyska wszelkiego rodzaju z wielk\'b9 wspania\'b3o\'9cci\'b9 i wystawno\'9cci\'b9; swemu\line }{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 bogu wybudowa\'b3 ogromn\'b9 i bardzo pi\'eakn\'b9 \'9cwi\'b9tyni\'ea}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 13}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 , a wok\'f3\'b3 niej
\line wzni\'f3s\'b3 wielk\'b9 ilo\'9c\'e6 o\'b3tarzy. Przychodzi\'b3 tam codziennie rankiem, zarzyna\'b3\line hekatomby byk\'f3w oraz wielk\'b9 ilo\'9c\'e6 owiec i sk\'b3ada\'b3 je na o\'b3tarzach, pi\'ea-\line trz\'b9c zarazem najrozmaitsze kadzid\'b3
a, wylewaj\'b9c przed o\'b3tarzami mn\'f3stwo\line amfor najstarszego i najlepszego wina zmieszanego z krwi\'b9. Nast\'eapnie\line ta\'f1czy\'b3 wok\'f3\'b3 o\'b3tarzy przy d\'9fwi\'eakach rozmaitych instrument\'f3w, a z nim\line pl\'b9sa\'b3
y kobiety z jego stron ojczystych wij\'b9ce si\'ea ko\'b3o o\'b3tarzy z cymba\'b3-\line kami i b\'eabenkami w r\'eakach, podczas gdy ca\'b3y senat i rycerstwo stali do-\line ko\'b3a jako widzowie. Wn\'eatrzno\'9cci zwierz\'b9t ofiarnych i kadzid\'b3o w z
\'b3otych\line naczyniach nie\'9cli na g\'b3owach nie s\'b3u\'bf\'b9cy ani te\'bf ludzie po\'9cledniejsi, lecz\line dow\'f3dcy wojsk i ludzie na najwy\'bfszych stanowiskach, przybrani na wz\'f3r\line fenicki w chitony do st\'f3p si\'eagaj\'b9ce z r\'ea
kawami z jednym szlakiem purpu-\line rowym w \'9crodku, na nogach mieli obuwie wykonane z p\'b3\'f3tna jak ci, kt\'f3rzy\line w tamtych stronach s\'b9 prorokami. A uchodzi\'b3o to za najwi\'eakszy zaszczyt,\line gdy kto\'9c dopuszczony zosta\'b3 do udzia
\'b3u w tych obrz\'eadach ofiarnych.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi466\li38\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin38\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 6. Poza tym, \'bfe zdawa\'b3 si\'ea by\'e6 ustawicznie zaj\'eaty pl\'b9sami i sk\'b3ada-\line niem ofiar, straci\'b3
 bardzo wielu ludzi znakomitych i bogatych, kt\'f3rych\line oczerniano przed nim, jakoby nie pochwalali jego sposobu \'bfycia i szy-\line }{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 dzili z niego. Wzi\'b9\'b3 sobie za \'bfon\'ea
 Rzymiank\'ea z najszlachetniejszego rodu}{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 14}{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 ,}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li528\ri0\sb187\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin528\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 12}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  Dnia 29 wrze\'9cnia 219 r. (GIL VI 31, 152).}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi466\li58\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin58\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 13}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  Na Palatynie obok pa\'b3acu cesarskiego, tzw. Elagabalium, w kt
\'f3rym mia\'b3y by\'e6\line skupione wszystkie symbole kultu religijnego Rzymian: ogie\'f1 Westy, Palladium,\line ancilia Marsa, nawet kamie\'f1 czarny Cybeli pochodz\'b9cy z Pessinus (H. }{\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 A., \'bfyw.
\line Elag. }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 3, 4).}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li547\ri0\sb5\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin547\itap0 {\fs26\expnd-1\expndtw-5\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 14}{\fs26\expnd-1\expndtw-5\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  By\'b3a to   }{
\fs26\expnd10\expndtw54\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Julia}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045    }{\fs26\expnd10\expndtw54\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Kornelia}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045    }{\fs26\expnd10\expndtw53\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Paul}{\fs26\expnd-1\expndtw-5\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 a,   zreszt\'b9  bli\'bfej  nie  znana}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn859\margrsxn860\margtsxn902\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li10\ri29\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin29\lin10\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 kt\'f3rej nada\'b3 tytu\'b3 Augusty, ale nied\'b3ugo potem odprawi\'b3 j\'b9, odebra\'b3 jej\line zaszczyty cesarzowej i kaza\'b3 jej \'bfy\'e6 w zaciszu prywatnym. Udawa\'b3 na-\line st\'eapnie, by si
\'ea pe\'b3nym m\'ea\'bfczyzn\'b9 okaza\'e6, \'bfe zap\'b3on\'b9\'b3 mi\'b3o\'9cci\'b9 do dziewicy,\line kt\'f3ra by\'b3a kap\'b3ank\'b9 rzymskiej Westy i wed\'b3ug praw sakralnych zobowi\'b9-\line zana by\'b3a do przestrzegania nieposzlakowanych obyczaj
\'f3w i zachowania\line dziewictwa do ko\'f1ca \'bfycia. Mimo to zabra\'b3 j\'b9 We\'9ccie i uprowadziwszy j\'b9\line ze \'9cwi\'eatego domu dziewiczych kap\'b3anek zrobi\'b3 z niej swoj\'b9 ma\'b3\'bfonk\'ea}{
\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex102\langnp1045 15}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 .\line W pi\'9cmie do senatu usprawiedliwia\'b3 ten czyn bezbo\'bfny i tak potworne\line przewinienie, powiadaj\'b9c, \'bfe nami\'eatno\'9c\'e6
, kt\'f3ra nim ow\'b3adn\'ea\'b3a, jest rzecz\'b9\line ludzk\'b9, \'bfe zakocha\'b3 si\'ea w tej dziewczynie, a zreszt\'b9 ma\'b3\'bfe\'f1stwo kap\'b3ana\line z kap\'b3ank\'b9 jest odpowiednie i nie narusza praw bo\'bfych. Ale i t\'ea zn\'f3w\line po nied
\'b3ugim czasie odprawi\'b3, a poj\'b9\'b3 now\'b9, trzeci\'b9 \'bfon\'ea, kt\'f3ra r\'f3d sw\'f3j\line }{\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 wywodzi\'b3a od Kommodusa}{
\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\super\charscalex102\langnp1045 16}{\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 .}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi437\li24\ri10\sb5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin24\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 Igraszki takie z ma\'b3\'bfe\'f1stwami urz\'b9dza\'b3 nie tylko sam jako cz\'b3owiek,\line ale i dla boga swego, kt\'f3
remu s\'b3u\'bfy\'b3, szuka\'b3 \'bfony. Wi\'eac pos\'b9g Pallady,\line kt\'f3ry czcz\'b9 Rzymianie przechowuj\'b9c go w ukryciu, z dala od oczu ludz-\line kich, kaza\'b3 przenie\'9c\'e6 do swej sypialni; w ten spos\'f3b pos\'b9g ten, nie ruszany\line 
z miejsca od czasu, kiedy przyby\'b3 z Ilionu, jak tylko w\'f3wczas, gdy \'9cwi\'b9-\line tynia sp\'b3on\'ea\'b3a od ognia, on zabra\'b3 i kaza\'b3 przenie\'9c\'e6 do cesarskiego pa\'b3acu\line celem za\'9clubin z jego bogiem. O\'9cwiadczy\'b3 nast\'ea
pnie, \'bfe jego bogu si\'ea nie\line podoba wojenna bogini zakuta ca\'b3a w zbroj\'ea, i sprowadzi\'b3 pos\'b9g Uranii,\line kt\'f3r\'b9 czcz\'b9 ze szczeg\'f3lniejszym nabo\'bfe\'f1stwem Kartagi\'f1czycy i inni mie-\line szka\'f1cy Libii. Powiadaj\'b9, 
\'bfe pos\'b9g ten ufundowa\'b3a Fenicjanka Dydona,\line kiedy za\'b3o\'bfy\'b3a dawne miasto Kartagin\'ea wyznaczaj\'b9c jego obszar poci\'eat\'b9\line sk\'f3r\'b9 byka. Ot\'f3\'bf Libiowie nazywaj\'b9 t\'ea bogini\'ea Urani\'b9, a Fenicjanie\line 
Astroarch\'b9, dopatruj\'b9 si\'ea w niej Seleny}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex102\langnp1045 17}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 . Antoninus wi\'eac zapewniaj\'b9c,\line \'bfe zwi\'b9zek ma\'b3\'bfe\'f1ski mi\'ea
dzy Heliosem a Selen\'b9}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex102\langnp1045 18}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045  jest odpowiedni, spro-\line wadzi\'b3 stamt\'b9d jej pos\'b9g wraz z wszystkimi skarbami, a nadto kaza\'b3 da\'e6
\line bogini w posagu olbrzymie sumy pieni\'ea\'bfne. Przeniesiony do Rzymu po-\line s\'b9g umie\'9cci\'b3 cesarz razem ze swoim bogiem i nakaza\'b3 wszystkim ludziom\line w Rzymie i Italii \'9cwi\'eaci\'e6 t\'ea uroczysto\'9c\'e6 zar\'f3
wno publicznie, jak pry-\line watnie przez rozmaite radosne i hulaszcze obchody, bo przecie\'bf to za\'9clu-\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 biny bog\'f3w.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li552\ri0\sb350\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin552\itap0 {\fs26\expnd-1\expndtw-5\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 15}{\fs26\expnd-1\expndtw-5\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  By\'b3a to }{
\fs26\expnd11\expndtw55\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Akwilia}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045    }{\fs26\expnd6\expndtw32\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Sewera.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi480\li62\ri0\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin62\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 16}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  By\'b3a to }{
\fs26\expnd13\expndtw66\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Annia}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  }{\fs26\expnd10\expndtw51\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Faustyna,}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  c\'f3rka Tyberiusza Kladiusza Sewera, konsula\line z 200 r., prawnuczka siostry Marka Aureliusza, Annii Kornificji Faustyny, tak \'bfe\line Kommodus by\'b3 bratem ciotecznym jej babki. Elagabal zamordowa
\'b3 jej m\'ea\'bfa Pom-\line poniusza Bassusa, a sam si\'ea z ni\'b9 o\'bfeni\'b3. Wkr\'f3tce jednak j\'b9 zostawi\'b3, by wr\'f3ci\'e6 do\line }{\fs26\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 porzuconej westalki.}{
\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi499\li58\ri0\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin58\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 17}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  Informacja b\'b3\'eadna, bo u Kartagi\'f1czyk\'f3w bogini ta by
\'b3a czczona pod nazw\'b9\line Tanit, Rzymianie okre\'9clali j\'b9 nazw\'b9 Niebia\'f1ska (dea Caelestis), co Grecy przet\'b3u-\line maczyli na Urania,}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li547\ri0\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin547\itap0 {\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 18}{\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  Tj. mi\'eadzy bogiem S\'b3o\'f1
ca a bogini\'b9 Ksi\'ea\'bfyca.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn876\margrsxn876\margtsxn867\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \fi413\li0\ri5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Na przedmie\'9cciu}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 19}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  wybudowa\'b3 ogromn\'b9 i wspania\'b3\'b9 \'9cwi\'b9tyni\'ea, do kt\'f3
-\line rej przenosi\'b3 corocznie swego boga w po\'b3owie lata. Przy tej sposobno\'9cci\line urz\'b9dza\'b3 rozmaite uroczysto\'9cci i pobudowa\'b3 w tym celu hippodromy oraz\line teatry w przekonaniu, \'bfe przez wy\'9ccigi zaprz\'eag\'f3w konnych tudzie
\'bf bardzo\line liczne wszelkiego rodzaju widowiska i s\'b3uchowiska rozwesela lud dniem\line i noc\'b9 zabawom tym si\'ea oddaj\'b9cy. Boga samego umieszcza\'b3 na wozie\line ozdobionym z\'b3otem i najdro\'bfszymi kamieniami i tak go przewozi\'b3
 z miasta\line na przedmie\'9ccie: w\'f3z ci\'b9gn\'b9\'b3 zaprz\'b9g z\'b3o\'bfony z sze\'9cciu ogromnych bia\'b3ych\line koni, nie wykazuj\'b9cych \'bfadnej skazy, ozdobionych bogato z\'b3otem, w stroj-\line nej uprz\'ea\'bfy; lejcy nikt nie trzyma\'b3
, ani te\'bf nie by\'b3o \'bfadnego cz\'b3owieka\line na wozie, lecz owini\'eate by\'b3y wok\'f3\'b3 boga, jakby on sam powozi\'b3. Antoninus\line jednak bieg\'b3 przed wozem posuwaj\'b9c si\'ea w ty\'b3 ze wzrokiem zwr\'f3conym\line ku bogu, trzymaj\'b9
c konie za uzd\'ea; tak przeby\'b3 ca\'b3\'b9 drog\'ea biegn\'b9c w ty\'b3,\line a patrz\'b9c przed siebie na boga. \'afeby za\'9c si\'ea nie potkn\'b9\'b3 lub nie po\'9clizn\'b9\'b3\line nie widz\'b9c, gdzie idzie, posypano ziemi\'ea grubo z\'b3
otym piaskiem, a z obu\line stron chronili go ludzie z podniesionymi tarczami w r\'eaku, czuwaj\'b9cy nad\line bezpiecze\'f1stwem tego pochodu. Lud biegn\'b9cy po obu stronach towarzyszy\'b3\line mu z r\'f3\'bfnymi pochodniami albo rzuca\'b3 wie\'f1
ce i kwiaty. Na czele pochodu\line niesiono pos\'b9gi wszystkich bog\'f3w, wszelkie kosztowne lub cenne dary\line wotywne, odznaki w\'b3adzy cesarskiej i kosztowne klejnoty, dalej za\'9c sz\'b3o\line rycerstwo i ca\'b3e wojsko. Kiedy w ten spos\'f3
b przewi\'f3z\'b3 boga i umie\'9cci\'b3 go\line w \'9cwi\'b9tyni dope\'b3niwszy wspomnianych wy\'bfej ofiar i obrz\'ead\'f3w, wycho-\line dzi\'b3 na pot\'ea\'bfne, wysokie wie\'bfe, kt\'f3re umy\'9clnie w tym celu wznie\'9c\'e6 kaza\'b3,\line i rozrzuca
\'b3 mi\'eadzy t\'b3umy, kt\'f3re mia\'b3y polecenie chwyta\'e6, co rzuca\'b3, pu-\line chary z\'b3ote i srebrne, rozmaite szaty i tkaniny, tudzie\'bf wszelkie zwie-\line rz\'eata oswojone}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 20}{
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  pr\'f3cz wieprz\'f3w, bo tymi si\'ea brzydzi\'b3 wed\'b3ug fenickiego\line prawa. Przy chwytaniu tych rzeczy}{\i\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  }{
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 wiele os\'f3b zgin\'ea\'b3o stratowanych przez\line drugich lub te\'bf zepchni\'eatych na w\'b3\'f3cznie \'bfo\'b3nierzy, tak \'bfe ta uroczysto\'9c\'e6\line wielu ludziom przynios\'b3a zgub\'ea. Cz\'ea
sto te\'bf pokazywa\'b3 si\'ea jako wo\'9fnica\line w wy\'9ccigach lub tancerz, bo nie chcia\'b3 ju\'bf ukrywa\'e6 swoich szale\'f1stw.\line }{\fs30\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Wyst\'eapowa\'b3
 publicznie z podmalowanymi oczami i czerwono zabarwionymi\line }{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 policzkami, szpec\'b9c swoj\'b9 twarz pi\'eakn\'b9 z natury obrzydliwymi farbami.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li485\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin485\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 7.   Meza}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 21}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 , kt
\'f3ra to wszystko widzia\'b3a,  wyczuwaj\'b9c,  \'bfe u  \'bfo\'b3nierzy}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi490\li24\ri24\sb182\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin24\lin24\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 19}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  Na wsch\'f3d od Wzg\'f3rza Eskwili\'f1skiego i tzw. mur
\'f3w Serwiusza, w pobli\'bfu\line p\'f3\'9fniejszej porta Praenestina.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi475\li14\ri14\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin14\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 20}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  By\'b3
 to zwyczaj pospolicie praktykowany przy pewnych uroczysto\'9cciach w r\'f3\'bf-\line nych miastach cesarstwa. Zazwyczaj rozrzucano mi\'eadzy t\'b3um owoce, pieczywo itp.,\line ale bardzo cz\'easto r\'f3wnie\'bf tzw. }{
\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 missilia, }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 czyli tabliczki z wypisaniem przedmiotu,\line jaki za zwrotem pochwyconego losu otrzymywa\'b3 szcz\'ea\'9cliwy jego zdobywca.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi475\li29\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin29\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 21}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  Ona te\'bf z tytu\'b3em Augusty oraz matki obozu i senatu }{
\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 (mater castrorum et se-\line }{\i\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 natus), }{\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 pojawiaj\'b9cym si\'ea
 na wsp\'f3\'b3czesnych napisach, trzyma\'b3a w swych r\'eakach\line }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 ster rz\'b9d\'f3w w pa\'f1stwie, oficjalnie bra\'b3a udzia\'b3 w posiedzeniach senatu, podczas\line gdy Soemiada poprzestawa\'b3
a na zewn\'eatrznych oznakach czci, ale ambicji do odgry-\line wania roli politycznej nie posiada\'b3a.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn871\margrsxn872\margtsxn897\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li5\ri14\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin5\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 cesarz takim trybem, \'bfycia wywo\'b3uje zgorszenie, i boj\'b9c si\'ea, by zn\'f3w w ra-\line zie jego obalenia nie musia\'b3a przej\'9c\'e6 do \'bfycia prywatnego, nam\'f3wi\'b3a tego\line lekkomy\'9c
lnego i nierozumnego zreszt\'b9 m\'b3odzie\'f1ca, by przybra\'b3 za syna\line i mianowa\'b3 Cezarem swego brata ciotecznego, wnuka jej z drugiej c\'f3rki,\line Mamei}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 22}{
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 . Wmawia\'b3a mu, co ch\'eatnie u niego znachodzi\'b3o pos\'b3uch, \'bfe musi\line mie\'e6 czas wolny, by si\'ea po\'9cwi\'eaci\'e6 swym czynno\'9cciom kap\'b3a\'f1skim i s\'b3u\'bfbie\line bo\'bf
ej, by odbywa\'e6 obchody i uroczysto\'9cci religijne, jako te\'bf obrz\'eady ku\line czci bog\'f3w; potrzebny za\'9c jest kto\'9c drugi, kt\'f3ry by za\'b3atwia\'b3 ziemskie\line sprawy, tak \'bfe sam zatrzyma\'b3by z w\'b3
adzy cesarskiej to, co nie sprawia\line k\'b3opot\'f3w ani nie przysparza trosk. Nie trzeba oczywi\'9ccie wyszukiwa\'e6 do\line tego celu kogo\'9c obcego spoza rodziny, ale powinien by przekaza\'e6 to\line swemu bratu ciotecznemu. Aleksjanus zmieni\'b3
 swoje imi\'ea i nazwa\'b3 si\'ea\line Aleksandrem, w miejsce nazwiska dziadka}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 23}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  nadano mu mianowicie na-\line }{
\fs30\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 zwisko s\'b3awnego Macedo\'f1czyka, czczonego przez rzekomego ojca obu\line }{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 ch\'b3opc\'f3w. Bo stosunkiem mi\'b3
osnym z Antoninem synem Sewera}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 24}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  che\'b3pi\'b3y\line si\'ea obie c\'f3rki Mezy, a nawet i sama staruszka, aby zyska\'e6 dla nich serca\line 
\'bfo\'b3nierzy, gdy b\'ead\'b9 u nich za syn\'f3w jego uchodzili.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi437\li0\ri10\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin0\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Aleksander zosta\'b3 wi\'eac mianowany Cezarem, a nast\'eapnie konsulem\line wraz z samym Antoninem, po czym zwr\'f3cono si
\'ea do senatu o zatwier-\line dzenie tego. By\'b3y to naj\'9cmieszniejsze z wszystkich uchwa\'b3, jakie senat\line powzi\'b9\'b3 na rozkaz, by szesnastoletni niespe\'b3na cesarz mia\'b3 uchodzi\'e6 za\line ojca, a Aleksander w dwunastym roku \'bf
ycia za jego syna. Po mianowaniu\line Aleksandra Cezarem domaga\'b3 si\'ea Antoninus, by ten dzieli\'b3 z nim jego\line zaj\'eacia, by ta\'f1czy\'b3 i pl\'b9sy prowadzi\'b3 oraz bra\'b3 udzia\'b3 w czynno\'9cciach ka-\line p\'b3a\'f1
skich w podobnym stroju i roli. Lecz matka jego, Mamea, odwodzi\'b3a\line go od takich niegodnych i nieodpowiednich dla cesarza zaj\'ea\'e6, a po kryjo-\line mu sprowadza\'b3a mu nauczycieli wszystkich dziedzin wykszta\'b3cenia, za-\line prawia\'b3
a go w po\'bfytecznych naukach, przyzwyczaja\'b3a do zmaga\'f1 w szkole\line zapa\'9cnik\'f3w i do m\'easkich \'e6wicze\'f1 gimnastycznych, a zarazem wpaja\'b3a mu\line znajomo\'9c\'e6 greckiej i rzymskiej kultury.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi413\li34\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin34\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Antoninus by\'b3 bardzo z tego niezadowolony i \'bfa\'b3owa\'b3, \'bfe przybra\'b3 go za\line syna i wsp\'f3\'b3rz\'b9dc\'ea
. Wyp\'eadzi\'b3 wi\'eac wszystkich jego nauczycieli z dworu\line cesarskiego, najs\'b3awniejszych z nich cz\'ea\'9cci\'b9 kaza\'b3 straci\'e6, cz\'ea\'9cci\'b9 za\'9c ska-\line za\'b3 na wygnanie, zarzucaj\'b9c im naj\'9cmieszniejsze przewinienia, jakoby
\line psuli mu przybranego syna przez to, \'bfe mu nie pozwalali ta\'f1czy\'e6 i bra\'e6\line udzia\'b3u w uroczystych pochodach, a natomiast wpajali mu zasady skrom-\line no\'9cci i wychowywali go na prawdziwego m\'ea\'bfa. Posun\'b9\'b3 si\'ea
 do tego stopnia}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li523\ri0\sb485\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin523\itap0 {\fs26\expnd-1\expndtw-7\lang1045\langfe1033\super\charscalex110\langnp1045 22}{\fs26\expnd-1\expndtw-7\lang1045\langfe1033\charscalex110\langnp1045  Imieniem }{
\fs26\expnd11\expndtw56\lang1045\langfe1033\charscalex110\langnp1045 Aleksjanus;}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex110\langnp1045  }{\fs26\expnd-1\expndtw-7\lang1045\langfe1033\charscalex110\langnp1045 por. wy\'bfej V 3, 3.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li523\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin523\itap0 {\fs26\expnd-3\expndtw-19\lang1045\langfe1033\super\charscalex110\langnp1045 23}{\fs26\expnd-3\expndtw-19\lang1045\langfe1033\charscalex110\langnp1045  }{
\fs26\expnd6\expndtw30\lang1045\langfe1033\charscalex110\langnp1045 Bassjanus.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi461\li24\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin24\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex110\langnp1045 24}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex110\langnp1045  Chodzi tu prawdopodobnie o imi\'ea Sewerus, kt\'f3re przybra
\'b3 po proklamowaniu\line Augustem; po adoptacji przez Elagabala nazywa\'b3 si\'ea Marek Aureliusz Aleksander\line }{\fs26\expnd-1\expndtw-9\lang1045\langfe1033\charscalex110\langnp1045 Cezar.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn876\margrsxn876\margtsxn872\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri14\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 szale\'f1stwa, \'bfe wszelkiego rodzaju ludzi ze sceny i publicznych teatr\'f3w\line wprowadzi\'b3 na najwy\'bfsze urz\'eady cesarskie; i tak prefektem gwardii mia-\line nowa\'b3 pewnego by\'b3
ego tancerza, kt\'f3ry w m\'b3odym wieku ta\'f1czy\'b3 publicz-\line nie w rzymskim teatrze}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 25}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 . A zn\'f3w innego zabra\'b3
 podobnie ze sceny i zleci\'b3\line mu nadz\'f3r nad kszta\'b3ceniem i wychowaniem m\'b3odzie\'bfy oraz cenzur\'b9 tych,\line kt\'f3rzy mieli by\'e6 przyj\'eaci do senatu i stanu rycerskiego. Wo\'9fnicom cyr-\line 
kowym, komediantom i aktorom mimicznym powierzy\'b3 najwa\'bfniejsze\line godno\'9cci b\'ead\'b9ce wyrazem zaufania cesarskiego}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 26}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 
, a niewolnikom swoim\line i wyzwole\'f1com wed\'b3ug tego, jak kt\'f3ry trafem zdoby\'b3 sobie uznanie jego\line przez jaki\'9c czyn niegodny, oddawa\'b3 zastrze\'bfone dla by\'b3ych konsul\'f3w\line stanowiska namiestnik\'f3w w prowincjach.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi408\li14\ri10\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin14\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 8. Gdy tak wszystko, co z dawien dawna uchodzi\'b3o za szacowne, po-\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 niewierane by\'b3o w uniesieniu pychy i szale\'f1stwa, wszystkich ludzi, a zw\'b3a-\line }{\fs31\expnd-1\expndtw-5\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 szcza \'bfo\'b3
nierzy, ogarn\'ea\'b3o niezadowolenie i oburzenie. Odczuwali oni\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 obrzydzenie, gdy patrzyli na twarz jego upi\'eakszon\'b9 z wi\'eaksz\'b9 staranno\'9cci\'b9,\line }{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 ani\'bfeli by to uchodzi\'b3o przyzwoitej kobiecie, na z\'b3ote naszyjniki i mi\'eakkie\line szaty, w kt\'f3re si\'ea tak nie po m\'easku stroi\'b3, na ta\'f1ce jego, kt\'f3re tak na\line 
oczach wszystkich uprawia\'b3. Tym gor\'eacej zwraca\'b3y si\'ea ich uczucia w stro-\line n\'ea Aleksandra, w kt\'f3rym pok\'b3adali najlepsze nadzieje jako w m\'b3odzie\'f1cu\line skromnie i przyzwoicie wychowanym. Czuwali te\'bf nad jego bezpiecze\'f1-
\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 stwem na wszelki spos\'f3b, widz\'b9c, \'bfe Antoninus czyha na jego \'bfycie. R\'f3w-\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 nie\'bf
 matka jego Mamea nie pozwala\'b3a podawa\'e6 mu \'bfadnego napoju ni\line potrawy, kt\'f3re tamten przysy\'b3a\'b3, i ch\'b3opiec nie korzysta\'b3 z us\'b3ug cesar-\line skich kucharzy i podczaszych, jacy si\'ea w\'9cr\'f3d wsp\'f3lnej s\'b3u\'bf
by trafiali,\line lecz tylko takich, kt\'f3rych matka dobra\'b3a spo\'9cr\'f3d ludzi zdaniem jej naj-\line wierniejszych. Dawa\'b3a te\'bf potajemnie pieni\'b9dze z poleceniem, aby je roz-\line dzieli\'e6 skrycie pomi\'eadzy \'bfo\'b3
nierzy, by sobie zjedna\'e6 ich \'bfyczliwo\'9c\'e6 dla\line Aleksandra tak\'bfe i przy pomocy pieni\'eadzy, bo na to najwi\'eacej si\'ea oni\line }{\fs31\expnd-1\expndtw-9\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 ogl\'b9daj\'b9.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi427\li24\ri19\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin19\lin24\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Kiedy si\'ea Antoninus o tym dowiedzia\'b3, wszelkimi sposobami zacz\'b9\'b3\line nastawa\'e6 na \'bf
ycie Aleksandra i jego matki. Ale wszystkie zamachy od-\line piera\'b3a i udaremnia\'b3a wsp\'f3lna ich obu babka Meza, kobieta bardzo prze-}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi461\li34\ri10\sb245\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin34\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex102\langnp1045 25}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045  Aluzja do }{
\fs26\expnd12\expndtw61\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 Publiusza}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045  }{\fs26\expnd11\expndtw58\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 Waleriusza}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045  z przydomkiem }{\fs26\expnd11\expndtw57\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 Comazon}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045  E u t y-\line c h i a n u s, kt\'f3ry by\'b3
 z pochodzenia wyzwole\'f1cem, za m\'b3odych lat wyst\'eapowa\'b3\line w widowiskach pantomimicznych w teatrze (sk\'b9d zapewne przydomek Comazon)\line a potem zacz\'b9\'b3 karier\'ea w s\'b3u\'bfbie wojskowej, w kt\'f3rej doszed\'b3 do stanowiska pre-
\line fekta obozu. W tym w\'b3a\'9cnie charakterze stan\'b9\'b3 na czele ruchu \'bfo\'b3nierskiego, kt\'f3ry\line po obaleniu Makryna wyni\'f3s\'b3 na tron Elagabala. W nagrod\'ea mianowany zosta\'b3\line prefektem gwardii pretoria\'f1skiej, piastowa\'b3
 nawet konsulat wraz z cesarzem\line w 220 r. i trzykrotnie by\'b3 prefektem miasta, ostatni raz w 222 r., por. Kasjusz Dion\line LXXIX 4. On te\'bf by\'b3 g\'b3\'f3wn\'b9 podpor\'b9 rz\'b9d\'f3w Julii Mezy.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi480\li38\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin38\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex102\langnp1045 26}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045  Wed\'b3ug H. }{
\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 A., \'bfyw. Elag. }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 12, l, m. i. wo\'9fnica jego Kordus mianowany zosta\'b3\line prefektem stra\'bfy po\'bfarnej }{
\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 (praefectus vigilum), }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 a golarz Klaudiusz prefektem urz\'eadu\line }{\fs26\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 \'bfywno\'9c
ciowego }{\i\fs26\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 (praefectus annonae).}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn883\margrsxn884\margtsxn917\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 bieg\'b3a, a obznajomiona w ci\'b9gu wielu lat z dworem cesarskim, gdy\'bf za\line \'bfycia swej siostry Julii, \'bfony Sewerusa, przez ca\'b3y czas mieszka\'b3a w pa\'b3acu\line cesarskim. Tote\'bf
 uwagi jej nie uchodzi\'b3 \'bfaden zamach Antonina, kt\'f3ry\line z natury swej by\'b3 pysza\'b3kiem i nie ogl\'b9daj\'b9c si\'ea na \'bfadne wzgl\'eady otwar-\line cie m\'f3wi\'b3 o wszystkich swych zamierzeniach i przygotowaniach. Poniewa\'bf\line 
zamachy si\'ea nie udawa\'b3y, chcia\'b3 odebra\'e6 temu m\'b3odemu cz\'b3owiekowi god-\line no\'9c\'e6 Cezara, tak \'bfe zar\'f3wno w uroczystych odezwaniach, jak i przy pu-\line blicznych wyst\'eapach Aleksander by\'b3 ju\'bf pomijany. \'afo\'b3
nierze upominali\line si\'ea o niego i oburzali si\'ea na to, \'bfe mu si\'ea w\'b3adz\'ea odbiera. W\'f3wczas Anto-\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 ninus rozpu\'9cci\'b3 pog\'b3osk\'ea, \'bf
e Aleksander jest bliski \'9cmierci, pr\'f3buj\'b9c stwier-\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 dzi\'e6 w ten spos\'f3b, jak \'bfo\'b3nierze przyjm\'b9 wiadomo\'9c\'e6 o jego \'9cmierci. Ale\line ci nie widz\'b9c ju\'bf ch\'b3
opca odczuli t\'ea wiadomo\'9c\'e6 jakby cios w serce, wi\'eac\line wzburzeni nie pos\'b3ali Antoninowi zwyk\'b3ej stra\'bfy i zamkn\'b9wszy si\'ea w obo-\line zie domagali si\'ea, by im pokazano w \'9cwi\'b9tyni obozowej Aleksandra. Prze-\line ra\'bf
ony Antoninus przyzwa\'b3 do siebie Aleksandra, wsiad\'b3 razem z nim do\line lektyki cesarskiej, ozdobionej bogato z\'b3otem i drogimi kamieniami, i razem\line udali si\'ea do obozu. \'afo\'b3nierze otwar\'b3szy bramy wpu\'9ccili ich do wn\'eatrza\line 
i poprowadzili do \'9cwi\'b9tyni obozowej, przy czym Aleksandra witali ze\line szczeg\'f3lnie gor\'b9cymi okrzykami rado\'9cci, a do Antonina odnosili si\'ea ra-\line czej ozi\'eable. Ten ostatni bardzo si\'ea na to oburzy\'b3, a po nocy sp\'eadzonej
\line w \'9cwi\'b9tyni obozowej rozdra\'bfnienie jego jeszcze wi\'eacej si\'ea wzmog\'b3o\line i ujawni\'b3o si\'ea wybuchem gniewu na \'bfo\'b3nierzy; kaza\'b3 mianowicie uj\'b9\'e6\line celem ukarania tych \'bfo\'b3nierzy, kt\'f3
rzy ostentacyjnie i przesadnie rado\'9cnie\line witali okrzykami Aleksandra, jako rzekomo winnych buntu i zaburze\'f1.\line Wzburzeni tym \'bfo\'b3nierze, kt\'f3rzy w og\'f3le nienawidzili Antonina, chc\'b9c\line si\'ea pozby\'e6 nieprzyzwoicie prowadz
\'b9cego si\'ea cesarza, a w\'f3wczas uwa\'bfaj\'b9c\line r\'f3wnie\'bf za sw\'f3j obowi\'b9zek broni\'e6 uwi\'eazionych uznali, \'bfe nadesz\'b3a odpo-\line wiednia chwila i s\'b3uszny pow\'f3d do dzia\'b3ania. Zabili wi\'eac i samego Anto-\line 
nina, i matk\'ea jego Soemiad\'ea}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 27}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 , kt\'f3ra te\'bf by\'b3a obecna jako cesarzowa-mat-\line ka, oraz wszystkich ludzi z jego otoczenia, kt\'f3
