Procesy złożone 3ci temat - 4 spotkanie:

Uczenie się wykraczające poza warunkowanie.


Istnieje wiele rodzajów uczenia się, w różnym stopniu zajmujących uwagę badaczy. Wyodrębnianie poszczególnych odmian dokonuje się zazwyczaj na podstawie dwóch kryteriów.

1- Jednym jest sposób przejawiania się uczenia,
2- drugim hipotezy na temat jego mechanizmów.

Z danych historycznych :

Psychologia poznawcza:
ma kilka znaczeń. Najszerzej KOGNITYWIZM traktuje się jako jeden z ruchów umysłowych, prąd w nauce współtworzący współczesną kulturę.

W węższym rozumieniu psychologia poznawcza oznacza kierunek w psychologii, a właściwie w poszczególnych jej dziełach. Stanowi jeden z możliwych opisów funkcjonowania człowieka, cieszy się obecnie znaczną popularnością.

1 - zwolennicy KOGNITYWIZMU proponują chrakterystyczną koncepcję teoretyczną i epistemologiczną. Jej istotę stanowi przekonanie iż zrozumienie a więc i przewidywanie zachowania się ludzi wymaga znajomości procesów poznawczych. !

Dzięki procesom poznawczym człowiek zdobywa orientację w świecie, formułuje cele i osiąga je poprzez możliwość sprawowania wewnętrznej kontroli....
Termin "psychologia poznawcza" oznacza także METODOLOGICZNE podejście badawcze przeciwstawienie BEHAWIORYZMOWI.


Specyficzność ujęć poznawczych w badaniach nad uczeniem się:

Centrum studiów prowadzonych w nurcie koginistycznym stanowi umysł ludzki ! traktowany jako system poznawczy.

funkcjonowanie Systemów Poznawczych - Kognistycznych - sprawia, że człowiek:
1- odbiera informacje
2- opracowuje je
3- przechowuje i wykorzystuje.
4- Jest też w stanie wytworzyć nowe dane.

(Bruner) - Jednym z podstawowych zadań psychologów badaczy pozostaje wyodrębnienie oraz opis tych zjawisk.

OBSZAR BADAŃ PSYCHOLOGII POZNAWCZEJ:

1-Percepcja - Rozpoznawanie - Uwaga - Pamięć
2-Peprezentacja wiedzy - Wyobraźnia - Język - Myślenie i kałtowanie pojęć.

3-Psychologia rozwoju - Inteligencja ludzka - sztuczna inteligencja.
4-Poznawcze studia nad układem nerwowym.

Uczenie się jako proces konceptualizacji rzeczywistości.

W psychologii podkreśla się iż uczenie się stanowi nieobserwowalny proces, prowadzący do zmiany w zachowaniu. Dokonuje się on na podłożu indywidualnego doświadzcania. Jest możliwy dzięki istnieniu pamięci czyli zdolności do przechowywania śladów tego doświadzczenia.

Doświadczenie - jednostki tworzą gromadzone stopniowo i opracowywane dane, pozyskiwanie głównie drogą aktywności własnej.

Psychologia poznawcza mówi o nim w terminach wiedzy przechowywanej w pamięci semantycznej. Pamięć ta pozostaje związana z językiem ale nie jest z nim tożsama.

Jej zawartość jest bardzo bogata. Obejmuje uogólnioną wiedzę o świecie a generalizację te pozostają wobec siebie w różnorodnych relacjach. System tych danych decyduje o odbiorze i rozumieniu rzeczywistrości, a w efekcie o zchowaniach na nich opartych.

Doświadczenie indywidualne stanowi strukturę dynamiczną umożliwiającą bieżące koordynacje rzeczywistości. z jej umysłowymi modelami. Dlatego też jesteśmy w stanie rozumieć zdarzenia w zmieniającym się otoczeniu oraz odnosić się do nich w sposób ukietunkowany pomowaniem sensu.


