Komórka

Komórka to podstawowa jednostka strukturalna i funkcjonalna każdego organizmu, zdolna do spełniania różnych funkcji życiowych, tj. oddychania, odżywiania, rozmnażania, wzrostu.

Podstawowymi składnikami każdej komórki są:

- cytoplazma
- materiał genetyczny

- błona plazmatyczna.

Kształt komórki może być bardzo różny. Pierwotnie kształt ten zbliżony jest do kuli, ale komórki wyspecjalizowane, wchodzące w skład tkanek mają bardzo różnorodne kształty, co wiąże się z pełniona przez nie funkcja.

Kształt komórek:

- najpierwotniejszy kulisty - u jednokomórkowców

- walcowaty - u form nitkowatych

- wielościenny - u organizmów bardziej złożonych

Kształty komórek są zróżnicowane, w zależności od pełnionej funkcji.

- nabłonkowa

- pigmentowa

- mięśniowa prążkowana

- jajowa

- nerwowa

- nabłonkowa

- sitkowa

- miękiszowa

- tłuszczowa

Wielkość komórek waha się najczęściej w granicach od kilku do kilkudziesięciu μm. Najmniejsze komórki to komórki bakterii (0,2 μm), największe to u roślin włókna indyjskiej rośliny rami (do 50 μm), a u zwierząt komórka strusiego jaja o średnicy 30 cm.
Komórki nerwowe u dużych zwierząt mogą osiągać długość do 1m.

Komórki zasadniczo dzieli się na:

- prokariotyczne (bezjądrzaste)

- eukariotyczne (jądrzaste)

KOMÓRKA

a) prokariotyczna

Nieposiadająca jądra komórkowego. Zamiast jądra występuje nukleoid – obszar zawierający nić DNA, nieoddzielony od cytoplazmy żadną błoną. Komórka ta ma prosta budowę, spotykana jest u bakterii i sinic.

b) eukariotyczna

Posiadająca jądro komórkowe oraz liczne organella komórkowe. Ten typ komórki stanowi podstawę budowy wszystkich organizmów wielokomórkowych i większości jednokomórkowych (wyjątek bakterie i sinice).

Budowa komórki prokariotycznej

1. błona komórkowa

2. DNA (nukleoid)

3. otoczka

4. ściana komórkowa

5. mezosomy

6. rybosomy

7. cytoplazma

8. rzęska

Komórki eukariotyczne

Wśród komórek eukariotycznych wyróżnia się dwa zasadnicze typy:

- komórkę roślinną

- komórkę zwierzęcą

Komórka zwierzęca

1. cytoplazma

2. siateczka śródplazmatyczna szorstka

3. rybosomy

4. chromatyna

5. jąderko

6. aparat Golgiego

7. lizosomy

8. błona komórkowa

9. mitochondrium

10. jądro komórkowe

Komórka roślinna

ściana komórkowa

plasmodesma

błona komórkowa

chloroplast

błona tylakoidu

mitochondrium

lizosom

aparat Golgiego

wakuola

siateczka śródplazmatyczna gładka

siateczka śródplazmatyczna szorstka

jądro

błona jądrowa

otwór w błonie jądrowej

jąderko

Porównanie komórki zwierzęcej z roślinną

Komórka zwierzęca

- Brak plastydów

- Brak fotosyntezy (cudzożywne)

- Brak ściany komórkowej

- Wiele małych wodniczek (wakuol)

- Centriole

- Lizosomy zwierzęce

- Obecne mikrokosmki

- Obecne organelle ruchu (wyróżnia się ruch pełzakowaty, rzęskowaty, mięśniowy)

Komórka roślinna

- Obecne plastydy

- Fotosynteza (samożywne)

- Obecna ściana komórkowa a wraz z nią obecne jamki

- Jedna lub kilka dużych wakuol

- Centriole występują rzadziej, brak u roślin wyższych

- Lizosomy roślinne

- Brak mikrokosmków

- Raczej brak organelli ruchu (wyjątek gamety, zarodniki, niektóre glony)