rych uj\'eato w obozie, a kt\'f3-\line rzy uchodzili za wykonawc\'f3w i towarzyszy jego zbrodni. Cia\'b3a Antonina\line i Soemiady pozwolili ka\'bfdemu, kto zechcia\'b3, w\'b3\'f3czy\'e6 po ziemi i poniewie-\line ra\'e6; d\'b3ugo te\'bf wleczono}{
\i\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 je po ca\'b3ym mie\'9ccie i zniewa\'bfano, a w ko\'f1cu\line wrzucono je do kana\'b3u uchodz\'b9cego do rzeki Tybru.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi437\li14\ri19\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin19\lin14\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 W ten spos\'f3b tedy w sz\'f3stym roku swego panowania zgin\'b9\'b3 razem\line z matk\'b9 Antoninus, kt\'f3ry prowadzi\'b3
 niegodny tryb \'bfycia, jak to powy\'bfej\line przedstawiono. \'afo\'b3nierze za\'9c obwo\'b3ali teraz Aleksandra imperatorem i po-\line wiedli go do pa\'b3acu cesarskiego, cho\'e6 bardzo jeszcze by\'b3 m\'b3ody}{
\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 28}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  i naj-\line zupe\'b3niej pozostawa\'b3 pod opiek\'b9 matki swojej i babki.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li504\ri0\sb355\nowidctlpar\faauto\rin0\lin504\itap0 {\fs26\expnd0\expndtw-4\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 27}{\fs26\expnd0\expndtw-4\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  Dnia 11 marca 222 r.}{
\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \fi485\li29\ri0\sl-322\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin29\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 28}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  Ur. w 208 r. mia\'b3 w\'f3
wczas lat 14, podczas gdy Elagabal mia\'b3 przy \'9cmierci\line }{\fs26\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 lat 18.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn871\margrsxn872\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qc \li0\ri125\nowidctlpar\faauto\rin125\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 KSI\'caGA VI}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi418\li5\ri34\sb240\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin34\lin5\itap0 {\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 1. Jaki koniec dosi\'eagn\'b9\'b3 m\'b3odego Antonina, podano wi\'eac w poprzedi\line }{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 opowiadaniu. Aleksander, kt\'f3ry obj\'b9\'b3 teraz w\'b3adz\'ea}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 1}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 , mia\'b3 jednak tylko
\line zewn\'eatrzne odznaki i tytu\'b3 cesarza, bo kierownictwo spraw pa\'f1stwowych\line i zarz\'b9d pa\'f1stwa spocz\'ea\'b3y w r\'eakach kobiet, kt\'f3re usi\'b3owa\'b3y poprowadzi\'e6\line wszystko w spos\'f3
b rozumniejszy i dostojniejszy. Przede wszystkim wi\'eac\line wybra\'b3y z senatu szesnastu m\'ea\'bf\'f3w, kt\'f3rzy uchodzili za najgodniejszych\line z wieku i najwi\'eacej umiarkowanych w swym sposobie \'bfycia. Stanowili oni\line cia\'b3
o doradcze cesarza, nie by\'b3o \'bfadnej wypowiedzi ani \'bfadnego zarz\'b9dze-\line nia, kt\'f3rego by wpierw nie rozwa\'bfyli i zgodnie nie uchwalili}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 2}{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 . Znalaz\'b3o\line to uznanie i u ludu, i u wojska, i w senacie, bo w ten spos\'f3b z nie-\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 okie\'b3zanej tyranii}{
\i\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 cesarstwo przekszta\'b3ci\'b3o si\'ea w rodzaj arystokracji.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi432\li5\ri19\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin19\lin5\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Wi\'eac najpierw pos\'b9gi bog\'f3w, kt\'f3re tamten zabra\'b3 ze swego miejsca\line i przywi\'f3z\'b3 do Rzymu, odes\'b3
ali do w\'b3a\'9cciwych dawnych \'9cwi\'b9ty\'f1 i po-\line mieszcze\'f1. Tym, kt\'f3rym bezmy\'9clnie lub dlatego, \'bfe sobie u niego zdobyli\line uznanie przez swe czyny niepowa\'bfne, nada\'b3 by\'b3 jakie\'9c godno\'9cci i stano-\line wiska urz\'ea
dowe, obecnie je odebrano i nakazano wr\'f3ci\'e6 do dawnego\line stanu. Wszelkie natomiast urz\'eady i stanowiska w zarz\'b9dzie pa\'f1stwa na-\line dali, gdy chodzi\'b3o o administracj\'ea i wymiar sprawiedliwo\'9cci, ludziom naj-\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 wi\'eacej si\'ea wyr\'f3\'bfniaj\'b9cym rozumem, i znajomo\'9cci\'b9 praw}{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 3}{
\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 , a gdy sz\'b3o o woj-\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 sko, ludziom wypr\'f3bowanym i ws\'b3awionym przez czyny swoje w pomy\'9cl-\line 
nie przeprowadzonych wojnach.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li485\ri0\sb10\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin485\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 D\'b3u\'bfszy czas w ten spos\'f3b prowadzono rz\'b9dy, a\'bf Meza, kt\'f3ra ju\'bf by\'b3a}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi494\li29\ri14\sb538\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin29\itap0 {\fs26\expnd-1\expndtw-9\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 1}{\fs26\expnd-1\expndtw-9\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  Jako cesarz nosi\'b3
 nazwisko: }{\fs26\expnd10\expndtw52\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Marek}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  }{\fs26\expnd11\expndtw55\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Aureliusz}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  }{\fs26\expnd10\expndtw51\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Sewerus}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  }{\fs26\expnd8\expndtw44\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 
Aleksan-\line }{\fs26\expnd10\expndtw52\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 der}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  (od 11 marca 222 do ok. po\'b3owy marca 235).}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi470\li14\ri14\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin14\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 2}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  Obok tego cia\'b3a istnia\'b3a rada przyboczna cesarza }{
\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 (consilium principis) }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 z\'b3o\'bfona\line z 70 cz\'b3onk\'f3w (H. }{\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 A., \'bfyw. Sew. Al. }{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 15, 1) w tym 50 senator\'f3w powo\'b3anych przez\line cesarza i 20 do\'9cwiadczonych prawnik\'f3w (prefekt gwardii i naczelnicy biur, w kt\'f3-\line rych centralizowa\'b3a si\'ea administracja pa\'f1
stwa). Ta rada w\'b3a\'9cnie decydowa\'b3a\line o wszelkich sprawach pa\'f1stwowych.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi499\li0\ri10\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin0\itap0 {\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 3}{\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  Jako taki, wybitn\'b9 rol\'ea
 odegra\'b3 w pierwszych latach panowania Sewera\line }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Aleksandra znakomity prawnik \'f3wczesny, ucze\'f1 Papiniana, Domicjusz Ulpianus, od\line 222 r. prefekt pretorian\'f3
w, zamordowany przez nich w 228 r. Herodian, rzecz dziwna,\line wcale go}{\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 nie wspomina.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn854\margrsxn855\margtsxn868\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri43\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin43\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 staruszk\'b9, zako\'f1czy\'b3a \'bfycie}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 4}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 . Uczczono j\'b9 tak jak zwykle w takich razach
\line czci si\'ea cesarzy, zaliczono j\'b9 nawet, jak to jest zwyczajem u Rzymian,\line w poczet bog\'f3w. Mamea, kt\'f3ra teraz sama jedna zosta\'b3a u boku swego\line syna, stara\'b3a si\'ea w ten sam spos\'f3b jak dot\'b9d utrzyma\'e6 go w zale\'bfno
\'9cci od\line siebie i wp\'b3yw na niego wywiera\'e6. Widz\'b9c, \'bfe m\'b3odzieniec ju\'bf dorasta,\line a obawiaj\'b9c si\'ea, \'bfeby w swoim wieku m\'b3odocianym przy nieograniczonej\line swobodzie dzia\'b3ania nie popad\'b3 w jakie\'9c rozpustne 
\'bfycie, otoczy\'b3a dw\'f3r\line stra\'bf\'b9 ze wszystkich stron i nie pozwala\'b3a nikomu z os\'f3b os\'b3awionych ze\line swego niemoralnego \'bfycia zbli\'bfa\'e6 si\'ea do}{\i\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  }{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 m\'b3odzie\'f1ca, by uchroni\'e6 jego\line charakter od gro\'bf\'b9cego zepsucia, gdyby pochlebcy jego budz\'b9ce si\'ea po\'bf\'b9-\line dania skierowali do brzydkich nami\'eatno\'9cci. Sk\'b3ania\'b3
a go wi\'eac do tego,\line by stale przez wi\'eaksz\'b9 cz\'ea\'9c\'e6 dnia zasiada\'b3 w s\'b9dzie, by zaprz\'b9tni\'eaty wa\'bf-\line niejszymi sprawami, zwi\'b9zanymi \'9cci\'9cle z cesarskim stanowiskiem, nie mia\'b3\line czasu my\'9cle\'e6 o jakich
\'9c wybrykach. Aleksander posiada\'b3 jednak ju\'bf z na-\line tury \'b3agodny i mi\'b3y charakter, sk\'b3aniaj\'b9cy si\'ea wybitnie do post\'eapowania\line nacechowanego ludzko\'9cci\'b9, co si\'ea ujawnia\'b3o w p\'f3\'9fniejszym jego wieku.\line 
Istotnie przez czterna\'9ccie lat panowania rz\'b9dzi\'b3 bez rozlewu krwi, nikt\line te\'bf nie mo\'bfe powiedzie\'e6, by straci\'b3 jednego cz\'b3owieka. Chocia\'bf zasz\'b3y\line takie wypadki, \'bfe pewni ludzie pope\'b3nili najci\'ea\'bf
sze przewinienia, to przecie\'bf oszcz\'eadzi\'b3 ich i nie skaza\'b3 na \'9cmier\'e6, czego nie robi\'b3 tak \'b3atwo, ani\line te\'bf nie przestrzega\'b3 \'bfaden cesarz za naszych czas\'f3w po okresie panowania\line 
Marka. Co do Aleksandra natomiast, nikt nie mo\'bfe wymieni\'e6 ni wskaza\'e6\line jednego wypadku, by w toku tylu lat kto\'9c bez s\'b9du zosta\'b3 stracony.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi446\li24\ri34\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin34\lin24\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Bra\'b3 te\'bf za z\'b3e matce i bardzo si\'ea o to gniewa\'b3, gdy widzia\'b3, \'bfe chciwa\line jest na pieni\'b9
dze i w wysokim stopniu ho\'b3duje tej nami\'eatno\'9cci. Udawa\'b3a\line bowiem, \'bfe gromadzi pieni\'b9dze, by Aleksander mia\'b3 ich pod dostatkiem\line dla \'bfo\'b3nierzy celem jednania ich sobie bez trudno\'9cci, a tymczasem na\line w\'b3asn\'b9 r
\'eak\'ea sk\'b3ada\'b3a sobie skarby. Skutkiem tego \'9cci\'b9ga\'b3a nieraz z\'b3\'b9 s\'b3aw\'ea\line na rz\'b9d, gdy bez jego wiedzy i ku jego oburzeniu przy pomocy nadu\'bfy\'e6\line grabi\'b3a maj\'b9tki i spadki pewnych ludzi.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi432\li19\ri0\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin19\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Postara\'b3a mu si\'ea te\'bf o \'bfon\'ea, pochodz\'b9c\'b9 ze znakomitego rodu, ale\line potem, gdy z ni\'b9 zamieszka\'b3
 i mi\'b3o\'9c\'e6 jej okazywa\'b3, wyp\'eadzi\'b3a j\'b9 z pa-\line \'b3acu cesarskiego. Pych\'b9 powodowana, sama jedynie chcia\'b3a by\'e6 cesarzow\'b9\line i zazdro\'9cci\'b3a jej tego tytu\'b3u, a w zuchwalstwie swoim tak daleko si\'ea po-\line sun
\'ea\'b3a, \'bfe ojciec tej m\'b3odej kobiety, kt\'f3ry cieszy\'b3 si\'ea wielkim szacunkiem\line u swego zi\'eacia Aleksandra, nie mog\'b9c znie\'9c\'e6 zniewagi Mamei, jakie czy-\line ni\'b3a tak jemu, jak i jego c\'f3rce, uciek\'b3
 do obozu gwardii, wyra\'bfaj\'b9c przy\line }{\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 tym sw\'b9 wdzi\'eaczno\'9c\'e6 dla Aleksandra za okazywany mu szacunek, a r\'f3wno-\line }{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 cze\'9cnie oskar\'bfaj\'b9c Mame\'ea o wyrz\'b9dzone mu zniewagi. Wzburzona tym\line Mamea kaza\'b3a go straci\'e6, a c\'f3rk\'ea jego wyp\'eadzon\'b9 ju\'bf z pa\'b3acu cesarskiego}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li552\ri0\sb542\nowidctlpar\faauto\rin0\lin552\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\langnp1045 4}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045  Prawdopodobnie w 226 r.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn854\margrsxn855\margtsxn720\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri43\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin43\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 skaza\'b3a na wygnanie do Afryki}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 5}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 . Wszystko to dzia\'b3o si\'ea wbrew woli Ale-\line 
ksandra, kt\'f3ry jednak ulega\'b3 jej naciskowi, rz\'b9dzi\'b3a nim bowiem wszech-\line w\'b3adnie, tak \'bfe robi\'b3 wszystko, co mu nakazywa\'b3a. I to by\'b3by jedyny za-\line rzut, jaki mo\'bfna by mu zrobi\'e6, \'bfe skutkiem swej nadmiernej \'b3
agodno\'9cci\line i szacunku okazywanego matce w wy\'bfszym stopniu, ni\'bfby nale\'bfa\'b3o, by\'b3\line jej uleg\'b3y nawet w tych wypadkach, gdzie sam odmiennego by\'b3 zdania.\line W ten spos\'f3b przez lat trzyna\'9ccie sprawowa\'b3 rz\'b9
dy nienagannie, o ile\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 to by\'b3o w jego mocy.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi427\li19\ri24\sb5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin24\lin19\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 2. Ale w czternastym roku}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 6}{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  nadesz\'b3y nagle pisma od namiestnik\'f3w\line Syrii i Mezopotamii donosz\'b9ce, \'bfe Artakserkses, kr\'f3l Pers\'f3w, rozgromi\'b3\line Part\'f3w i po\'b3o\'bfy\'b3 kres ich panowaniu na Wschodzie}{
\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 7}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 , zabi\'b3 Artabanusa,\line kt\'f3ry u\'bfywa\'b3 poprzednio tytu\'b3u \'84wielkiego kr\'f3la" i nosi\'b3 dwa diademy, \'bfe\line podbi\'b3
 wszystkie s\'b9siednie ludy barbarzy\'f1skie i zmusi\'b3 je do p\'b3acenia\line danin; nie spoczywa jednak i nie zatrzymuje si\'ea na granicy rzeki Tygrysu,\line lecz przekracza jego brzegi i granice pa\'f1stwa rzymskiego, naje\'bfd\'bfa Mezo-\line 
potami\'ea, zagra\'bfa Syrii i chce odzyska\'e6 dla pa\'f1stwa perskiego ca\'b3y l\'b9d\line po\'b3o\'bfony naprzeciw Europy, oddzielony od niej Morzem Egejskim i cie-\line \'9cnin\'b9 Propontydy, oraz wszystko, co si\'ea obejmuje nazw\'b9 Azji, uwa\'bfaj
\'b9c\line to za w\'b3asno\'9c\'e6 swoich przodk\'f3w. Utrzymuje mianowicie, \'bfe od czas\'f3w\line Cyrusa, kt\'f3ry pierwszy przeni\'f3s\'b3 panowanie z Med\'f3w na Pers\'f3w,}{\i\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  }{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 a\'bf do\line Dariusza, ostatniego kr\'f3la perskiego}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 8}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 , kt\'f3rego pa\'f1stwo zdoby\'b3
 Aleksan-}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi442\li24\ri0\sb312\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin24\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 5}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  Nazwiska tej \'bfony ani jej ojca Herodian nie poda
je. Biograf (H. }{\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 A., \'bfyw. Sew.\line Al. }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 20, 3) powiada, \'bfe by\'b3a to Memmia, c\'f3rka by\'b3ego konsula Sulpicjusza, w innym\line 
jednak miejscu (49, 3\emdash 4) powo\'b3uj\'b9c si\'ea na Deksypposa (historyka z ko\'f1ca III w.)\line m\'f3wi, \'bfe \'bfona Sewera Aleksandra, kt\'f3rej nazwiska tym razem nie podaje, by\'b3a\line c\'f3rk\'b9 niejakiego Makri[a]na, kt\'f3
rego cesarz przybra\'b3 za wsp\'f3\'b3rz\'b9dc\'ea z tytu\'b3em Ce-\line zara; poniewa\'bf jednak uknu\'b3 spisek przeciw zi\'eaciowi, zosta\'b3 po wykryciu planowa-\line nego zamachu stracony, a c\'f3rka porzucona. Na napisach i monetach z tego okresu
\line 225\emdash 228 jako \'bfona Sewera Aleksandra wyst\'eapuje Gneja Seja Herennia Sallustia\line Barbia Orbiana. Poniewa\'bf na napisie jednym (CIL VIII 1492) wyskrobane jest na-\line zwisko jej ojca z pozostawieniem jednak tytu\'b3u Caesar, jest rzecz
\'b9 bardzo prawdo-\line podobn\'b9, \'bfe owa Seja itp. to w\'b3a\'9cnie c\'f3rka tego Makri[a]na, kt\'f3ry by\'b3 Cezarem, do\line niego te\'bf zdaje si\'ea odnosi\'e6 wzmianka Herodiana. Pozostaje tylko w\'b9tpliwo\'9c\'e6, czy\line Memmia, c\'f3
rka Sulpicjusza, by\'b3a z ni\'b9 identyczna, czy raczej by\'b3a drug\'b9 \'bfon\'b9,\line a mo\'bfe tylko sfingowana zosta\'b3a przez biografa.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi475\li34\ri14\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin34\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 6}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  Data b\'b3\'eadna, podobnie jak \'84
13 lat" w poprzednim zdaniu, bo czternasty rok\line Aleksandra to rok 235, a wydarzenia na Wschodzie rozegra\'b3y si\'ea kilka lat wcze\'9cniej\line i ju\'bf w 235 r. cesarz podj\'b9\'b3 wypraw\'ea do Azji.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi461\li34\ri14\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin34\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 7}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  Za panowania Sewera Aleksandra dokona\'b3 si\'ea wielki prze
\'b3om na Wschodzie,\line kiedy os\'b3abione wewn\'eatrznymi przeciwie\'f1stwami, jak i wojnami z Rzymem w ostat-\line nich dziesi\'b9tkach lat pa\'f1stwo partyjskie Arsacyd\'f3w, blisko 500 lat graj\'b9ce przewod-\line ni\'b9 rol\'ea w\'9cr\'f3d lud\'f3
w ira\'f1skich, run\'ea\'b3o, a spadek po nim obj\'eali Persowie, kt\'f3rych\line kr\'f3l Ardeszir (u Grek\'f3w zwany Artakserkses), wnuk Sassana, za\'b3o\'bfyciel dynastii\line Sassanid\'f3w, w bitwie pod Ktezyfontem po kilkunastu latach walk pokona\'b3
 i zabi\'b3\line kr\'f3la partyjskiego Atabanusa V (227 r.).}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi480\li34\ri29\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin29\lin34\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 8}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  A wi\'eac w okresie panowania perskiej dynastii Achemenid\'f3
w (550\emdash 330), kt\'f3rej\line tradycje Sassanidzi podj\'eali.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn863\margrsxn864\margtsxn746\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li48\ri0\sl-346\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin48\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 der Macedo\'f1czyk, wszystkie te kraje \'b3\'b9cznie z Joni\'b9 i Kari\'b9 pozostawa\'b3y\line }{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 pod zarz\'b9dem perskich satrap\'f3
w; uwa\'bfa zatem za sw\'f3j obowi\'b9zek przywr\'f3-\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 ci\'e6 Persom w ca\'b3o\'9cci panowanie nad tymi krajami, kt\'f3re poprzednio po-\line }{
\fs31\expnd-1\expndtw-5\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 siadali.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi446\li5\ri10\sb24\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin5\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Kiedy wi\'eac nadesz\'b3y te wiadomo\'9cci i sprawozdania od namiestnik\'f3w\line 
prowincji na Wschodzie, Aleksander pod wra\'bfeniem tych nag\'b3ych i nie-\line spodziewanych wie\'9cci bardzo si\'ea strapi\'b3, zw\'b3aszcza \'bfe od dziecka wzrasta\'b3\line w\'9cr\'f3d pokoju i zawsze dot\'b9d \'bfy\'b3 w wygodach stolicy. Pocz\'b9
tkowo wi\'eac\line po porozumieniu si\'ea ze swymi przyjaci\'f3\'b3mi postanowi\'b3 wys\'b3a\'e6 poselstwo\line i listownie pow\'9cci\'b9gn\'b9\'e6 p\'ead i nadzieje barbarzy\'f1c\'f3w. Pismo to m\'f3wi\'b3o,\line \'bfe kr\'f3l perski powinien si\'ea
 trzyma\'e6 swoich granic, a nie wszczyna\'e6 nie-\line pokoj\'f3w, \'bfe nie powinien poniesiony czczymi nadziejami roznieca\'e6 wiel-\line kiej wojny. Jedna i druga strona winna si\'ea zadowoli\'e6 tym, co jest jej\line w\'b3asno\'9cci\'b9
, bo wojna z Rzymianami wcale nie b\'eadzie podobna do tych,\line jakie toczy\'b3y si\'ea dot\'b9d z s\'b9siednimi i pokrewnymi barbarzy\'f1cami. Przy-\line pomina\'b3o dalej to pismo zwyci\'eastwa, jakie odnie\'9cli nad nimi i August}{
\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 9}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 ,\line i Trajan}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 10}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 , i Lucjusz}{
\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 11}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 , i Sewerus}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 12}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 
. Przez list tego rodzaju spodziewa\'b3 si\'ea\line Aleksander przekona\'e6 barbarzy\'f1c\'ea albo go nastraszy\'e6, aby pok\'f3j zacho-\line wa\'b3. Ale ten wcale si\'ea nie ogl\'b9da\'b3 na pismo, przeciwnie, uwa\'bfa\'b3, \'bfe sprawy\line 
tego rodzaju winno si\'ea rozstrzygn\'b9\'e6 or\'ea\'bfem, a nie s\'b3owami, nieustannie\line te\'bf uprowadza\'b3 i unosi\'b3 w\'b3asno\'9c\'e6 rzymsk\'b9, pieszo i konno naje\'bfd\'bfa\'b3 Mezo-\line potami\'ea i zabiera\'b3 z niej \'b3upy, oblega\'b3
 obozy za\'b3o\'bfone nad brzegami rzek\line dla obrony pa\'f1stwa rzymskiego. A \'bfe by\'b3 z natury pysza\'b3kiem i wzbi\'b3 si\'ea\line jeszcze wi\'eacej w dum\'ea wskutek swych niespodziewanych sukces\'f3w, ocze-\line kiwa\'b3, \'bf
e wszystko zajmie z \'b3atwo\'9cci\'b9. Lecz by\'b3y i wa\'bfkie powody,\line kt\'f3re rozbudza\'b3y u niego pragnienie rozszerzenia swego pa\'f1stwa. By\'b3\line przecie\'bf pierwszym z Pers\'f3w, kt\'f3ry si\'ea odwa\'bfy\'b3 napa\'9c\'e6 na pa\'f1
stwo par-\line tyjskie, a odnowi\'e6 kr\'f3lestwo perskie. Po Dariuszu bowiem, kt\'f3rego pozba-\line wi\'b3 w\'b3adzy Aleksander Macedo\'f1ski, przez bardzo d\'b3ugie lata panowali\line nad ludami wschodnimi oraz ca\'b3\'b9 Azj\'b9 Macedo\'f1czycy i nast
\'eapcy Aleksan-\line dra, kt\'f3rzy si\'ea podzielili tymi krajami. Kiedy ci si\'ea mi\'eadzy sob\'b9 por\'f3\'bfnili}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi466\li10\ri43\sb658\sl-307\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin43\lin10\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 9}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  August osi\'b9gn\'b9\'b3
 sukcesy w zatargach z Partami nie w wojnie, lecz w drodze\line dyplomatycznej: w 20 r., kiedy to kr\'f3l partyjski Fraates IV odda\'b3 Rzymianom znaki\line bojowe i je\'f1c\'f3w wzi\'eatych w wojnie z Krassuseon; w 9 r., kiedy kr\'f3l partyjski\line odda
\'b3 w zak\'b3ad Rzymianom syn\'f3w swoich, z kt\'f3rych jeden, Wonones, narzucony\line zosta\'b3 przed 9 r. n.e. Partom na kr\'f3la.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi485\li10\ri72\sl-307\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin72\lin10\itap0 {\fs26\expnd-1\expndtw-6\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 10}{\fs26\expnd-1\expndtw-6\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  W latach 114\emdash 
117, kiedy Trajan wydar\'b3 Partom prowincj\'ea Mezopotami\'ea,\line }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 Asyri\'ea i przej\'b9\'b3 w swe posiadanie Armeni\'ea.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi466\li0\ri58\sl-307\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin58\lin0\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 11}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  }{
\fs26\expnd13\expndtw67\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 Lucjusz}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  }{\fs26\expnd9\expndtw46\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 Werus,}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  wsp\'f3\'b3rz\'b9dca M. Aureliusza, kt\'f3ry w kampanii w latach\line }{\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 162\emdash 165 opanowa\'b3 ponownie Mezopotami\'ea i zdoby\'b3
 Seleucj\'ea oraz Ktezyfont nad\line }{\fs26\expnd-1\expndtw-9\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 Tygrysem.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi475\li14\ri62\sl-326\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin62\lin14\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 12}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  Por. wy\'bfej ks. II. Pomini\'ea
ta jednak jest w tym zestawieniu wzmianka o woj-\line nie z Partami za Karakalli i Makryna.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn859\margrsxn860\margtsxn883\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri67\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin67\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 i pot\'eaga macedo\'f1ska os\'b3ab\'b3a skutkiem nieustannych wojen, pierwszy po-\line dobno Arsakes, Part z pochodzenia, sk\'b3oni\'b3 tamtejszych barbarzy\'f1c\'f3w,\line by si\'ea oderwali od Macedo
\'f1czyk\'f3w, po czym przywdzia\'b3 diadem za\line zgod\'b9 Part\'f3w tudzie\'bf s\'b9siednich barbarzy\'f1c\'f3w i sam obj\'b9\'b3 w\'b3adz\'ea kr\'f3lew-\line sk\'b9, kt\'f3ra d\'b3ugo pozosta\'b3a w r\'eakach jego potomk\'f3w, a\'bf do Artabanusa, za
\line naszych ju\'bf czas\'f3w \'bfyj\'b9cego. Jego to zabi\'b3 Artakserkses i odzyska\'b3 dla\line Pers\'f3w panowanie, podbiwszy za\'9c z \'b3atwo\'9cci\'b9 s\'b9siednie ludy barbarzy\'f1skie\line napiera\'b3 ju\'bf i na pa\'f1stwo rzymskie.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi394\li14\ri34\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin34\lin14\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 3. Kiedy tedy Aleksandrowi bawi\'b9cemu w Rzymie doniesiono o zu-\line chwa\'b3ych przedsi\'eawzi\'eaciach barbarzy\'f1c
\'f3w na Wschodzie, uzna\'b3, \'bfe s\'b9 to\line rzeczy nie do zniesienia, a poniewa\'bf wzywali go r\'f3wnie\'bf i tamtejsi na-\line miestnicy, wi\'eac z niech\'eaci\'b9 wprawdzie i wbrew przekonaniu podj\'b9\'b3 przy-\line 
gotowania do wymarszu. Z Italii samej i wszystkich prowincji rzymskich\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 zaci\'b9gni\'eato do wojska doborowych ludzi, kt\'f3rzy ze wzgl\'eadu na si\'b3\'ea fizyczn\'b9\line }{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 i m\'b3odzie\'f1czy wiek wydawali si\'ea odpowiedni do walki. Ogromne porusze-\line nie zapanowa\'b3o w ca\'b3ym pa\'f1stwie rzymskim, bo gromadzono si\'b3y, kt\'f3re by\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 sprosta\'b3y wielkiej, jak donoszono, liczbie barbarzy\'f1skich naje\'9fd\'9fc\'f3w.\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Aleksander zebrawszy \'bfo\'b3nierzy stoj
\'b9cych w Rzymie kaza\'b3 wszystkim\line ustawi\'e6 si\'ea na tej co zwykle r\'f3wninie}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 13}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  i wst\'b9piwszy na m\'f3wnic\'ea tak\line }{
\fs31\expnd-1\expndtw-6\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 przem\'f3wi\'b3:}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi394\li43\ri0\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin43\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 \'84Chcia\'b3bym, towarzysze broni, wyg\'b3osi\'e6 do was tak\'b9 mow\'ea, jak zwy-\line kle, bo dzi\'eaki nim zdobywa\'b3
em sobie uznanie jako m\'f3wca i radowa\'b3em\line s\'b3uchaj\'b9cych. Poniewa\'bf jednak zakosztowali\'9ccie rozkoszy d\'b3ugoletniego\line pokoju, to mo\'bfe, je\'9cli teraz pos\'b3yszycie o zmianach w naszym po\'b3o\'bfeniu,\line przestraszycie si\'ea
 tym, co powiem wbrew waszemu oczekiwaniu. Jest jed-\line nak obowi\'b9zkiem dzielnych i rozwa\'bfnych ludzi \'bfyczy\'e6}{\i\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 sobie najlepszego\line 
powodzenia, ale by\'e6 przygotowanym na to, co si\'ea zdarzy. Bo jak s\'b3odk\'b9\line jest rzecz\'b9 korzystanie z rozkosznego powodzenia, tak zn\'f3w m\'eastwo w do-\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 
konywaniu koniecznych czyn\'f3w przynosi s\'b3aw\'ea. Wszczyna\'e6 niesprawiedli-\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 w\'b9 akcj\'ea znaczy tyle, co rzuca\'e6 nierozumne wyzwanie, a odparcie za\'9c na-\line pastnik\'f3
w podnosi dobre samopoczucie i krzepi m\'eastwo, a zarazem przez\line to, \'bfe nie wyrz\'b9dza si\'ea krzywdy, ale si\'ea broni przed ni\'b9, wzmaga otuch\'ea.\line Artakserkses, Pers, zamordowa\'b3 swego w\'b3adc\'ea Artabana i Persom odda\'b3 je-\line 
go pa\'f1stwo, a teraz o\'9cmiela si\'ea przeciw nam podnosi\'e6 sw\'f3j or\'ea\'bf i lekcewa-\line \'bf\'b9c sobie rzymsk\'b9 s\'b3aw\'ea wojenn\'b9 usi\'b3uje napada\'e6 i pustoszy\'e6 posiad\'b3o\'9cci\line naszego pa\'f1stwa. Pocz\'b9
tkowo w drodze listownej usi\'b3owa\'b3em go przekona\'e6\line i odwie\'9c\'e6 od tej nienasyconej, szalonej \'bf\'b9dzy obcego mienia; ale on pono-\line szony pych\'b9 barbarzy\'f1cy nie chce siedzie\'e6 spokojnie w domu, lecz wzywa\line 
nas do walki. Nie zwlekajmy wi\'eac i nie oci\'b9gajmy si\'ea, lecz niech starsi\line z was przypomn\'b9 sobie zwyci\'eastwa, kt\'f3re pod wodz\'b9 Sewerusa i mojego}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li571\ri0\sb480\nowidctlpar\faauto\rin0\lin571\itap0 {\fs26\expnd-1\expndtw-9\lang1045\langfe1033\super\langnp1045 13}{\fs26\expnd-1\expndtw-9\lang1045\langfe1033\langnp1045  Na Polu Marsowym.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn885\margrsxn886\margtsxn878\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 ojca Antonina}{\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 14}{\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  odnie\'9cli\'9c
cie wielokrotnie nad barbarzy\'f1cami, a wy, b\'ead\'b9cy\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 teraz w rozkwicie m\'b3odo\'9cci, \'bf\'b9dni s\'b3awy i chwa\'b3y, poka\'bfcie, \'bfe umiecie\line w pokoju zachowywa\'e6 porz\'b9
dek i karno\'9c\'e6, a gdy tego b\'eadzie wymaga\'b3a\line }{\fs31\expnd-1\expndtw-5\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 konieczno\'9c\'e6, potraficie m\'ea\'bfnie i z powodzeniem wojowa\'e6: Bo ci barbarzy\'f1-\line }{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 cy bywaj\'b9 zuchwali wobec tych, co im ust\'eapuj\'b9 i zwlekaj\'b9, ale gdy si\'ea na\line nich uderzy, nie s\'b9 zdolni stawi\'e6 skutecznie oporu; bo nadziej\'ea powodze-\line nia pok\'b3adaj\'b9