Definiowanie - doświadczenie społeczne - odgrywa rolę w:
1 - nabywaniu języka
2-kształowaniu postawy
3-formowaniu osobowości.

Opiera się na nieświadomym naśladowaniu !!! lub na świadomym modelowaniu !!!
kiedu człowiek utożsamia się z jakąś osobą znaczącą, wysoki status społecznego uczenia się wynika ze znaczenia przekazu międzypokoleniowego.

Termin Przetwarzanie informacji - wywodzi się z teorii informacji.
Oznacza dokonywanie szeregu przekształceń z udziałem następujących po sobie operacji poznawczych !

Wypowiadając słowo "przetwarzanie" uwypuklamy dwa fakty:
1- aktywność systemu
2-złożoność zachodzących w nim procesów.

Mogą one obejmować całe sekwencje opercaji. Z kolei system przetwarzania to struktura poznawcza, przez którą przepływają informacje w trakcie procesu uczenia się. Transmisja ta dokonuje się w czasie i ma znazwyczaj złożony charakter.


Przepływ informcacji zaczyna się od ich odbioru.
Trafiają one do rejestru sensorycznego, który przez krótki czas przechodwują informacje pochodzące ze zmysłów. Dzieje się tak do chwili gdy mogą się one znaleźć w pamięci operacyjnej.

Nazywa się ją niekiedy pracującą.
Stanowi ona aktywny element systemu przetwarzania. W pamięci operacyjnej realizowane są bowiem procesy służące opracowaniu informacji.


Dane zakodowane w pamięci operacyjnej mogą zostać przekazane do pamięci długotrwałej. Jest to część systemu przetwarzania, przechowująca wszystkie zakodowane dane przez czas nieograniczony. Przejście do pamięci długotrwałej wymaga specjalnej obróbki. Informacja, winna być przede wszytskim powiązana z danymi uprzednio zmagazynowanymi.

Transmisja informacji do pamięci długotrwałej nie kończy przepływu, proces ten postępuje w dwóch kierunkach:

Pamięć operacyjna sięga do danych zmagazynowanych w pamięci długotrwałej a w trakcie uczenia się korzystamy z wcześniejszej wiedzy. Informacje przechowywane w pamięci długotrwałej oraz operacyjnej kontrolują ponadto wykonanie czynności.

Kategorie analizy "umysł jako system poznawczy" oraz " przetwarzanie informacji" stanowią spoiwo łączące :
spostrzeganie, uwagę, pamięć, myślenie, podejmowanie decyzji.
Procesy te zachodzą zawsze w określonych warunkach. Wszystkie uczestniczą w uczeniu się.
Są przez psychologów traktowane jako nierozerwalne i badane łącznie.

Podstawowy problem badawczy:
co człowiek czyni w trakcie uczenia się?

Zmiany w wielu obszarach ludzkich zachowań.
Zdobywanie wiedzy i umiejętności jest jednym z nich. Pytanie o formy aktywności poznawczej, przejawianej przez człowieka w sytuacji zdobywania wiedzy lub nabywania umiejętności stanowi i centrum analizy.

Wyróżnia się trzy formyu umysłowego zaangażowania osoby uczącej się:

1 - Formułowanie i/lub precyzowanie celu uczenia się.
2- Uruchamianie i wprowadzanie w życie strategii poznawczych. Pozytywny rezultat w uczeniu się, poza najprostrzymi zadaniami, uzyskuje się drogą wykonania wielu cząstkowych działań.
3- Stosowanie strategii kontrolnej. Dzięki nim możliwy jest nadzór nad przepływem informacji czyli ocena stopnia realizacji celu i ewentualna korekta postępowania.

Kognitywiści podkreślają iż człowiek jest w stanie samodzielnie inicjować i realizować aktywność poznawczą konstruującą uczenie się. Stanowi tym samym podmiot uczenia się.

