Nauka administracji Wykład 4

28.10.2010

Zasada 10

Zasada ładu w ujęciu Fayola była rozpatrywana w dwóch wymiarach jako ład rzeczowy i ład społeczny. Aby ład był prawdziwy należy się kierować dążeniem do ułatwienia wykonywania czynności. W ujęciu rzeczowym znaczyło że każdy człowiek powinien mieć wyznaczone w instytucji miejsce. Każdy człowiek powinien się znajdować w miejscu gdzie tu je wyznaczono. Chodzi również o to, że każdy człowiek powinien mieć przypisane sobie zadania. Miejsce jest przeznaczone człowiekowi poprzez przydzielenie zadań, kompetencji. Ład społeczny polega na tym , że człowiek ma wykonywać kompetencje, nie unikać ich, przejmować kompetencji należących do kogoś innego. Widzimy, że pozycja w instytucjach nie odnosi się do faktycznie sprawowanego stanowiska. Fayol mówił, że prawdziwy ład społeczny polega na tym, że miejsce powinno odpowiadać człowiekowi, a człowiek pracownik powinien odpowiadać miejscu. Mamy echo koncepcji właściwego doboru kadry. Fayol zwracał uwagę na konieczność przeniesienia z zasad działalności biznesowej na obszar działalności administracyjnej. Zajmował się tym jacy powinni być urzędnicy, jakie powinni mieć kwalifikacje.

Zasada 11

Zasada odpowiedniego traktowania-odpowiednie traktowanie personelu oznacza traktowanie sprawiedliwe oraz ludzkie. Dobry kierownik to kierownik sprawiedliwy. Ale to nie wystarczy powinien być też życzliwy, przyjazny pracownikom. Zwracał uwagę że traktowanie sprawiedliwe ma miejsce w obszarze realizowania regulaminów które są w instytucjach, jest to formalna sprawiedliwość. Kierownik powinien zachowywać Sie po ludzku w sytuacjach gdzie sam osądza. Ludzkie traktowanie nie może jednak się odbywać kosztem dyscypliny.

Zasada 12

Zasada stabilizacji personelu- Fayol wskazywał, że potrzeba dostatecznie dużo czasu aby pracownik poznał swój zakres obowiązków, wdrążył się do ich wykonywania, nabrał doświadczenia, pewności w działaniu. To samo dotyczy stanowisk kierowniczych. Musi poznać ludzi kierownik i nabyć poszczególnych umiejętności. Przenoszenia ludzi se stanowiska na stanowisko z miejsca na miejsce powinno być dokonywane z dużą rozwagą aby nie zmarnować doświadczenia, umiejętności. Kierownik, który długo pozostaje na swoim stanowisku jest z reguły więcej wart dla instytucji aniżeli osoba zdolna, która jest nieustannie przenoszona ze stanowiska na stanowisko. Specjalizacja jest potrzebna bo rzutuje na wyniki instytucji. Z reguły można poznać czy instytucja funkcjonuje dobrze czy nie po tym, czy stabilizacja personelu jest właściwa. O jakości tej instytucji świadczy instytucjonalizacja personelu. Nie pojmował stabilizacji jako coś co powinno obowiązywać bezwzględnie. Chodzi jedynie o skalę, o natężenie ruchu personalnego. Nie powinna być zbyt duża.

Zasada 13

Zasada inicjatywy-Fayol stał na stanowisku, że dobry kierownik powinien stwarzać swoim podwładnym możliwość przejawiania inicjatywy. Inicjatywę pojmował jako możliwość i zdolność wysuwania koncepcji, pomysłu oraz ich realizowania. Stwierdzał, że każdy inteligentny człowiek ma taką potrzebę aby coś wnieść od siebie. Kierownik powinien realizować też coś z własnych ambicji. Wskazywał, że w identycznych warunkach, spośród dwóch kierowników ten będzie lepszy kto będzie dawał pracownikom większą swobodę inicjatywy. Możliwość zaangażowania powoduje większą wydajność pracy, jest to potrzebne.

Zasada 14

Zasada zgrania personelu-,,w jedności siła". zgranie personelu, zharmonizowanie działań, minimalizowanie konfliktów daje instytucji siłę, wzmacnia instytucje. Przestrzegał kierowników przed podejmowaniem działań, zmierzających do skłócenia personelu. Niektórzy kierownicy realizując osobiste ambicje posługują się bronią. Niejednokrotnie posługują się maksymą: ,,dziel i rządź". Można posługiwać się taką maksymą w odniesieniu do nieprzyjaciela. We własnej instytucji stosowanie tej maksymy jest zabójcze. Kierownik jest powołany aby koordynować, harmonizować wysiłki personelu.