 nie w regularnej bitwie wr\'eacz, lecz s\'b9dz\'ea, \'bfe przez szybkie\line }{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 natarcie lub ucieczk\'ea zyskaj\'b9 to, co przez grabie\'bf zdobyli. My jednak pr\'f3cz\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 karno\'9cci posiadamy umiej\'eatno\'9c\'e6 skutecznego prowadzenia walki i od\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 dawna nauczyli\'9cmy si\'ea ich zwyci\'ea\'bfa\'e6
".}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi451\li0\ri5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin0\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 4. Po takim mniej wi\'eacej przem\'f3wieniu Aleksandra wojsko wznios\'b3o\line radosny okrzyk i o\'9cwiadczy\'b3o pe\'b3n\'b9
 gotowo\'9c\'e6 do wojny. On za\'9c przyzna\'b3\line im wspania\'b3omy\'9clnie dary i kaza\'b3 przygotowa\'e6 wszystko do wymarszu.\line Nast\'eapnie uda\'b3 si\'ea do senatu i po przem\'f3wieniu podobnym do powy\'bf-\line szego zapowiedzia\'b3 sw\'f3
j wyjazd. Gdy nadszed\'b3 dzie\'f1 wyznaczony, z\'b3o\'bfy\'b3\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 ofiary obowi\'b9zuj\'b9ce przed wymarszem i ruszy\'b3 z Rzymu}{
\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 15}{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 , odprowadzany\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 przez senat i lud ca\'b3
y, raz po raz odwracaj\'b9c si\'ea ze \'b3zami [w oczach] ku\line miastu. Ale i w\'9cr\'f3d ludu nie by\'b3o nikogo, kto by bez \'b3ez mu towarzyszy\'b3;\line }{\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 wzbudzi\'b3
 bowiem do siebie przywi\'b9zanie u ludu, w\'9cr\'f3d kt\'f3rego si\'ea wycho-\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 wa\'b3 i kt\'f3rym z umiarem przez tyle lat w\'b3ada\'b3.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi446\li0\ri19\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin19\lin0\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Z wielkim po\'9cpiechem odbywa\'b3 sw\'b9 drog\'ea, ci\'b9gn\'b9\'b3 przez prowincje\line iliryjskie i tamtejsze obozy, z kt
\'f3rych zebra\'b3 bardzo du\'bfe si\'b3y, i przyby\'b3\line w ko\'f1cu do Antiochii. Kiedy si\'ea tam znalaz\'b3, podj\'b9\'b3 potrzebne przygo-\line towania do wojny, \'e6wicz\'b9c \'bfo\'b3nierzy i zaprawiaj\'b9c ich do dzia\'b3a\'f1 wojen-\line }{
\fs31\expnd-1\expndtw-9\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 nych.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi432\li10\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin10\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Mimo to postanowi\'b3 ponownie wys\'b3a\'e6 do Persa poselstwo celem pod-\line j\'eacia rozm\'f3w w sprawie pokoju i przyja
\'9fni. \'afywi\'b3 bowiem nadziej\'ea, \'bfe\line zdo\'b3a go sk\'b3oni\'e6 do tego albo go nastraszy przez to, \'bfe si\'ea tam osobi\'9ccie\line zjawi\'b3. Ale barbarzy\'f1ca odprawi\'b3 pos\'b3\'f3w rzymskich z niczym, a sam\line wybra\'b3 400 Pers
\'f3w najwi\'eakszego wzrostu, przystrojonych w kosztowne\line }{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 szaty i z\'b3ote ozdoby, siedz\'b9cych na koniach oraz uzbrojonych w \'b3uki, i wy-\line s\'b3a\'b3
 ich do Aleksandra w przekonaniu, \'bfe Rzymianie przera\'bf\'b9 si\'ea widokiem\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 ich i postaw\'b9. Poselstwo to o\'9cwiadczy\'b3o: \'84kr\'f3l wielki, Artakserkses, roz-\line kazuje, \'bf
eby Rzymianie i w\'b3adca ich usun\'eali si\'ea z Syrii oraz ca\'b3ej Azji\line }{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 po\'b3o\'bfonej naprzeciw Europy i uznali panowanie Pers\'f3w a\'bf do Jonii i Karii,\line }{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 jako te\'bf nad wszystkimi ludami mi\'eadzy Morzem Egejskim a Pontem, bo\line s\'b9 to posiad\'b3o\'9cci Pers\'f3w nale\'bf\'b9ce do nich po przodkach".}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi437\li34\ri5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin34\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Kiedy 400 pos\'b3\'f3w z\'b3o\'bfy\'b3o takie o\'9cwiadczenie, kaza\'b3 Aleksander ich\line uwi\'eazi\'e6, odebra\'e6 im ca
\'b3e wyposa\'bfenie, jakie mieli, i wyprawi\'b3 ich do\line Frygii, gdzie wyznaczy\'b3 im wsi na zamieszkanie i ziemi\'ea do uprawy.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li509\ri0\sb293\nowidctlpar\faauto\rin0\lin509\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex101\langnp1045 14}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045  Aleksander przyznaje si\'ea tu do pochodzenia od Karakalli.}{
\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li518\ri0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin518\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex78\langnp1045 15}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex78\langnp1045  W 231 r.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn868\margrsxn869\margtsxn900\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li10\ri53\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin53\lin10\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 W taki tylko spos\'f3b ich ukara\'b3, \'bfe nie mogli wr\'f3ci\'e6 do domu, bo zabija\'e6\line ich uwa\'bfa\'b3 za rzecz niedopuszczaln\'b9 i niegodn\'b9, skoro z nim nie walczyli,\line 
a tylko oznajmili to, co im pan nakaza\'b3.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi432\li10\ri34\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin34\lin10\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 W toku tych wydarze\'f1, gdy Aleksander przygotowywa\'b3 si\'ea do prze-\line kroczenia rzek i wpr
owadzenia wojsk swych do kraju barbarzy\'f1c\'f3w,\line przejawi\'b3y si\'ea pewne niepokoje w\'9cr\'f3d \'bfo\'b3nierzy przyby\'b3ych z Egiptu,\line ale stoj\'b9cych w Syrii, kt\'f3rzy zamierzali przeprowadzi\'e6 zmian\'ea na tronie\line 
cesarskim; winni zostali jednak niezw\'b3ocznie uj\'eaci i straceni}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 16}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 . Ale i nie-\line kt\'f3re oddzia\'b3y wojskowe przeni\'f3s\'b3
 Aleksander w inne strony, gdzie wy-\line dawa\'b3y si\'ea odpowiedniejsze do odpierania najazd\'f3w barbarzy\'f1c\'f3w.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi413\li5\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin5\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 5. Po wydaniu tych zarz\'b9dze\'f1, kiedy wojska w pe\'b3ni zosta\'b3y zgroma-\line dzone, tak \'bfe uwa\'bfano, i\'bf jego si
\'b3y zbrojne najzupe\'b3niej dor\'f3wnuj\'b9 ma-\line som barbarzy\'f1c\'f3w, po naradzie ze swymi przyjaci\'f3\'b3mi podzieli\'b3 swe woj-\line ska na trzy cz\'ea\'9cci. Jednej z nich kaza\'b3 skierowa\'e6 si\'ea w stron\'ea p\'f3\'b3nocn\'b9,\line 
przej\'9c\'e6 przez Armeni\'ea}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 17}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 , kt\'f3ra uchodzi\'b3a za zaprzyja\'9fnion\'b9 z Rzymianami,\line i wkroczy\'e6 do kraj\'f3w Med\'f3w. Drug
\'b9 wys\'b3a\'b3 do wschodnich dzielnic\line kraju barbarzy\'f1c\'f3w, gdzie, jak powiadaj\'b9, zbiegaj\'b9cy si\'ea razem Tygrys\line i Eufrat gubi\'b9 si\'ea w wielkich moczarach, skutkiem czego oddzielne uj\'9ccia\line tych rzek nie s\'b9
 widoczne. Nad trzeci\'b9, najsilniejsz\'b9 cz\'ea\'9cci\'b9 wojska sam,\line obj\'b9\'b3 dow\'f3dztwo i zamierza\'b3 j\'b9 poprowadzi\'e6 na barbarzy\'f1c\'f3w drog\'b9 \'9crod-\line kow\'b9 mi\'eadzy tamtymi dwiema. S\'b9dzi\'b3 bowiem, \'bfe posuwaj
\'b9c si\'ea r\'f3\'bfnymi\line drogami uderzy na nich niepostrze\'bfenie i niespodziewanie, a masy Per-\line s\'f3w, zmuszone ci\'b9gle dzieli\'e6 si\'ea dla stawienia czo\'b3a atakuj\'b9cym, b\'ead\'b9\line si\'ea os\'b3abia\'e6 i walczy\'e6 bez nale
\'bfytego porz\'b9dku. Barbarzy\'f1cy bowiem nie\line maj\'b9 jak Rzymianie \'bfo\'b3nierzy pozostaj\'b9cych na sta\'b3ym \'bfo\'b3dzie, nie maj\'b9\line wojsk stoj\'b9cych, zgromadzonych w obozach i wy\'e6wiczonych w sztuce wo-\line jowania, lecz u
 nich ca\'b3a masa ludno\'9cci m\'easkiej, a czasem i kobiet, gro-\line madzi si\'ea dora\'9fnie, je\'9cli kr\'f3l rozka\'bfe. Po sko\'f1czeniu za\'9c wojny ka\'bfdy wra-\line ca do swego domu, a ca\'b3y zysk jego stanowi to, co mu z grabie\'bfy przy-
\line padnie. \'a3ukami i ko\'f1mi pos\'b3uguj\'b9 si\'ea nie tak jak Rzymianie jedynie\line w czasie wojny, lecz od dziecka maj\'b9 z nimi do czynienia i z\'bfywaj\'b9 si\'ea\line z nimi na polowaniach, bo ani nigdy nie odk\'b3adaj\'b9 ko\'b3czan\'f3
w, ani nie\line zsiadaj\'b9 z koni, lecz stale je maj\'b9 w u\'bfyciu czy to przeciw nieprzyjacio-\line \'b3om, czy przeciw dzikim zwierz\'eatom. Aleksander wi\'eac doskonale, jak s\'b9-\line dzi\'b3, wszystko to sobie obmy\'9cli\'b3, los jednak udaremni
\'b3 jego plany.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi475\li19\ri34\sb538\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin34\lin19\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex101\langnp1045 16}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045  Bli\'bfej wydarzenia te nie s\'b9 znane; mo\'bf
liwe jednak, \'bfe pozostaj\'b9 one w zwi\'b9z-\line ku z zaburzeniami, jakie si\'ea w\'f3wczas rozegra\'b3y w Mezji. Wed\'b3ug Kasjusza Diona\line (LXXX 4, l\emdash 2) wybuch\'b3y tam jakie\'9c zaburzenia w\'9cr\'f3d \'bfo\'b3nierzy, kt\'f3
rzy zabili swe-\line go wodza Flawiusza Herakleona.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi475\li24\ri34\sb24\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin34\lin24\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex101\langnp1045 17}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045  W Armenii po upadku pa\'f1stwa partyjskiego utrzyma\'b3
a si\'ea jeszcze do r. 428\line obalona w Iranie przez Pers\'f3w dynastia Arsacyd\'f3w, kt\'f3ra te\'bf tym skwapliwiej\line w istniej\'b9cej sytuacji szuka\'b3a oparcia u Rzymian.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn814\margrsxn814\margtsxn879\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \ql \fi341\li0\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Wprawdzie wojsko wys\'b3ane przez Armeni\'ea z trudem i wysi\'b3kiem prze-\line kroczy\'b3o g\'f3ry tego kraju bardzo strome i skaliste, przy czym letnia pora,\line jaka w\'f3wczas jeszcze by\'b3a, u\'b3
atwia\'b3a drog\'ea, wpad\'b3o te\'bf do kraju Med\'f3w\line i szerzy\'b3o tam spustoszenie, pal\'b9c mn\'f3stwo wsi i uprowadzaj\'b9c zdobycz.\line Pers}{\b\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  }{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 na wie\'9c\'e6 o tym broni\'b3 si\'ea wedle si\'b3, nie zdo\'b3a\'b3 jednak w zupe\'b3no\'9cci\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Rzymian pow\'9cci\'b9gn\'b9\'e6
. Kraj bowiem jest g\'f3rzysty, tote\'bf dla pieszych marsz\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 by\'b3 \'b3atwy, a droga wygodna, ale jazda barbarzy\'f1c\'f3w w g\'f3rach spadzistych\line nie mog\'b3a si\'ea szybko porusza\'e6
, bo mia\'b3a trudno\'9cci i przy zje\'9fdzie w d\'f3\'b3\line i przy podchodzeniu w g\'f3r\'ea. Ponadto przysz\'b3y wie\'9cci do kr\'f3la, \'bfe inne\line wojsko rzymskie pojawi\'b3o si\'ea we wschodnich}{
\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 18}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  dzielnicach kraju Part\'f3w\line i ci\'b9gnie przez r\'f3wnin\'ea. Tote\'bf boj\'b9c si\'ea, \'bfeby po spustoszeniu obszar\'f3w\line Part\'f3
w nie wpadli do Persji, zostawi\'b3 pewne si\'b3y, kt\'f3re uwa\'bfa\'b3 za wystar-\line czaj\'b9ce do os\'b3ony Medii, a sam z ca\'b3ym wojskiem pospieszy\'b3 do dzielnic\line wschodnich. Wojsko rzymskie posuwa\'b3o si\'ea tutaj z wielk\'b9 beztrosk\'b9
, po-\line niewa\'bf nieprzyjaciel si\'ea nie pokazywa\'b3 ani te\'bf nie stawia\'b3 oporu, spodzie-\line wa\'b3o si\'ea zreszt\'b9, \'bfe Aleksander z trzeci\'b9 cz\'ea\'9cci\'b9 wojska, najlepsz\'b9 i naj-\line wi\'eaksz\'b9, uderzy\'b3 ju\'bf w \'9c
rodek linii obronnej barbarzy\'f1c\'f3w, \'bfe zatem ci\line zaprz\'b9tni\'eaci s\'b9 ustawicznie niebezpiecze\'f1stwem z tej strony; wobec tego\line s\'b9dzili, \'bfe b\'ead\'b9 mogli prowadzi\'e6 sw\'f3j atak z wielk\'b9 swobod\'b9 i zupe\'b3nym\line 
bezpiecze\'f1stwem. Wszystkie trzy grupy wojska otrzyma\'b3y bowiem z g\'f3ry\line zlecenie, aby szybko przej\'9c\'e6 przez kraj nieprzyjacielski i wyznaczone by\'b3o\line miejsce, w kt\'f3rym mia\'b3y si\'ea zej\'9c\'e6 po przeprowadzeniu podboju wszyst-
\line kiego, co stanie im w drodze. Ale plan ten udaremni\'b3 Aleksander, kt\'f3ry\line ani nie wyprowadzi\'b3 wojska w pole, ani nie wkroczy\'b3 do kraju nieprzyja-\line }{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 ci
elskiego czy to ze strachu, aby osobi\'9ccie nie nara\'bfa\'e6 na niebezpiecze\'f1stwo\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 swej duszy i cia\'b3a w obronie pa\'f1stwa rzymskiego, czy te\'bf dlatego, \'bfe go\line zatrzymywa\'b3
a matka powodowana kobiecym tch\'f3rzostwem  i  przesadn\'b9\line mi\'b3o\'9cci\'b9 do syna. Hamowa\'b3a bowiem jego porywy m\'eastwa t\'b3umacz\'b9c mu,\line \'bfe to inni powinni si\'ea nara\'bfa\'e6 na niebezpiecze\'f1stwo w jego obronie, a on\line 
sam nie potrzebuje stawa\'e6 do walki. Zgotowa\'b3o to zgub\'ea wojsku rzym-\line skiemu, kt\'f3re wkroczy\'b3o ju\'bf do kraju nieprzyjacielskiego}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 19}{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 . Pers bowiem\line z wszystkimi si\'b3ami uderzy\'b3 na nich nieoczekiwanie, okr\'b9\'bfy\'b3 ich i nie-\line jako w sid\'b3a ich uj\'b9\'b3, po czym strzelaj\'b9c ze wszystkich stron z \'b3uk\'f3w\line }
{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 zniszczy\'b3 armi\'ea rzymsk\'b9, gdy\'bf b\'ead\'b9c s\'b3abi liczebnie nie zdo\'b3ali si\'ea przeciw-\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 stawi\'e6 przewa\'bfaj
\'b9cym si\'b3om, a tylko os\'b3aniali tarczami te strony odkryte,\line przeciw kt\'f3rym skierowane by\'b3y strza\'b3y z \'b3uk\'f3w; pragnieniem ich bowiem\line by\'b3o chroni\'e6 swe cia\'b3a nie wdaj\'b9c si\'ea w walk\'ea.  St\'b3oczyli si\'ea
 wreszcie}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi499\li134\ri14\sb240\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin134\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex101\langnp1045 18}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045  Okre\'9clenie \'84wschodnich", tutaj oczywi\'9ccie b
\'b3\'eadne, t\'b3umaczy si\'ea tym, \'bfe ta\line cz\'ea\'9c\'e6 linii bojowej nad dolnym biegiem Eufratu i Tygrysu le\'bfa\'b3a wysuni\'eata wi\'eacej\line na po\'b3udniowy wsch\'f3d ni\'bf cz\'ea\'9c\'e6 p\'f3\'b3nocna; by\'b3a to cz\'ea\'9c\'e6 po\'b3
udniowa (ten sam b\'b3\'b9d\line w & 7, gdzie mowa o dzielnicach wschodnich zamiast po\'b3udniowych).}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi499\li149\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin149\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex101\langnp1045 19}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045  Z toku relacji wynika, \'bfe chodzi tu o grup\'ea po\'b3
udniow\'b9, kt\'f3ra ods\'b3oni\'eata zo-\line sta\'b3a przez niewype\'b3nienie planu przez grup\'ea \'9crodkow\'b9 pod wodz\'b9 samego cesarza.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn832\margrsxn833\margtsxn864\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li14\ri0\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin14\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 w jedn\'b9 gromad\'ea i wysun\'b9wszy przed siebie tarcze stworzyli sobie nie-\line jako mur, za kt\'f3rym usi\'b3owali si\'ea broni\'e6 jakby obl\'ea\'bfeni; ze wszystkich\line str
on ostrzeliwani i ranieni m\'ea\'bfnie stawiali op\'f3r, jak d\'b3ugo to by\'b3o mo-\line \'bfliwe, w ko\'f1cu jednak wszyscy zgin\'eali. W ten spos\'f3b spotka\'b3a Rzymian\line bardzo ci\'ea\'bfka kl\'easka, kt\'f3r\'b9 nie\'b3atwo przychodzi wspomina
\'e6, bo uleg\'b3a\line zniszczeniu bardzo wielka armia, kt\'f3ra co do odwagi i ducha bojowego,\line i si\'b3y nie ust\'eapowa\'b3a \'bfadnemu wojsku dawnych czas\'f3w, podczas gdy\line Persa ten wspania\'b3y sukces wzbi\'b3 w dum\'ea i rozbudzi\'b3
 w nim nadzieje\line }{\fs31\expnd0\expndtw-4\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 jeszcze wi\'eakszego powodzenia.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi413\li38\ri24\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin24\lin38\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 6. Kiedy o tym doniesiono Aleksandrowi, kt\'f3ry si\'ea powa\'bfnie rozcho-\line rowa\'b3
 czy to z powodu upadku ducha, czy te\'bf braku przyzwyczajenia do\line tamtejszego klimatu, odczu\'b3 to osobi\'9ccie, bardzo ci\'ea\'bfko; ale i wojsko pozo-\line sta\'b3e by\'b3o z niego niezadowolone i oburza\'b3o si\'ea, \'bfe przez jego niesumien-
\line no\'9c\'e6 i niewykonanie u\'b3o\'bfonego planu armia, kt\'f3ra wkroczy\'b3a do nieprzy-\line jacielskiego kraju, zosta\'b3a zdradzona. Aleksander postanowi\'b3 jednak wr\'f3ci\'e6\line do Antiochii, bo nie m\'f3g\'b3 ju\'bf znie\'9c\'e6
 choroby ani dusznego powietrza,\line a przy tym w ca\'b3ym jego wojsku panowa\'b3y choroby, zw\'b3aszcza w\'9cr\'f3d\line \'bfo\'b3nierzy pochodz\'b9cych z Ilirykum, kt\'f3rzy przyzwyczajeni byli do wilgot-\line 
nego i zimnego klimatu, a swoim zwyczajem nadmiernie si\'ea od\'bfywiali,\line skutkiem czego zapadali na ci\'ea\'bfkie choroby i marli. Tak\'bfe do wojska\line stoj\'b9cego w Medii pos\'b3a\'b3 rozkaz, aby si\'ea wycofali. Wojsko to w drodze po-\line 
wrotnej po najwi\'eakszej cz\'ea\'9cci wygin\'ea\'b3o w g\'f3rach; wielu w mro\'9fnym\line kraju odmrozi\'b3o sobie r\'eace i nogi, tak \'bfe z wielkiej liczby tylko bardzo\line niewielu wr\'f3ci\'b3o. Towarzysz\'b9ce mu si\'b3y zabra\'b3
 Aleksander z powrotem do\line Antiochii, ale i z tej armii wielu zgin\'ea\'b3o, co u \'bfo\'b3nierzy wzbudzi\'b3o wielkie\line zniech\'eacenie, a na Aleksandra \'9cci\'b9gn\'ea\'b3o nies\'b3aw\'ea, \'bfe, nie posiada ani ta-\line lentu wodza, ani szcz
\'ea\'9ccia. Z trzech grup, na kt\'f3re swe wojsko podzieli\'b3,\line straci\'b3 ogromn\'b9 cz\'ea\'9c\'e6 ludzi skutkiem trzech r\'f3\'bfnych przyczyn: chor\'f3b,\line }{\fs31\expnd-1\expndtw-8\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 miecza i mrozu}
{\fs31\expnd-1\expndtw-8\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 20}{\fs31\expnd-1\expndtw-8\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 .}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi422\li82\ri0\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin82\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Kiedy Aleksander stan\'b9\'b3 w Antiochii, z \'b3atwo\'9cci\'b9 wr\'f3ci\'b3 sam do si\'b3\line dzi\'ea
ki surowemu powietrzu i dobrej wodzie tego miasta po bezwodnej\line suszy w Mezopotamii, a nawet zdoby\'b3 sobie zn\'f3w serca \'bfo\'b3nierzy, kt\'f3rych\line po przebytych cierpieniach stara\'b3 si\'ea podnie\'9c\'e6 na duchu przez wielkie\line 
dary pieni\'ea\'bfne, uwa\'bfa\'b3 to bowiem za jedyny \'9crodek do odzyskania \'bfyczli-\line wo\'9cci \'bfo\'b3nierzy. Zacz\'b9\'b3}{\i\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 zn\'f3
w gromadzi\'e6 si\'b3y i przygotowywa\'b3 si\'ea do\line ponownego uderzenia na Pers\'f3w na wypadek, gdyby go zn\'f3w zaczepili\line i nie zachowywali si\'ea spokojnie. Przysz\'b3y jednak wie\'9cci, \'bfe i Pers roz-\line pu\'9cci\'b3 swoje si\'b3
y i odes\'b3a\'b3 wszystkich do swego miejsca pochodzenia. Bo\line chocia\'bf wyda\'b3o si\'ea, \'bfe barbarzy\'f1cy bezwzgl\'eadnie wzi\'eali g\'f3r\'ea, to jednak\line i oni ponie\'9cli ci\'ea\'bfkie straty w starciach, do kt\'f3rych cz\'ea
sto przychodzi\'b3o}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li562\ri0\sb547\nowidctlpar\faauto\rin0\lin562\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex82\langnp1045 20}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex82\langnp1045  W 232 r.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn843\margrsxn843\margtsxn886\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri110\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin110\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 w Medii, oraz w bitwie na terenie Partii, w kt\'f3rej wielu poleg\'b3o, a jeszcze\line wi\'eacej odnios\'b3o rany. Rzymianie bowiem ponie\'9cli kl\'eask\'ea nie z powodu\line braku m\'ea
stwa, przeciwnie, sami te\'bf zadawali ci\'ea\'bfkie straty nieprzyja-\line cio\'b3om, a tylko dlatego ulegli, \'bfe liczebnie byli oczywi\'9ccie s\'b3absi; poniewa\'bf\line po obu stronach pad\'b3a r\'f3wna ilo\'9c\'e6 wojska, wi\'eac zwyci\'ea\'bfy\'b3
a, jak si\'ea zdaje,\line ta pozosta\'b3a cz\'ea\'9c\'e6 barbarzy\'f1c\'f3w w\'b3a\'9cnie dzi\'eaki swej wi\'eakszej liczbie, a nie\line dzi\'eaki t\'ea\'bfy\'9fnie bojowej. Uderzaj\'b9cym dowodem ci\'ea\'bfkich strat barbarzy\'f1-\line 
co w jest i ta okoliczno\'9c\'e6, \'bfe przez trzy lub cztery lata zachowywali si\'ea\line spokojnie i nie stan\'eali pod broni\'b9}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 21}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 . Tote\'bf
 i Aleksander, kiedy si\'ea o tym\line dowiedzia\'b3, zatrzyma\'b3 si\'ea w Antiochii; podni\'f3s\'b3 si\'ea na duchu i zby\'b3 si\'ea\line obawy wobec tego, \'bfe odpad\'b3a mu troska o sprawy wojenne, tym swob\'f3d-\line niej odda\'b3 si\'ea przyjemno
\'9cciom tego miasta.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi442\li10\ri72\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin72\lin10\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 7. By\'b3 teraz przekonany, \'bfe od strony Persji, mimo \'bfe pok\'f3j nie zosta\'b3\line zawarty, b\'eadzie mia\'b3 spok
\'f3j, bo barbarzy\'f1ca potrzebuje wytchnienia\line i czasu na to, by ponownie wojsko w pole wyprowadzi\'e6; raz bowiem roz-\line puszczone nie\'b3atwo daje si\'ea zn\'f3w zgromadzi\'e6, gdy\'bf nie jest to zorganizo-\line wana, sta\'b3a si\'b3
a zbrojna, ale raczej rzesza ludzi ni\'bf wojsko gotowe. A przy\line tym maj\'b9 tylko tyle zapas\'f3w \'bfywno\'9cci, ile ich ka\'bfdy z nich przybywaj\'b9c\line przywiezie na swoje potrzeby, z trudno\'9cci\'b9 te\'bf i z niech\'eaci\'b9 opuszczaj\'b9
\line swoje \'bfony i dzieci oraz strony ojczyste.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi408\li24\ri58\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin58\lin24\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Kiedy Aleksander snu\'b3 takie nadzieje, przybyli nagle pos\'b3a\'f1cy z li-\line stami, kt\'f3re go wysoce zaniepokoi\'b3
y i jeszcze wi\'eaksz\'b9 trosk\'b9 nape\'b3ni\'b3y;\line }{\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 namiestnicy bowiem, kt\'f3rzy mieli powierzony zarz\'b9d Ilirii, donosili,\line }{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 \'bfe Germanowie przekroczyli Ren i Dunaj, pustosz\'b9 rzymski obszar pa\'f1-\line stwowy i z wielkimi si\'b3ami napadaj\'b9 po\'b3o\'bfone nad brzegami obozy wa-\line r\'f3wne, miasta i wsi, zagra\'bfaj
\'b9 te\'bf powa\'bfnie ludom Ilirii granicz\'b9cym i s\'b9-\line siaduj\'b9cym z Itali\'b9}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 22}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 ; potrzebna jest wi\'eac jego obecno\'9c\'e6 i ca
\'b3ego wojska,\line jakim rozporz\'b9dza. Wiadomo\'9cci te przerazi\'b3y Aleksandra, ale zasmuci\'b3y\line r\'f3wnie\'bf \'bfo\'b3nierzy z Ilirykum, kt\'f3rzy czuli si\'ea podw\'f3jnie dotkni\'eaci nie-\line szcz\'ea\'9c
ciem, bo i tym, co wycierpieli w walkach z Persami, jak i wie\'9cciami\line o \'9cmierci swoich najbli\'bfszych z r\'b9k German\'f3w. Burzyli si\'ea wi\'eac i obwi-\line niali Aleksandra, \'bfe przez swoje niedbalstwo i tch\'f3rzostwo dopu\'9cci\'b3 do
\line kl\'easki na Wschodzie, a teraz oci\'b9ga si\'ea i zwleka z wypraw\'b9 na p\'f3\'b3noc.\line Istotnie i sam Aleksander, i przyjaciele z jego otoczenia \'bfywili obawy\line ju\'bf i o sam\'b9 Itali\'ea. Niebezpiecze\'f1stwo ze strony German\'f3
w wydawa\'b3o si\'ea\line im}{\i\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 bowiem niepor\'f3wnanie wi\'eaksze ani\'bfeli ze strony Pers\'f3w; gdy\'bf ci mi\'ea-\line szkaj\'b9
 na wschodzie, wielkim l\'b9dem i szerokim morzem oddzieleni od}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi456\li58\ri0\sb365\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin58\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex101\langnp1045 21}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045  Tote\'bf w Rzymie rezultaty wyprawy, by\'b3y s\'b3
awione jako wielki sukces, Ale-\line ksandrowi Sewerowi przyznano triumf i tytu\'b3 honorowy \'84Parthicus", tj. zwyci\'eazca;\line Part\'f3w, bo tak jeszcze wzorem dawniejszych czas\'f3w okre\'9clano wschodnich s\'b9-\line }{
\fs26\expnd-1\expndtw-7\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045 siad\'f3w.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li533\ri0\sb5\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin533\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex82\langnp1045 22}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex82\langnp1045  W 233 r.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn842\margrsxn843\margtsxn919\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li10\ri101\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin101\lin10\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 kraju Ital\'f3w, tak \'bfe ledwo znaj\'b9 go ze s\'b3yszenia, natomiast ludy iliryjskie\line s\'b9 zacie\'9cnione do w\'b9skiego pasa ziemi i zajmuj\'b9 nieznaczn\'b9 cz\'ea\'9c\'e6 obszaru\line 
rzymskiego, co sprawia, \'bfe Germanowie s\'b9 niemal pogranicznymi s\'b9sia-\line }{\fs30\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 dami Ital\'f3w.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi403\li10\ri53\sb5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin53\lin10\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 Z niech\'eaci\'b9 i wbrew swojej woli, ale pod naciskiem konieczno\'9cci wy-\line da\'b3
 Aleksander rozkaz do wymarszu, zostawiwszy wojska, jakie uwa\'bfa\'b3\line }{\fs30\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 za wystarczaj\'b9ce do obrony rzymskich brzeg\'f3w rzecznych, starannie\line }{
\fs30\expnd-1\expndtw-5\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 wzmocni\'b3 obwarowania stra\'bfnic i obsadzi\'b3 wszystkie okre\'9clon\'b9 za\'b3o-\line }{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 g\'b9, a sam z pozosta\'b3ymi si\'b3
ami pospieszy\'b3 przeciw Germanom. Przeby\'b3\line drog\'ea z wielkim po\'9cpiechem i stan\'b9\'b3 nad brzegami Renu}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 23}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 , gdzie podj\'b9\'b3
\line przygotowania do wojny z Germanami. W poprzek rzeki ustawi\'b3 okr\'eaty,\line kt\'f3re przywi\'b9zane jeden do drugiego stworzy\'b3y most umo\'bfliwiaj\'b9cy \'bfo\'b3-\line nierzom przej\'9ccie bez \'bfadnych trudno\'9cci. Z rzek p\'b3yn\'b9
cych na p\'f3\'b3nocy te\line dwie, Ren i Dunaj, s\'b9 najwi\'eaksze; pierwszy p\'b3ynie opodal kraju Germa-\line n\'f3w, drugi za\'9c Pannon\'f3w. Latem skutkiem swej g\'b3\'eaboko\'9cci i szeroko\'9cci\line strumienie ich s\'b9 sp\'b3
awne, ale w zimie, gdy mr\'f3z je zetnie, mo\'bfna po nich\line je\'9fdzi\'e6 ko\'f1mi jakby po r\'f3wninie. A tak wytrzyma\'b3y i twardy staje si\'ea\line w\'f3wczas ten p\'b3ynny zreszt\'b9 \'bfywio\'b3, \'bfe nie za\'b3amuje si\'ea nie tylko pod\line 
kopytami koni i nogami ludzi, ale nawet ci, co chc\'b9 wody zaczerpn\'b9\'e6, nie\line przynosz\'b9 w tym celu wiader czy jakichkolwiek naczy\'f1, lecz siekiery\line i motyki, by wyr\'b9ba\'e6 kawa\'b3ek, kt\'f3ry zupe\'b3nie bez naczynia zabieraj\'b9
\line i nios\'b9 wod\'ea tak jakby kamie\'f1.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi413\li48\ri29\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin29\lin48\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 Takie to s\'b9 w\'b3asno\'9cci tych rzek. Aleksander, kt\'f3ry przyprowadzi\'b3 ze\line sob\'b9 bardzo wielu Maur\'f3
w i wielk\'b9 liczb\'ea \'b3ucznik\'f3w ze Wschodu oraz\line z kraju Osroen\'f3w, tudzie\'bf Part\'f3w, kt\'f3rzy poszli za nim jako zbiegowie\line }{\fs30\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 lub zwabieni pieni\'eadzmi, czyni\'b3
 przygotowania, by si\'ea przeciwstawi\'e6\line }{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 Germanom. Ten bowiem rodzaj wojska jest dla nich najprzykrzejszy, gdy\'bf\line Maurowie rzucaj\'b9 swe oszczepy z wielkiej odleg\'b3o\'9cci i z wielk\'b9
 lekko\'9cci\'b9\line przeprowadzaj\'b9 swe natarcia i odwroty, podczas gdy \'b3ucznicy ods\'b3oni\'eate\line ich g\'b3owy i d\'b3ugie cia\'b3a z wielk\'b9 \'b3atwo\'9cci\'b9 z oddali bior\'b9 na cel swych\line \'b3uk\'f3
w... [Germanowie] stawali do regularnej bitwy wr\'eacz i cz\'easto potra-\line }{\fs30\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 fili sprosta\'e6 Rzymianom.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi432\li96\ri5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin96\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 Takie by\'b3o po\'b3o\'bfenie Aleksandra. Postanowi\'b3 jednak wys\'b3a\'e6 do nich\line poselstwo i podj\'b9\'e6
 rokowania o pok\'f3j. Obiecywa\'b3 im zaspokoi\'e6 wszystkie\line ich \'bf\'b9dania i nie szcz\'eadzi\'e6 r\'f3wnie\'bf}{\i\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  }{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 pieni\'ea
dzy. Te bowiem najwi\'eacej prze-\line konuj\'b9 German\'f3w, jako \'bfe s\'b9 chciwi na nie i zawsze za z\'b3oto sprzedaj\'b9\line Rzymianom pok\'f3j. St\'b9d i Aleksander usi\'b3owa\'b3 raczej kupi\'e6 od nich uk\'b3ad\line pokojowy, ani\'bfeli nara\'bf
a\'e6 si\'ea na niebezpiecze\'f1stwo wojny. \'afo\'b3nierze byli\line jednak z tego niezadowoleni, bo si\'ea to przewleka\'b3o bez wyniku. Aleksan-}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi470\li115\ri0\sb370\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin115\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex102\langnp1045 23}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045  Jesieni\'b9
 234 r. Autor pomija tu milczeniem pobyt cesarza w Rzymie, gdzie\line po przybyciu jesieni\'b9 233 r. \'9cwi\'eaci\'b3 triumf z powodu rzekomych sukces\'f3w na\line }{\fs26\expnd-1\expndtw-8\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 Wschodzie.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn881\margrsxn881\margtsxn905\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li10\ri10\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin10\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 der za\'9c nie okazywa\'b3 ani \'9cladu m\'eastwa, ni ochoty do wojny, a tylko za-\line bawia\'b3 si\'ea powo\'bfeniem ko\'f1mi i innymi rozrywkami, kiedy nale\'bfa\'b3o ru-\line szy\'e6 w pole i ukara