Na uczenie się patrzy się więc jak na problem do rozwiązania ujmujące je w kategoriiach celu i środków. Cel ma charakter poznawczy - zmierza się do poszerzenia wiedzy lub do opanowania umiejętności. Pozostaje kwestia decyzyjna - wieściwy dobór działań oraz ocena ich skuteczności ze względu na cel. Przy takim rozumieniu zjawiska uczący się odgrywa równocześnie dwie role: uczenia i badania.


Studia nad wiedzą.

Wiedza to system informacji zakodowany w strukturach pamięci długtrwałej za których pomocą poznawczo odwzorowujemy świat. Zatem informacje to jeszcze nie wiedza a samo magazynowanie danych nie stanowi o istcie uczenia się.

Przymumąc perspektywę podmiotu wyróżnia się trzty rodzaje wiedzy.

ANDERSON zaproponował rozróżnienie między wiedzą
dekleratywną i proceduralną.
Wiedza deklaratywna zwana "wiedzą że" odnosi się do rzeczy i zdarzeń oraz do relacji istniejących między nimi. Decyduje między innymi o erudycji czlowieka.

Wiedza proceduralna określa mianem " wiedzy jak "
obejmuje znajomość sposobów działania.

Obydwa rodzaje wiedzy często współwystpują.
Wiedza dekleratywna dostarcza danych potrzebujących do wykonania czynności oraz umożliwia zrozumienie warunków ich realizacji. Rezultatem reflekcji nad wymienionymi rodzajami wiedzy oraz nad samym sobą jest metawiedza !!! w jej obszarze lokalizuje się wiedza metapoznawcza !!! to jest odrębne przekonanie i sądy o sobie jako jednostrostce uczącej się.


Studia nad metawiedzą zostały zapoczątkowane badaniami nad metpamięcią. - w tej strukturze wyodrębniono dwa elementy
1 - Zwany - Wrażliwość metapomięciowa, rozumiena jako świadomość tego kiedy należy inicjować intencjonalne działania umożliwiające nauczenie się.

2- Ogniwo - stanowi wiedza o wyznacznikach przebiegu i rezultatów uczenia się. Tworzą ją następujące dane ! :

+ o sobie jako podmiocie uczenia się ( zdolność zainteresowania poznawcze wytworzone nawyki, preferencje)

+ o zadaniach polegających na uczeniu się ( rodzaje, stopień trudności wymagania)

+ o strategiach uczenia się ( odmiany możliwych działań ich przydatność i skuteczność, zawodowość)

Flavella twierdzi iż wiedza o uczeniu się nie zawsze pełni funkcję regulacyjną. NIe wsypomaga uczenia się gdy jest zbyt sztywna lub źle zhierarchizowana. Bywa zautomatyzowana i wówczas z trudem się ją aktualizuje. Zależy od ogólnych zdolności poznawczych, więc dla osób o znacznych możliwościach intelektualnych jest zbędna.

Reprezentacja wiedzy

Określenie reprezentacja oraz reprezentacja wiedzy należy do kanonu podjęć przynależnych psychologii poznawczej. Jak wiele innych zjawisk ( kodowanie przetwarzanie) bywają one różnorodnie rozumiane. Przyczyną niejednoznaczności pozostaje fakt wikłania ich w odmienne założenia teoretyczne.

Reprezentacja oznacza odwzorowanie w umyśle całości lub części rzeczywistości zewnętrznej albo wewnętrznej świata jednostki.
Znacząca rolę odgrywa w nim pamięć semantyczyczna . Modele jej funkcjonowania zapoczątkowały wiele trwających do dziś badań.


Winogard - na przykład twierdzi że reprezentacja jest odwzorowaniem otoczenia dokonanym wyłącznie na odstawie informcacji przechowywanych w pamięci długotrwałej niezmienionych przez interpretację.