Max Weber- nie był inżynierem, nie pracował w administracji, był profesorem na Uniwersytecie. Zajmował się dziedzinami jak prawo, ekonomia, socjologia, etyka, religioznawstwo. Był znawcą historii, muzykologiem.

1.Koncepcja władzy Maksa Webera. . Władza polega na możności narzucania swojej woli innym, możliwości posłuchu. Weber zwraca uwagę, że posłuch można egzekwować w różny sposób. Miał na myśli wymuszanie posłuszeństwa przy zachowaniu stopnia dobrowolności. wskazywał że są różne źródła władzy organizacyjnej. Źródeł tej władzy upatrywał w tradycji, charyzmie, legalności. Tradycja na zasadzie dynastycznej lub plemiennych tradycji. Charyzmatyczna opiera się na szczególnym stosunku do przywódcy. Władza legalna to władza oparta na przepisach prawa. Ktoś posada taką władzę, bo pełni stanowisko z którym przepisy łączą się z wydawaniem poleceń. Władzę legalną uważał za prawdziwą władzę, godną stosowania.

2.Koncepcja instytucji biurokratycznej-władza w państwie musi dysponować aparatem wykonawczym, który tworzą ludzie, pracujący w instytucjach zwanych biurami. Weber uważał to rozwiązanie za najbardziej legalne, celowe i pożądane. Instytucję biurokratyczną uznawał za instytucję idealną, jako wzór do którego należy dążyć.

Model idealnej instytucji biurokratycznej. Cechy modelu instytucji biurokratycznej według Maxa Webera.

1.Insytycja biurokratyczna powinna być zorganizowana hierarchicznie. Powinna być wprowadzona hierarchia stanowisk. Powinno w niej obowiązywać jednoosobowe podporządkowanie, czyli urzędnik niższego szczebla podporządkowany urzędnikowi szczebla niższego. Z każdym stanowiskiem powinien być związany ściśle określony zakres zadań oraz środków, kompetencji służących wykonywaniu tych zadań. Ścisłe sprecyzowanie zadań ma zapobiec rozkazywaniu. Powinien to być zakres zadań rozłącznych. Kierownicy wyższego szczebla mają obowiązek wydawania poleceń na szczeblu niższym, Ci niżsi muszą to wykonywać, a w przypadku nadużycia uprawnień przez zwierzchnika pracownik powinien mieć możliwość odwołania się do pracownika wyższego szczebla.

2.Praca urzędnika powinna być wyłącznym źródłem jego utrzymania. Urzędnik powinien zatem otrzymywać wynagrodzenie za pracę, stałe uposażenie.

3.Nie wolno łączyć interesów osobistych urzędnika, w tym interesów materialnych z interesami instytucji. Rozdzielenie środków prywatnych od własności administrowania.

4.Ciągłość wykonywania funkcji urzędniczych.

5.Posiadanie przez urzędników odpowiednio udokumentowanych kwalifikacji. Rekrutacja na stanowiska urzędnicze powinna się opierać na tym, że dyplomy muszą być udokumentowane.

6.Bezosobowy charakter działania-urzędnik ma działać realizując przepisy prawa w swoich kontaktach z przełożonymi a także z interesantami nie powinien objawiać żadnych emocji. Profesjonalny, wyprany z emocji.

7.Cechą istotną wg Webera jest poparcie działania na prawem określonych procedurach.

8.Zasada pisemności. Załatwianie spraw i dokumentowanie tego pisemnie. Do dziś jedną z podstawowych zasad postępowania administracyjnego. Ma to ogromne znaczenie jak przejaw, forma dokumentowania dla celów zawodowych rozmaitych czynności.

9.Awansowanie na wyższe stanowiska powinno następować według zasad takich jak zasługi dla instytucji, staż pracy.

1o.Odpowiedzialność przełożonych za działania podwładnych.

11.Zakaz zatrudnienia w instytucji jako dożywotniej synekury. Osiągnięcie pewnego wieku wskazuje przejście na emeryturę.