\'e6 German\'f3w za ich poprzednie zuchwalstwo.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi432\li0\ri0\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin0\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 8. A by\'b3 w\'f3wczas w wojsku niejaki Maksyminus, pochodz\'b9cy z g\'b3\'eabo-\line kiej na p\'f3\'b3 barbarzy\'f1
skiej Tracji, kt\'f3ry, jak m\'f3wiono, z jakiej\'9c wsi, gdzie\line za lat ch\'b3opi\'eacych pasa\'b3 byd\'b3o, doszed\'b3szy do wieku m\'b3odzie\'f1czego dzi\'eaki\line swej wielko\'9cci i sile cia\'b3a zaci\'b9gni\'eaty zosta\'b3 do konnicy; poniewa
\'bf sprzyja-\line \'b3o mu szcz\'ea\'9ccie, powoli przeszed\'b3 przez wszystkie stopnie wojskowe i na-\line miestnictwa prowincji. Maksymina tego ze wzgl\'eadu na jego do\'9cwiadczenie\line wojskowe postawi\'b3 Aleksander na czele wojsk nowozaci\'ea\'bf
nych, aby je\line \'e6wiczy\'b3 w sztuce wojennej [wojskowej] i przygotowywa\'b3 do wojny. Spe\'b3-\line nia\'b3 to zlecenie z wielk\'b9 staranno\'9cci\'b9, ale r\'f3wnocze\'9cnie zdobywa\'b3 sobie\line u \'bfo\'b3nierzy wielk\'b9 \'bfyczliwo\'9c\'e6
, bo nie tylko uczy\'b3 ich, co czyni\'e6 nale\'bfy,\line ale i sam s\'b3u\'bfy\'b3 im we wszystkich pracach przyk\'b3adem, tak \'bfe byli jego\line uczniami wsp\'f3\'b3zawodnikami oraz na\'9cladowcami jego m\'eastwa. Ponadto\line jedna\'b3
 ich sobie darami i wszelkiego rodzaju odznaczeniami. St\'b9d m\'b3odzi\line ci ludzie, mi\'eadzy kt\'f3rymi najwi\'eaksza cz\'ea\'9c\'e6 pochodzi\'b3a z Pannonii, po-\line dziwiali m\'eastwo Maksymina, a szydzili z Aleksandra, \'bfe nad nim matka\line 
przewodzi, \'bfe sprawami pa\'f1stwa kieruje samowola i kaprys kobiety, pod-\line czas gdy on w spos\'f3b gnu\'9cny i niem\'easki prowadzi wojn\'ea. Przypominali\line te\'bf sobie o kl\'easkach na Wschodzie spowodowanych przez jego opiesza\'b3o\'9c\'e6,
\line podnosili, \'bfe nie da\'b3 \'bfadnego dowodu m\'eastwa ni m\'b3odzie\'f1czej \'9cmia\'b3o\'9cci,\line kiedy przyby\'b3 na wojn\'ea z Germanami. A \'bfe w og\'f3le pochopni byli do\line przewrot\'f3w, \'f3wczesny za\'9c rz\'b9d wydawa\'b3 im si\'ea
 uci\'b9\'bfliwy przez swe d\'b3u-\line gie trwanie i nie rokowa\'b3 ju\'bf korzy\'9cci, bo hojno\'9c\'e6 jego wyczerpa\'b3a si\'ea\line w minionym okresie, podczas gdy najbli\'bfsza zmiana na tronie, kt\'f3ra by\line nadesz\'b3a, dawa\'b3a nadziej\'ea
 zysku i zapewnia\'b3a ze strony tego, kt\'f3ry by\line doszed\'b3 do w\'b3adzy, wdzi\'eaczne uznanie i zabiegi o wzgl\'eady, wi\'eac postano-\line wili usun\'b9\'e6 Aleksandra, obwo\'b3a\'e6 za\'9c imperatorem i Augustem Maksymina,\line by\'b3 on bowie
m ich towarzyszem broni i dzieli\'b3 z nimi namiot, a przez swe\line do\'9cwiadczenie i dzielno\'9c\'e6 wydawa\'b3 si\'ea odpowiedni wobec tocz\'b9cej si\'ea woj-\line ny. Zgromadzili si\'ea wi\'eac na r\'f3wninie uzbrojeni jak na zwyczajne \'e6wicze-
\line nia, a kiedy Maksyminus wyszed\'b3 do nich i obj\'b9\'b3 dow\'f3dztwo (nie wiado-\line mo, czy nie wiedzia\'b3 wcale, co si\'ea' przygotowuje^ czy te\'bf w tajemnicy\line przygotowa\'b3 to uprzednio), narzucili mu na ramiona purpurowy p\'b3aszcz
\line cesarski i obwo\'b3ali imperatorem. Pocz\'b9tkowo wzbrania\'b3 si\'ea i odrzuci\'b3 pur-\line pur\'ea, kiedy jednak zacz\'eali nastawa\'e6 na niego z wyci\'b9gni\'eatymi mieczami\line i grozili mu \'9cmierci\'b9, przeni\'f3s\'b3 niebezpiecze\'f1
stwo w przysz\'b3o\'9cci nad bez-\line po\'9crednio gro\'bf\'b9ce i przyj\'b9\'b3 godno\'9c\'e6, bo cz\'easto ju\'bf poprzednio, jak po-\line wiedzia\'b3, wyrocznie i sny zapowiada\'b3y mu tak wielki los. W przem\'f3wieniu\line do \'bfo\'b3nierzy o\'9c
wiadczy\'b3, \'bfe przyjmuje t\'ea godno\'9c\'e6 niech\'eatnie i wbrew swej\line woli, ale ust\'eapuje przed ich \'bf\'b9daniem. Wezwa\'b3 ich zarazem, by swoj\'b9}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn876\margrsxn876\margtsxn881\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li14\ri0\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin14\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 wol\'ea czynem stwierdzili i z broni\'b9 w r\'eaku pospiesznie, uprzedzaj\'b9c wie\'9c\'e6,\line ruszyli na Aleksandra, kt\'f3ry nie wie jeszcze o niczym; w ten spos\'f3b bo-\line wiem zaskocz\'b9 otaczaj
\'b9ce go wojsko oraz jego gwardi\'ea przyboczn\'b9 i albo\line sk\'b3oni\'b9 ich do po\'b3\'b9czenia si\'ea z nimi, albo z najwi\'eaksz\'b9 \'b3atwo\'9cci\'b9 z\'b3ami\'b9\line nie przygotowanych na tak\'b9 niespodziank\'ea. Aby sobie zapewni\'e6 ich 
\'bfy-\line czliwo\'9c\'e6 i podnie\'9c\'e6 ich zapa\'b3, podwoi\'b3 im \'bfo\'b3d, przyobieca\'b3 rozdzia\'b3 pie-\line ni\'eadzy i wspania\'b3ych dar\'f3w, odpu\'9cci\'b3 im wszelkie kary i przewinienia,\line po czym ruszy\'b3 w drog\'ea; miejsce za\'9c
, gdzie sta\'b3 obozem Aleksander ze\line }{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 swoimi lud\'9fmi, by\'b3o niezbyt odleg\'b3e.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi432\li0\ri5\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin0\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 9. Kiedy doniesiono o tym Aleksandrowi, zaskoczony niespodziewan\'b9\line wie\'9cci\'b9 wpad\'b3 w najwi\'eaksze przera\'bf
enie, wybieg\'b3 z cesarskiego namiotu\line jakby szalony, trz\'eas\'b9c si\'ea i \'b3zy wylewaj\'b9c, rzuca\'b3 na Maksymina oskar\'bfe-\line nia o niewierno\'9c\'e6 i niewdzi\'eaczno\'9c\'e6 rozwodz\'b9c si\'ea nad wszystkimi wy-\line \'9c
wiadczonymi mu ze swej strony dobrodziejstwami, obwinia\'b3 nowoza-\line ci\'ea\'bfnych, \'bfe tak lekkomy\'9clnie \'b3ami\'b9c sw\'b9 przysi\'eag\'ea powa\'bfyli si\'ea na czyn\line taki, to zn\'f3w obiecywa\'b3 spe\'b3ni\'e6 wszystkie ich \'bf\'b9
dania i uwzgl\'eadni\'e6 wszel-\line kie ich skargi. \'afo\'b3nierze, kt\'f3rzy przy nim byli dnia tego, odprowadzili go\line do namiotu wznosz\'b9c okrzyki na jego cze\'9c\'e6, obiecuj\'b9c, \'bfe go os\'b3ania\'e6 b\'ead\'b9\line ze wszystkich si\'b3
. Gdy noc min\'ea\'b3a i doniesiono o \'9cwicie, \'bfe Maksyminus\line nadci\'b9ga i z dala ukazuje si\'ea wzbijaj\'b9cy si\'ea tuman py\'b3u oraz daj\'b9 si\'ea\line s\'b3ysze\'e6 okrzyki ci\'b9gn\'b9cego t\'b3umu, Aleksander wyszed\'b3 znowu na r\'f3
wnin\'ea,\line kaza\'b3 zwo\'b3a\'e6 \'bfo\'b3nierzy i prosi\'b3 ich, aby podj\'eali walk\'ea w jego obronie\line i uratowali go, bo przecie\'bf wychowali go w swym gronie i pod panowa-\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 niem jego przez lat czterna\'9ccie \'bfyli, nie znajduj\'b9c powodu do skargi; odwo-\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 \'b3ywa\'b3 si\'ea do ich wsp\'f3\'b3
czucia i lito\'9cci i kaza\'b3 im w ko\'f1cu, by chwycili za\line bro\'f1 i w szyku bojowym ruszyli naprzeciw nieprzyjaciela. \'afo\'b3nierze po-\line cz\'b9tkowo obiecywali, z wolna jednak pocz\'eali si\'ea wycofywa\'e6 i nie chcieli\line bra\'e6 si\'ea
 do broni. Niekt\'f3rzy nawet domagali si\'ea od Aleksandra, by wyda\'b3\line na \'9cmier\'e6 dow\'f3dc\'ea wojska i swoich doradc\'f3w, pod pozorem, \'bfe oni byli\line winni tego buntu. Inni wymy\'9clali na matk\'ea jego za jej chciwo\'9c\'e6, m\'f3
wili,\line \'bfe trzyma pieni\'b9dze pod kluczem, a przez swe sk\'b9pstwo i sprzeciwianie\line si\'ea rozdawaniu ich \'9cci\'b9gn\'ea\'b3a nienawi\'9c\'e6 na Aleksandra. Przez d\'b3u\'bfszy czas\line r\'f3\'bfne tego rodzaju okrzyki wznosili nie ruszaj
\'b9c si\'ea z miejsca. Skoro jed-\line nak wojsko Maksymina znalaz\'b3o si\'ea ju\'bf w zasi\'eagu widoczno\'9cci i m\'b3odzi\line \'bfo\'b3nierze z okrzykiem pocz\'eali nawo\'b3ywa\'e6 swych towarzysz\'f3w broni, by\line opu\'9ccili t\'ea sk\'b9p\'b9
 bab\'ea i tch\'f3rzliwego m\'b3okosa, kt\'f3ry jest niewolnikiem\line matki, a przeszli na stron\'ea dzielnego i rozumnego m\'ea\'bfa, swego towarzysza\line broni, kt\'f3ry sp\'eadzi\'b3 swe \'bfycie w potrzebach wojennych, w\'f3wczas \'bfo\'b3nie-\line 
rze Aleksandra dali si\'ea przekona\'e6 i opu\'9ccili go, a przeszli na stron\'ea Maksy-\line mina, kt\'f3ry przez wszystkich zosta\'b3 obwo\'b3any imperatorem. Aleksander\line dr\'bf\'b9cy i na p\'f3\'b3 \'bfywy z bied\'b9 uciek\'b3
 do swego namiotu i rzuciwszy si\'ea\line w obj\'eacia matki, j\'eacz\'b9c, jak powiadaj\'b9, i skar\'bf\'b9c si\'ea, \'bfe przez ni\'b9 taki los}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn859\margrsxn860\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri38\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin38\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 go spotyka, oczekiwa\'b3 swego zab\'f3jcy. Maksyminus obwo\'b3any Augustem\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 przez ca\'b3e wojsko wysy\'b3
a trybuna i kilku centurion\'f3w, aby zg\'b3adzili\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 Aleksandra wraz z matk\'b9 oraz innymi lud\'9fmi z jego otoczenia, kt\'f3rzy by\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-4\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 op\'f3r stawiali. Wys\'b3a\'f1cy przybywszy na miejsce weszli do namiotu i zabili\line }{\fs31\expnd-1\expndtw-5\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 tak jego, jak i jego matk\'ea
}{\fs31\expnd-1\expndtw-5\lang1045\langfe1033\super\charscalex108\langnp1045 24}{\fs31\expnd-1\expndtw-5\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 , tudzie\'bf innych, kt\'f3rzy uchodzili za jego przy-\line }{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 jaci\'f3\'b3 i zaufanych, z wyj\'b9tkiem tych, kt\'f3rzy zdo\'b3ali umkn\'b9\'e6 lub ukry\'e6\line si\'ea na czas kr\'f3tki, bo nied\'b3ugo potem uj\'b9\'b3 ich wszystkich Maksyminus\line i straci\'b3.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi394\li14\ri0\sb14\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin14\itap0 {\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 Taki to koniec dosi\'eagn\'b9\'b3 Aleksandra i jego matk\'ea po czternastu latach\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 panowania}{\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\super\charscalex108\langnp1045 25}{\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 , kt\'f3re min\'ea\'b3
y, o ile chodzi o poddanych, bez skarg i rozlewu\line }{\fs31\expnd-1\expndtw-6\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 krwi. Obce mu by\'b3y bowiem mordy, okrucie\'f1stwa i bezprawia, przeciwnie,\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 wykazywa\'b3 sk\'b3onno\'9c\'e6 do ludzkiego i dobrotliwego post\'eapowania. Tote\'bf\line }{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 panowanie Aleksandra zas
\'b3ugiwa\'b3oby na pe\'b3ne uznanie, gdyby zachowa-\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 nie matki wykazuj\'b9cej sk\'b3onno\'9c\'e6 do chciwo\'9cci i sknerstwa i jemu nie\line }{
\fs31\expnd-1\expndtw-7\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 przynosi\'b3o ujmy.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi499\li19\ri24\sb360\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin24\lin19\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 24}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  Co najmiej kilka dni przed 25 marca 
235 r., kiedy, jak wynika z napisu\line w CIL VI 2001, Maksyminus uznany by\'b3 ju\'bf w Rzymie cesarzem, bo zaliczony zo-\line sta\'b3 do kolegium }{\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 sodales Antoniniani }{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 prawdopodobnie 18 marca 235 r.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi504\li10\ri24\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin24\lin10\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 25}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  Do lat panowania Sewera Aleksandra zaliczy\'b3 Herodian r\'f3
wnie\'bf 221 rok, kie-\line dy zosta\'b3 mianowany Cezarem.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn854\margrsxn855\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qc \li0\ri5\nowidctlpar\faauto\rin5\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 KSI\'caGA VII}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi470\li58\ri0\sb230\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin58\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 1. Jakie \'bfycie prowadzi\'b3 Aleksander i jaki koniec go spotka\'b3 po czter-\line 
nastu latach panowania, przedstawili\'9cmy powy\'bfej.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi437\li29\ri10\sb5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin29\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Maksyminus}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 1}{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  po obj\'eaciu rz\'b9d\'f3w wprowadzi\'b3 wielkie zmiany, bo w\'b3a-\line dz\'ea sw\'b9 sprawowa\'b3 w spos\'f3b bardzo surowy, szerz\'b9c wielki postrach. Po\line poprzednim \'b3
agodnym i nader sprawiedliwym panowaniu usi\'b3owa\'b3 we\line wszystkim zaznaczy\'e6 okrutn\'b9 tyrani\'ea, zdaj\'b9c sobie spraw\'ea z og\'f3lnej nie-\line ch\'eaci do siebie, jako \'bfe pierwszy z najg\'b3\'eabszych nizin wspi\'b9\'b3 si\'ea z woli
\line losu na takie wy\'bfyny. Z natury swej by\'b3 barbarzy\'f1c\'b9 tak z charakteru,\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 jak i z pochodzenia. Zami\'b3owanie do rozlewu krwi przyni\'f3s\'b3 ze sob\'b9 z kra-\line }
{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 ju ojczystego, tote\'bf pilnie baczy\'b3, aby swe rz\'b9dy utrwali\'e6 przy pomocy\line akt\'f3w okrucie\'f1stwa, obawia\'b3 si\'ea bowiem, \'bfe mo\'bfe si\'ea wyda\'e6 godnym po-\line 
gardy w opinii senator\'f3w i poddanych, bo ci nie patrz\'b9 na stanowisko, na\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 jakie szcz\'ea\'9cliwy los go wyni\'f3s\'b3, ale na jego niskie pochodzenie. Powszech-\line }{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 nie opowiadano sobie i szydzono, \'bfe zanim zosta\'b3 przez los wyniesiony na\line tron cesarski, pasa\'b3 byd\'b3o w g\'f3rach trackich, a \'bfe by\'b3 wysokiego wzrostu\line i wielkiej si\'b3
y fizycznej, wi\'eac da\'b3 si\'ea zwerbowa\'e6 jako prosty \'bfo\'b3nierz do\line s\'b3u\'bfby wojskowej w swym kraju rodzinnym.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi437\li5\ri34\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin34\lin5\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Zaraz wi\'eac usun\'b9\'b3 wszystkich przyjaci\'f3\'b3 Aleksandra, kt\'f3rzy z wyboru\line senatu stanowili jego rad\'ea}{
\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 2}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 , i jednych odes\'b3a\'b3 do Rzymu, drugich za\'9c po-\line zby\'b3 si\'ea pod pozorem pewnych czynno\'9cci urz\'eadowych; chcia\'b3 bowiem by
\'e6\line jedynym rozkazodawc\'b9 w wojsku i nie widzie\'e6 ko\'b3o siebie nikogo, kto by\line nad nim g\'f3rowa\'b3 w poczuciu swego szlachetnego urodzenia, by jakby\line z wynios\'b3ego grodu nie kr\'eapowany obecno\'9cci\'b9 \'bfadnego cz\'b3owieka, kt
\'f3rego\line by musia\'b3 szanowa\'e6, mia\'b3 swobod\'ea dokonywania akt\'f3w tyranii. Nawet\line s\'b3u\'bfb\'ea wszystk\'b9, kt\'f3ra otacza\'b3a Aleksandra przez tyle lat, odprawi\'b3 z dwo-\line ru cesarskiego. Bardzo wielu z nich kaza\'b3
 nawet straci\'e6, podejrzewaj\'b9c\line ich o knowania przeciw sobie skierowane, widzia\'b3 bowiem, \'bfe boleli nad\line }{\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 zamordowaniem swego pana.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 

\par }\pard \ql \li461\ri0\sb5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin461\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Jeszcze wi\'eacej pobudzi\'b3o go do okrucie\'f1stwa i rozpali\'b3o jego gniew}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \fi475\li0\ri0\sb418\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin0\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\langnp1045 1}{\i\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045  }{\fs26\expnd14\expndtw70\lang1045\langfe1033\langnp1045 Gajusz}{
\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045  }{\fs26\expnd12\expndtw60\lang1045\langfe1033\langnp1045 Juliusz}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045  }{\fs26\expnd12\expndtw63\lang1045\langfe1033\langnp1045 Werus}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045  }{
\fs26\expnd12\expndtw62\lang1045\langfe1033\langnp1045 Maksyminus}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045  (ur. 172 r.) panowa\'b3 od marca\line 235 r. do po\'b3owy czerwca 238 r.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li470\ri0\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin470\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\langnp1045 2}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045  Por. wy\'bfej VI l, 2.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn881\margrsxn881\margtsxn895\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 na wszystkich odkrycie uknutego przeciwko niemu sprzysi\'ea\'bfenia, do kt\'f3-\line rego nale\'bfa\'b3o wielu centurion\'f3w i prawie wszyscy cz\'b3onkowie senatu. By\'b3\line mianowicie niejaki Magnus}{
\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 3}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 , pochodz\'b9cy z rodu patrycjuszowskiego, by\'b3y\line konsul, kt\'f3rego oskar\'bfono, \'bfe na w\'b3asn\'b9 r\'eak\'ea gromadzi si\'b3
y zbrojne i usi-\line \'b3uje nak\'b3oni\'e6 pewnych \'bfo\'b3nierzy, by na niego przenie\'9cli w\'b3adz\'ea. Plan\line dzia\'b3ania by\'b3 podobno nast\'eapuj\'b9cy. Maksyminus, przygotowawszy most\line na rzece, zamierza\'b3 przeprawi\'e6 si\'ea
 przeciwko Germanom. Zaraz bowiem\line po obj\'eaciu w\'b3adzy zacz\'b9\'b3}{\i\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 dzia\'b3ania wojenne, a poniewa\'bf uwa\'bfano, \'bfe zo-\line sta\'b3
 wybrany na cesarza ze wzgl\'eadu na sw\'f3j pot\'ea\'bfny wzrost i si\'b3\'ea, tudzie\'bf\line do\'9cwiadczenie wojenne, wi\'eac stara\'b3 si\'ea t\'ea s\'b3aw\'ea i to mniemanie \'bfo\'b3nierzy\line czynem utwierdzi\'e6 i usi\'b3owa\'b3 wykaza\'e6, \'bf
e opiesza\'b3o\'9c\'e6 Aleksandra i tch\'f3-\line rzostwo w przedsi\'eawzi\'eaciach wojennych s\'b3usznie spotka\'b3y si\'ea z pot\'eapie-\line niem. Nie ustawa\'b3 wi\'eac w \'e6wiczeniu i wyrabianiu swoich \'bfo\'b3nierzy, przy\line czym osobi\'9c
cie zach\'eaca\'b3 wojsko wyst\'eapuj\'b9c w pe\'b3nym uzbrojeniu. W\'f3w-\line czas tedy uko\'f1czywszy most zamierza\'b3 wkroczy\'e6 do Germanii. Magnus\line za\'9c, jak m\'f3wiono, dobra\'b3 sobie niewielu, ale najwybitniejszych ludzi,\line tych zw\'b3
aszcza, kt\'f3rzy mieli powierzon\'b9 sobie stra\'bf i piecz\'ea nad mostem,\line i sk\'b3oni\'b3 ich, aby zerwali most po przej\'9cciu Maksymina i zostawili go na\line \'b3up barbarzy\'f1com, gdy\'bf nie b\'eadzie mia\'b3 mo\'bfno\'9c
ci powrotu. Ogromna rze-\line ka ze wzgl\'eadu na sw\'b9 szeroko\'9c\'e6 i g\'b3\'eaboko\'9c\'e6, a zarazem i bystry pr\'b9d sta-\line wa\'b3a si\'ea nie do przebycia z chwil\'b9 zerwania mostu, zw\'b3aszcza \'bfe na brze-\line gu nieprzyjacielskim nie by
\'b3o wcale okr\'eat\'f3w.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi442\li0\ri29\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin29\lin0\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Tak sobie opowiadano o tym zamachu, nie wiadomo jednak, czy by\'b3a\line to prawda, czy tylko pog\'b3
oska rozpuszczona przez Maksymina. Trudno tu\line co\'9c pewnego powiedzie\'e6, poniewa\'bf rzecz nie zosta\'b3a zbadana. Maksyminus\line bowiem ani nie przekaza\'b3 sprawy s\'b9dowi, ani nie pozwoli\'b3 na obron\'ea, lecz\line wszystkich, kt\'f3
rych podejrzewa\'b3, porwa\'b3 nagle i zamordowa\'b3 bezlito\'9cnie.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi437\li0\ri14\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin0\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Wybuch\'b3 te\'bf bunt \'b3ucznik\'f3w z Osroeny, kt\'f3rzy bardzo boleli nad\line \'9cmierci\'b9 Aleksandra. Natkn\'eali si
\'ea oni przypadkiem na jednego z przyja-\line ci\'f3\'b3 Aleksandra, by\'b3ego konsula, kt\'f3ry si\'ea zwa\'b3 Kwartinus, a zosta\'b3 zwol-\line niony przez Maksymina z wojska; porwali go Wbrew jego woli, bo o ni-\line czym wpierw nie wiedzia\'b3
, zrobili go swoim wodzem, przybrali w purpu-\line r\'ea, ponie\'9cli przed nim ogie\'f1, jedno i drugie zgub\'b9 gro\'bf\'b9ce oznaki czci,\line i zmuszali go do obj\'eacia w\'b3adzy, mimo \'bfe nie mia\'b3 na to najmniejszej\line 
ochoty. W nocy jednak, kiedy spa\'b3 w namiocie, zosta\'b3 nagle w spos\'f3b\line podst\'eapny zamordowany przez swego towarzysza i, jak si\'ea zdawa\'b3o, przy-\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 
jaciela, poprzedniego dow\'f3dc\'ea Osroe\'f1czyk\'f3w, kt\'f3ry nazywa\'b3 si\'ea Makedon,\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 chocia\'bf to on w\'b3a\'9cnie nam\'f3wi\'b3 Osroe\'f1czyk\'f3w do jego porwania i od-\line padni\'ea
cia od Maksymina. Cz\'b3owiek ten, mimo \'bfe nie mia\'b3 \'bfadnego powo-}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi466\li5\ri0\sb355\sl-302\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin5\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex101\langnp1045 3}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045  }{
\fs26\expnd10\expndtw50\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045 Magnus,}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045  bli\'bfej nie znany, ale mo\'bfe identyczny z senatorem Petroniuszem\line Magnusem, patronem kolonii Kanuzjum w 223 r., kt
\'f3rego imi\'ea na napisie zosta\'b3a\line rozmy\'9clnie wyskrobane.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \margtsxn890\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li10\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin10\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 
du do nieprzyja\'9fni lub nienawi\'9cci, zabi\'b3 tego, kt\'f3rego porwa\'b3 i sk\'b3oni\'b3 do\line przyj\'eacia godno\'9cci cesarskiej, odci\'b9\'b3 mu nast\'eapnie g\'b3ow\'ea i zani\'f3s\'b3 j\'b9 Ma-\line ksyminowi w przekonaniu, \'bf
e sobie zaskarbi wielk\'b9 wdzi\'eaczno\'9c\'e6 z jego\line strony. Ten ucieszy\'b3 si\'ea z tego czynu, bo pozby\'b3 si\'ea w ten spos\'f3b nieprzy-\line jaciela, jak s\'b9dzi\'b3, ale morderc\'ea jego, kt\'f3ry tak wielkie \'bfywi\'b3 nadzieje\line i o
czekiwa\'b3, \'bfe otrzyma jak\'b9\'9c nadzwyczajn\'b9 nagrod\'ea, kaza\'b3 straci\'e6, po-\line niewa\'bf by\'b3 przyw\'f3dc\'b9 buntu i zabi\'b3 tego, kt\'f3rego sam wbrew jego woli\line sk\'b3oni\'b3 do odst\'eapstwa, a tym samym okaza\'b3 si\'ea wiaro
\'b3omnym wobec przy-\line }{\fs31\expnd-1\expndtw-6\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 jaciela.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi432\li14\ri10\sb10\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin14\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Tego rodzaju przyczyny jeszcze wi\'eacej rozj\'b9trzy\'b3y dusz\'ea Maksymina,\line kt\'f3ry ju\'bf
 poprzednio z natury swojej sk\'b3onny by\'b3 do surowo\'9cci i okru-\line cie\'f1stwa. A by\'b3 te\'bf z wygl\'b9du niezmiernie gro\'9fny i tak pot\'ea\'bfnego wzro-\line stu, \'bfe nie\'b3atwo m\'f3g\'b3 mu sprosta\'e6 kt\'f3ry\'9c z si\'b3
aczy greckich czy te\'bf naj-\line }{\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 waleczniejszych barbarzy\'f1c\'f3w.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi442\li0\ri5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin0\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 2. Za\'b3atwiwszy si\'ea z tymi k\'b3opotami \'9cci\'b9gn\'b9\'b3 Maksyminus ca\'b3e woj-\line sko i przekroczywszy \'9cmia\'b3
o most podj\'b9\'b3 walk\'ea przeciw Germanom. Pro-\line wadzi\'b3 ze sob\'b9 wielkie masy wojska, niemal ca\'b3\'b9 si\'b3\'ea zbrojn\'b9 rzymsk\'b9,\line mi\'eadzy innymi bardzo wielk\'b9 liczb\'ea maureta\'f1skich oszczepnik\'f3w oraz\line \'b3ucznik
\'f3w z Osroeny i Armenii, z kt\'f3rych jedni byli poddanymi, drudzy\line przyjaci\'f3\'b3mi i sprzymierze\'f1cami, dalej pewn\'b9 liczb\'ea Part\'f3w, kt\'f3rzy zbieg-\line li do Rzymu zwerbowani za pieni\'b9dze albo te\'bf zostali wzi\'eaci do niewoli
\line i jako je\'f1cy s\'b3u\'bfyli Rzymianom}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 4}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 , Te masy wojska poprzednio jeszcze\line przez Aleksandra zosta\'b3
y zgromadzone, ale Maksyminus powi\'eakszy\'b3 je\line i wy\'e6wiczy\'b3 w sztuce wojennej. Szczeg\'f3lnie przydatni do walki z Germa-\line nami wydaj\'b9 si\'ea oszczepnicy i \'b3ucznicy, kt\'f3rzy z \'b3atwo\'9cci\'b9 uderzaj\'b9 na\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 niczego si\'ea nie spodziewaj\'b9cych i zr\'eacznie si\'ea wycofuj\'b9. Stan\'b9wszy w kra-\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 ju nieprzyjacielskim przeszed\'b3
 Maksyminus wielki obszar nie znajduj\'b9c\line \'bfadnego przeciwnika, barbarzy\'f1cy bowiem si\'ea wycofali. Pustoszy\'b3 zatem\line ich kraj daleko i szeroko, zw\'b3aszcza \'bfe zasiewy bliskie ju\'bf by\'b3y dojrze-\line wania, a wsi podpala\'b3
 i oddawa\'b3 \'bfo\'b3nierzom na ograbienie. Ogie\'f1 bowiem\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 z wielk\'b9 \'b3atwo\'9cci\'b9 ogarnia\'b3 miasta, jakie maj\'b9, i wszystkie domy mieszkal-\line }{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 ne, poniewa\'bf ma\'b3o jest u nich kamieni i cegie\'b3 wypalanych, a za to wiele\line las\'f3w o pi\'eaknym drzewostanie, wi\'eac maj\'b9 obfito\'9c\'e6 drzewa, kt\'f3re spajaj\'b9c\line i \'b3\'b9cz\'b9
c tworz\'b9 rodzaj namiot\'f3w.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi442\li0\ri14\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin0\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Maksyminus posun\'b9\'b3 si\'ea wi\'eac daleko naprz\'f3d, post\'eapuj\'b9c tak, jak po-\line wiedzia\'b3em: uprowadzaj\'b9
c zdobycz, zostawiaj\'b9c wojsku stada byd\'b3a, na\line kt\'f3re si\'ea natkn\'eali. Germanie wycofywali si\'ea z r\'f3wnin i bezdrzewnych ob-\line szar\'f3w, kt\'f3re zajmowali, a ukrywali si\'ea w lasach i trzymali si\'ea mocza-\line r\'f3
w, by tam podejmowa\'e6 walk\'ea i urz\'b9dza\'e6 napady. G\'easto rosn\'b9ce drzewa}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi470\li10\ri14\sb365\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin10\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\langnp1045 4}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045  Je\'f1cy osadzeni \'f3wczesnym zwyczajem na gospodarstwach rolnych w dome-\line 
nach pa\'f1stwowych i latyfundiach wielkich w\'b3a\'9ccicieli ziemskich, zobowi\'b9zani do\line s\'b3u\'bfby wojskowej.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn845\margrsxn845\margtsxn890\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li19\ri29\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin29\lin19\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 dawa\'b3y bowiem os\'b3on\'ea przed strza\'b3ami i oszczepami nieprzyjaci\'f3\'b3, a g\'b3\'ea-\line bokie bagna by\'b3y niebezpieczne dla Rzymian nie obznajomionych z tere-\line 
nem, podczas gdy im samym przy ich znajomo\'9cci kraju (poniewa\'bf wie-\line dzieli, kt\'f3re miejsca s\'b9 nie do przebycia, a w kt\'f3rych grunt wytrzymuje\line nacisk), \'b3atwo by\'b3o przej\'9c\'e6, cho\'e6by i po kolana w wodzie brodzi\'e6 przy-
\line sz\'b3o. Pr\'f3cz tego s\'b9 zaprawieni w p\'b3ywaniu, poniewa\'bf jedynie w rzekach\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 za\'bfywaj\'b9 k\'b9pieli.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi456\li0\ri38\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin38\lin0\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 W takich wi\'eac okolicach najcz\'ea\'9cciej przychodzi\'b3o do star\'e6 i tam te\'bf\line cesarz osobi\'9ccie z wielkim m
\'eastwem zacz\'b9\'b3 bitw\'ea. Kiedy raz przy pew-\line }{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 nym bardzo wielkim bagnisku, do kt\'f3rego si\'ea Germanie wycofali\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 
w ucieczce, Rzymianie zawahali si\'ea wej\'9c\'e6 za nimi w po\'9ccigu, Maksymi-\line nus pierwszy rzuci\'b3 si\'ea konno do bagna, chocia\'bf ko\'f1 brn\'b9\'b3 w b\'b3ocie po-\line wy\'bfej brzucha, i zabi\'b3 stawiaj\'b9cych mu czo\'b3o barbarzy\'f1c
\'f3w, a\'bf i reszta\line wojska, wstydz\'b9c si\'ea opu\'9cci\'e6 walcz\'b9cego za nich cesarza, odwa\'bfy\'b3a si\'ea\line wkroczy\'e6 w moczary. Po obu stronach pad\'b3a bardzo wielka liczba ludzi.\line Po stronie Rzymian [zgin\'ea\'b3
o...] a po stronie barbarzy\'f1c\'f3w niemal wszyst-\line kie si\'b3y, jakimi w\'f3wczas rozporz\'b9dzali, przy czym cesarz szczeg\'f3lnie si\'ea\line odznaczy\'b3. Bagnisko wype\'b3ni\'b3o si\'ea cia\'b3ami, a woda zmieszana z krwi\'b9\line nadawa\'b3
a walcz\'b9cemu pieszo wojsku wygl\'b9d bitwy morskiej.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi446\li24\ri48\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin48\lin24\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 O bitwie tej i swoich czynach walecznych nie tylko doni\'f3s\'b3 listownie\line senatowi i ludowi, ale nawet kaza\'b3 zrobi
\'e6 obraz jej z bardzo wielkimi po-\line staciami i poleci\'b3 umie\'9cci\'e6 go przed gmachem senatu, aby Rzymianie\line mogli nie tylko s\'b3ysze\'e6 o tych wydarzeniach, ale je i zobaczy\'e6. Obraz ten\line kaza\'b3 jednak senat p\'f3\'9fniej zniszczy
\'e6 wraz z innymi pomnikami ku czci\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Maksymina wzniesionymi.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi432\li19\ri14\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin19\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Przysz\'b3o te\'bf i do dalszych star\'e6, w kt\'f3rych si\'ea cesarz odznaczy\'b3 oso-\line bi\'9ccie, walcz\'b9c w\'b3
asnor\'eacznie, wsz\'eadzie te\'bf zdobywa\'b3 sobie chwa\'b3\'ea m\'east-\line wa. Z wielk\'b9 liczb\'b9 je\'f1c\'f3w, kt\'f3rych uj\'b9\'b3, i z wielk\'b9 zdobycz\'b9, jak\'b9 upro-\line wadzi\'b3, poci\'b9gn\'b9\'b3, kiedy ju\'bf zima}{
\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 5}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  zacz\'ea\'b3a nadchodzi\'e6, do Pannonii i za-\line trzyma\'b3 si\'ea w Sirmium}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 6}{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 , kt\'f3re uchodzi\'b3o za najwi\'eaksze miasto w tamtych\line stronach; tutaj czyni\'b3 te\'bf przygotowania do ponownej wyprawy w naj-\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 bli\'bfsz\'b9 wiosn\'ea. Odgra\'bfa\'b3 si\'ea bowiem (i istotnie zamierza\'b3 to zrobi\'e6), \'bfe z\'b3a-\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 mie i podporz\'b9
dkuje sobie wszystkie barbarzy\'f1skie ludy germa\'f1skie a\'bf\line }{\fs31\expnd-1\expndtw-7\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 do Oceanu}{\fs31\expnd-1\expndtw-7\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 7}{