Z kolei konstruktywiści ( Bruner) sądzą że powstaje ona nie w wyniku odwzorowania otoczenia lecz na podstawie "wnioskowania" z informacji zakodowanych w pamięci długotrwałej. Mogą one ulegać zmanom w efekcie interpretacji poprzednych doświadczeń.

Większość badaczy uważa że reprezentacja poznawcza nie stanowi zwykłej kopii rzeczywistości. Żródłem jej powstania jest nie świat ale proces interakcji pomiędzy nim a jednostką.

Zbieżność stanowisk autorów wyraża się zasadniczo w eksponowaniu odstawowej funkcji reprezentacji Jest nią wspominania już koncepcja świata. Wyodrębnienie jw nim elementów stałych:
ludzi, idei, zasad rzeczy, właściwości i relacji, stwarza podstawy orientacji w otoczeniu. Umożliwia planowanie, przewidywanie i działanie.

pamięć proceduralna tzw "produkcje" w języku potocznym wyrażamy je slowami : "jeżeli to"
Dysponujemy zatem bankiem danych i zbiorem procedur operowania nimi. Anderson ukazał powiązanie między blokami pamięci i procesami.

Torowanie - proces który wcześniejsza ekspozycja elementu czyni zapis pamięciowy bardziej dostępny. Mózg ludzi konkluduje badacz, jest wyposażony w struktury umożliwiające przechowywanie różnorodnych informcacji. Staniwią one podstawę działań o odmiennych stopniach zlożoności. Pełnią specyficzną funckię. Winny być naukoch o czlowieku ujmowane w sposob całkowity.

Nabywanie widzy - wiedza powstaje drogą fomowlnego kształtowania lub w efekcie uogólnienia własnych doświadczeń żywiowych.

Poznawanie struktur i prawidłowości jakiejś dziedziny z pominięciem bezpośredniego nauczania określane jest jako uczenie się INDUKCYJNE !

Jego elementy stwierdzamy wszędzie tam, gdzie fromułujemy wnioski wykraczające poza bezpośrednie doświadczenia. Uczenie się indukcyjne przyjmuje u człowieka najcześciej jedną z trzech postaci:
Tworzenia się pojęć wnioskowania przyczynowo-skutkowanego oraz opanowania języka.
Stadiom nad wiedzą towarzyszy powszechna świadomość iż choć obkiektywizowana ma ona zawsze charaktrer subiektywny,
Decyduje o tym specyficzność doświadczenia.

Zróżnicowanie indywidualne dotyczy zasobu wiedzy jej zawartości sposobu i poziomu zorganizowania. Odmienny bywa też stopień uświadomienia. Zazwyczaj wiemy więcej niż jesteśmy w stanie wyrazić to slowami. W tym sensie mówimy o wiedzty ukrytej

Dokonują się w niej także zmiany - wyrażanijące się w coraz silniejszej szerszej , globalnej integracji danych., toone decydują ostatecznie o sposobie funkcjonowania człowieka.

Odpowiednie formy zaangażowania jednostki określa się w piśmiennictwie różnorodnie, między innymi jako strategie uczenia się.
Tak nazwa się to rozmaite metody i techniki stosowane w celu pozyskiwania danych. Niektórzy traktują termin stategie poznawcze w odrożnieniu od metapoznawczych ( kontrolnych)
Zgodnie z tym podział strategie poznawcze to zachowanie wewnętrzne (myśli) i zewnętrzne umożliwiające magazynowanie oraz wydobywanie informacji z pamięci.
Są to zatem strategie organizacji sytuacji i materiału pamięcioweo, stosowane rzez podmiot w celu zapamiętania i/lub przypominania informacji.

Strategie metapoznawcze są z kolei procedurami wykorzystywanymi do pianowania nadzorowania i regulowania działań na poziomie symbolicznym czyli w umyśle.

Do kwestiii podst. należy oznaczenie strategii bez których budowanie wiedzy byłoby niemożliwe. Jest ich wiele a wartość różnorodna,
Zależy to od psychiki charakterystytki uczącego się ( poziom rozjowu zdolności zainteresowania motywacji)
oraz cech wiedzy.