Szkoła relacji międzyludzkich

Elton Mayo- profesor na Harvardzie. Wraz z współpracownikami rozpoczął serię eksperymentów których celem było ustalenie jakie czynniki wpływają na wydajność pracy. Ustalili sobie że będą zmieniać czynniki i badać, który z nich jaką ma wpływ na wydajność: czas, wynagrodzenie, przerwy. Badali czynniki szczegółowe jak oświetlenie wentylacje w miejscu pracy. Były grupy kontrolne, ta badania od nikogo nic nie wyniosły. Na podstawie tych badań sformułowali tezę, która w owym okresie była twórcza i rewolucyjna. Doszli do przekonania że największy wpływ na wydajność pracy mają relacje między pracownikami, koleżeńskie, że ogromne znaczenie ma przynależność do tzw grup nieformalnych. Grupy nieformalne w większym stopniu wpływają na wydajność pracy, aniżeli polecenia kierowników. W klasach szkolnych grupa nieformalna potrafi narzucić pozostałym stosunek do nauki. Rezultatem badań było sformułowanie koncepcji człowieka społecznego. Tą koncepcję przeciwstawiono wcześniejszym koncepcją człowieka ekonomicznego. Taylor wykorzystywał czynniki ekonomiczne. Mayo mówił, że człowiek jest przede wszystkim istotą społeczną. To ma znaczenie dla wydajności pracy. Kierownicy powinni koncentrować swoją uwagę na procesach społecznych jakie zachodzą w podległych im zespołach. Nie wystarczy że są dobrymi technokratami, że są merytorycznie przystosowani do pracy. Kierownik ma zwracać uwagę na procesy społeczne, komunikowanie się, na tworzenie odpowiedniej atmosfery w pracy, wykorzystywać działalność grup nieformalnych.

Szkoła psychologiczna

Jej przedstawicielem jest Abraham Maslow. Był on lekarzem, profesorem i zwrócił uwagę na znaczenie potrzeb człowieka, potrzeb ludzkich w procesie motywowania do wydajnej pracy. Jest on też znany jako twórca koncepcji, że potrzeby ludzkie układają się w pewną hierarchię. Hierarchia w postaci drabiny wieloszczeblowej. Piramida(potrzeby od najwyższych):

1.Potrzeba samorealizacji-człowiek pragnie zrealizować swoje zdolności, talenty, potrzeba związana z odkrywaniem czegoś, potrzeba działania twórczego.

2.Potrzeba uznania. Człowiek chce się czymś w grupie wyróżnić aby zyskać uznanie innych członków grupy. Chce być szanowany, cieszyć się jakiś autorytetem.

3.Potrzeba przynależności człowiek jest istotą społeczną, pragnie przynależeć do jakieś grupy w której znajdzie oparcie, będzie tolerowany.

4.Potrzeba bezpieczeństwa-dla życia, zdrowia, mienia

5.Potrzeby fizjologiczne-spanie, odżywianie itd

WNIOSKI:

A.Maslow mówi, że nie wszyscy ludzie odczuwają potrzeby wyższego rzędu.

B.Z reguły potrzeby wyższego rzędu ujawniają się na ogól po zaspokojeniu potrzeb rzędu niższego.

C. Potrzeby ludzkie się zmieniają.

Kierownik motywując pracowników, podwładnych powinien przede wszystkim dążyć do poznania ich potrzeb. Potrzeby mają charakter indywidualny, błędem byłoby założenie że wszyscy ludzkie mają takie same potrzeby. Motywowanie pracowników musi być zindywidualizowane.

Badania szkoły psychologicznej kontynuował Mc Gregor. Zwracał uwagę na czynniki psychologiczne mające znaczenie w procesie motywowania. Twórca teorii X i Y. Są to teorie, które wyznaczają style podejścia przełożonego do podwładnych. Teoria X zakłada:

1.Człowiek pracuje niechętnie i stara się pracy unikać. Niechętnie przejawia jakąkolwiek inicjatywę, należy go do pracy przymuszać, dokładnie określając jego zadania, sposób wykonywania zadań, poprzez sprawowanie ścisłej kontroli, nadzoru, poprzez stosowanie całego systemu kar, gdy podwładny nie stosuje się do poleceń. Teoria Y jest zaprzeczeniem tej pierwszej. W myśl tej teorii człowiek postawiony w sprzyjających warunkach pracuje chętnie. Przejawia pomysłowość, inicjatywę, angażuje się w pracę. Kierownik powinien w sposób ogólny określać zadania, pozostawiając podwładnym swobodę co do sposobu wykonania zadania. Powinien rozliczać podwładnych z wyników pracy, bardziej koncentrować się na wynikach a nie metodach. Powinien sprawować lekki nadzór i preferować stosowanie nagród. W zespole złożonym z ludzi twórczych stosowanie teorii X może przenieść szkodę.

Podejście sytuacyjne w teorii organizacji

Wyraża się hasłem to zależy. Nie ma jednej uniwersalnej teorii organizacji. te które się sprawdzają w jednych warunkach mogą w innych się nie sprawdzić.