\fs31\expnd-1\expndtw-7\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 .}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi461\li43\ri24\sb5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin24\lin43\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 3. Takim zatem okaza\'b3 si\'ea w przedsi\'eawzi\'eaciach wojennych}{
\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 8}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  i by\'b3by so-\line bie zdoby\'b3 s\'b3aw\'ea przez swoj\'b9 dzia\'b3alno\'9c\'e6, gdyby w stosunku do swego}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 

\par }\pard \ql \li514\ri0\sb538\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin514\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex109\langnp1045 5}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045  Zima 235/6 r.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li509\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin509\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex109\langnp1045 6}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045  Nad doln\'b9 Saw\'b9 (dzi\'9c Mitrowica).}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \fi461\li67\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin67\itap0 {\fs26\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\super\charscalex109\langnp1045 7}{\fs26\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045  Do Oceanu oczywi\'9ccie P\'f3
\'b3nocnego, a wi\'eac do Morza P\'f3\'b3nocnego, a mo\'bfe i Ba\'b3-\line }{\fs26\expnd-1\expndtw-8\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 tyku.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \fi470\li77\ri0\sb10\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin77\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex109\langnp1045 8}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045  Po wyprawie przeciw Germanom w 235 r., kt\'f3ra przynios
\'b3a Maksyminowi ty-\line tu\'b3 Germanicus Maximus, podj\'b9\'b3 cesarz w 236 r. wyprawy przeciw Sarmatom (mi\'ea-}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn861\margrsxn862\margtsxn921\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li14\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin14\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 otoczenia i poddanych nie by\'b3 zanadto przykry i gro\'9fny. C\'f3\'bf za po\'bfytek\line by\'b3 bowiem z tego, \'bfe wytraci\'b3 barbarzy\'f1c\'f3w, kiedy jeszcze wi\'eaksze mor-\line dy uprawia\'b3
 tak w samym Rzymie, jak i w poddanych prowincjach? Albo\line c\'f3\'bf z tego, \'bfe zdobywa\'b3 \'b3upy na nieprzyjacio\'b3ach, kiedy \'b3upi\'b3 i ograbia\'b3\line z maj\'b9tku ludzi ze swego otoczenia? Bo donosiciele otrzymywali nie tylko\line zupe
\'b3n\'b9 swobod\'ea, ale raczej i zach\'eat\'ea do uprawiania swego rzemios\'b3a\line oskar\'bfycielskiego, do ponownego poruszania spraw przedawnionych, na-\line wet je\'9cli si\'ea tak zdarzy\'b3o, \'bfe by\'b3y niemo\'bfliwe do stwierdzenia i zbada
nia.\line Wystarczy\'b3o tylko, \'bfeby kto\'9c zosta\'b3 pozwany do s\'b9du przez takiego do-\line nosiciela, a otrzymywa\'b3 wyrok skazuj\'b9cy i traci\'b3 ca\'b3e swoje mienie. Ka\'bf-\line dego niemal dnia mo\'bfna by\'b3o widzie\'e6 ludzi, kt\'f3
rzy wczoraj jeszcze byli\line bardzo bogaci, a dnia nast\'eapnego \'bfebrali o ja\'b3mu\'bfn\'ea; tak wielka by\'b3a\line chciwo\'9c\'e6 tej tyranii uprawianej pod pozorem nieustannych wydatk\'f3w\line pieni\'ea\'bfnych na wojsko. Ale i uszy jego by\'b3y 
\'b3atwo dost\'eapne oszczer-\line stwom, przy}{\i\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 czym nie ogl\'b9da\'b3 si\'ea wcale ani na wiek, ani na stanowisko\line oczernionych. Bardzo
 wielu dostojnych m\'ea\'bf\'f3w, kt\'f3rzy mieli powierzone\line prowincje i dow\'f3dztwa wojskowe, piastowali ju\'bf godno\'9c\'e6 konsula i ws\'b3a-\line wili si\'ea m\'eastwem, na skutek b\'b3ahego i marnego obwinienia poleca\'b3 nagle\line uwi\'eazi
\'e6, bez s\'b3u\'bfby samotnie wsadzi\'e6 na w\'f3z i wie\'9f\'e6 dniem i noc\'b9 drog\'b9\line ze wschodu czy zachodu, jak si\'ea trafi\'b3o, albo i z po\'b3udnia do Pannonii,\line gdzie mia\'b3 sw\'b9 siedzib\'ea; tam ograbiwszy ich i zel\'bfywszy kara
\'b3 wygna-\line niem lub \'9cmierci\'b9.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi437\li5\ri10\sb5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin5\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Jak d\'b3ugo godzi\'b3o to w jednostki i ciosy nieszcz\'easne ogranicza\'b3y si\'ea do\line ludzi z dworu cesa
rskiego, nie wzrusza\'b3o to szczeg\'f3lniej og\'f3\'b3u ludno\'9cci\line w miastach i prowincjach. Bo nieszcz\'ea\'9ccia tych, kt\'f3rzy uchodz\'b9 za mo\'bf-\line nych lub bogatych, nie tylko nie budz\'b9 zainteresowania, ale nawet u pew-\line 
nych ludzi pod\'b3ych i marnych wywo\'b3uj\'b9 czasem rado\'9c\'e6 skutkiem zawi\'9cci\line do mo\'bfniejszych i zasobniejszych. Kiedy jednak Maksyminus najwi\'eaksz\'b9\line cz\'ea\'9c\'e6 znakomitych dom\'f3w wp\'eadzi\'b3 w ub\'f3stwo, uzna\'b3 \'bf
e zdobyte na nich\line sumy s\'b9 ma\'b3e i nieznaczne, tak \'bfe nie starcz\'b9 na jego potrzeby, wobec\line czego dobra\'b3 si\'ea do maj\'b9tku gmin. Je\'9cli by\'b3y jakie\'9c pieni\'b9dze publiczne,\line z\'b3o\'bfone na zapomogi lub \'bf
ywienie ubogich obywateli, czy te\'bf przeznaczo-\line ne na widowiska teatralne lub uroczysto\'9cci, zabiera\'b3 je dla siebie, po-\line dobnie jak i dary wotywne w \'9cwi\'b9tyniach, pos\'b9gi bog\'f3w i statuy heros\'f3w,\line a je\'9cli by\'b3a jaka
\'9c ozdoba na budynkach publicznych lub co\'9c pi\'eaknego\line w mie\'9ccie z materia\'b3u, kt\'f3ry m\'f3g\'b3 by\'e6 u\'bfyty do wybicia pieni\'eadzy, wszy-\line stko to kaza\'b3 przetapia\'e6. Wywo\'b3ywa\'b3o to u ludno\'9cci wielkie wzburzenie,
\line a widok takiego spustoszenia bez wojny i walki or\'ea\'bfnej budzi\'b3 \'bfal po-\line wszechny, tak \'bfe niekiedy lud ze wzniesionymi r\'eakami stawa\'b3 do obrony}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \li0\ri34\sb355\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin34\lin0\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 dzy Dunajem a Cis\'b9) i Dakom na p\'f3\'b3noc od rzymskiej prowincji Dacji, bo jak\line wida\'e6 z jego monet, otrzyma\'b3 dalsze tytu\'b3
y zwyci\'easkie; Sarmaticus Maximus i Da-\line }{\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\langnp1045 cicus Maximus.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn857\margrsxn857\margtsxn910\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li58\ri0\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin58\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 swych \'9cwi\'b9ty\'f1 i got\'f3w by\'b3 zgin\'b9\'e6 pierwej i pa\'9c\'e6 przed o\'b3tarzami ani\'bfeli\line patrze\'e6 na grabienie zabytk\'f3w ojczystych. St\'b9d g\'b3\'f3wnie serca szerokich\line 
mas ludno\'9cci po miastach i prowincjach przepe\'b3nia\'b3o rozgoryczenie. Ale\line i \'bfo\'b3nierze byli niezadowoleni z takich poczyna\'f1, bo ich krewni i ziom-\line kowie l\'bfyli ich z oburzeniem, \'bfe to przez nich robi to wszystko Maksy-\line }{
\fs31\expnd-1\expndtw-8\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 minus.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi451\li34\ri10\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin34\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 4. Przyczyny te zupe\'b3nie s\'b3usznie wywo\'b3ywa\'b3y w masach ludowych\line nienawi\'9c\'e6 i gotowo\'9c\'e6
 do buntu. Ale cho\'e6 wszyscy takie \'bfywili pragnienia\line i pokrzywdzonych bog\'f3w przyzywali na pomoc, to jednak nikt si\'ea nie\line o\'9cmieli\'b3 zacz\'b9\'e6, a\'bf przy ko\'f1cu trzeciego roku jego panowania z b\'b3ahego\line 
i nieznacznego powodu (jak to zwykle bywa przy upadku tyranii) pierwsi\line chwycili za bro\'f1 i otwarcie si\'ea zbuntowali mieszka\'f1cy Afryki, a to z na-\line st\'eapuj\'b9cej przyczyny:}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi418\li0\ri19\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin19\lin0\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 By\'b3 w kartagi\'f1skim okr\'eagu pewien prokurator, kt\'f3ry w spos\'f3b nie-\line zmiernie twardy sprawowa\'b3 sw\'f3j urz
\'b9d, z ca\'b3\'b9 surowo\'9cci\'b9 wydawa\'b3 wy-\line roki skazuj\'b9ce i zarz\'b9dza\'b3 konfiskaty maj\'b9tk\'f3w, chc\'b9c sobie zdoby\'e6 \'b3aski\line u Maksymina. Ten bowiem dobiera\'b3 sobie ludzi, o kt\'f3rych wiedzia\'b3, \'bfe\line przystosuj
\'b9 si\'ea do jego \'bfycze\'f1. \'d3wcze\'9cni za\'9c naczelnicy skarbu, je\'9cli na-\line wet znalaz\'b3 si\'ea czasem mi\'eadzy nimi jaki\'9c uczciwy, maj\'b9c przed oczyma\line wisz\'b9ce nad nimi niebezpiecze\'f1stwo i znaj\'b9c jego chciwo\'9c\'e6
 pieni\'eadzy,\line cho\'e6 niech\'eatnie, szli jednak za przyk\'b3adem innych. Ot\'f3\'bf \'f3w prokurator\line w Afryce, kt\'f3rego gwa\'b3ty dawa\'b3y si\'ea powszechnie odczuwa\'e6, wyda\'b3 wy-\line roki skazuj\'b9ce na kilku m\'b3odzie\'f1c\'f3
w znakomitych i bogatych rodzin tam-\line tejszych i usi\'b3owa\'b3 natychmiast \'9cci\'b9gn\'b9\'e6 na\'b3o\'bfone kary pieni\'ea\'bfne, pozba-\line wi\'e6 ich maj\'b9tk\'f3w odziedziczonych po ojcach i praojcach. Zgn\'eabieni tym\line m\'b3odzie\'f1
cy obiecali wyp\'b3aci\'e6 mu te pieni\'b9dze, prosili tylko o trzydniow\'b9\line zw\'b3ok\'ea. Tymczasem uknuli spisek i nam\'f3wili do niego wszystkich tych,\line o kt\'f3rych wiedzieli, \'bfe doznali podobnej krzywdy albo te\'bf \'bfyli w obawie\line 
przed ni\'b9. S\'b3u\'bf\'b9cym swoim ze wsi}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 9}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  kazali si\'ea zebra\'e6 noc\'b9 i przynie\'9c\'e6 ze\line sob\'b9 pa\'b3ki i siekiery. Ci stosuj
\'b9c si\'ea do rozkazu swych pan\'f3w przybyli\line o \'9cwicie do miasta ukrywaj\'b9c pod szatami bro\'f1, jak\'b9 przynie\'9cli ze sob\'b9\line na t\'ea wojn\'ea, tak bez przygotowania podj\'eat\'b9. Zebra\'b3a si\'ea jednak wielka\line 
gromada ludzi, bo Afryka, kt\'f3ra ju\'bf z natury swej jest g\'easto zaludniona,\line mia\'b3a szczeg\'f3lnie liczn\'b9 ludno\'9c\'e6 rolnicz\'b9. Gdy tylko \'9cwit nasta\'b3, zjawili\line si\'ea i m\'b3odzie\'f1cy i kazali t\'b3umnie zebranej s\'b3u\'bf
bie i\'9c\'e6 za nimi, jakby na-\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 le\'bfeli do zwyk\'b3ych przechodni\'f3w, a r\'f3wnocze\'9cnie polecili im, by w\'f3wczas\line }{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 dopiero wydobyli bro\'f1 ze sob\'b9 przyniesion\'b9 i m\'ea\'bfnie uderzyli, je\'9cli by si\'ea\line na nich rzucili jacy\'9c \'bfo\'b3nierze czy obywatele, chc\'b9cy pom\'9cci\'e6 czyn, jaki\line 
planowali. Sami za\'9c z sztyletami w zanadrzu udali si\'ea do prokuratora,}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi461\li0\ri96\sb293\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin96\lin0\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\langnp1045 9}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045  Byli to niew\'b9tpliwie zale\'bfni od mo\'bfnych w\'b3a\'9c
cicieli ziemskich, tzw. patron\'f3w,\line ch\'b3opi, pracuj\'b9cy jako drobni dzier\'bfawcy, czyli tzw. kolonowie, na wynaj\'eatych\line dzia\'b3kach, zobowi\'b9zani do r\'f3\'bfnych \'9cwiadcze\'f1 na rzecz swoich pan\'f3w.}{
\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn813\margrsxn814\margtsxn919\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri139\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin139\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 rzekomo aby pom\'f3wi\'e6 z nim o wyp\'b3aceniu pieni\'eadzy, napadli go nagle\line i znienacka ciosami swymi zabili. Kiedy \'bfo\'b3nierze z jego otoczenia obna-\line \'bfyli miecze i chcieli pom\'9cci
\'e6 morderstwo, ludzie, kt\'f3rzy przybyli ze wsi,\line wydobyli pa\'b3ki i siekiery w obronie swoich pan\'f3w i z \'b3atwo\'9cci\'b9 zmusili\line }{\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 przeciwnik\'f3w do ucieczki.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi379\li14\ri86\sb10\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin86\lin14\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 5. W ten spos\'f3b zatem zamach w pe\'b3ni si\'ea uda\'b3. Ale m\'b3odzie\'f1cy, kt\'f3-\line rzy si\'ea
 raz zdobyli na taki czyn rozpaczy, rozumieli, \'bfe jedynym ratun-\line kiem b\'eadzie dla nich, je\'9cli swemu zuchwa\'b3emu czynowi nadadz\'b9 wi\'eaksze\line rozmiary i pozyskaj\'b9 do wsp\'f3\'b3udzia\'b3u w tym niebezpiecznym przedsi\'ea-\line wzi
\'eaciu namiestnika prowincji oraz sk\'b3oni\'b9 do powstania ca\'b3\'b9 ludno\'9c\'e6,\line kt\'f3ra, jak wiedzieli, z nienawi\'9cci do Maksymina od dawna tego pragn\'ea\'b3a,\line ale powstrzymywa\'b3a si\'ea ze strachu. Z ca\'b3ym t\'b3umem udali si
\'ea tedy, a by\'b3o\line ju\'bf oko\'b3o po\'b3udnia, do mieszkania prokonsula}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 10}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 . Nazywa\'b3 si\'ea Gordianus}{
\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 11}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 ,\line stanowisko prokonsula Afryki otrzyma\'b3 losem, a by\'b3 ju\'bf starcem docho-\line dz\'b9cym do jakiego\'9c osiemdziesi\'b9
tego roku; poprzednio rz\'b9dzi\'b3 wielu pro-\line wincjami i da\'b3 pr\'f3by swojej dzielno\'9cci w prowadzeniu bardzo wa\'bfnych\line zada\'f1. Dlatego te\'bf s\'b9dzili, \'bfe ch\'eatnie przyjmie w\'b3adz\'ea jako ukoronowa-\line 
nie swoich poprzednich godno\'9cci, a senat i lud rzymski z rado\'9cci\'b9 uzna\line cz\'b3owieka ze znakomitego rodu, kt\'f3ry w d\'b3ugim szeregu wysoKich urz\'ea-\line d\'f3w niejako stopniowo doszed\'b3 do tego stanowiska.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi384\li77\ri24\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin24\lin77\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Tak si\'ea zdarzy\'b3o, \'bfe dnia owego, kiedy to wszystko si\'ea dzia\'b3o, Gordian\line siedzia\'b3
 spokojnie w domu, zrobiwszy sobie przerw\'ea w zaj\'eaciach dla wy-\line poczynku po swych mozo\'b3ach. M\'b3odzie\'f1cy, kt\'f3rzy z mieczami w r\'eace ca-\line \'b3\'b9 gromad\'b9 wpadli do niego usun\'b9wszy od\'9fwiernych, zastali go wypoczy-\line 
waj\'b9cego na \'b3o\'bfu, obst\'b9piwszy go narzucili mu p\'b3aszcz purpurowy na ra-\line miona i oddali cze\'9c\'e6 jako cesarzowi. Ten przera\'bfony tym niespodziewanym\line faktem, przypuszczaj\'b9c, \'bfe jest to jaka\'9c zasadzka i podst\'ea
pne knowanie\line skierowane przeciwko niemu, rzuci\'b3 si\'ea z \'b3o\'bfa na ziemi\'ea i b\'b3aga\'b3 ich, by\line oszcz\'eadzili starca, kt\'f3ry im nic nie zawini\'b3, i pozwolili zachowa\'e6 wierno\'9c\'e6\line 
oraz oddanie cesarzowi. Ale przybysze z mieczami w r\'eaku napierali na\line niego. Poniewa\'bf jednak starzec strachem ogarni\'eaty nic zupe\'b3nie nie wie-\line dz\'b9c, co zasz\'b3o, nie zna\'b3 oczywi\'9ccie przyczyny, dla kt\'f3rej go w tej chwili
\line takie szcz\'ea\'9ccie spotyka, wi\'eac jeden z m\'b3odzie\'f1c\'f3w, kt\'f3ry g\'f3rowa\'b3 nad in-\line nymi pochodzeniem i wymow\'b9, uciszywszy towarzyszy, kt\'f3rym poleci\'b3\line zachowa\'e6 spok\'f3j, trzymaj\'b9c miecz w prawicy tak przem
\'f3wi\'b3:}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi466\li130\ri19\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin19\lin130\itap0 {\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 \'84Dwa   niebezpiecze\'f1stwa   ci   zagra\'bfaj\'b9,   jedno   bezpo\'9crednio,   drugie\line }{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 w przysz\'b3o\'9cci; pierwsze stoi tu\'bf przed tob\'b9, drugie jest niepewne, bo zale-}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li619\ri0\sb490\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin619\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 10}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  By\'b3 to oficjalny tytu\'b3 namiestnika prowincji Afryki.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi475\li149\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin149\itap0 {\fs26\expnd-1\expndtw-7\lang1045\langfe1033\super\charscalex106\langnp1045 11}{\fs26\expnd-1\expndtw-7\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  Pe\'b3ne nazwisko }{
\fs26\expnd11\expndtw57\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Marek}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  }{\fs26\expnd11\expndtw58\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Antoniusz}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  }{\fs26\expnd9\expndtw47\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Gordianus,}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  }{
\fs26\expnd-1\expndtw-7\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 po wyniesieniu na\line }{\fs26\expnd-3\expndtw-16\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 tron cesarski }{\fs26\expnd8\expndtw43\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Marcus}
{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  }{\fs26\expnd9\expndtw45\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Antonius}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  }{\fs26\expnd9\expndtw46\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 
Gordianus}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  }{\fs26\expnd9\expndtw45\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Sempronianus}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  }{
\fs26\expnd6\expndtw31\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Roma-\line }{\fs26\expnd12\expndtw63\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 nus}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  }{
\fs26\expnd12\expndtw64\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Africanus}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  }{\fs26\expnd9\expndtw48\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 (Gordian}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045  I), panowa\'b3 dni 20 lub 22 w marcu i kwietniu\line }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex80\langnp1045 238 r.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn830\margrsxn831\margtsxn888\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri82\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin82\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 \'bfy od zrz\'b9dzenia losu. Musisz dzi\'9c wybra\'e6, czy chcesz si\'ea razem z nami\line ratowa\'e6 i zawierzy\'e6 lepszej przysz\'b3o\'9cci, w kt\'f3rej my wszyscy ufno\'9c\'e6 na-\line sz\'b9 po\'b3o
\'bfyli\'9cmy, czy te\'bf wolisz natychmiast z r\'b9k naszych zgin\'b9\'e6. Je\'9cli\line wybierzesz to pierwsze, to wiele istnieje powod\'f3w, kt\'f3re pozwalaj\'b9 \'bfy-\line wi\'e6 dobr\'b9 nadziej\'ea
, bo Maksyminus jest przez wszystkich znienawidzony\line i wszyscy t\'easkni\'b9 za tym, aby si\'ea od tej okrutnej tyranii oswobodzi\'e6, ty\line za\'9c posiadasz pi\'eakne imi\'ea zdobyte w czasie poprzedniej swojej dzia\'b3alno-\line \'9c
ci, od dawna znany jeste\'9c chlubnie i ceniony wysoko tak w senacie, jak\line i u ludu. Je\'9cli odm\'f3wisz i nie po\'b3\'b9czysz si\'ea z nami, to dzi\'9c jeszcze koniec\line ci\'ea czeka; my zginiemy r\'f3wnie\'bf, je\'9cli tak by\'e6 musi, ale wp
ierw ciebie\line zabijemy. Porwali\'9cmy si\'ea bowiem na czyn, za kt\'f3rym musi p\'f3j\'9c\'e6 drugi,\line jeszcze bardziej rozpaczliwy. Oto le\'bfy s\'b3uga tyranii powalony naszymi r\'ea-\line kami, zamordowany poni\'f3s\'b3 kar\'ea za swoje okrucie
\'f1stwo. W tym po\'b3o\'bfe-\line }{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 niu, je\'9cli si\'ea z nami po\'b3\'b9czysz i podzielisz z nami niebezpiecze\'f1stwo, otrzy-\line }{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 masz w nagrod\'ea godno\'9c\'e6 cesarsk\'b9, a czyn, jakiego\'9cmy dokonali, zas\'b3u\'bfy\line sobie na uznanie, nie kar\'ea".}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi408\li53\ri62\sb5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin62\lin53\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Gdy tak przemawia\'b3 m\'b3odzieniec, nie wytrzyma\'b3 i dalej zgromadzony\line t\'b3um, bo kiedy si\'ea wie\'9c\'e6
 o tym wszystkim rozesz\'b3a, zbiegli si\'ea ju\'bf ludzie\line i obwo\'b3ali Gordiana cesarzem. Wzbrania\'b3 si\'ea wprawdzie i zas\'b3ania\'b3 si\'ea\line staro\'9cci\'b9, ale \'bfe by\'b3 w og\'f3le ambitnym cz\'b3owiekiem, wi\'eac wreszcie ust\'b9-
\line pi\'b3 nie bez zadowolenia, wybieraj\'b9c raczej niebezpiecze\'f1stwo w przysz\'b3o-\line \'9cci ani\'bfeli dora\'9fne, uwa\'bfaj\'b9c zreszt\'b9, \'bfe u schy\'b3ku staro\'9cci nie b\'eadzie to\line nic strasznego nawet umrze\'e6, je\'9c
liby tak trzeba by\'b3o, ale czci\'b9 jako ce-\line }{\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 sarz otoczony.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi437\li77\ri53\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin53\lin77\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Ca\'b3\'b9 prowincj\'ea Afryk\'ea ogarn\'b9\'b3 zaraz g\'b3\'eaboki wstrz\'b9s, obalano pos\'b9gi\line 
Maksymina, a miasta przyozdabiano w obrazy i pos\'b9gi Gordiana, do w\'b3a-\line \'9cciwego nazwiska jego dodano przydomek i nazwali go od kraju swego\line \'84Afryka\'f1ski", bo tak si\'ea nazywaj\'b9 w j\'eazyku rzymskim ci Libiowie na\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-4\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 po\'b3udniu.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi398\li101\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin101\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 6. Gordian zabawi\'b3 w Tysdrus}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 12}{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 , gdzie si\'ea to wszystko rozegra\'b3o, przez\line kilka dni, po czym ju\'bf z tytu\'b3em i odznakami cesarza ruszy\'b3 z Tysdrus\line i pod\'b9\'bfy\'b3
 do Kartaginy, znanej jako bardzo wielkie i ludne miasto, aby\line st\'b9d jakby z drugiego Rzymu wydawa\'e6 wszelkie zarz\'b9dzenia. Istotnie\line miasto to co do ogromu bogactwa, liczby ludno\'9cci i wielko\'9cci ust\'eapuje\line jedynie Rzymowi, a wsp
\'f3\'b3zawodniczy o drugie miejsce z miastem Ale-\line ksandri\'b9 w Egipcie. Szed\'b3 za nim pe\'b3ny orszak cesarski, no i \'bfo\'b3nierze,\line jacy tam byli, na czele kroczyli najwy\'bfsi w mie\'9ccie m\'b3odzie\'f1cy w stroju\line 
i uzbrojeniu gwardii przybocznej w Rzymie, p\'eaki r\'f3zg by\'b3y uwie\'f1czone\line wawrzynem, co stanowi odznak\'ea pozwalaj\'b9c\'b9 odr\'f3\'bfni\'e6 p\'eaki r\'f3zg cesarza\line od r\'f3zg jego podw\'b3adnych urz\'eadnik\'f3w, niesiono te\'bf
 przed nim ogie\'f1, tak}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li634\ri0\sb552\nowidctlpar\faauto\rin0\lin634\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex102\langnp1045 12}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045  W po\'b3udniowej cz\'ea\'9cci prowincji Afryki na p\'b3dn.-zach. od Tapsus.}
{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn859\margrsxn860\margtsxn900\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li77\ri0\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin77\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 \'bfe miasto Kartagina przez kr\'f3tki czas jakby w zwierciadle przedstawia\'b3o\line obraz Rzymu i gra\'b3o jego rol\'ea.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi446\li24\ri5\sb5\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin24\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Gordian wys\'b3a\'b3 mn\'f3stwo list\'f3w do wszystkich, kt\'f3rzy w Rzymie ucho-\line dzili za wybitniejszych, zw\'b3
aszcza za\'9c do najznakomitszych senator\'f3w,\line mi\'eadzy kt\'f3rymi posiada\'b3 bardzo wielu przyjaci\'f3\'b3 i krewnych. Wystoso-\line wa\'b3 te\'bf urz\'eadowe pismo do ludu rzymskiego i senatu, w kt\'f3rym donosi\'b3\line 
o swoim wyborze przez Afrykan\'f3w, oskar\'bfa\'b3 Maksymina o okrucie\'f1stwo,\line wiedz\'b9c, jak bardzo jest znienawidzony, a sam obiecywa\'b3 najdalej posu-\line ni\'eat\'b9 \'b3agodno\'9c\'e6; skaza\'b3
 na wygnanie wszystkich donosicieli, niesprawie-\line dliwie skazanym zapowiada\'b3 ponowne przeprowadzenie procesu, a wy-\line gna\'f1c\'f3w odwo\'b3a\'b3 do ojczyzny; \'bfo\'b3nierzom obieca\'b3 dary pieni\'ea\'bfne w wy-\line soko\'9c
ci takiej, jak nikt przedtem, ludowi zapowiedzia\'b3 rozdawnictwo zbo-\line \'bfa. Pomy\'9cla\'b3 te\'bf o tym, aby przede wszystkim usun\'b9\'e6 prefekta gwardii\line stoj\'b9cej w Rzymie, kt\'f3ry si\'ea nazywa\'b3 Witalianus. Da\'b3 si\'ea on pozna\'e6
 ze\line swego niezmiernie twardego i okrutnego post\'eapowania, a by\'b3 przy tym\line bardzo wiernym i oddanym zwolennikiem Maksymina. Tote\'bf Gordian\line przypuszczaj\'b9c, \'bfe b\'eadzie si\'ea energicznie przeciwstawia\'b3 jego poczyna-\line 
niom i nikt ze strachu przed nim nie o\'9cmieli si\'ea przej\'9c\'e6 na jego stron\'ea,\line }{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 wys\'b3a\'b3 swego kwestora prowincjonalnego, m\'b3odzie\'f1ca z natury odwa\'bfnego,\line }
{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 silnego fizycznie i w rozkwicie m\'b3odocianego wieku, gotowego narazi\'e6 si\'ea\line na ka\'bfde niebezpiecze\'f1stwo, a kilku centurionom i \'bfo\'b3nierzom, kt\'f3rych\line mu doda\'b3, wr\'eaczy\'b3
 opiecz\'eatowane pismo na z\'b3o\'bfonych tabliczkach, na ja-\line kich posy\'b3a si\'ea cesarzom tajne i skryte sprawozdania. Nakaza\'b3 im, aby\line po przybyciu do Rzymu udali si\'ea o \'9cwicie do Witaliana, kt\'f3ry b\'eadzie za-\line j\'ea
ty jeszcze sprawami s\'b9dowymi wycofawszy si\'ea do ustronnego pokoju\line w gmachu s\'b9dowym, gdzie sam jeden rozpatruje i bada naj\'9cci\'9clej tajne\line doniesienia, dotycz\'b9ce przypuszczalnie bezpiecze\'f1stwa cesarza. Mieli mu\line o\'9cwiadczy
\'e6, \'bfe przynosz\'b9 tak\'bfe zlecenie od Maksymina i dlatego zostali\line wys\'b3ani przez niego, poniewa\'bf chodzi o bezpiecze\'f1stwo cesarza. R\'f3wno-\line cze\'9cnie mieli uda\'e6, \'bfe pragn\'b9 z nim na osobno\'9cci pom\'f3wi\'e6 i przekaza
\'e6\line mu dalsze zlecenia. Kiedy za\'9c b\'eadzie zaj\'eaty badaniem piecz\'eaci, mieli\line uda\'e6, \'bfe jeszcze maj\'b9 co\'9c do powiedzenia, i zamordowa\'e6 go mieczami\line ukrytymi w zanadrzu.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi451\li0\ri53\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin53\lin0\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Jako\'bf tak posz\'b3o, jak Gordian rozkaza\'b3. By\'b3a noc jeszcze (bo Witalia-\line nus zwyk\'b3 by\'b3 przede dniem wycho
dzi\'e6 do pracy), kiedy wys\'b3a\'f1cy przy-\line byli do pracuj\'b9cego samotnie; niewielu ludzi by\'b3o w pobli\'bfu, bo jedni\line si\'ea jeszcze nie zjawili, inni, kt\'f3rzy odbyli wcze\'9cniej pos\'b3uchanie, o \'9cwicie,\line ju\'bf odeszli. By\'b3
a wi\'eac cisza i niewiele os\'f3b znajdowa\'b3o si\'ea w przedpokoju,\line kiedy pod podanymi wy\'bfej pozorami zg\'b3osili si\'ea wys\'b3a\'f1cy Gordiana, z \'b3at-\line wo\'9cci\'b9 te\'bf zostali przyj\'eaci. Wr\'eaczyli mu listy, a kiedy zwr\'f3ci
\'b3 oczy na\line }{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 piecz\'eacie, dobywszy mieczy uderzyli na niego i ubili go na miejscu. Z mie-\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 czami w r\'eakach wypadli nast
\'eapnie z pokoju. Obecni tam cofn\'eali si\'ea prze-}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn847\margrsxn848\margtsxn891\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri77\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin77\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 ra\'bfeni w przekonaniu, \'bfe sta\'b3o si\'ea to na rozkaz Maksymina, bo ten cz\'easto\line w taki spos\'f3b post\'eapowa\'b3 nawet z tymi, kt\'f3rzy uchodzili za najbardziej\line oddanych jego przyjaci
\'f3\'b3. Zeszli wi\'eac w d\'f3\'b3 \'9crodkiem. Drogi \'8cwi\'eatej,\line obwie\'9ccili ludowi pismo Gordiana oraz oddali konsulom i innym sena-\line torom przywiezione listy. R\'f3wnocze\'9cnie rozpu\'9ccili pog\'b3osk\'ea, \'bfe Maksy-\line 
minus zosta\'b3 zabity.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi403\li10\ri38\sb10\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin38\lin10\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 7. Kiedy si\'ea to roznios\'b3o, lud ca\'b3y jakby sza\'b3em ogarni\'eaty pocz\'b9\'b3 bie-\line ga\'e6 po ca\'b3
ym mie\'9ccie. Bo ka\'bfdy t\'b3um jest sk\'b3onny do przewrotu, lecz lud\line rzymski w ogromnej swej masie z\'b3o\'bfony z najrozmaitszej zbieraniny lu-\line dzi szczeg\'f3lnie cz\'easto i \'b3atwo daje si\'ea ponie\'9c\'e6 zmianie nastroju. Zdarli
\line wi\'eac natychmiast jego obrazy, pos\'b9gi i wszelkie pami\'b9tki ku czci Maksy-\line mina, a ukrywana poprzednio ze strachu nienawi\'9c\'e6 bez przeszk\'f3d si\'ea\line ujawni\'b3a, bo mo\'bfna j\'b9 by\'b3o ukazywa\'e6 swobodnie i bez l\'ea
ku. Zebra\'b3 si\'ea\line te\'bf senat na posiedzenie i zanim si\'ea dowiedziano czego\'9c pewnego o Maksy-\line minie, w zaufaniu, \'bfe los przyniesie przysz\'b3o\'9c\'e6 r\'f3wnie szcz\'ea\'9cliw\'b9 jak\line chwila obecna, obwo\'b3
ali Gordiana i jego syna}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 13}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  cesarzami, na Maksymina\line za\'9c wydali wyrok pot\'eapienia. Donosiciele i r\'f3\'bfni oskar\'bf
yciele albo uciekli,\line albo te\'bf zostali zabici przez pokrzywdzonych; urz\'eadnik\'f3w skarbowych\line i s\'eadzi\'f3w, kt\'f3rzy byli narz\'eadziem surowo\'9cci Maksymina, w\'b3\'f3czy\'b3 t\'b3um po\line ulicach i w ko\'f1cu wrzuci\'b3 do kana\'b3
\'f3w. Zamordowano przy tym tak\'bfe nie-}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \li34\ri43\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin43\lin34\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 ma\'b3o ludzi, kt\'f3rzy nic nie zawinili. Niespodziewanie napadano bowiem\line w mieszkaniach wierzycieli lub przeciwnik\'f3
w w procesach s\'b9dowych, czy\line wreszcie jakichkolwiek ludzi, wobec kt\'f3rych kto\'9c mia\'b3 cho\'e6by nieznaczny\line pow\'f3d do nienawi\'9cci; zn\'eacano si\'ea nad nimi jako donosicielami, grabiono\line ich i mordowano. W ten spos\'f3b pod has
\'b3em wolno\'9cci i bezpiecze\'f1stwa\line pokojowego dopuszczano si\'ea czyn\'f3w w wojnie domowej uprawianych,\line i tak nawet \'f3wczesny prefekt miasta, imieniem Sabinus}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 14}{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 , kt\'f3ry wielo-\line krotnie piastowa\'b3 konsulat, w chwili kiedy usi\'b3owa\'b3 przeciwstawi\'e6 si\'ea\line nadu\'bfyciom, zosta\'b3 uderzony kijem w czaszk\'ea i zgin\'b9\'b3.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi442\li62\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin62\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Tak zatem lud si\'ea zachowywa\'b3. Senat za\'9c, skoro ju\'bf raz narazi\'b3 si\'ea\line na niebezpiecze\'f1