Wśród parametrów wiedzy ważny jest poziom jej komplikacji - wiedzę postą budują epizody !!
data, fakty gofdzina,, nazywska.

głowny wysiłek człowieka wiąże się z takimi informacjami.

Problemem jest również utrwalanie.
Może mieć różną dynamikę, i obejmować całość materiału lub jego fragmenty
Jest ono elementem stategicznym w uczeniu się.

Do podstawowych strategii uczenia się należy :

Organizacja oraz elaboracja.

Celem organizowania jest wyodrębnienie istoty elementów w materiale oraz znajdowanie powiązań istniejących między nimi.

Elaborację myśli uzyskujemy ponadto poprzez autorski komentarz osobnistą inteppretację czy ocenę przyswajanego materiału.

Konstrukt metapoznanie oznacza - wymienioną już wcześniej - wiedzę jednostki na temat jej procesów poznawczych oraz ich wniosków.

W skład metapoznania wchodzą też określenia działania.
ZAlicza się do nich planowanie uczenia się, aktywność nadzorowanie, jego przebiegu oaz wynikającą stą regulację zachowania.

= Samoregulacja w uczeniu się albo o uczeniu się ! to co w metapoznaniu nie jest wiedzą ma status umiejętności sprawnoścu i jest ujmowane w terminach procesów wykonawczych.


Monitorowanie jest większości wypadków nadzorem sprawowanym nad rozumieniem treści. Wymaga kierowania uwagą koncentrowanie na zadaniu u przeciwdziałania dystraktorom.

Strategie regulacyjne są bezpośrednio związane z nadzorem. Przejawiają się w modyfikacji lub zmianie aktywności poznawczej w sytuacji braku zadowalających procesów w uczeniu się.
Ponowne sięganie do materiału który był opanowany (słabo) rezygnacja z powtarzania treści już utrwalonych kolejne czytanie fragmentów szczególnie nieprzysępnych to przykład działania regulacyjnych.



W przebiegu uczenia się ważny element stanowi - budowanie przez jednostkę model-rzeczyswistości. Tworząc go człowiek ustanawia punkt odnesienia ! bierze przy tym pod uwagę wymagania zadania diagnozuje własne kompetecje oraz uwzględnia cechy swojej osobowości i inne parametry.
W tej płaszczyźnie dokonywane są oceny. Dotyczą one - w zależności od etapu uczenia się oczekiwań zasobów postępów rezultatów konsekwencji działań. Oceny pozostają bardzo ważnym składnikiem w cyklu uczenia się. Dzięki nim możliwe jest stwierdzenie czy istnieje rozbieżność jednostki oraz określenie kosztów i zysków płynących z przyjętego sposobu działania. ( strategii)
Kluczowa roa przypada tu realistycznej samoocenie. Dzięki niej uczący się zyskuje skontrolę nad zachowaniem i uzniezależnia się od otoczenia po to by móc realizować ocenić swoje działanie winien dyskoponować własnymi wewnętrznymi strategiami wykonania..... Spełniają one trojaką funckję:

1- Stanowią podstawę do formułowania oceny włsnej skuteczności przed podjęciem zadania.
2- tworzą fundamenty do dokonywania samooceny w zakresie wykonania części zadania
3- stymulują dalszy rozwój uczącego się - tworząc zalążki "przyszłego ja"


Próby wyjścia poza analizy poziomu działań.

Studia nad ekspertami i ekspertywnością. Zainteresowanie problematyką wyroslo z potrzeb praktyki. Współcześnie ożywianie wiązać można z badaniami nad sztuczną inteligencją.
Naśladownictwo to okazało się wielce ograniczone wiedza specjalistów ma w znacznej mierze postać niesformalizowaną.




PODSUMOWANIE na kartce M Ledzińska