stwo, ze strachu przed Maksyminem robi\'b3 wszystko, co\line m\'f3g\'b3, by prowincje oderwa\'e6 od niego. Wys\'b3ano wi\'eac wsz\'eadzie do wszyst-\line kich namiestnik\'f3w poselstwa, kt\'f3re dobrano z powa\'bfnych m\'ea\'bf\'f3w tak\line 
z senatu, jak i ze stanu rycerskiego, i skierowano do nich pisma wyja\'9cnia-\line j\'b9ce stanowisko Rzymian i senatu, wzywaj\'b9ce namiestnik\'f3w, aby si\'ea\line przy\'b3\'b9czyli do uchwa\'b3 swej ojczyzny i jej rady, oraz upomina\'b3 prowincje,
\line }{\fs31\expnd0\expndtw-4\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 aby zachowa\'b3y pos\'b3usze\'f1stwo ludowi rzymskiemu, kt\'f3ry od wiek\'f3w}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi485\li101\ri5\sb787\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin101\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex102\langnp1045 13}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045  }{
\fs26\expnd12\expndtw62\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 Gordian}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045  II (pe\'b3ne nazwisko jak u ojca) urodzi\'b3 si\'ea w 192 r., a wi\'eac liczy\'b3\line w\'f3
wczas lat 46. Za Aleksandra piastowa\'b3 pretur\'ea i konsulat, potem by\'b3 legatem\line swego ojca w Afryce.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li595\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin595\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex102\langnp1045 14}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045  Sk\'b9din\'b9d bli\'bfej nie znany.}{
\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn859\margrsxn859\margtsxn931\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li29\ri14\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin29\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 jest przedstawicielem w\'b3adzy suwerennej, kt\'f3remu te\'bf od czasu swych\line }{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 przodk\'f3w okazywa\'b3y przyja\'9f\'f1 i uleg\'b3o
\'9c\'e6.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi442\li14\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin14\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Najwi\'eaksza cz\'ea\'9c\'e6 ich ch\'eatnie przyj\'ea\'b3a poselstwo; z \'b3atwo\'9cci\'b9 te\'bf sk\'b3o-\line 
nili swe prowincje do odst\'eapstwa od znienawidzonego tyrana, wi\'eac za-\line biwszy miejscowych urz\'eadnik\'f3w, je\'9cli si\'ea opowiadali po stronie Maksy-\line mina, przeszli na stron\'ea Rzymian. Tylko niekt\'f3rzy w niewielu wypadkach\line 
albo zamordowali przyby\'b3ych pos\'b3\'f3w, albo wys\'b3ali ich pod stra\'bf\'b9 do\line Maksymina, kt\'f3ry ich uwi\'eazi\'b3 i okrutnie ukara\'b3.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi437\li10\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin10\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 8. Takie tedy by\'b3o po\'b3o\'bfenie w Rzymie i nastr\'f3j u ludu. Kiedy Maksy-\line 
minowi doniesiono o tych wydarzeniach, spos\'eapnia\'b3 i bardzo si\'ea zatroska\'b3,\line udawa\'b3 jednak, \'bfe wcale o to nie dba. Pierwszego i drugiego dnia spo-\line kojnie zosta\'b3 w pa\'b3acu zastanawiaj\'b9c si\'ea z przyjaci\'f3\'b3
mi, co by nale\'bfa\'b3o\line zrobi\'e6. Ca\'b3e wojsko jednak, jakie z nim by\'b3o, i wszyscy mieszka\'f1cy tam-\line tejsi r\'f3wnie\'bf zas\'b3yszeli o tej wiadomo\'9cci, i wszyscy byli do g\'b3\'eabi poruszeni\line wobec tak zuchwa\'b3
ego przewrotu i na takie rozmiary; nikt jednak nie\line m\'f3wi\'b3 o tym do drugiego albo te\'bf udawa\'b3, \'bfe nic nie wie. Taki strach\line bowiem ogarn\'b9\'b3 Maksymina, \'bfe nic nie uchodzi\'b3o jego uwagi i \'9cledzi\'b3\line 
nie tylko wszystko, co wypowiadano ustnie s\'b3owami, ale nawet spoj-\line rzeniami. Trzeciego dnia jednak zwo\'b3awszy wojsko na r\'f3wnin\'ea pod mia-\line stem, wyszed\'b3 z pa\'b3acu i wst\'b9piwszy na m\'f3wnic\'ea z przygotowan\'b9 na pi-\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 \'9cmie mow\'b9, kt\'f3r\'b9 mu u\'b3o\'bfyli niekt\'f3rzy z jego przyjaci\'f3\'b3, odczyta\'b3 nast\'eapu-\line j\'b9ce przem\'f3wienie:}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi446\li0\ri5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin0\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 \'84Zdaj\'ea sobie spraw\'ea, \'bfe to, co wam powiem, wyda si\'ea wam nie do\line uwierzenia i osobliwe, ale ja my\'9cl\'ea, 
\'bfe rzeczy}{\i\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 te zas\'b3uguj\'b9 nie na dziw,\line lecz na \'9cmiech i szyderstwo. Oto przeciw}{
\i\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 wam, ludziom o wypr\'f3bowanym\line m\'eastwie, podnosz\'b9 bro\'f1 nie Germanie, kt\'f3rych wielokrotnie zwyci\'ea\'bfy-\line li\'9c
my, nie Sauromaci, kt\'f3rzy na ka\'bfdym kroku b\'b3agaj\'b9 o pok\'f3j, nie\line Persowie r\'f3wnie\'bf, kt\'f3rzy dawniej naje\'bfd\'bfali Mezopotami\'ea, teraz jednak\line zachowuj\'b9 si\'ea spokojnie, zadowoleni z tego, co maj\'b9, zw\'b3aszcza \'bf
e s\'b3awa\line waszego m\'eastwa w boju i do\'9cwiadczenia, jakie poczynili w walkach ze\line mn\'b9, kiedy dowodzi\'b3em wojskami}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 15}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  stoj\'b9
cymi nad brzegami rzek tamtej-\line szych, hamuj\'b9 ich zap\'eady. Nie! to nie oni, to Kartagi\'f1czycy \emdash  wprost\line \'9cmieszn\'b9 rzecz\'b9 jest o tym m\'f3wi\'e6 \emdash  oszaleli i nieszcz\'easnego starca, kt\'f3-\line 
ry na swe stare lata zupe\'b3nie straci\'b3 rozum, sk\'b3onili czy te\'bf gwa\'b3tem zmu-\line sili, aby zabawi\'b3 si\'ea z nimi w cesarza jak dzieci przy pewnych uroczy-\line sto\'9cciach. Na jakie\'bf wojsko licz\'b9, kiedy liktorowie w s\'b3u\'bf
bie namiestnika\line s\'b9 jedyn\'b9 si\'b3\'b9, jak\'b9 maj\'b9 do rozporz\'b9dzenia}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 16}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 . Z jak\'b9 broni\'b9 wyst\'b9pi\'b9,}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li480\ri0\sb725\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin480\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 15}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  Jako namiestnik prowincji Mezopotamii za Sewera Aleksandra.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi466\li0\ri29\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin29\lin0\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 16}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  Prowincja Afryka nie mia\'b3a \'bfadnych si\'b3 zbrojnych
, bezpiecze\'f1stwa jej strzeg\'b3\line jeden legion wraz z pewn\'b9 ilo\'9cci\'b9 kohort posi\'b3kowych, stoj\'b9cych w s\'b9siedniej pro-\line wincji Numidii.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn880\margrsxn881\margtsxn912\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li19\ri19\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin19\lin19\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 skoro nie posiadaj\'b9 nic pr\'f3cz w\'b3\'f3czni u\'bfywanych jedynie do walki z dzi-\line kimi zwierz\'eatami. Ich \'e6wiczenia wojenne to ch\'f3ry, dowcipy i wiersze.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 

\par }\pard \qj \fi466\li5\ri10\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin5\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 \'84Niech te\'bf nikt z was nie przera\'bfa si\'ea wiadomo\'9cciami z Rzymu.\line Wprawdzie Witalianus zaskoczony w spos\'f3
b podst\'eapny i skrytob\'f3jczy zo-\line sta\'b3 zamordowany, ale wy znacie dobrze lud rzymski, wiecie, jak lekko-\line my\'9clny jest i zmienny, a zuchwa\'b3y w krzyku, je\'9cli jednak zobacz\'b9 dw\'f3ch\line albo trzech \'bfo\'b3nierzy, wszyscy rzuc
\'b9 si\'ea do ucieczki, popychaj\'b9c si\'ea i tra-\line tuj\'b9c wzajemnie, ka\'bfdy my\'9cli tylko o gro\'bf\'b9cym jemu niebezpiecze\'f1stwie,\line a nie dba o wsp\'f3ln\'b9 spraw\'ea.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi446\li0\ri5\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin0\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 \'84Je\'9cli za\'9c kto\'9c przywi\'f3z\'b3 wam wiadomo\'9cci o poczynaniach senatu, to\line si\'ea nie dziwcie, je\'9c
li to, co u was jest karno\'9cci\'b9, im wydaje si\'ea surowo-\line \'9cci\'b9, je\'9cli swawolne \'bfycie tamtego znajduje u nich szczeg\'f3lne uznanie,\line skoro jest w tym wzgl\'eadzie do nich podobny, je\'9cli czyny m\'ea\'bfne i po-\line wa\'bf
ne nazywaj\'b9 strasznymi, a znajduj\'b9 upodobanie w \'bfyciu rozwi\'b9z\'b3ym\line i wyuzdanym jako rzekomo szlachetnym. Dlatego w\'b3a\'9cnie niech\'eatnie si\'ea\line odnosz\'b9 do moich rz\'b9d\'f3w, utrzymuj\'b9cych karno\'9c\'e6 i porz\'b9
dek, a ucieszyli\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 si\'ea cz\'b3owiekiem, nosz\'b9cym imi\'ea Gordian, kt\'f3rego dobrze znacie z jego os\'b3a-\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 
wionego trybu \'bfycia. Z tymi i takimi lud\'9fmi mamy wi\'eac wojn\'ea prowadzi\'e6,\line je\'9cli kto\'9c chce ju\'bf to wojn\'b9 nazwa\'e6. Ja bowiem s\'b9dz\'ea, podobnie jak i naj-\line wi\'eaksza cz\'ea\'9c\'e6 ludzi, by nie powiedzie\'e6 wszyscy, 
\'bfe je\'9cli tylko wkroczymy\line do Italii, to jedni wyjd\'b9 naprzeciw nas z ga\'b3\'b9zkami pokoju i z dzie\'e6mi\line i \'9ccieli\'e6 si\'ea b\'ead\'b9 do st\'f3p naszych, inni za\'9c w tch\'f3rzostwie swoim i pod-\line \'b3o\'9cci rzuc\'b9 si\'ea
 do ucieczki, tak \'bfe b\'ead\'ea m\'f3g\'b3 odda\'e6 wam ca\'b3e ich mienie,\line a wy spokojnie b\'eadziecie korzysta\'e6 z otrzymanego daru".}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi446\li10\ri0\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin10\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 Tak mniej wi\'eacej m\'f3wi\'b3, a w toku przem\'f3wienia rzuca\'b3 wiele obelg\line na Rzymian i na senat, odgra\'bfa\'b3 si
\'ea r\'eakami i dzikim wyrazem twarzy, jak\line gdyby gniew jego kierowa\'b3 si\'ea przeciw obecnym, w ko\'f1cu obwie\'9cci\'b3 wy-\line marsz na Itali\'ea. Rozdzieliwszy mi\'eadzy \'bfo\'b3nierzy ogromne sumy pieni\'ea\'bfne,\line zatrzyma\'b3 si\'ea
 jeszcze jeden dzie\'f1, po czym ruszy\'b3 w drog\'ea wiod\'b9c ze sob\'b9\line wielkie masy wojska oraz posi\'b3ki lud\'f3w poddanych Rzymianom. Towa-\line rzyszy\'b3a mu te\'bf poka\'9fna liczba German\'f3w, kt\'f3rych or\'ea\'bfem poskromi\'b3\line 
albo w drodze rokowa\'f1 sk\'b3oni\'b3 do przymierza i przyja\'9fni, dalej machiny\line i sprz\'eat wojenny, w og\'f3le wszystko, co zabiera\'b3 zwykle id\'b9c na barbarzy\'f1-\line c\'f3w. Droga odbywa\'b3a si\'ea jednak do\'9c\'e6
 powoli, bo wozy i inne rzeczy}{\i\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045  }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 po-\line trzebne nale\'bfa\'b3o dopiero \'9cci\'b9ga\'e6 ze wszystkich stron. Poniewa\'bf marsz na\line Itali\'ea
 wypad\'b3 niespodziewanie, wi\'eac nie m\'f3g\'b3 rozwa\'bfnie, jak to zwyk\'b3,\line przygotowa\'e6 wszystkiego, lecz w po\'9cpiechu, pod naciskiem konieczno\'9cci\line gromadzi\'b3 rzeczy}{\i\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045  }{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 potrzebne dla wojska. Postanowi\'b3 zatem wys\'b3a\'e6 przo-\line dem oddzia\'b3y Pannon\'f3w, ufa\'b3 im bowiem najwi\'eacej, gdy\'bf pierwsi obwo\'b3ali\line go cesarzem, a teraz zapewniali, \'bf
e w obronie jego ch\'eatnie stawi\'b9 czo\'b3o\line wszelkim niebezpiecze\'f1stwom. Kaza\'b3 im zatem wyprzedzi\'e6 reszt\'ea wojska\line i obsadzi\'e6 wcze\'9cniej miejscowo\'9cci Italii.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn843\margrsxn843\margtsxn931\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \fi394\li0\ri38\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin38\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 9. Podczas gdy Maksyminus ze swymi lud\'9fmi znajdowa\'b3 si\'ea w drodze,\line wydarzenia w Kartaginie wzi\'ea\'b3y inny obr\'f3t, ani\'bfeli mo\'bfna si\'ea by\'b3o spo-\line dziewa\'e6. By\'b3
 mianowicie niejaki Kapellianus}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 17}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  ze stanu senatorskiego,\line kt\'f3ry piastowa\'b3 godno\'9c\'e6 namiestnika Maur\'f3w poddanych Rzymianom,
\line zwanych Numidami. Prowincja jego otoczona by\'b3a Wie\'f1cem oboz\'f3w woj-\line }{\fs30\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 skowych}{\fs30\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 18}{
\fs30\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  ze wzgl\'eadu na otaczaj\'b9ce j\'b9 hordy Maur\'f3w barbarzy\'f1skich, aby\line }{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 mo\'bfna by\'b3o pow\'9cci\'b9gn\'b9\'e6
 ich rabunkowe wypady. Mia\'b3 wi\'eac pod sob\'b9 ca\'b3-\line kiem powa\'bfne si\'b3y wojskowe. Ot\'f3\'bf Gordian od dawna pozostawa\'b3 na\line stopie nieprzyjaznej z tym Kapellianem z powodu jakiego\'9c procesu s\'b9-\line dowego. Teraz wi\'ea
c, kiedy nosi\'b3 tytu\'b3 cesarza, pos\'b3a\'b3 mu nast\'eapc\'ea i kaza\'b3\line mu usun\'b9\'e6 si\'ea z prowincji. Oburzony tym Kapellianus opowiedzia\'b3 si\'ea\line po stronie Maksymina, kt\'f3ry przecie\'bf powierzy\'b3 mu namiestnictwo, i ze-
\line brawszy ca\'b3e swe wojsko nam\'f3wi\'b3 \'bfo\'b3nierzy, by dochowali przysi\'eagi wier-\line no\'9cci z\'b3o\'bfonej Maksyminowi, po czym pomaszerowa\'b3 na Kartagin\'ea z bar-\line }{
\fs30\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 dzo wielkimi si\'b3ami, z\'b3o\'bfonymi z m\'b3odych i dzielnych ludzi r\'f3\'bfnych rodza-\line }{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 j\'f3w broni, posiadaj\'b9cych do\'9c
wiadczenie wojenne, przyzwyczajonych do\line walk z barbarzy\'f1cami i dzi\'eaki temu gotowych do rozprawy or\'ea\'bfnej.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi408\li48\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin48\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 Kiedy Gordianowi doniesiono, \'bfe wojsko zbli\'bfa si\'ea do miasta, wpad\'b3\line w najwi\'eaksze przera\'bfenie. R\'f3wnie
\'bf Kartagi\'f1czycy si\'ea przestraszyli, ale\line s\'b9dz\'b9c, \'bfe przewaga liczebna ludu daje lepsz\'b9 nadziej\'ea zwyci\'eastwa ani\'bfe-\line li wyszkolone wojsko, ca\'b3ym t\'b3umem ruszyli wszyscy, by stawi\'e6 czo\'b3a\line 
Kapellianowi. Stary Gordian, jak m\'f3wi\'b9 niekt\'f3rzy, kiedy Kapellianus\line wszed\'b3 na obszar Kartaginy, wpad\'b3 w rozpacz, uprzytamniaj\'b9c sobie, jakie\line si\'b3y ma Maksyminus, i nie widz\'b9c w Afryce \'bfadnych wojsk, kt\'f3re by na-
\line dawa\'b3y si\'ea do zmierzenia z nim w walce, odebra\'b3 sobie \'bfycie wieszaj\'b9c\line si\'ea. \'8cmier\'e6 jego jednak zatajono, a syna jego wybrano na dow\'f3dc\'ea gro-\line mad ludowych. Kiedy przysz\'b3o do starcia, Kartagi\'f1czycy p
osiadali\line wprawdzie przewag\'ea liczebn\'b9, ale byli nieuszykowani i niewyszkoleni\line w sztuce wojennej, bo \'bfyli dot\'b9d w g\'b3\'eabokim spokoju oddaj\'b9c si\'ea stale\line uroczysto\'9cciom i zabawom, nie posiadali te\'bf nale\'bf
ytego uzbrojenia i sprz\'ea-\line tu wojennego. Ka\'bfdy zabiera\'b3 z domu albo miecz jaki\'9c, albo siekier\'ea czy\line te\'bf w\'b3\'f3czni\'ea do polowania, a ze sk\'f3r przyci\'eatych, jakie si\'ea trafi\'b3y, oraz\line z desek przepi\'b3
owanych jakiegokolwiek kszta\'b3tu porobili sobie, jak kto\line potrafi\'b3, os\'b3ony dla cia\'b3a. Numidowie natomiast s\'b9 celnymi oszczepnikami\line i znakomitymi je\'9fd\'9fcami, tak \'bfe nawet bez lejc\'f3w pr\'eatem jedynie po-\line trafi\'b9
 koniem kierowa\'e6. Tote\'bf z najwi\'eaksz\'b9 \'b3atwo\'9cci\'b9 zmusili do ucieczki\line t\'b3um Kartagi\'f1czyk\'f3w, kt\'f3rzy nie wytrzymali ich natarcia, i porzuciwszy\line wszystko pocz\'eali umyka\'e6. Napierali przy tym.
 na siebie i tratowali jedni}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \fi480\li110\ri0\sb341\sl-307\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin110\itap0 {\fs26\expnd-1\expndtw-6\lang1045\langfe1033\super\charscalex108\langnp1045 17}{\fs26\expnd-1\expndtw-6\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045  Autor  pomiesza\'b3
  tu  Maur\'f3w  z   Numidami;   }{\fs26\expnd10\expndtw53\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 Kapellianus}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045    }{\fs26\expnd-1\expndtw-6\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 (sk\'b9din
\'b9d   nie\line }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 znany) by\'b3 namiestnikiem Numidii.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \fi485\li110\ri0\sl-307\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin110\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex108\langnp1045 18}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045  Legion, kt\'f3rym dowodzi\'b3, mia\'b3 razem z kohortami posi
\'b3kowymi oko\'b3o 10 000\line }{\fs26\expnd-2\expndtw-12\lang1045\langfe1033\charscalex108\langnp1045 ludzi.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn868\margrsxn869\margtsxn890\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri19\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin19\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 drugich, tak \'bfe wi\'eacej ich zgin\'ea\'b3o w t\'b3oku ani\'bfeli z r\'eaki nieprzyjaci\'f3\'b3.\line Zgin\'b9\'b3 tam i syn Gordiana oraz wszyscy jego towarzysze, a liczba pole-\line g\'b3ych by\'b3
a tak wielka, \'bfe nie zdo\'b3ano pozbiera\'e6 zw\'b3ok dla pogrzebania,\line ani te\'bf odnale\'9f\'e6 cia\'b3a m\'b3odego Gordiana. Z wielkiej gromady ludzi nie-\line wielu tylko si\'ea uratowa\'b3o, bo tylko ci, co uciekaj\'b9c wpadli do Kartaginy
\line i zdo\'b3ali si\'ea ukry\'e6, rozpr\'f3szywszy si\'ea po ca\'b3ym mie\'9ccie bardzo wielkim\line i bardzo ludnym; pozosta\'b3y t\'b3um st\'b3oczy\'b3 si\'ea przy bramach, bo ka\'bfdy\line stara\'b3 si\'ea wcisn\'b9\'e6, tote\'bf gin\'eali masowo od 
miotanych pocisk\'f3w oszczepni-\line k\'f3w i ran zadawanych przez \'bfo\'b3nierzy. W mie\'9ccie za\'9c rozbrzmiewa\'b3y\line straszliwe j\'eaki kobiet i dzieci, w oczach kt\'f3rych gin\'eali ich najbli\'bfsi.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi442\li10\ri24\sl-350\slmult0\nowidctlpar\tx5544\faauto\rin24\lin10\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Inni jednak opowiadaj\'b9, \'bfe stary Gordian ze wzgl\'eadu na sw\'f3j wiek\line s\'eadziwy pozosta\'b3 w domu,
 lecz kiedy mu doniesiono o wszystkim i us\'b3y-\line sza\'b3, \'bfe Kapellianus wkracza ju\'bf do Kartaginy, upad\'b3 zupe\'b3nie na duchu;\line pod pozorem, \'bfe chce si\'ea po\'b3o\'bfy\'e6, uda\'b3 si\'ea samotnie do swojej komnaty,\line na\'b3o\'bfy
\'b3 na szyj\'ea zwi\'b9zany w p\'eatl\'ea pas, kt\'f3ry nosi\'b3, i w ten spos\'f3b po\'b3o-\line \'bfy\'b3 kres swemu \'bfyciu.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi456\li19\ri14\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin19\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Taki tedy by\'b3 koniec Gordiana, kt\'f3ry prze\'bfy\'b3 szcz\'ea\'9cliwie dawniejsze\line swe lata i znalaz\'b3 \'9cmier
\'e6 uwiedziony z\'b3ud\'b9 godno\'9cci cesarskiej}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 19}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 .}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi432\li29\ri10\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin29\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Kapellianus wkroczywszy do Kartaginy kaza\'b3 wymordowa\'e6 wszystkich\line przedniejszych obywateli, o ile si\'ea jacy\'9c
 uratowali z bitwy, nie cofn\'b9\'b3 si\'ea\line te\'bf przed \'b3upieniem \'9cwi\'b9ty\'f1 ani grabie\'bf\'b9 mienia prywatnego czy publicz-\line nego. Z kolei obchodzi\'b3 tak\'bfe inne miasta i, je\'9cli kt\'f3re obali\'b3o pos\'b9gi ku\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 czci Maksymina, mordowa\'b3 wszystkich obywateli i wybitnych, i po\'9cledniej-\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 szych i p\'eadzi\'b3 na wygnanie. Pola i wsi wyda
\'b3 swym \'bfo\'b3nierzom na ra-\line bunek i spalenie, rzekomo wymierzaj\'b9c mieszka\'f1com w ten spos\'f3b kar\'ea\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 za przewinienia wobec Maksymina, a w istocie rzeczy jednaj
\'b9c sobie skry-\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 cie wzgl\'eady \'bfo\'b3nierzy, aby w razie upadku sprawy Maksymina m\'f3g\'b3 sam\line }{\fs31\expnd0\expndtw-4\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 wyst\'b9pi\'e6
 jako wsp\'f3\'b3zawodnik do w\'b3adzy maj\'b9c oddane sobie wojsko.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi446\li38\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin38\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 10. Takie zatem by\'b3o po\'b3o\'bfenie w Afryce. Kiedy wie\'9c\'e6 o \'9cmierci starca\line przysz\'b3a do Rzymu, zar\'f3
wno lud, jak i senat wpadli w najwi\'eaksze prze-\line ra\'bfenie, wr\'eacz os\'b3upieli s\'b3ysz\'b9c, \'bfe umar\'b3 Gordian, w kt\'f3rym po\'b3o\'bfyli\line swoje nadzieje. Wiedzieli bowiem, \'bfe Maksyminus nikogo nie b\'eadzie\line oszcz\'eadza\'b3
. Bo je\'9cli poprzednio \'bfywio\'b3owo niech\'eatnie i wrogo do nich si\'ea\line odnosi\'b3, to teraz mia\'b3 zasadnicze powody do tego, by s\'b3usznie na nich si\'ea\line gniewa\'e6 jako swych oczywistych wrog\'f3w. Postanowili zatem zebra\'e6 si\'ea
\line na narad\'ea, aby si\'ea zastanowi\'e6 nad tym, co robi\'e6. Skoro jednak raz ju\'bf po-\line gr\'b9\'bfyli si\'ea w niebezpiecze\'f1stwie, rozumowali, \'bfe trzeba podj\'b9\'e6 wojn\'ea\line i postawi\'e6 na czele pa\'f1stwa wybranych cesarzy, kt
\'f3rzy wedle ich woli\line mieliby dzieli\'e6 rz\'b9dy, by w\'b3adza skupiona w r\'eakach jednego nie wyrodzi\'b3a\line si\'ea w tyrani\'ea. Zebrali si\'ea zatem, ale nie w zwyk\'b3ym miejscu posiedze\'f1,\line lecz w \'9cwi\'b9tyni Jowisza, kt\'f3
rego Rzymianie czcz\'b9 na Wzg\'f3rzu Kapito-}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li533\ri0\sb235\nowidctlpar\faauto\rin0\lin533\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\langnp1045 19}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045  W kwietniu 238 r.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn864\margrsxn865\margtsxn864\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri0\sb19\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 li\'f1skim. Zamkn\'eali si\'ea tam sami wewn\'b9trz \'9cwi\'b9tyni i niejako w obecno\'9cci\line Jowisza jako \'9cwiadka i uczestnika obrad, przypatruj\'b9cego si\'ea temu, co\line si\'ea
 dzieje, wybrali spo\'9cr\'f3d przoduj\'b9cych wiekiem i powag\'b9 senator\'f3w\line dw\'f3ch cesarzy, kt\'f3rych w g\'b3osowaniu uznali za godnych, cho\'e6 i inni\line otrzymali pewn\'b9 ilo\'9c\'e6 g\'b3os\'f3w. Przy obliczania g\'b3os\'f3w okaza\'b3
o si\'ea jednak,\line \'bfe znaczna wi\'eakszo\'9c\'e6 opowiedzia\'b3a si\'ea za Maksymusem i Balbinusem, ich\line }{\fs31\expnd-1\expndtw-7\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 te\'bf zrobiono cesarzami}{
\fs31\expnd-1\expndtw-7\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 20}{\fs31\expnd-1\expndtw-7\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 .}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi422\li5\ri19\sb5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin19\lin5\itap0 {\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Jeden z nich, Maksymus}{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 21}{
\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 , wielokrotnie sprawowa\'b3 dow\'f3dztwa wojsko-\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 we, by\'b3 prefektem miasta Rzymu i z nieugi\'eat\'b9 surowo\'9cci\'b9 piastowa
\'b3 te\line godno\'9c\'e6, tote\'bf cieszy\'b3 si\'ea u ludu s\'b3aw\'b9 cz\'b3owieka rozumnego, bystrego\line }{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 i nieposzlakowanych obyczaj\'f3w. Balbinus}{
\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 22}{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  za\'9c pochodzi\'b3 ze starej\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 
szlachty, dwukrotnie doszed\'b3 do godno\'9cci konsula, w spos\'f3b nienaganny\line zarz\'b9dza\'b3 prowincjami i by\'b3 cz\'b3owiekiem wielkiej prostoty obyczaj\'f3w.\line Skoro wi\'eac g\'b3osowanie wypad\'b3o na ich korzy\'9c\'e6, zostali obwo\'b3
ani Augusta-\line mi i senat uchwa\'b3\'b9 swoj\'b9 przyzna\'b3 im wszelkie uprawnienia zwi\'b9zane\line }{\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 z godno\'9cci\'b9 cesarsk\'b9.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi446\li10\ri5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin10\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Gdy si\'ea to dzia\'b3o na Kapitolu, t\'b3umy ludu czy to na skutek podu-\line szczenia ze strony pewnych przyjaci\'f3\'b3
 i domownik\'f3w Gordiana, czy te\'bf\line w nast\'eapstwie pog\'b3oski, kt\'f3ra do nich dosz\'b3a, zebra\'b3y si\'ea pod bramami,\line zatarasowa\'b3y zupe\'b3nie wej\'9ccie na Kapitol, uzbroi\'b3y si\'ea w kamienie i kije,\line gotowe wyst\'b9pi\'e6
 przeciwko uchwa\'b3om senatu, protestuj\'b9c zw\'b3aszcza prze-\line ciw Maksymusowi. Zbyt twardo bowiem rz\'b9dzi\'b3 miastem i bardzo surowo\line wyst\'eapowa\'b3 przeciwko z\'b3ym i lekkomy\'9clnym elementom w\'9cr\'f3d ludu. To-\line te\'bf bali si
\'ea go i niech\'ea\'e6 mu okazywali krzycz\'b9c i gro\'bf\'b9c nawet, \'bfe zabij\'b9\line wybranych cesarzy. Domagali si\'ea bowiem, aby wybra\'e6 cesarza z rodu\line Gordiana, by z jego domem i nazwiskiem zwi\'b9zany zosta\'b3 tytu\'b3 godno\'9cci
\line cesarskiej. Balbinus i Maksymus otoczyli si\'ea m\'b3odymi lud\'9fmi ze stanu\line rycerskiego oraz dawnymi \'bfo\'b3nierzami, kt\'f3rzy bawili w Rzymie, uzbrojo-\line nymi w miecze, i usi\'b3owali przemoc\'b9 utorowa\'e6 sobie drog\'ea z Kapitolu;
\line ale t\'b3um przy pomocy kamieni i kij\'f3w nie dopu\'9cci\'b3 do tego, a\'bf wreszcie\line zdo\'b3ali lud uspokoi\'e6 przy pomocy poddanego im przez kogo\'9c pomys\'b3u.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li480\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin480\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Bawi\'b3 w\'f3wczas w Rzymie pewien nieletni ch\'b3opiec, syn c\'f3rki Gordia-}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li514\ri0\sb254\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin514\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 20}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  Z pocz\'b9tkiem maja 238 r.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 

\par }\pard \qj \fi466\li38\ri0\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin38\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 21}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  W \'9fr\'f3d\'b3ach okre\'9c
lany bywa zazwyczaj nazwiskiem Pupienus (pe\'b3ne nazwisko\line }{\fs26\expnd-1\expndtw-7\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 jego na monetach i napisach brzmi: }{\fs26\expnd9\expndtw49\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Marcus}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  }{\fs26\expnd10\expndtw51\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Clodius}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  }{\fs26\expnd11\expndtw57\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 
Pupienus}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  }{\fs26\expnd-1\expndtw-7\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Maxi-\line }{\fs26\expnd5\expndtw25\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 mus).}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  Informacja jego biografa (H. A, }{\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 \'bfyw. Pup. }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 14, 1; 16, 2), jakoby pochodzi\'b3\line z rzemie
\'9clniczej rodziny, jest bardzo podejrzana, bo w \'f3wczesnych warunkach ma\'b3o\line prawdopodobna, a jest sprzeczna ze \'9cwiadectwem Herodiana (VIII 8, 1; 8, 4). W mo-\line mencie wyniesienia go na tron cesarski mia\'b3 lat 74 (Zonaras 12, 17).}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi461\li48\ri5\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin48\itap0 {\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 22}{\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  Pe\'b3ne nazwisko: }{
\fs26\expnd11\expndtw55\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Decimus}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  }{\fs26\expnd10\expndtw52\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Caelius}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  }{\fs26\expnd12\expndtw60\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Calvinus}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  }{\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 
B a l b i n u s. Pochodzi\'b3\line }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 z rodziny jeszcze bardziej arystokratycznej ni\'bf Pupienus (por. ni\'bfej VIII 8, 4), liczy\'b3\line w\'f3wczas podobno (Zonaras 12, 17) lat 60, 
prawdopodobnie jednak wi\'eacej, bo ju\'bf\line w 213 r. by\'b3 po raz drugi konsulem. Godno\'9c\'e6 cesarsk\'b9 piastowa\'b3 tak samo, jak i je-\line go kolega od maja do lipca 238 r.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn809\margrsxn809\margtsxn912\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri110\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin110\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 na, nosz\'b9cy to samo nazwisko co dziadek}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 23}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 . Wys\'b3ali wi\'eac kilku ludzi ze\line 
swego otoczenia i kazali tego ch\'b3opczyka przyprowadzi\'e6. Wys\'b3a\'f1cy zna-\line le\'9fli ch\'b3opca bawi\'b9cego si\'ea swobodnie w domu, wzi\'eali go na ramiona i po-\line nie\'9cli na Kapitol \'9crodkiem t\'b3umu, pokazuj\'b9c go zgromadzonym, wo
\'b3aj\'b9c,\line \'bfe jest potomkiem Gordiana, nosz\'b9cym jego nazwisko; na to t\'b3um pocz\'b9\'b3\line wznosi\'e6 radosne okrzyki i obrzuca\'e6 go kwiatami. Senat mianowa\'b3 go zaraz\line Cezarem, a poniewa\'bf ze wzgl\'eadu na sw\'f3j wiek nie m
\'f3g\'b3 stan\'b9\'e6 na czele\line rz\'b9du, wzburzenie ludu si\'ea uspokoi\'b3o i pozwolili tamtym uda\'e6 si\'ea do pa-\line \'b3acu cesarskiego.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi379\li38\ri24\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin24\lin38\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 11. W tym samym czasie zdarzy\'b3 si\'ea w mie\'9ccie smutny wypadek, kt\'f3ry\line mia\'b3 sw\'f3j pocz\'b9tek i pow\'f3
d w zuchwa\'b3ej zapalczywo\'9cci dw\'f3ch cz\'b3onk\'f3w\line senatu. Zebrali si\'ea mianowicie wszyscy senatorowie w kurii, aby radzi\'e6\line }{\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 nad istniej\'b9cym po\'b3o\'bfeniem. 
\'afo\'b3nierze, kt\'f3rych Maksyminus zostawi\'b3\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 w obozie (mieli bowiem ju\'bf by\'e6 zwolnieni ze s\'b3u\'bfby i ze wzgl\'eadu na wiek\line sw\'f3j pozostali na miejscu), dowiedziawszy si\'ea
 o tym podeszli a\'bf do sa-\line mych drzwi senatu chc\'b9c si\'ea przys\'b3ucha\'e6 obradom. Byli oni bez broni\line w zwyczajnych sukniach obywatelskich i wierzchnich okryciach i stali\line tam wraz z reszt\'b9
 ludu. Podczas gdy tak wszyscy zatrzymali si\'ea przed\line drzwiami, dw\'f3ch jakich\'9c czy trzech \'bfo\'b3nierzy pragn\'b9c lepiej s\'b3ysze\'e6, co\line si\'ea tam m\'f3wi, wesz\'b3o do sali posiedze\'f1 i posun\'ea\'b3o si\'ea a\'bf poza stoj\'b9
cy tam\line o\'b3tarz bogini Zwyci\'eastwa. W\'f3wczas jeden z senator\'f3w, kt\'f3ry niedawno\line by\'b3 konsulem, imieniem Gallikanus, Kartagi\'f1czyk z pochodzenia, oraz\line drugi, by\'b3y pretor, nazwiskiem Mecenas, dobyli mieczy, kt\'f3
re nosili w za-\line nadrzu, i \'bfo\'b3nierzom, kt\'f3rzy nic takiego nie oczekiwali i nawet r\'eace mieli\line ukryte pod wierzchnimi szatami, zadali ciosy w samo serce. Wszyscy bo-\line wiem w\'f3wczas ze wzgl\'eadu na istniej\'b9
ce zaburzenia i niepokoje nosili przy\line sobie miecze, jedni otwarcie, drudzy skrycie, aby mie\'e6 bro\'f1 dla obrony\line przed nag\'b3ym napadem wrog\'f3w. \'afo\'b3nierze ci, kt\'f3rzy wtedy tak niespo-\line dziewanie zostali ugodzeni, \'bfe nawet si
\'ea broni\'e6 nie mogli, zwalili si\'ea wi\'eac\line u podstawy o\'b3tarza. Na ten widok inni \'bfo\'b3nierze przera\'bfeni losem towa-\line rzyszy, boj\'b9c si\'ea nadto t\'b3um\'f3w ludno\'9cci, bo byli bez broni, rzucili si\'ea do\line uciecz
ki. Ale Gallikanus wypad\'b3 z senatu w \'9crodek ludu i pokazuj\'b9c\line miecz oraz r\'eak\'ea krwi\'b9 zbroczon\'b9, raz po raz wo\'b3a\'b3, by \'9cciga\'e6 i zabi\'e6 wro-\line g\'f3w senatu i ludu rzymskiego, przyjaci\'f3\'b3 i sprzymierze\'f1c\'f3
w Maksymina.\line Lud z wielk\'b9 \'b3atwo\'9cci\'b9 da\'b3 si\'ea porwa\'e6, wzni\'f3s\'b3 okrzyk na cze\'9c\'e6 Gallikana,\line \'bfo\'b3nierzy za\'9c \'9ccigali, jak mogli, rzucaj\'b9c za nimi kamienie. \'afo\'b3nierze jed-\line 
nak wyprzedzili ich, cho\'e6 niekt\'f3rzy z nich zostali ranieni, schronili si\'ea}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi456\li139\ri0\sb365\sl-293\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin139\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex105\langnp1045 23}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  A wi\'eac }{
\fs26\expnd12\expndtw64\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Marek}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  }{\fs26\expnd13\expndtw66\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Antoniusz}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  }{\fs26\expnd12\expndtw63\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 Gordianus}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045  (III). Je\'9cli wierzy\'e6 mo\'bfna jego\line biografowi (H. }{
\i\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 A., \'bfyw. Gord. }{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 4, 3), matka jego, c\'f3rka Gordiana I, zwa\'b3a si\'ea Maecia\line Faustina, a by\'b3a \'bfon\'b9 nie znanego zreszt\'b9
 Juniusza Balbusa, kt\'f3ry nale\'bfa\'b3 widocz-\line }{\fs26\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 nie do arystokracji senatorskiej, bo osi\'b9gn\'b9\'b3 godno\'9c\'e6 konsula. Syn jego zosta\'b3\line }{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex105\langnp1045 widocznie adoptowany przez starego Gordiana, skoro nosi\'b3 jego nazwisko.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn871\margrsxn872\margtsxn924\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li10\ri0\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin10\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 do obozu, zamkn\'eali jego bramy i chwyciwszy za bro\'f1 obsadzili mury.\line Gallikanus, kiedy si\'ea ju\'bf raz powa\'bfy\'b3 na czyn taki, wywo\'b3a\'b3 z kolei w;ojn\'ea\line domow\'b9 i wielk\'b9 kl
\'eask\'ea \'9cci\'b9gn\'b9\'b3 na miasto. Sk\'b3oni\'b3 bowiem t\'b3um do\line wy\'b3amania pa\'f1stwowych sk\'b3ad\'f3w broni, kt\'f3ra by\'b3a odpowiednia raczej\line do uroczystych pochod\'f3w ani\'bfeli do walki, i wezwa\'b3 ich do uzbrojenia si\'ea,
\line jak kto zdo\'b3a\'b3. Otworzy\'b3 r\'f3wnie\'bf koszary gladiator\'f3w i wyprowadzi\'b3 ich\line zaopatrzonych w bro\'f1, jaka kt\'f3remu by\'b3a w\'b3a\'9cciwa. Kaza\'b3 r\'f3wnie\'bf za-\line garn\'b9\'e6 wszelk\'b9 bro\'f1, jaka si\'ea znalaz\'b3
a w domach prywatnych i war-\line sztatach: w\'b3\'f3cznie, miecze czy siekiery. Lud sza\'b3em uniesiony, robi\'b3 sobie\line bro\'f1 z wszelkich narz\'eadzi, jakie wpad\'b3y mu w r\'eace, sporz\'b9dzonych z ma-\line teria\'b3u nadaj\'b9cego si\'ea
 do walki. Nast\'eapnie skupiwszy si\'ea podeszli pod\line ob\'f3z i uderzyli na bramy i mury, aby go wzi\'b9\'e6 szturmem. \'afo\'b3nierze jed-\line nak uzbrojeni z wielkim do\'9cwiadczeniem [...os\'b3oni\'eaci] blankami i tarczami,\line pocz\'ea
li ich razi\'e6 z \'b3uk\'f3w i odpiera\'e6 d\'b3ugimi w\'b3\'f3czniami, tak \'bfe ich odrzu-\line cili od mur\'f3w. Kiedy znu\'bfony lud i gladiatorzy okryci ranami chcieli si\'ea\line wycofa\'e6, bo ju\'bf i wiecz\'f3r nadchodzi\'b3, \'bfo\'b3
nierze zauwa\'bfywszy, \'bfe prze-\line ciwnicy zawr\'f3cili i odci\'b9gaj\'b9c nierozwa\'bfnie plecy swe wystawili na po-\line ciski, w przekonaniu, \'bfe \'bfo\'b3nierze w niewielkiej b\'ead\'b9c liczbie nie o\'9cmie-\line l\'b9 si\'ea wypa\'9c\'e6
 za tak wielkim t\'b3umem \emdash  otwarli nagle bramy i rzucili si\'ea\line na lud; gladiator\'f3w wyci\'eali, podczas gdy z ludu bardzo wielu zgin\'ea\'b3o\line w t\'b3oku. \'afo\'b3nierze \'9ccigali ich tylko o tyle, by si\'ea nie oddala\'e6 zbytnio od
\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 obozu, po czym zn\'f3w zawr\'f3cili i zamkn\'eali si\'ea za murami.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi461\li10\ri10\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin10\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 12. Oburzenie ludu i senatu jeszcze tylko si\'ea wzmog\'b3o z tego powodu.\line Zaci\'b9gni\'eato dow\'f3dc\'f3
w i doborowych \'bfo\'b3nierzy z ca\'b3ej Italii, zgromadzono\line ca\'b3\'b9 m\'b3odzie\'bf i uzbrojono j\'b9 w bro\'f1 w po\'9cpiechu zebran\'b9, jaka si\'ea trafi\'b3a.\line Najwi\'eaksz\'b9 cz\'ea\'9c\'e6 tych si\'b3 zabra\'b3 ze sob\'b9
 Maksymus, aby podj\'b9\'e6 wojn\'ea\line przeciw Maksyminowi, reszta zosta\'b3a, by pilnowa\'e6 i broni\'e6 miasta. Raz\line po raz przypuszczano te\'bf szturmy do mur\'f3w obozu, ale bezskutecznie, bo\line \'bfo\'b3nierze bronili si\'ea z g\'f3ry, tak 
\'bfe atakuj\'b9cy dotkliwie ra\'bfeni pociskami\line i ranami pokryci odst\'b9pili. Balbinus, kt\'f3ry zosta\'b3 w Rzymie, w wydanej\line odezwie prosi\'b3 lud, aby si\'ea wdali w uk\'b3ady, a \'bfo\'b3nierzom obiecywa\'b3\line amnesti\'ea
 oraz przebaczenie wszelkich przewinie\'f1. Ale ani jedna, ani dru-\line ga strona nie pos\'b3ucha\'b3a, poniewa\'bf nienawi\'9c\'e6 z ka\'bfdym dniem tylko si\'ea\line pot\'eagowa\'b3a; lud by\'b3 rozgoryczony, \'bfe go ta garstka lekcewa\'bfy, a \'bfo
\'b3nierze\line oburzali si\'ea, \'bfe Rzymianie tak si\'ea do nich odnosz\'b9, jak barbarzy\'f1cy.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi437\li0\ri19\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin19\lin0\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 W ko\'f1cu, kiedy szturmy do mur\'f3w nie da\'b3y \'bfadnego rezultatu, posta-\line nowili wodzowie odci\'b9\'e6 wodoci\'b9
gi id\'b9ce do obozu, aby zmusi\'e6 ich do\line poddania skutkiem pragnienia i braku wody. Zabrano si\'ea wi\'eac do pracy\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 i ca\'b3\'b9 wod\'ea p\'b3yn\'b9c\'b9
 do obozu skierowano do innych przewod\'f3w, a niszczo-\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 no i zatykano rury wodoci\'b9gowe, prowadz\'b9ce do obozu. W\'f3wczas \'bfo\'b3-\line nierze widz\'b9c gro\'bf\'b9ce im niebezpiecze\'f1
stwo zrozpaczeni otwarli bramy\line i urz\'b9dzili wypad. Wywi\'b9za\'b3a si\'ea zaciek\'b3a walka, w wyniku kt\'f3rej \'bfo\'b3-}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn876\margrsxn876\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri0\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 
nierze zmusili do ucieczki swych przeciwnik\'f3w z ludu i \'9ccigaj\'b9c ich po-\line sun\'eali si\'ea daleko w g\'b3\'b9b miasta. Poniewa\'bf t\'b3umy w otwartej walce pono-\line si\'b3y kl\'eask\'ea, wi\'eac wyszli na dachy i pocz\'eali gromi\'e6 \'bfo
\'b3nierzy rzucaj\'b9c na\line nich dach\'f3wki, kamienie i wszelkiego rodzaju skorupy. \'afo\'b3nierze nie zna-\line j\'b9c rozk\'b3adu domostw nie o\'9cmielali si\'ea wyj\'9c\'e6 w g\'f3r\'ea do nich, lecz u drzwi\line zamkni\'eatych dom\'f3w i warsztat
\'f3w oraz tam, gdzie si\'ea znajdowa\'b3y drew-\line niane przybud\'f3wki, a takich by\'b3o w mie\'9ccie wiele, podk\'b3adali ogie\'f1.\line Z powodu g\'easto\'9cci zabudowa\'f1 i wielkiej ilo\'9cci drewnianego materia\'b3u\line ogromn\'b9 cz\'ea\'9c\'e6
 miasta z najwi\'eaksz\'b9 \'b3atwo\'9cci\'b9 ogarn\'ea\'b3y p\'b3omienie, skut-\line kiem czego wielu bogatych ludzi zesz\'b3o na biedak\'f3w, straciwszy podziw\line budz\'b9ce, rozleg\'b3e posiad\'b3o\'9cci, cenne przez wielkie dochody i kosztowne\line 
wyposa\'bfenie. Zgin\'ea\'b3o przy tym wielu ludzi, kt\'f3rzy nie zdo\'b3ali uciec, po-\line niewa\'bf wyj\'9ccia by\'b3y ogarni\'eate p\'b3omieniem. R\'f3wnie\'bf ca\'b3e mienie r\'f3\'bfnych\line bogatych ludzi uleg\'b3o rozgrabieniu, bo pomi\'eadzy 
\'bfo\'b3nierzy wmieszali si\'ea\line celem rabunku r\'f3\'bfni z\'b3oczy\'f1cy i bezwarto\'9cciowe jednostki z t\'b3umu. Po\'bfar\line strawi\'b3 tak du\'bf\'b9 cz\'ea\'9c\'e6 miasta, \'bfe \'bfadne z najwi\'eakszych miast w ca\'b3o\'9cci\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 nie mog\'b3o si\'ea r\'f3wna\'e6 z t\'b9 cz\'ea\'9cci\'b9.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi451\li5\ri14\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin5\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Podczas gdy w Rzymie takie sceny si\'ea rozgrywa\'b3y, Maksyminus prze-\line by\'b3 sw\'b9 drog\'ea i stan\'b9\'b3
 u granic Italii, z\'b3o\'bfywszy ofiary na o\'b3tarzach gra-\line nicznych przygotowywa\'b3 si\'ea do wtargni\'eacia do Italii, wyda\'b3 wi\'eac rozkaz,\line by ca\'b3e wojsko stan\'ea\'b3o pod broni\'b9 i w \'9ccis\'b3ym porz\'b9dku posuwa\'b3o si\'ea
\line }{\fs31\expnd-1\expndtw-5\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 naprz\'f3d.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi451\li14\ri29\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin29\lin14\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Przedstawili\'9cmy tedy powstanie w Afryce, wojn\'ea domow\'b9 w Rzymie,\line tudzie\'bf zarz\'b9
dzenia poczynione przez Maksymina i przybycie jego do\line Italii; co potem nast\'b9pi\'b3o, opowiemy w ksi\'eadze nast\'eapnej.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn842\margrsxn843\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qc \li0\ri168\nowidctlpar\faauto\rin168\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 KSI\'caGA VIII}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi442\li0\ri67\sb235\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin67\lin0\itap0 {\fs31\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 1. W ksi\'eadze poprzedniej opowiedzieli\'9cmy tedy zarz\'b9dzenia poczynione\line }{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 przez Maksymina po \'9cmierci Gordiana, przybycie jego do Italii, jako te\'bf\line powstanie w Afryce i walki mi\'eadzy \'bfo\'b3nierzami a ludem w Rzymie.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi427\li10\ri53\sb5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin53\lin10\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Kiedy Maksyminus stan\'b9\'b3 u granicy, wys\'b3a\'b3 przodem wywiadowc\'f3w,\line 
aby zbadali, czy nie ma jakich zasadzek ukrytych w dolinach g\'f3rskich lub\line g\'b9szczach le\'9cnych. Sam \'9cci\'b9gn\'b9\'b3 wojsko na r\'f3wnin\'ea i ustawi\'b3 legiony\line w czworoboki o wi\'eakszej szeroko\'9cci ni\'bf g\'b3\'eaboko\'9c
ci, aby obj\'ea\'b3y jak naj-\line }{\fs31\expnd0\expndtw-4\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 wi\'eaksz\'b9 cz\'ea\'9c\'e6 r\'f3wniny, wszystkie zwierz\'eata juczne i wozy umie\'9cci\'b3\line }{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 w \'9crodku, a sam z gwardi\'b9 przyboczn\'b9 szed\'b3 w tylnej stra\'bfy. Po obu za\'9c\line stronach posuwa\'b3y si\'ea oddzia\'b3y je\'9fd\'9fc\'f3w pancernych, oszczepnicy maure-\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 ta\'f1scy i \'b3ucznicy ze Wschodu. Prowadzi\'b3 te\'bf ze sob\'b9 wielk\'b9 liczb\'ea je\'9fd\'9fc\'f3w\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 germa\'f1
skich jako sprzymierze\'f1c\'f3w; tych wysuwa\'b3 g\'b3\'f3wnie naprz\'f3d, aby\line wytrzymywali pierwsze natarcie nieprzyjaci\'f3\'b3, bo s\'b9 pe\'b3ni zapa\'b3u i od-\line wa\'bfni na pocz\'b9tku bitwy, je\'9cli jednak niebezpiecze\'f1stwo oka\'bfe si
\'ea powa\'bf-\line niejsze, niewiele s\'b9 warci, jak zwykle barbarzy\'f1cy.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi422\li34\ri19\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin19\lin34\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Tak zatem ci\'b9gn\'ea\'b3o wojsko przez ca\'b3\'b9 r\'f3wnin\'ea w pi\'eaknym porz\'b9dku\line i szyku, a\'bf przyby\'b3
o do pierwszego miasta Italii, kt\'f3re ludno\'9c\'e6 tamtejsza\line nazywa Emon\'b9}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 1}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 . Le\'bfy ono na ostatnim kra\'f1cu owej r\'f3wniny, z
budowane\line u podn\'f3\'bfa Alp. Tutaj zjawili si\'ea u Maksymina id\'b9cy w przedniej stra\'bfy\line wywiadowcy i donie\'9cli mu, \'bfe miasto jest opuszczone przez ludno\'9c\'e6, bo\line wszyscy mieszka\'f1cy uciekli podpaliwszy drzwi \'9cwi\'b9ty\'f1
 i dom\'f3w, za-\line brawszy lub spaliwszy wszystko, co si\'ea znajdowa\'b3o w mie\'9ccie i na polach,\line tak \'bfe nie zostawili \'bfadnej \'bfywno\'9cci ani dla zwierz\'b9t jucznych, ani dla\line }{
\fs31\expnd-1\expndtw-9\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 ludzi.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi427\li67\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin67\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045 Maksyminus ucieszy\'b3 si\'ea z tej nag\'b3ej ucieczki Ital\'f3w spodziewaj\'b9c si\'ea,\line \'bfe ca\'b3a ludno\'9c\'e6 b
\'eadzie tak robi\'e6, nie maj\'b9c odwagi stawi\'e6 czo\'b3a jego po-\line chodowi; ale wojsko by\'b3o mocno niezadowolone, \'bfe zaraz na pocz\'b9tku\line staje przed widmem g\'b3odu. Przenocowali wi\'eac cz\'ea\'9cci\'b9 w mie\'9ccie w do-\line 
mach bez drzwi i ogo\'b3oconych ze wszystkiego, cz\'ea\'9cci\'b9 za\'9c na otwartym\line polu, a ze wschodem s\'b3o\'f1ca ruszyli ku Alpom. Te niezwykle wysokie g\'f3-}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi480\li77\ri0\sb178\sl-302\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin77\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex107\langnp1045 1}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045  E m o n a, nad g\'f3rn\'b9 Saw\'b9, u podn\'f3\'bf
a Alp Julijskich, dzi\'9c Lubiana. By\'b3a to\line }{\fs26\expnd-1\expndtw-7\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 dawniej cz\'ea\'9c\'e6 Pannonii, ale za czas\'f3w Augusta okr\'eag ten w\'b3\'b9czony zosta\'b3 do\line }{
\fs26\expnd0\expndtw-4\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 Italii.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn890\margrsxn891\margtsxn905\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 ry umie\'9cci\'b3a natura jakby mur ochronny Italii, bo si\'eagaj\'b9 chmur swoimi\line szczytami, a ci\'b9gn\'b9 si\'ea bardzo daleko wzd\'b3u\'bf, tak \'bfe obejmuj\'b9 ca\'b3\'b9 Itali\'ea\line si\'ea
gaj\'b9c z prawej strony do Morza Tyrre\'f1skiego, a z lewej do Zatoki Jo\'f1-\line skiej}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 2}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 . Pokryte s\'b9 g\'ea
stymi, nieprzerwanymi lasami, a maj\'b9 w\'b9skie przej-\line \'9ccia albo przez ogromnie g\'b3\'eabokie, urwiste w\'b9wozy, albo przez strome\line ska\'b3y; istniej\'b9 bowiem \'9ccie\'bfki r\'eak\'b9 ludzk\'b9 zrobione, kt\'f3re z wielkim tru-\line 
dem za\'b3o\'bfyli dawni mieszka\'f1cy Italii. Z ogromnym strachem wi\'eac prze-\line chodzi\'b3o tamt\'eady wojsko oczekuj\'b9c, \'bfe znajd\'b9 szczyty obsadzone, a prze-\line smyki zatarasowane celem powstrzymania ich przemarszu. Oczekiwania te\line 
i obawy by\'b3y w pe\'b3ni uzasadnione, je\'9cli si\'ea bierze w rachub\'ea naturalne\line warunki tych okolic.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi442\li29\ri5\sb5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin29\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 2. Kiedy jednak bez trudno\'9cci przeszli g\'f3ry, bo nikt im po drodze nie\line przeszkadza\'b3, zeszli na r\'f3wnin\'ea
, nabrali ducha i zanucili pie\'9c\'f1 radosn\'b9.\line Maksyminus \'bfywi\'b3 teraz nadziej\'ea, \'bfe wszystko p\'f3jdzie mu z najwi\'eaksz\'b9\line \'b3atwo\'9cci\'b9, skoro Italowie nie odwa\'bfyli si\'ea wyzyska\'e6 trudno\'9cci terenu, gdzie\line 
mogli albo ukry\'e6 si\'ea i chroni\'e6, albo te\'bf napa\'9c\'e6 na nich z zasadzki i wal-\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 czy\'e6 z g\'f3ry, z po\'b3o\'bfonych wysoko wynios\'b3o\'9cci.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi442\li34\ri10\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin34\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Kiedy ju\'bf stan\'eali na r\'f3wninie, donie\'9cli wywiadowcy, \'bfe bardzo wielkie\line 
miasto Italii, zwane Akwileja, zamkn\'ea\'b3o si\'ea; wys\'b3ane przodem oddzia\'b3y\line Pannon\'f3w}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 3}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  uderzy\'b3y wprawdzie m\'ea\'bf
nie na mury, ale odrzucone wielo-\line krotnie nic nie zdzia\'b3a\'b3y, tak \'bfe zrezygnowa\'b3y z dalszych wysi\'b3k\'f3w i wy-\line cofa\'b3y si\'ea ra\'bfone gradem kamieni, w\'b3\'f3czni i strza\'b3. Maksyminus zgniewa\'b3\line si\'ea na dow\'f3dc
\'f3w Pannon\'f3w, \'bfe zbyt opieszale walczyli, i sam pospieszy\'b3\line z wojskiem w nadziei, \'bfe zajmie miasto z najwi\'eaksz\'b9 \'b3atwo\'9cci\'b9.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi432\li29\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin29\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Akwileja posiada\'b3a od dawna jako bardzo du\'bfe miasto niezmiernie\line liczn\'b9 w\'b3asn\'b9 ludno\'9c\'e6. Dzi\'ea
ki swemu po\'b3o\'bfeniu nad morzem stanowi\'b3a\line wa\'bfny punkt handlowy, a \'bfe r\'f3wnocze\'9cnie le\'bfa\'b3a na pograniczu wszyst-\line kich lud\'f3w iliryjskich, dawa\'b3a \'bfeglarzom mo\'bfliwo\'9c\'e6 prowadzenia obrot\'f3w\line 
handlowych towarami dowo\'bfonymi z g\'b3\'eabi kraju drog\'b9 l\'b9dow\'b9 lub rzekami\line oraz potrzebnymi mieszka\'f1com l\'b9du sta\'b3ego towarami zza morza, kt\'f3rych\line kraj ich z powodu surowego klimatu nie daje, a kt\'f3re st\'b9d wysy\'b3
a si\'ea\line w g\'b3\'b9b l\'b9du. Poniewa\'bf uprawiali wiele winnej latoro\'9cli, do czego kraj ten\line bardzo si\'ea nadaje, wi\'eac nadmiar wina wysy\'b3ali w te strony, gdzie winnej\line latoro\'9cli nie uprawiano. Dlatego w\'b3a\'9cnie mieszka\'b3
a tu wielka liczba nie\line tylko obywateli, ale tak\'bfe obcych i kupc\'f3w. Liczba ta w\'f3wczas jeszcze\line wi\'eacej si\'ea wzmog\'b3a skutkiem nap\'b3ywu ca\'b3ej ludno\'9cci wiejskiej, kt\'f3ra\line opuszcza\'b3
a miasteczka i wsi okoliczne, by szuka\'e6 schronienia w wielkim\line mie\'9ccie za otaczaj\'b9cymi je murami. Mury te by\'b3y w\'f3wczas bardzo stare}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 4}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li523\ri0\sb739\sl-288\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin523\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\langnp1045 2}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045  Czyli do Morza Adriatyckiego.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li504\ri0\sl-288\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin504\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\langnp1045 3}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045  Tj. legion\'f3w panno\'f1skich.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li518\ri0\sb5\sl-288\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin518\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\langnp1045 4}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045  Si\'eaga\'b3y zapewne jeszcze 181 r. p.n.e., kiedy Akwileja powsta\'b3a jako twierdza}{
\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn883\margrsxn884\margtsxn924\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li19\ri5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin19\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs32\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045 i od d\'b3u\'bfszego ju\'bf czasu le\'bfa\'b3y w wi\'eakszej cz\'ea\'9cci w gruzach, poniewa\'bf po\line ustaleniu si\'ea rzymskiego panowania w \'9cwiecie miasta w Italii nie potrze-\line bowa\'b3
y ani mur\'f3w, ani broni, a zamiast wojen prze\'bfywa\'b3y okres g\'b3\'eabo-\line }{\fs32\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045 kiego pokoju posiadaj\'b9c na r\'f3wni z innymi prawo obywatelstwa rzymskie-\line }{
\fs32\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045 go. Wtedy jednak potrzeba zmusi\'b3a ich do odnowienia mur\'f3w, odbudo-\line wania cz\'ea\'9cci zwalonych oraz naprawienia wie\'bf i blank\'f3w. Zabezpieczyli\line wi\'eac czym pr\'ea
dzej miasto przy pomocy muru, zamkn\'eali bramy i wszyscy\line dniem i noc\'b9 trzymali stra\'bf na murach, odpieraj\'b9c ka\'bfdy atak. Dowodzili\line nimi i o wszystko si\'ea troszczyli dwaj m\'ea\'bfowie, byli konsulowie, wybrani\line }{
\fs32\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045 przez senat; jeden z nich nazywa\'b3 si\'ea Kryspinus, drugi Menofilus}{\fs32\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\super\charscalex101\langnp1045 5}{
\fs32\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045 . Z wiel-\line }{\fs32\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045 k\'b9 przezorno\'9cci\'b9 zaopatrzyli oni miasto w ogromne zapasy potrzebnych\line \'9crodk\'f3w \'bfywno\'9c
ci, aby starczy\'b3y nawet, gdyby obl\'ea\'bfenie mia\'b3o si\'ea prze-\line ci\'b9gn\'b9\'e6. By\'b3a te\'bf du\'bfa obfito\'9c\'e6 wody studziennej, bo wykopano w mie\'9ccie\line }{\fs32\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045 
wiele studni, a nadto tu\'bf ko\'b3o mur\'f3w p\'b3ynie rzeka}{\fs32\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\super\charscalex101\langnp1045 6}{\fs32\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045 , kt\'f3ra zapewnia r\'f3wno-\line }{
\fs32\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045 cze\'9cnie ochron\'ea mur\'f3w i obfite zaopatrzenie w wod\'ea.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi432\li0\ri5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin0\itap0 {\fs32\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045 3. Takie przygotowania poczyniono zatem w mie\'9ccie. Kiedy Maksy-\line minowi doniesiono, \'bfe miasto jest czujnie strze\'bf
one i zamkni\'eate, postano-\line wi\'b3 wys\'b3a\'e6 pod pozorem poselstwa ludzi, kt\'f3rzy mieli podj\'b9\'e6 rozmowy\line z obro\'f1cami na murach, czy by si\'ea nie da\'b3o sk\'b3oni\'e6 ich do otwarcia\line bram. A by\'b3
 w wojsku jego pewien trybun, kt\'f3rego ojczyzn\'b9 by\'b3a Akwi-\line leja, i dzieci, i \'bfona, i wszyscy krewni jego byli teraz zamkni\'eaci wewn\'b9trz\line }{\fs32\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045 miasta. Jego wi\'ea
c wys\'b3a\'b3 wraz z innymi centurionami w nadziei, \'bfe z wiel-\line }{\fs32\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045 k\'b9 \'b3atwo\'9cci\'b9 sk\'b3oni ich jako wsp\'f3\'b3obywatel. Pos\'b3owie przybywszy na miej-\line }{
\fs32\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045 sce powiedzieli, \'bfe wsp\'f3lny wszystkim cesarz nakazuje im z\'b3o\'bfy\'e6 bro\'f1\line }{\fs32\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045 pokojowo, przyj\'b9\'e6
 go jak przyjaciela, a nie wroga, pomy\'9cle\'e6 raczej o uk\'b3a-\line }{\fs32\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045 dach i ofiarach ani\'bfeli o rozlewie krwi; nie powinni te\'bf i tego spuszcza\'e6\line }{
\fs32\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045 z oczu, \'bfe ich miasto ojczyste stoi przed niebezpiecze\'f1stwem doszcz\'eatnego\line }{\fs32\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045 zniszczenia i zr\'f3wnania z ziemi\'b9, p
odczas gdy w ich r\'eakach jest mo\'bfli-\line wo\'9c\'e6 ratowa\'e6 siebie i miasto ojczyste, zw\'b3aszcza \'bfe cesarz w \'b3askawo-\line \'9cci swojej zapewnia im amnesti\'ea i przebaczenie przewinie\'f1; nie oni bo-\line wiem tu zawinili, ale inni.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi437\li24\ri0\sb5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin24\itap0 {\fs32\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045 Tak wi\'eac stoj\'b9c na dole pod murami wo\'b3ali g\'b3o\'9cno pos\'b3owie, aby ich\line s\'b3yszano. Lud, kt\'f3
ry w wielkiej liczbie sta\'b3 na murach i wie\'bfach, o ile nie\line strzeg\'b3 dalszych cz\'ea\'9cci, spokojnie s\'b3ucha\'b3 tego, co m\'f3wili. Ale Kryspinus\line obawiaj\'b9c si\'ea, \'bfeby t\'b3um, jak to bywa, nie da\'b3 si\'ea uwie\'9c\'e6
 obietnicom, nie\line przeni\'f3s\'b3 pokoju nad wojn\'ea i nie otworzy\'b3 bram, biega\'b3 wok\'f3\'b3 po murze,}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li29\ri0\sb178\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin29\itap0 {\fs27\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045 rzymska (kolonia laty\'f1ska), czuwaj\'b9ca nad uleg\'b3o\'9cci\'b9 okolicznej ludno\'9cci (Wenet\'f3w\line 
i iliryjskich Istr\'f3w).}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi456\li34\ri14\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin34\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex101\langnp1045 5}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045  Pierwszy \emdash  to znany z napisu }{
\fs26\expnd11\expndtw56\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045 Rutyliusz}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045  }{\fs26\expnd11\expndtw56\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045 Pudens}{
\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045  }{\fs26\expnd11\expndtw59\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045 Kryspinus}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045  (dwa;\line }{\i\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
ex senatus consulto bello Aquilesiensi), }{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 drugi, }{\fs26\expnd12\expndtw60\lang1045\langfe1033\langnp1045 Tulliusz}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045  }{\fs26\expnd11\expndtw57\lang1045\langfe1033\langnp1045 
Menofilus,}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045  by\'b3 po-\line tem namiestnikiem Mezji Dolnej od 238 r. do 241 r.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi485\li29\ri24\sb10\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin24\lin29\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\langnp1045 6}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045  Rzeka N a t i s o, kt\'f3ra przy uj\'9cciu \'b3\'b9czy si\'ea w delt\'ea z rzek\'b9
 Sontius (dzi\'9c\line }{\fs26\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\langnp1045 Isonzo wzgl. Socza).}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn881\margrsxn881\margtsxn859\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri10\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin10\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 prosi\'b3 i b\'b3aga\'b3, by trwali z ufno\'9cci\'b9 i m\'ea\'bfnie stawiali op\'f3r, by nie pope\'b3niali\line wiaro\'b3omstwa wobec senatu i ludu rzymskiego, bo zapisz\'b9 si\'ea w historii\line 
jako zbawcy i obro\'f1cy ca\'b3ej Italii; niech nie daj\'b9 wiary obietnicom tyrana,\line krzywoprzysi\'ea\'bfcy i oszusta, niech nie pozwalaj\'b9 si\'ea uwodzi\'e6 pi\'eaknym\line s\'b3owom i niech nie wydaj\'b9 si\'ea na zgub\'ea pewn\'b9, skoro mog\'b9
 zaufa\'e6 szcz\'ea-\line \'9cciu wojennemu, kt\'f3re przecie\'bf jest niepewne. Bywa\'b3o bowiem cz\'easto,\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 \'bfe mniejsze liczebnie si\'b3y odnios\'b3y zwyci\'eastwo nad przewa
\'bfaj\'b9cymi\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 i ci, co uchodzili za s\'b3abszych, rozgromili tych, kt\'f3rzy uwa\'bfali, \'bfe g\'f3ruj\'b9\line nad nimi m\'eastwem. Niech\'bfe wi\'eac nie przera\'bfaj\'b9 si\'ea wielk\'b9 ilo
\'9cci\'b9 wojska.\line Bo ci, m\'f3wi\'b3, kt\'f3rzy walcz\'b9 za kogo\'9c innego, kt\'f3ry b\'eadzie mia\'b3 korzy\'9c\'e6\line z odniesionego zwyci\'eastwa, okazuj\'b9 umiarkowany zapa\'b3 do walki, zdaj\'b9c\line sobie spraw\'ea z tego, \'bf
e sami nara\'bfaj\'b9 si\'ea na niebezpiecze\'f1stwo, ale kto\line inny zbierze najwi\'eaksze i g\'b3\'f3wne owoce zwyci\'eastwa. Natomiast ci, kt\'f3rzy\line walcz\'b9 za ojczyzn\'ea, mog\'b9 by\'e6 tym wi\'eacej pewni pomocy bog\'f3w, bo nie\line modl
\'b9 si\'ea o to, aby innym zabiera\'e6, lecz by swoje ocali\'e6. Ich zapa\'b3 do walki\line nie jest wynikiem obcego rozkazu, lecz w\'b3asnej potrzeby, bo i owoce\line zwyci\'eastwa w ca\'b3o\'9cci im przypadn\'b9.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 

\par }\pard \qj \fi432\li19\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin19\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 Tak m\'f3wi\'b3 Kryspinus to do tego i owego z osobna, to zn\'f3w do wi\'ea-\line kszej gromady, a \'bf
e z natury swojej pod ka\'bfdym wzgl\'eadem budzi\'b3 sza-\line cunek i bardzo wymownie w\'b3ada\'b3 rzymskim j\'eazykiem, a przy tym zdoby\'b3\line sobie ich uznanie jako w\'f3dz, wi\'eac sk\'b3oni\'b3 ich, by trwali w swym postano-\line wieniu, i kaza
\'b3 pos\'b3om odej\'9c\'e6 z niczym. Podobno dlatego upiera\'b3 si\'ea przy\line dalszym prowadzeniu wojny, poniewa\'bf wielu do\'9cwiadczonych wieszczk\'f3w\line wr\'f3\'bf\'b9cych z ofiar i w\'b9troby, kt\'f3rzy w\'f3wczas w mie\'9ccie bawili, o\'9c
wiad-\line czy\'b3o, \'bfe znaki ofiar s\'b9 pomy\'9clne; a takim wr\'f3\'bfbom najwi\'eacej wierz\'b9\line Italowie. Rozg\'b3aszano te\'bf wypowiedzi wyroczni, \'bfe ich b\'f3g miejscowy\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 zapowiada zwyci\'eastwo. Boga tego nazywaj\'b9 Belesem}{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\super\charscalex102\langnp1045 7}{
\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045  i nadzwyczajn\'b9\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 czci\'b9 go otaczaj\'b9, dopatruj\'b9c si\'ea w nim Apollina. Niekt\'f3rzy z \'bfo\'b3nierzy\line 
Maksymina opowiadali potem, \'bfe wielokrotnie ukaza\'b3 im si\'ea w powietrzu\line jego obraz, jak walczy\'b3 w obronie miasta. Czy rzeczywi\'9ccie co\'9c takiego\line zobaczyli niekt\'f3rzy w swojej wyobra\'9fni, czy te\'bf tak tylko m\'f3wili (bo nie
\line chcieli si\'ea przyzna\'e6 do ha\'f1by, \'bfe tak wielkie wojsko nic nie osi\'b9gn\'ea\'b3o\line w walce z t\'b3umem ludu znacznie s\'b3abszym liczebnie, i dlatego podawali,\line \'bfe przez bog\'f3w, a nie przez ludzi zostali zwyci\'ea\'bf
eni), tego nie umiem po-\line wiedzie\'e6, jednak nieoczekiwany wynik pozwala wszystkiemu da\'e6 wiar\'ea.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi427\li38\ri14\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin14\lin38\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 4. Jakkolwiek by\'b3o, do\'9c\'e6 \'bfe Maksyminus po powrocie pos\'b3\'f3w z niczym\line wpad\'b3 w jeszcze wi\'ea
kszy gniew i w\'9cciek\'b3o\'9c\'e6, z tym wi\'eakszym te\'bf po\'9cpie-\line chem ruszy\'b3 naprz\'f3d. Kiedy stan\'b9\'b3 nad jak\'b9\'9c wielk\'b9 rzek\'b9 oddalon\'b9 od\line miasta o 16 mil}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex102\langnp1045 8}
{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 , zasta\'b3 wody jej wezbrane na ogromn\'b9 szeroko\'9c\'e6 i g\'b3\'ea-}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \fi470\li62\ri0\sb365\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin62\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex101\langnp1045 7}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045  B e l e s  u Herodiana (na napisach z okolic Akwilei 
\emdash  B e l e m u s), by\'b3o to\line b\'f3stwo celtyckie otoczone wielk\'b9 czci\'b9 w Norykum i okolicy Akwilei.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li528\ri0\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin528\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex101\langnp1045 8}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex101\langnp1045  By\'b3a to rzeka Sontius.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 

\par \sect }\sectd \marglsxn886\margrsxn886\margtsxn885\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li5\ri29\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin29\lin5\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 boko\'9c\'e6. W letniej bowiem porze staja\'b3y \'9cci\'eate przez ca\'b3\'b9 zim\'ea \'9cniegi w g\'f3-\line rach po\'b3o\'bfonych nad g\'f3rnym jej biegiem, co spowodowa\'b3o ogromne jej\line 
wezbranie. Wojsko znalaz\'b3o si\'ea wi\'eac w k\'b3opocie, jak si\'ea przez ni\'b9 prze-\line prawi\'e6. Most bowiem, pot\'ea\'bfne i przepi\'eakne dzie\'b3o dawniejszych cesarzy,\line zbudowany z czterostopowych kamieni, opieraj\'b9cy si\'ea
 na filarach z lekka\line si\'ea rozszerzaj\'b9cych, zniszczyli i zerwali Akwilejczycy. Nie maj\'b9c zatem\line ani mostu, ani okr\'eat\'f3w wojsko stan\'ea\'b3o bezradnie. Niekt\'f3rzy Germanie,\line nie znaj\'b9cy bystrych i rw\'b9cych pr\'b9d\'f3
w rzek italskich, my\'9cleli, \'bfe p\'b3yn\'b9\line one spokojnie przez r\'f3wnin\'ea, jak i u nich (dlatego te\'bf rzeki zamarzaj\'b9\line u nich \'b3atwo, gdy\'bf pr\'b9d nie p\'eadzi tak bystro), rzucili si\'ea do wody na ko-\line 
niach przyzwyczajonych do p\'b3ywania, ale zostali uniesieni przez pr\'b9d\line }{\fs31\expnd-1\expndtw-5\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 i zgin\'eali.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi422\li5\ri0\sb24\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin5\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 Przez dwa lub trzy dni zatrzyma\'b3 si\'ea zatem Maksyminus na swoim\line 
brzegu, rozbiwszy namioty i otoczywszy rowem wojsko dla ochrony przed\line napadem, aby si\'ea zastanowi\'e6, jakby most przez wod\'ea przerzuci\'e6. Poniewa\'bf\line nie by\'b3o drzewa ni okr\'eat\'f3w, kt\'f3re by mo\'bfna zwi\'b9za\'e6 i w ten spos\'f3
b urz\'b9-\line dzi\'e6 most na rzece, zwr\'f3cili niekt\'f3rzy z rzemie\'9clnik\'f3w uwag\'ea na to, \'bfe\line w opuszczonych wsiach znajduje si\'ea wiele pr\'f3\'bfnych kadzi na wino z drze-\line wa obrobionego, jakich mieszka\'f1cy u\'bfywali poprzedn
io na w\'b3asne potrze-\line by tudzie\'bf aby przesy\'b3a\'e6 bezpiecznie wino swoim odbiorcom. Poniewa\'bf\line by\'b3y wydr\'b9\'bfone jak okr\'eaty, wi\'eac powi\'b9zane ze sob\'b9 musia\'b3y si\'ea unosi\'e6\line na powierzchni wody, jak cz\'f3\'b3
na, aby za\'9c nie zosta\'b3y zniesione, nale\'bfa\'b3o je\line ze sob\'b9 po\'b3\'b9czy\'e6, a nast\'eapnie narzuci\'e6 na nie ga\'b3\'eazie i nasypa\'e6 niezbyt\line grub\'b9 warstw\'ea ziemi, co przeprowadzono z wielkim nak\'b3adem pracy i po-\line }{
\fs31\expnd-1\expndtw-7\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 \'9cpiechem.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi432\li19\ri5\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin19\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 Pod kierunkiem cesarza przesz\'b3o w ten spos\'f3b wojsko przez rzek\'ea i po-\line ci\'b9gn\'ea\'b3
o przeciwko miastu. Domy na przedmie\'9cciach znale\'9fli opuszczone,\line wyci\'eali jednak winn\'b9 latoro\'9cl i wszystkie drzewa, spalili wiele zabudo-\line wa\'f1, tak \'bfe pi\'eaknej poprzednio okolicy odebrali ca\'b3\'b9 jej urod\'ea, bo kiedy
\line na r\'f3wnych szeregach drzew zaczepione by\'b3y wsz\'eadzie p\'eady winnej lato-\line ro\'9cli, powi\'b9zane ze sob\'b9 na kszta\'b3t girland przy uroczysto\'9cciach, mo\'bfna by-\line \'b3o powiedzie\'e6, \'bfe kraj ca\'b3y jest wie\'f1
cami przybrany. Wszystko to wykopali\line \'bfo\'b3dacy razem z korzeniami, po czym skierowali si\'ea ku morzu. Poniewa\'bf\line jednak wojsko by\'b3o zm\'eaczone, wi\'eac postanowiono nie przypuszcza\'e6 zaraz\line ataku, lecz zatrzyma\'e6 si\'ea
 poza zasi\'eagiem strza\'b3u z \'b3uku; rozdzielili si\'ea na\line wi\'eaksze i mniejsze oddzia\'b3y wok\'f3\'b3 ca\'b3ego muru wed\'b3ug tego, jaka cz\'ea\'9c\'e6\line zosta\'b3a ka\'bfdemu wyznaczona, i odpoczywali przez jeden dzie\'f1, po czym\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 podj\'eato obl\'ea\'bfenie.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi442\li34\ri5\sb10\sl-355\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin34\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex102\langnp1045 Sprowadzili wi\'eac rozmaite maszyny i walcz\'b9c pod murami z wszyst-\line kimi si\'b3ami stosowali wszelki kunszt obl
\'ea\'bfniczy. Niemal codziennie przy-\line puszczali szereg szturm\'f3w do mur\'f3w i ca\'b3e miasto zosta\'b3o przez wojsko\line jakby w sie\'e6 uj\'eate. Ale Akwilejczycy stawiali op\'f3r walcz\'b9c z mur\'f3w}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn888\margrsxn888\margtsxn888\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li10\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin10\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 z wielkim wysi\'b3kiem i zapa\'b3em; pozamykali \'9cwi\'b9tynie i domy, a lud ca\'b3y\line z dzie\'e6mi i kobietami odpiera\'b3 nieprzyjaciela z wie\'bf i blank\'f3w. Nikt w \'bfad-\line nym wieku nie by
\'b3 nieu\'bfyteczny, \'bfeby nie m\'f3g\'b3 wzi\'b9\'e6 udzia\'b3u w walce\line w obronie ojczyzny. Przedmie\'9ccia i w og\'f3le wszystko, co si\'ea znajdowa\'b3o\line poza bramami, zosta\'b3o zburzone przez wojska Maksymina, bo drewniane\line cz\'ea\'9c
ci dom\'f3w u\'bfyto na budow\'ea machin. Z najwi\'eakszym wysi\'b3kiem starali\line si\'ea oblegaj\'b9cy obali\'e6 cho\'e6by cz\'ea\'9c\'e6 muru, by wojsko mog\'b3o si\'ea wedrze\'e6,\line zrabowa\'e6 wszystko, zburzy\'e6 miasto i zostawi\'e6 za sob\'b9
 pastwisko dla\line owiec i pustkowie. Inaczej bowiem \emdash  rozumowali \emdash  nie b\'ead\'b9 mogli\line z honorem i chwa\'b3\'b9 podj\'b9\'e6 marszu na Rzym, je\'9cli nie zburz\'b9 pierwszego\line miasta Italii, kt\'f3re im op\'f3r stawi\'b3o. Wi\'ea
c sam Maksyminus wraz z synem,\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 kt\'f3rego zrobi\'b3 Cezarem}{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 9}{
\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 , obje\'bfd\'bfali na koniach stanowiska \'bfo\'b3nierzy,\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 obietnicami dar\'f3w oraz pro\'9cbami starali si\'ea nak\'b3oni\'e6
 ich do wysi\'b3k\'f3w\line i wzbudzi\'e6 u nich zapa\'b3. Akwilejczycy ze swej strony miotali z g\'f3ry ka-\line mienie, sporz\'b9dzali mieszank\'ea z siarki, asfaltu, smo\'b3y i oliwy, wk\'b3adali j\'b9\line do wydr\'b9\'bfonych naczy\'f1, kt\'f3
re osadzone by\'b3y na d\'b3ugich dr\'b9\'bfkach, zapa-\line lali i kiedy wojsko zbli\'bfy\'b3o si\'ea do mur\'f3w, wszyscy naraz wylewali ten\line ukrop na szturmuj\'b9cych, zlewaj\'b9c ich jakby deszczem ognistym. Rozlewa-\line j\'b9ca si\'ea smo\'b3
a wraz ze wspomnianymi dodatkami przenika\'b3a nie tylko do\line ods\'b3oni\'eatych cz\'ea\'9cci cia\'b3a, ale dostawa\'b3a si\'ea wsz\'eadzie, tak \'bfe ugodzeni w ten\line spos\'f3b zdzierali z siebie p\'b3on\'b9ce pancerze i inn\'b9 bro\'f1, bo si\'ea 
\'bfelazo roz-\line grzewa\'b3o, a wszystko, co by\'b3o ze sk\'f3ry i drzewa, zapala\'b3o si\'ea i odpada\'b3o,\line Tote\'bf mo\'bfna by\'b3o widzie\'e6 \'bfo\'b3nierzy, kt\'f3rzy zdj\'eali ze siebie zbroj\'ea, tak \'bfe\line porzucona bro\'f1 wygl\'b9da
\'b3a jakby \'b3upy, wydarte nie w walce dzi\'eaki m\'ea-\line stwu, ale przemy\'9cln\'b9 sztuk\'b9. W ten spos\'f3b bardzo wielu \'bfo\'b3nierzy straci\'b3o\line wzrok i dozna\'b3o poparze\'f1 na twarzy i innych cz\'ea\'9cciach cia\'b3a, kt\'f3re by\'b3y
\line }{\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 obna\'bfone. Ale i na machiny przysuwane do mur\'f3w rzucali \'bfagwie nasycone\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 smo\'b3\'b9 i \'bfywic\'b9, kt\'f3
re na ko\'f1cu pocisku, do kt\'f3rego by\'b3y przywi\'b9zane,\line mia\'b3y ostrza; pociski te wyrzucone z \'bfagwi\'b9 przywi\'b9zan\'b9 wbija\'b3y si\'ea do\line machin i utkwiwszy w nich z \'b3atwo\'9cci\'b9 je zapala\'b3y.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi442\li0\ri29\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin29\lin0\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 5. W pierwszych dniach zatem szcz\'ea\'9ccie wojenne nie przynios\'b3o roz-\line strzygni\'eacia, lecz waha\'b3o si\'ea zar
\'f3wno na t\'ea, jak i na tamt\'b9 stron\'ea. Ale\line z biegiem czasu wojsko Maksymina zacz\'ea\'b3o si\'ea zniech\'eaca\'e6 i zawiedzione\line w swoich nadziejach upada\'b3o na duchu. Bo przeciwnicy, co do kt\'f3rych\line przypuszczali, \'bf
e nie wytrzymaj\'b9 ani jednego szturmu, nie tylko, jak\line stwierdzili, bronili si\'ea, ale i m\'ea\'bfnie si\'ea przeciwstawiali. Przeciwnie, Akwi-\line lejczycy podnosili si\'ea na duchu i nabierali w pe\'b3ni otuchy, a zdobywaj\'b9c\line do\'9c
wiadczenie w nieustannych walkach krzepili swoj\'b9 odwag\'ea i lekcewa-\line \'bfyli sobie \'bfo\'b3nierzy, tak \'bfe nawet z nich szydzili; Maksymina za\'9c, gdy\line mury okr\'b9\'bfa\'b3, l\'bfyli i rzucali na niego, jak i na syna jego z\'b3o\'9c
liwe i ha-}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \fi461\li29\ri0\sb312\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin29\itap0 {\fs26\expnd14\expndtw74\lang1045\langfe1033\super\langnp1045 9}{\fs26\expnd14\expndtw74\lang1045\langfe1033\langnp1045 Gajusz}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045  }{
\fs26\expnd12\expndtw61\lang1045\langfe1033\langnp1045 Juliusz}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045  }{\fs26\expnd12\expndtw60\lang1045\langfe1033\langnp1045 Werus}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045  }{
\fs26\expnd11\expndtw58\lang1045\langfe1033\langnp1045 Maksymus}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045  }{\fs26\expnd0\expndtw-3\lang1045\langfe1033\langnp1045 mianowany zosta\'b3 przez ojca Ce-\line }{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 zarem ju\'bf
 w 236 r.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn886\margrsxn886\margtsxn902\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li14\ri5\sl-370\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin14\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 niebne obelgi, kt\'f3rymi dotkni\'eaty w tym wi\'eakszy gniew wpada\'b3. A \'bfe\line nie m\'f3g\'b3 go wywrze\'e6 na nieprzyjacio\'b3ach, kara\'b3 raz po raz dow\'f3dc\'f3w\line w\'b3asnych wojsk za to, 
\'bfe szturmy na mury przeprowadzaj\'b9 s\'b3abo i bez\line m\'easkiego rozmachu. Tote\'bf w jego w\'b3asnym wojsku ros\'b3a nienawi\'9c\'e6 ku\line }{\fs30\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 
niemu i oburzenie, podczas gdy u przeciwnik\'f3w wzmaga\'b3o si\'ea coraz wi\'eacej\line }{\fs30\expnd-1\expndtw-8\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 lekcewa\'bfenie.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi437\li0\ri0\sb19\sl-365\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin0\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 Do tego do\'b3\'b9czy\'b3a si\'ea i ta okoliczno\'9c\'e6, \'bfe Akwilejczycy mieli pe\'b3no\line wszystkiego i wielk\'b9
 obfito\'9c\'e6 \'9crodk\'f3w \'bfywno\'9cci, bo z du\'bf\'b9 zapobiegli-\line wo\'9cci\'b9 nagromadzono w mie\'9ccie wszelkie artyku\'b3y, jakie s\'b9 ludziom i by-\line d\'b3u potrzebne do jedzenia i picia. Wojsko natomiast odczuwa\'b3o brak\line 
wszystkiego, bo po\'9ccinali nawet drzewa owocowe i spalili pola uprawne.\line Mieszkaj\'b9c stale w namiotach obliczonych na kr\'f3tki pobyt, w wi\'eakszej\line cz\'ea\'9cci nawet pod go\'b3ym niebem, wystawieni byli na deszcz, to na upa\'b3\line s\'b3
oneczny, a nawet gin\'eali z g\'b3odu, bo nie mieli zapewnionego dowozu\line \'bfywno\'9cci ani dla siebie, ani dla zwierz\'b9t jucznych. Rzymianie bowiem\line zamkn\'eali wszystkie drogi z Italii przy pomocy wzniesionych mur\'f3w i pil-\line 
nowanych bram. R\'f3wnocze\'9cnie senat rozes\'b3a\'b3 by\'b3ych konsul\'f3w z doboro-\line wymi, w ca\'b3ej Italii zaci\'b9gni\'eatymi lud\'9fmi, aby pilnowali wszystkich wy-\line brze\'bfy i port\'f3w i nie pozwalali okr\'eatom wyp\'b3ywa\'e6, tak \'bf
e Maksyminus\line pozosta\'b3 bez jakichkolwiek wie\'9cci, co si\'ea w Rzymie dzieje; wszystkie\line ucz\'easzczane przez ludzi \'9ccie\'bfki by\'b3y strze\'bfone, tak \'bfe nikt przej\'9c\'e6 nie zdo-\line \'b3a\'b3. Tak si\'ea zatem z\'b3o\'bfy\'b3o, 
\'bfe wojsko, kt\'f3re zdawa\'b3o si\'ea prowadzi\'e6 obl\'ea\'bfe-\line nie, samo zosta\'b3o obl\'ea\'bfone, skoro nie zdo\'b3a\'b3o zaj\'b9\'e6 Akwilei, a nie mog\'b3o\line te\'bf od niej odst\'b9pi\'e6 i pomaszerowa\'e6 na Rzym z braku okr\'eat\'f3
w i woz\'f3w;\line wszystko bowiem zosta\'b3o pierwej zaj\'eate i zamkni\'eate. Do tego kr\'b9\'bfy\'b3y po-\line }{\fs30\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 g\'b3oski, kt\'f3re przy rozbudzonej podejrzliwo\'9cci wyolbrzymia\'b3
y jeszcze praw-\line }{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 d\'ea: \'bfe ca\'b3y lud rzymski jest pod broni\'b9, \'bfe ca\'b3a Italia jest jednym duchem\line o\'bfywiona, \'bfe wszystkie ludy iliryjskie i barbarzy\'f1skie oraz prowincje na
\line wschodzie i po\'b3udniu gromadz\'b9 wojska, a Maksyminus jednomy\'9clnie i jed-\line nozgodnie wsz\'eadzie zar\'f3wno jest znienawidzony. Tote\'bf \'bfo\'b3nierze byli\line zrozpaczeni, zw\'b3aszcza \'bfe wszystkiego im brakowa\'b3o, w\'b3a\'9c
ciwie to nawet\line i wody. Jedyna bowiem woda, jaka im s\'b3u\'bfy\'b3a do picia, pochodzi\'b3a z p\'b3y-\line n\'b9cej obok rzeki, a ta by\'b3a zanieczyszczona krwi\'b9 i trupami. Akwilejczycy\line bowiem nie maj\'b9c jak pochowa\'e6 zmar\'b3
ych rzucali ich do wody; zar\'f3wno\line ci, co w wojsku gin\'eali, jak i ci, co na choroby umierali, wrzucani byli do\line rzeki, poniewa\'bf brakowa\'b3o rzeczy potrzebnych do pogrzebu.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi432\li14\ri29\sl-365\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin29\lin14\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 Kiedy tak pot\'eagowa\'b3y si\'ea braki i upadek ducha ogarnia\'b3 wojsko, pew-\line nego dnia, kiedy Maksyminus odpoczywa
\'b3 w swoim namiocie i panowa\'b3a\line pewna przerwa w walkach, tak \'bfe \'bfo\'b3nierze udali si\'ea po najwi\'eakszej cz\'ea\'9cci\line do swych namiot\'f3w lub te\'bf na wyznaczone im do strze\'bfenia plac\'f3wki, po-\line }{
\fs30\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex107\langnp1045 stanowili \'bfo\'b3nierze, kt\'f3rzy w pobli\'bfu Rzymu pod tak zwan\'b9 G\'f3r\'b9 Alba\'f1sk\'b9}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn893\margrsxn893\margtsxn878\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li10\ri19\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin19\lin10\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 mieli ob\'f3z}{\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex109\langnp1045 10}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045  i zostawili tam swe \'bfony i dzieci, zamordowa\'e6 Maksymina,\line aby zako
\'f1czy\'e6 w ten spos\'f3b przewlekaj\'b9ce si\'ea obl\'ea\'bfenie i nie niszczy\'e6\line ju\'bf dalej Italii dla pot\'eapionego i znienawidzonego tyrana. Zdobyli si\'ea\line wi\'eac na odwag\'ea i podeszli ko\'b3o po\'b3udnia do jego namiotu, gdzie po
\'b3\'b9czyli\line si\'ea z nimi stoj\'b9cy na stra\'bfy pretorianie, zdarli ze znak\'f3w bojowych jego\line wizerunki, a kiedy wyszed\'b3 z namiotu wraz z synem, aby do nich prze-\line m\'f3wi\'e6, zabili ich}{
\fs30\lang1045\langfe1033\super\charscalex109\langnp1045 11}{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045  nie dopu\'9cciwszy go do s\'b3owa. Zamordowali z kolei\line prefekta gwardii, jako te\'bf wszystkich jego przyjaci\'f3\'b3 od serca, cia\'b3
a ich\line }{\fs30\expnd0\expndtw-4\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 porzucili, by ka\'bfdy, kto zechce, m\'f3g\'b3 je zniewa\'bfy\'e6 i depta\'e6, a potem zosta-\line }{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 wili je na pastw\'ea
 psom i ptakom. G\'b3owy za\'9c Maksymina i jego syna wy-\line }{\fs30\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 s\'b3ali do Rzymu.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi456\li14\ri19\sb5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin19\lin14\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 Tak zako\'f1czyli \'bfycie Maksyminus i jego syn, ponosz\'b9c kar\'ea za swe\line okrutne rz\'b9dy.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi446\li0\ri0\sb10\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin0\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 6. Kiedy wojsko ca\'b3e dowiedzia\'b3o si\'ea o tym, co si\'ea sta\'b3o, zapanowa\'b3o\line }{
\fs30\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 og\'f3lne poruszenie, nie wszyscy jednak chwalili czyn dokonany, tak zw\'b3a-\line }{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 szcza Pannonowie i inni barbarzy\'f1cy z Tracji, kt
\'f3rzy go na tron cesarski\line wynie\'9cli. Skoro jednak tak raz ju\'bf si\'ea sta\'b3o, wi\'eac niech\'eatnie wprawdzie,\line ale si\'ea z tym pogodzili, zmuszeni nawet byli udawa\'e6, \'bfe ciesz\'b9 si\'ea z tego\line na r\'f3wni z innymi. Z\'b3o\'bf
ywszy bro\'f1 zbli\'bfyli si\'ea w pokojowym pochodzie\line }{\fs30\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 do mur\'f3w Akwilei, donosz\'b9c o zabiciu Maksymina i prosz\'b9c, by im bramy\line }{
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 otwarli, a przyj\'eali wczorajszych wrog\'f3w jako przyjaci\'f3\'b3. Dow\'f3dcy Akwi-\line lejczyk\'f3w nie pozwolili jednak bram otworzy\'e6, ale ozdobiwszy wie\'f1cami\line 
i wawrzynem wizerunki Maksymusa i Balbina tudzie\'bf Cezara Gordiana,\line wznosili na cze\'9c\'e6 ich radosne okrzyki oraz wezwali \'bfo\'b3nierzy, by wybra-\line }{\fs30\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 
nych przez lud i senat rzymski cesarzy r\'f3wnie\'bf uznali i obwo\'b3ali radosnym\line }{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 okrzykiem. Tamci Gordianowie \emdash  m\'f3wili \emdash  odeszli do nieba do boga.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi432\li10\ri5\sb5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin10\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 Nast\'eapnie urz\'b9dzili na murach targ i wystawili na sprzeda\'bf nadmiar\line wszelkich potrzebnych rzeczy,}{
\i\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045  }{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 najrozmaitszego jad\'b3a i napoj\'f3w, odzie\'bfy\line i obuwia, wszystkiego w og\'f3le, czego mo\'bfe dostarczy\'e6 bogate i zasobne\line miasto d
o u\'bfytku ludzi. Tote\'bf jeszcze wi\'eaksze zdumienie ogarn\'ea\'b3o \'bfo\'b3-\line nierzy, kiedy zobaczyli, \'bfe ci mieli wszystkiego pod dostatkiem, gdyby\line nawet obl\'ea\'bfenie mia\'b3o trwa\'e6 jeszcze d\'b3u\'bfej, podczas gdy oni w braku
\line wszelkich niezb\'eadnych rzeczy byliby pr\'eadzej zgin\'eali, ani\'bfeli by zdobyli\line miasto we wszystko zaopatrzone. Wojsko pozosta\'b3o jednak pod murami\line maj\'b9c do rozporz\'b9dzenia potrzebne rzeczy,}{
\i\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045  }{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 bo ka\'bfdy dostawa\'b3 z mur\'f3w,\line }{\fs30\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 co tylko zechcia\'b3. Nawi\'b9zywa
\'b3y si\'ea te\'bf rozmowy i panowa\'b3 nastr\'f3j pokoju\line }{\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 i przyja\'9fni, cho\'e6 pozornie trwa\'b3 jeszcze stan obl\'ea\'bfenia, bo mury by\'b3y za-\line }{
\fs30\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 mkni\'eate, a wojsko wok\'f3\'b3 nich by\'b3o roz\'b3o\'bfone.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li475\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin475\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex109\langnp1045 Takie wi\'eac by\'b3o po\'b3o\'bfenie pod Akwilej\'b9. Je\'9fd\'9fcy, kt\'f3rzy wie\'9fli g\'b3ow\'ea}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \fi490\li24\ri0\sb360\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin24\itap0 {\fs26\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\super\langnp1045 10}{\fs26\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\langnp1045  Byli   to   \'bfo\'b3
nierze   z   legionu   drugiego,   zw.   partyjskim,   stworzonego   przez\line }{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 Septymiusza Sewera i osadzonego pod Rzymem na G\'f3rze Alba\'f1skiej.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li504\ri0\sl-298\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin504\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\langnp1045 11}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045  Prawdopodobnie w maju 238 r.}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn883\margrsxn884\margtsxn868\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin5\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Maksymina, odbywali drog\'ea z Akwilei z najwi\'eakszym po\'9cpiechem, wszyst-\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 kie miasta, do kt\'f3rych przybywali, otwiera\'b3
y im bramy i t\'b3umy wita\'b3y ich\line z ga\'b3\'b9zkami wawrzynu w r\'eakach. Kiedy przeprawili si\'ea przez jezioro\line i bagna}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 12}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  mi\'ea
dzy Altinum a Rawenn\'b9, natkn\'eali si\'ea na cesarza Maksymusa,\line kt\'f3ry bawi\'b3 w Rawennie i gromadzi\'b3 tam wojsko wybrane z Rzymu i za-\line ci\'b9gni\'eate w Italii. Przyby\'b3 te\'bf tu do niego znaczny oddzia\'b3 sprzymierzo-\line 
nych German\'f3w, przys\'b3anych jako wyraz przywi\'b9zania, jakie z dawna\line \'bfywili do niego, kiedy to sumiennie sprawowa\'b3 u nich urz\'b9d namiestnika.\line Kiedy wi\'eac przygotowywa\'b3 si\'b3y, kt\'f3re mia\'b3y ruszy\'e6 na wojn\'ea
 z wojskiem\line Maksymina, nadjechali je\'9fd\'9fcy wioz\'b9cy g\'b3ow\'ea tego\'bf Maksymina i syna\line jego, zwiastuj\'b9cy zwyci\'eastwo i pomy\'9clne po\'b3o\'bfenie, a mianowicie, \'bfe woj-\line sko przy\'b3\'b9czy\'b3o si\'ea do uchwa\'b3
 Rzymu i sk\'b3ada ho\'b3d cesarzom, kt\'f3rych senat\line powo\'b3a\'b3. Wobec tych niespodziewanych wie\'9cci natychmiast z\'b3o\'bfono na\line o\'b3tarzach ofiary i wszyscy zanucili hymn zwyci\'eastwa, kt\'f3re odnie\'9cli bez\line 
znoju. Maksymus stwierdziwszy pomy\'9clne wr\'f3\'bfby przy ofiarach wys\'b3a\'b3\line je\'9fd\'9fc\'f3w do Rzymu, aby donie\'9cli ludowi o tym, co si\'ea sta\'b3o, i zawie\'9fli tam\line g\'b3ow\'ea. Kiedy ci przybyli na miejsce i wpad\'b3
szy do miasta pokazali g\'b3ow\'ea\line nieprzyjaciela zatkni\'eat\'b9 na palu, aby by\'b3a dla wszystkich widoczna, nie\line da si\'ea w s\'b3owach opisa\'e6 rado\'9cci, jaka dnia tego zapanowa\'b3a. Nie by\'b3o\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-2\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 cz\'b3owieka w jakimkolwiek wieku, kt\'f3ry by nie pospieszy\'b3 do o\'b3tarzy i \'9cwi\'b9-\line }{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 ty\'f1, nikt nie pozosta\'b3
 w domu, lecz wypadali jakby sza\'b3em ogarni\'eaci i we-\line selili si\'ea razem; zbiegli si\'ea w ko\'f1cu do cyrku, jakby w tym miejscu mieli\line odby\'e6 zgromadzenie ludowe. Balbinus sam z\'b3o\'bfy\'b3 hekatomb\'ea w ofierze,\line a wszyscy urz
\'eadnicy i senat, ka\'bfdy jakby si\'ea pozby\'b3 topora zawieszonego\line nad swoim karkiem, oddawali si\'ea niepohamowanej rado\'9cci. Do prowincji\line wys\'b3ano uwie\'f1czonych wawrzynem zwiastun\'f3w i herold\'f3w.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 

\par }\pard \qj \fi422\li29\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin29\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 7. Tak zatem radowano si\'ea w Rzymie. Maksymus tymczasem ruszy\'b3\line z Rawenny i przyby\'b3 do Akwilei przeszed\'b3
szy moczary, kt\'f3re tworzy rzeka\line Eridanus}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 13}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 , s\'b9siednie trz\'easawiska uchodz\'b9ce siedmiu uj\'9cciami do morza,\line st\'b9
d tamtejsi mieszka\'f1cy wody te nazywaj\'b9 w swoim j\'eazyku \'84Siedmiu\line morzami". Akwilejczycy natychmiast otwarli bramy i wpu\'9ccili go do\line miasta, a wszystkie miasta Italii wys\'b3a\'b3y w poselstwie znacznych m\'ea\'bf\'f3w,\line kt\'f3
rzy w bia\'b3ych szatach, z ga\'b3\'b9zkami wawrzynu w r\'eakach przywozili mu\line pos\'b9gi swoich bog\'f3w rodzinnych, wie\'f1ce z\'b3ote, je\'9cli je w\'9cr\'f3d dar\'f3w\line wotywnych posiadali, wznosili radosne okrzyki i obrzucali kwiatami Ma-
\line ksymusa. Tak\'bfe wojsko, kt\'f3re oblega\'b3o Akwilej\'ea, nadci\'b9gn\'ea\'b3o w pokojo-\line wym pochodzie z ga\'b3\'b9zkami wawrzynu, ale nie ujawnia\'b3o wcale swoich\line prawdziwych nastroj\'f3w, bo udawali tylko oddanie i szacunek ze wzgl
\'eadu\line na chwilow\'b9 konieczno\'9c\'e6, skoro los da\'b3 takiego cesarza. Po najwi\'eakszej\line cz\'ea\'9cci byli niezadowoleni i boleli w g\'b3\'eabi duszy, \'bfe wybrany przez nich}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li542\ri0\sb302\nowidctlpar\faauto\rin0\lin542\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 12}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  U uj\'9ccia Adygi i Padu.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li533\ri0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin533\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\charscalex104\langnp1045 13}{\fs26\lang1045\langfe1033\charscalex104\langnp1045  Grecka nazwa Padu.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn857\margrsxn857\margtsxn898\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li5\ri82\sl-365\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin82\lin5\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 cesarz zosta\'b3 zabity, a w\'b3adz\'ea wzi\'eali w r\'eace wybrani przez senat. Maksy-\line mus po przybyciu swoim do Akwilei sp\'eadzi\'b3 pierwszy i drugi dzie\'f1 na\line sk\'b3
adaniu ofiar, a trzeciego dnia zwo\'b3a\'b3 ca\'b3e wojsko na r\'f3wnin\'ea, gdzie\line przygotowano dla niego m\'f3wnic\'ea, i tak przem\'f3wi\'b3:}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi394\li14\ri0\sl-365\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin14\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 \'84Jak to dobrze dla was, \'bfe\'9ccie zdanie zmienili stan\'b9wszy po stronie\line ludu rzymskiego, widzicie to z w\'b3
asnego do\'9cwiadczenia, bo macie pok\'f3j\line zamiast wojny dzi\'eaki bogom, na kt\'f3rych przysi\'eagali\'9ccie, i mo\'bfecie teraz\line przestrzega\'e6 przysi\'eagi \'bfo\'b3nierskiej, kt\'f3ra stanowi tajemnicz\'b9 \'9cwi\'eato\'9c\'e6 pa\'f1-\line 
stwa rzymskiego. Wszystkie te korzy\'9cci powinni\'9ccie tak\'bfe na ca\'b3\'b9 dalsz\'b9\line przysz\'b3o\'9c\'e6 zachowa\'e6, przestrzegaj\'b9c wierno\'9cci dla ludu rzymskiego i sena-\line tu oraz dla cesarzy, kt\'f3rych wybra\'b3 lud i senat, wzi\'b9
wszy pod uwag\'ea\line znakomite nasze pochodzenie i liczne godno\'9cci, w kt\'f3rych d\'b3ugim szeregu\line niejako stopie\'f1 po stopniu wznie\'9cli\'9cmy si\'ea na to stanowisko. Bo w\'b3adza\line nie jest w\'b3asno\'9cci\'b9 jednego cz\'b3
owieka, lecz wsp\'f3ln\'b9 w\'b3asno\'9cci\'b9 ludu rzym-\line skiego od najdawniejszych czas\'f3w, a w mie\'9ccie Rzymie zrz\'b9dzeniem losu\line jest sta\'b3a siedziba rz\'b9d\'f3w cesarskich. My otrzymali\'9cmy zlecenie, by razem\line z wami prowadzi
\'e6 i za\'b3atwia\'e6 sprawy pa\'f1stwowe. Je\'9cli wy ze swej strony\line czyni\'e6 to b\'eadziecie z nale\'bfyt\'b9 karno\'9cci\'b9 i porz\'b9dkiem, z szacunkiem i czci\'b9\line dla w\'b3adc\'f3w, to zapewnicie sobie szcz\'ea\'9cliwe i wolne zupe\'b3
nie od trosk\line \'bfycie, a wszystkim innym ludom w prowincjach i miastach pok\'f3j oraz\line uleg\'b3o\'9c\'e6 wobec w\'b3adz. W\'f3wczas \'bfy\'e6 b\'eadziecie wed\'b3ug swego upodobania\line w swoich stronach ojczystych, a nie b\'eadziecie znosi\'e6
 udr\'eaki w obcych\line krajach. My za\'9c troszczy\'e6 si\'ea o to b\'eadziemy, aby si\'ea ludy barbarzy\'f1skie\line spokojnie zachowywa\'b3y. Bo skoro jest nas teraz dw\'f3ch cesarzy, to \'b3atwiej\line b\'eadzie z jednej strony za\'b3atwia\'e6
 sprawy pa\'f1stwowe w Rzymie, z drugiej\line za\'9c strony, je\'9cli co\'9c nagl\'b9cego zdarzy si\'ea, gdzie indziej, to zawsze wedle\line potrzeby z \'b3atwo\'9cci\'b9 jeden z nas uda si\'ea, dok\'b9d go wezw\'b9. Niech nikt\line z was nie s\'b9dzi, 
\'bfe ktokolwiek b\'eadzie pami\'eata\'e6 o tym, co zasz\'b3o, bo ani\line my, spe\'b3niali\'9ccie przecie\'bf tylko rozkazy, ani Rzymianie, ani prowincje,\line kt\'f3re z powodu krzywd zerwa\'b3y si\'ea do powstania! Przeciwnie, niechaj\line b\'ea
dzie wszystko zapomniane, niech zapanuje przymierze trwa\'b3ej przyja\'9fni\line i zaufania na zawsze oparte na \'bfyczliwo\'9cci i karno\'9cci".}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi413\li86\ri34\sl-365\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin34\lin86\itap0 {\fs30\lang1045\langfe1033\charscalex106\langnp1045 Tak wi\'eac m\'f3wi\'b3 mniej wi\'eacej Maksymus, po czym zapowiedzia\'b3 im\line przydzia\'b3 wspania\'b3ych dar\'f3
w i zabawiwszy przez dni kilka w Akwilei,\line zarz\'b9dzi\'b3 marsz powrotny do Rzymu. Reszt\'ea wojska odes\'b3a\'b3 do prowincji\line i oboz\'f3w, do kt\'f3rych nale\'bfa\'b3y, a sam pod\'b9\'bfy\'b3 do Rzymu z gwardi\'b9 przy-\line boczn\'b9, kt\'f3
ra stoi na stra\'bfy domu cesarskiego, oraz z oddzia\'b3ami, kt\'f3re\line pozostawa\'b3y pod dow\'f3dztwem Balbinusa. Poci\'b9gn\'ea\'b3y te\'bf z nim oddzia\'b3y\line sprzymierzone, kt\'f3re przyby\'b3y z Germanii, mia\'b3 bowiem zaufanie do\line 
ich przywi\'b9zania z czas\'f3w, kiedy jeszcze nie by\'b3 cesarzem, a zarz\'b9dza\'b3\line wzorowo t\'b9 prowincj\'b9. Kiedy wchodzi\'b3 do Rzymu, wyszed\'b3 na jego spot-}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn861\margrsxn862\margtsxn847\margbsxn360\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li14\ri77\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin77\lin14\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 kanie Balbinus wiod\'b9c ze sob\'b9 Cezara Gordiana, a senat i lud witali go\line okrzykami rado\'9cci, jakby triumf \'9cwi\'eaci\'b3.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi427\li0\ri34\sb5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin34\lin0\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 8. Dalsze rz\'b9dy obu cesarzy w mie\'9ccie by\'b3y doskonale uporz\'b9dkowane\line i rozumne, tote\'bf spotykali si\'ea
 wsz\'eadzie z uznaniem zar\'f3wno prywatnie, jak\line i publicznie; tak\'bfe lud cieszy\'b3 si\'ea nimi, dumny z cesarzy wysokiego rodu,\line zas\'b3uguj\'b9cych na sw\'b9 godno\'9c\'e6. Tylko dusze \'bfo\'b3nierzy przepe\'b3nione by\'b3y\line niech\'ea
ci\'b9; nie podoba\'b3y si\'ea im ho\'b3dy ludu, dra\'bfni\'b3o ich nawet wysokie\line pochodzenie cesarzy, oburzali si\'ea na to, \'bfe maj\'b9 cesarzy z ramienia senatu.\line Rozgoryczenie wywo\'b3ywali u nich tak\'bfe Germanie, kt\'f3rzy przybyli r\'f3
w-\line nie\'bf z Maksymusem i stali teraz w Rzymie, liczyli si\'ea bowiem z tym, \'bfe\line b\'ead\'b9 z nich mie\'e6 przeciwnik\'f3w, je\'9cliby si\'ea na co\'9c odwa\'bfyli, i podejrzewali,\line \'bfe tylko na nich czyhaj\'b9, by ich jakim\'9c podst
\'eapem rozbroi\'e6, gdy\'bf w ta-\line kim jak obecnie mie\'9ccie z \'b3atwo\'9cci\'b9 mogli wej\'9c\'e6 na ich miejsce; przycho-\line dzi\'b3 im te\'bf na my\'9cl przyk\'b3ad Sewerusa, kt\'f3ry rozbroi\'b3 morderc\'f3w Perti-\line }{
\fs31\expnd-1\expndtw-8\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 naksa.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi432\li29\ri19\sb5\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin19\lin29\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Kiedy \'9cwi\'eacono igrzyska kapitoli\'f1skie}{\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 14}{
\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045  i wszyscy byli zaprz\'b9tni\'eaci\line uroczysto\'9cci\'b9 i zwi\'b9zanymi z ni\'b9 widowiskami, nagle ujawnili plany, jakie\line mieli, nie panuj\'b9c ju\'bf nad swoimi uczuciami, lecz nierozumnym sza
\'b3em\line uniesieni ruszyli jedn\'b9 my\'9cl\'b9 o\'bfywieni do pa\'b3acu cesarskiego i napadli\line obu starych cesarzy. Na nieszcz\'ea\'9ccie oni te\'bf nie bardzo byli zgodni ze\line sob\'b9, lecz jak to zwykle bywa, przy \'bf\'b9dzy jedynow\'b3
adztwa i niech\'eaci do\line dzielenia si\'ea w\'b3adz\'b9, ka\'bfdy dla siebie wy\'b3\'b9cznie chcia\'b3 j\'b9 zagarn\'b9\'e6. Bal-\line binus, poniewa\'bf uwa\'bfa\'b3, \'bfe jemu si\'ea nale\'bfy pierwsze\'f1stwo ze wzgl\'eadu na\line r\'f3
d znakomity i dwukrotny konsulat, jaki poprzednio piastowa\'b3, Maksy-\line mus za\'9c ze wzgl\'eadu na to, \'bfe by\'b3 poprzednio prefektem miasta i m\'f3g\'b3\line si\'ea wykaza\'e6 do\'9cwiadczeniem w prowadzeniu spraw pa\'f1stwowych. Obaj\line 
byli znakomitego rodu i patrycjuszami, obaj mieli za sob\'b9 d\'b3ugi szereg\line przodk\'f3w, co wystarczy\'b3o, \'bfe p\'b3on\'eali \'bf\'b9dz\'b9 jedynow\'b3adztwa, i to g\'b3\'f3wnie\line sta\'b3o si\'ea przyczyn\'b9 ich zguby.}{
\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi427\li43\ri19\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin19\lin43\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Kiedy si\'ea bowiem Maksymus dowiedzia\'b3, \'bfe nadci\'b9gaj\'b9 tzw. preto-\line rianie nios\'b9c im zgub\'ea, chcia\'b3
 sprowadzi\'e6 oddzia\'b3y posi\'b3kowe German\'f3w,\line kt\'f3re sta\'b3y w Rzymie, a by\'b3yby wystarczy\'b3y, by si\'ea przeciwstawi\'e6 ataku-\line j\'b9cym. Ale Balbinus w przekonaniu, \'bfe to jest podst\'eap przeciw niemu\line wymierzony i wykr
\'eat (wiedzia\'b3 bowiem, \'bfe Germanie s\'b9 przywi\'b9zani do\line Maksymusa), sprzeciwi\'b3 si\'ea temu m\'f3wi\'b9c, \'bfe oni przyszliby nie w tym\line celu, by chroni\'e6 ich i broni\'e6 przed pretorianami, lecz aby Maksymusowi\line }{
\fs31\expnd0\expndtw-1\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 wywalczy\'e6 jedynow\'b3adztwo.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \qj \fi418\li77\ri0\sl-370\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin77\itap0 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 Podczas gdy si\'ea tak ze sob\'b9 k\'b3\'f3cili, wtargn\'eali \'bfo\'b3nierze wszyscy jedn\'b9\line my\'9cl\'b9 przej\'ea
ci w bramy pa\'b3acu, gdzie cofn\'eali si\'ea przed nimi stra\'bfnicy;\line porwali obu starc\'f3w, zdarli z nich proste szaty, jakie mieli na sobie}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par }\pard \ql \li562\ri0\sb605\nowidctlpar\faauto\rin0\lin562\itap0 {\fs26\lang1045\langfe1033\super\langnp1045 14}{\fs26\lang1045\langfe1033\langnp1045  W lecie 128 r., por. I 9, 2 u w.}{\lang1045\langfe1033\langnp1045 
\par \sect }\sectd \marglsxn890\margrsxn891\linex0\colsx60\sectdefaultcl \pard\plain \qj \li0\ri0\sl-350\slmult0\nowidctlpar\faauto\rin0\lin0\itap0 \fs20\lang1033\langfe1033\cgrid\langnp1033\langfenp1033 {\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 
siedz\'b9c w domu, i nagich wywlekli z pa\'b3acu cesarskiego w\'9cr\'f3d wyzwisk\line haniebnych i zniewag. Bili ich i naigrawali si\'ea z nich jako cesarzy z woli\line senatu, w szale\'f1stwie swoim wydzierali im w\'b3osy z brody i brwi oraz\line 
zadawali im wszelkie katusze fizyczne, po czym przez \'9crodek miasta upro-\line wadzili ich do obozu. Nie chcieli bowiem zabija\'e6 ich w pa\'b3acu cesarskim,\line lecz si\'ea zn\'eacali nad \'bfywymi, aby d\'b3u\'bfej musieli znosi\'e6 swe cierpienia.
\line Kiedy si\'ea o tym dowiedzieli Germanie, chwycili za bro\'f1 i rzucili si\'ea im\line na pomoc, pretorianie jednak us\'b3yszawszy, \'bfe nadci\'b9gaj\'b9, zamordowali\line cesarzy, na ca\'b3ym ciele nosz\'b9cych ju\'bf \'9clady przebytych katuszy}{
\fs31\lang1045\langfe1033\super\charscalex103\langnp1045 15}{\fs31\lang1045\langfe1033\charscalex103\langnp1045 . Cia\'b3a\line i